-
حرية الوصول المقاله
1 - شناسایی تسهیل کنندههای تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی (مطالعه موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
سعید خیاط مقدم سعید خیاط مقدمچکیده با ظهور مفهوم جدیدی در دنیای اقتصاد، تحت عنوان اقتصاد دانش بنیان، شاهد افزایش تولیدات علمی دانشگاهها و موسسات پژوهشی بودیم. اما آنچه که منجر به رشد و اعتلای هرچه بیشتر جامعه میشود بکارگیری نتایج این پژوهشها و فراهم آوری ارزش اقتصادی از آنها و به طور کلی تجاری أکثرچکیده با ظهور مفهوم جدیدی در دنیای اقتصاد، تحت عنوان اقتصاد دانش بنیان، شاهد افزایش تولیدات علمی دانشگاهها و موسسات پژوهشی بودیم. اما آنچه که منجر به رشد و اعتلای هرچه بیشتر جامعه میشود بکارگیری نتایج این پژوهشها و فراهم آوری ارزش اقتصادی از آنها و به طور کلی تجاریسازی این یافتههاست. مطالعات فراوانی چه در داخل و چه در خارج از کشور جهت شناسایی موانع و چالشهای تجاریسازی دانش انجام شده است. اما مطالعه قابل ذکری که راهکارهای تسریع فرایند تجاریسازی را متذکر شود صورت نگرفته است. از این رو هدف اصلی این پژوهش "شناسایی تسهیل کنندههای تجاریسازی دانش در حوزه علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد میباشد". جامعه آماری این پژوهش 290 نفر شامل اساتید حوزه علوم انسانی میباشد که با استفاده از فرمول کوکران 127 نفر به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بود و تجزیه و تحلیلها نیز با استفاده از نرم افزار IBM SPSS 21.0 و آزمون فریدمن انجام گرفت. با اجرای روش دلفی 29 گویه به عنوان تسهیل کنندههای تجاریسازی دانش مورد شناسایی قرار گرفتند. سپس این گویهها به 4 بعد کلی راهکارهای مدیریتی، راهکارهای محیطی، راهکارهای ساختاری و راهکارهای قانونی طبقه بندی شده و بر اساس آن پرسشنامه محقق ساختهای با پایایی 95% طراحی و در جامعه آماری توزیع شد. نتایج تجزیه و تحلیلها حاکی از آنست که در حوزه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد راهکارهای ساختاری در وضعیت نامناسبتری نسبت به سایر راهکارها قرار دارند و راهکارهای محیطی و مدیریتی به طور مشترک در جایگاه دوم و راهکارهای قانونی در جایگاه سوم قرار دارند. در پایان نیز بر اساس نتایج پژوهش پیشنهاداتی جهت اصلاح وضعیت موجود ارائه شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
2 - آینده نگاری علوم و فناوری های شناختی ایران با رویکرد سناریونگاری
حبیب الله طباطبائیان علی مرتضی بی رنگ علی نقی خرازی امیر ناظمیعلوم شناختی می تواند در آینده ای نه چندان دور، همراه با فناوری نانو، فناوری زیستی و فناوری ارتباطات، به عنوان علوم و فناوریهای نوظهور ، با ارتقای عملکردهای ذهنی و جسمی انسان، به عصری طلایی و نقطه عطفی در تاریخ بشر منجر شود. بر همین اساس، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی أکثرعلوم شناختی می تواند در آینده ای نه چندان دور، همراه با فناوری نانو، فناوری زیستی و فناوری ارتباطات، به عنوان علوم و فناوریهای نوظهور ، با ارتقای عملکردهای ذهنی و جسمی انسان، به عصری طلایی و نقطه عطفی در تاریخ بشر منجر شود. بر همین اساس، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی تجربیات آیندهنگاری کشورهای مختلف و شناخت پیشرانهای تأثیرگذار برآینده علوم و فناریهای شناختی آینده حوزه علوم و فناوریهای شناختی را در ایران در افق 1404 را تدوین کنیم. به منظور استخراج و شناسایی پیشرانها، مرور ادبیات و مطالعات جهانی به همراه مصاحبه با خبرگان در نظر گرفته شده است. سپس با استفاده از پرسشنامه روش دلفی، عدم قطعیتهای مؤثر بر آینده این حوزه استخراج گشت. بدین ترتیب با استفاده از فضای دو بعدی حاصل از همگرایی و واگرایی گروهها و رویکرد مهندسی ذهن در برابر توانمندسازی ذهن، 4 سناریوی معرف آیندههای بدیل حوزه علوم و فناوریهای شناختی معرفی شدهاند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
3 - تحلیلی بر وضعیت اشتغال دانش آموختگان رشته علوم اجتماعی: «مورد مطالعه: فارغ التحصیلان سالهای 92-1387 دانشگاه کاشان»
فاطمه منصوریان راوندیمسئله اشتغال دانش آموختگان طی سال های اخیر در ایران به عنوان یکی از چالش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در زمره مهمترین تهدیدهای امنیت و توسعه ملی و انسانی محسوب می شود. در این بین رشته های گروه علوم اجتماعی، ضمن گسترش بیشتر در دانشگاه های پیام نور و شبانه نسبت به سای أکثرمسئله اشتغال دانش آموختگان طی سال های اخیر در ایران به عنوان یکی از چالش های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در زمره مهمترین تهدیدهای امنیت و توسعه ملی و انسانی محسوب می شود. در این بین رشته های گروه علوم اجتماعی، ضمن گسترش بیشتر در دانشگاه های پیام نور و شبانه نسبت به سایر رشته ها، نرخ بیکاری بالاتری را دارا هستند. از اینرو پژوهش حاضر با هدف شناسایی زمینه های موثر بر اشتغال و بیکاری دانش آموختگان این رشته، 12 نفر را از این فارغ التحصیلان را با استفاده از مصاحبه عمیق و تحلیل تماتیک یافته های این مصاحبه ها، مورد مطالعه قرار داد. یافته ها حاکی از کشف کدهای تفسیری زمینه های آموزشی، سیاسی -مدیریتی، فردی و فرهنگی- اجتماعی که ضمن ایجاد زمینۀ بیکاری دانش آموختگان این رشته، هریک تداعی نحوه عملکرد نظام آموزشی نیز بودند. ارزیابی های منفی از وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان آموزش عالی، حاکی از فقدان برنامه ریزی ساختاری مناسب جهت پیوند اوضاع اقتصادی و دروس ارائه شده در دانشگاه ها بوده است و دانش آموختگان بر لزوم ایجاد روش های منظم ارتباطی بین آموزش عالی و بازار کار تأکید کرده اند. همچنین یافته های طرح تحقیقی کمی که همزمان با این پژوهش در حال انجام بود – این پژوهش به روش پیمایش، 335 نفر از دانش آموختگان سالهای 92-1387 را به شیوه نمونه گیری طبقه ای، مورد بررسی قرار داده است- نیز، این یافته ها را تأیید کرد و در نهایت می توان گفت، جذب فارغ التحصیلان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور در بازار کار منوط به داشتن توانائی ها و ویژگیهایی است که بخشی از آنهــا می بایست در طول دوران تحصیل در دانشگاه ایجاد گردد، لذا انتظار می رود بـازنگری و نیـز اصلاحاتی در ابعاد مختلف آموزشی اعم از؛ اهداف، برنامههای آموزشی، محتواهـای درسـی و شـیوههـای تدریس، مرتبط با نیازهای شغلی از سوی دانشگاه صورت گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
4 - بررسی رابطه بین سبک های مدیریت تعارض مدیران و ابعاد کارآفرینی سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی نیشابور
ازاده تقوی رادعصر ما عصر تغییرات ودگرگونی هاست و با توجه به اینکه سازمانها خرده سیستم هایی از نظام جامعه هستند و تحت تاثیر این تغییرات قرار می گیرند، لذا لازمه همگام شدن با این تحولات محیطی، ایجاد بستر و محیطی مطلوب ومناسب برای بروز افکار تازه وکارآفرینی در سازمانها می باشد.از کارآفر أکثرعصر ما عصر تغییرات ودگرگونی هاست و با توجه به اینکه سازمانها خرده سیستم هایی از نظام جامعه هستند و تحت تاثیر این تغییرات قرار می گیرند، لذا لازمه همگام شدن با این تحولات محیطی، ایجاد بستر و محیطی مطلوب ومناسب برای بروز افکار تازه وکارآفرینی در سازمانها می باشد.از کارآفرینی میتوان به عنوان یکی از مهمترین موتورهای رشد و توسعه یاد کرد. طبیعی است، هدف از اجزای این پژوهش بررسی رابطه بین سبکهای مدیریت تعارض مدیران وکارآفرینی سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی نیشابوراست، در این مطالعه مقطعی اطلاعات مورد نیاز با استفاده ازدو پرسشنامه استاندارد ومعتبر مدیریت تعارض مقیمی وکارآفرینی سازمانی مارگارت هیل ازیک جامعه آماری مشتمل بر دو گروه مدیران اداری (60نفر) وکارکنان اداری(3000نفر) و با روش نمونه گیری از جدول مورگان52 نفر از مدیران و341 نفرا زکارکنان زیر نظر مدیران جمع آوری گردیده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها،از نرمافزار آماری21 SPSSاستفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که بین سبک های مدیریت تعارض وابعادکارآفرینی سازمانی رابطه ای معنا دار وجود دارد، بین برخی ابعاد کارآفرینی سازمانی کارکنان ومشخصات دموگرافیک(جنس،سن،مدرک تحصیلی وسابقه کار) تفاوت معنی دار وجود دارد. ونیز بین سبک های تعارض و ومشخصات دموگرافیک تفاوت معنی دار وجود دارد. میتوان با توجه به نتایج تحقیق نتیجه گرفت که در جهت افزایش کارآفرینی سازمانی کارکنان باید استفاده کمتراز سبک های اجبار استفاده گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
5 - تعیین عوامل مؤثر برتوسعۀ آموزش الکترونیکی در دانشگاه علوم پزشکی جهرم
مریم السادات میری فرزانه علی¬پورپیشرفت روزافزون فنّاوری باعث تغییرات بسیاری در زمینه آموزش الکترونیکی شده، بنا به عللی مشمولین آموزش مداوم از شیوه آموزش الکترونیک استقبال زیادی نکرده و به همان روش آموزش سنتی تمایل نشان میدهند. هدف از این مطالعه تعیین عوامل مؤثر و بررسی موانع موجود بر توسعه آموزش الکتر أکثرپیشرفت روزافزون فنّاوری باعث تغییرات بسیاری در زمینه آموزش الکترونیکی شده، بنا به عللی مشمولین آموزش مداوم از شیوه آموزش الکترونیک استقبال زیادی نکرده و به همان روش آموزش سنتی تمایل نشان میدهند. هدف از این مطالعه تعیین عوامل مؤثر و بررسی موانع موجود بر توسعه آموزش الکترونیکی در دانشگاه علوم پزشکی جهرم درسال 1390 است. بدین منظور مطالعه توصیفی مقطعی به صورت سرشماری انجام و از شرکت کنندگان در دوره های آموزش مداوم ،درخواست شد به پرسشنامه ای استاندارد که حاوی 72 سوال در 7 حیطه و شامل اطلاعات دموگرافیک بود، پاسخ دهند. اطلاعات با نرم افزار آماریspss.17 تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان میدهد از تعداد 976 نفر شرکت کننده در طرح، 8/59 % بیش از 5 سال و 2/40 % کمتر از 5 سال با کامپیوتر آشنایی داشتهاند. در ارتباط با اولویت بندی عوامل مؤثر، بالاترین فراوانی با مقدار 3/22% متعلق به عوامل سازمانی بود. در بررسی نقش هرحیطه درروندآموزش الکترونیکی، به ترتیب سهم عوامل سازمانی 37/26٪، تکنولوژیکی 17/24٪، ذینفعان 83/24٪، سواد اطلاعاتی70/22٪، روش آموزش الکترونیکی 26/28٪ ، منابع 07/19٪ و محیطی 94/15٪ بود. در مجموع میتوان گفت اکثر افراد نقش عوامل سازمانی رادرآموزش الکترونیکی موثر می دانند و داشتن برنامه مدون مهمترین تأثیر را در این میان دارد. نقش برنامه ریزان در برگزاری این دوره ها بسیار مهم و بایستی دوره های باز آموزی با توجه به نیاز شرکت کنندگان طراحی گردد . تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
6 - ارائه مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء برای حوزه پزشکی ازراه دور بر اساس بکارگیری شبکههای عصبی مصنوعی و سیستم استنتاج فازی فالکن
معصومه امیدوارمهمترین هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء در حوزه پزشکی از راه دور بر اساس بکارگیری شبکههای عصبی مصنوعی و سیستم استنتاج فازی فالکن در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران، است. در واقع مسائل این پژ أکثرمهمترین هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء در حوزه پزشکی از راه دور بر اساس بکارگیری شبکههای عصبی مصنوعی و سیستم استنتاج فازی فالکن در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران در مؤسسه ملی توسعه تحقیقات علوم پزشکی ایران، است. در واقع مسائل این پژوهش را میتوان خستگی تصمیمگیران و پزشکان NIMAD بر اثر ترکیب روشهای مختلف طراحی مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء در حوزه پزشکی از راه دور در حوزه تِله مِدیسین و نیز نیاز به استفاده از سیستم T-MEDICINE+IOT.F-ANFIS در افزایش اعتماد و اطمینان در تصمیمگیری، و همچنین مسئله نیاز به تخصص چندگانه از طریق بهکاربردن همزمان دانش چند نفر خبره حوزههای مختلف برای حل مسئله طراحی مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء در حوزه پزشکی از راه دور در حوزه تِله مِدیسین، بیان نمود. در پژوهش حاضر، به منظور طراحی سیستم هوشمند مبتنی بر شبکههای عصبی-فازی فالکن از محیط برنامه نویسی Matlab R2017b استفاده شد. در نهایت، با استفاده از خروجیهای سیستم T-MEDICINE+IOT.F-ANFIS میتوان وضعیت "طراحی مدل کسبوکار مبتنی بر اینترنت اشیاء در حوزه پزشکی از راه دور در حوزه تِله مِدیسین" را بر اساس متغیرهایی چون استفاده از اینترنت اشیاء در تِله مِدیسین؛ قابلیت مدیریت دستگاهها و اشیاء؛ موقعیت شبکههای اینترنت اشیاء؛ امنیت اینترنت اشیاء؛ میزان آشنایی با تحلیل کاربردهای اینترنت اشیاء؛ مورد تحلیل قرار داد. در واقع، اختلاف نهایی بین تحلیل خروجیهای سیستم T-MEDICINE+IOT.F-ANFIS و میانگین نظرات پزشکان از راه دور و متخصصان مدل کسبوکار مبتنی بر IOT معنیدار نبوده و برابر با 065/0 است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
7 - آینده¬نگاری علوم و فناوری¬های شناختی ایران با رویکرد سناریونگاری
حبیب الله طباطبائیان علی مرتضی بی رنگ علی نقی خرازی امیر ناظمیعلوم شناختی می تواند در آینده اي نه چندان دور، همراه با فناوري نانو، فناوري زیستی و فناوري ارتباطات، به عنوان علوم و فناوري هاي نوظهور ، با ارتقاي عملکردهاي ذهنی و جسمی انسان، به عصري طلایی و نقطه عطفی در تاریخ بشر منجر شود. بر همین اساس، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی أکثرعلوم شناختی می تواند در آینده اي نه چندان دور، همراه با فناوري نانو، فناوري زیستی و فناوري ارتباطات، به عنوان علوم و فناوري هاي نوظهور ، با ارتقاي عملکردهاي ذهنی و جسمی انسان، به عصري طلایی و نقطه عطفی در تاریخ بشر منجر شود. بر همین اساس، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی تجربیات آینده نگاری کشورهای مختلف و شناخت پیشران های تأثیرگذار برآینده علوم و فناری های شناختی آینده حوزه علوم و فناوری های شناختی را در ایران در افق 1404 را تدوین کنیم. به منظور استخراج و شناسایی پیشران ها، مرور ادبیات و مطالعات جهانی به همراه مصاحبه با خبرگان در نظر گرفته شده است. سپس با استفاده از پرسشنامه روش دلفی، عدم قطعیت های مؤثر بر آینده این حوزه استخراج گشت. بدین ترتیب با استفاده از فضای دو بعدی حاصل از همگرایی و واگرایی گروه ها و رویکرد مهندسی ذهن در برابر توانمندسازی ذهن، 4 سناریوی معرف آینده های بدیل حوزه علوم و فناوری های شناختی معرفی شده اند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
8 - بررسی تبادل معنا در کتابهاي درسی علوم انسانی: در چارچوب دستور نظاممند نقشگرای هلیدی از منظر فرانقش بینافردی* (رویکردی نقشگرا)
مریم اعلايی فردوس آقاگلزاده محمد دبیرمقدم ارسلان گلفامهلیدی در دستور نقشگرای نظاممند خود بر این باور است که هدف اصلی زبان انتقال معناست و به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا متن را میسازند، یعنی در تعامل؛ تبادل اصوات، کلمات یا جملات مد نظر نیست بلکه آنچه اهمیت دارد رد و بدل کردن معنا است. هدف از تدوین این مقاله بررسی أکثرهلیدی در دستور نقشگرای نظاممند خود بر این باور است که هدف اصلی زبان انتقال معناست و به همین منظور گویشوران برای تبادل معنا متن را میسازند، یعنی در تعامل؛ تبادل اصوات، کلمات یا جملات مد نظر نیست بلکه آنچه اهمیت دارد رد و بدل کردن معنا است. هدف از تدوین این مقاله بررسی کتابهای درسی علوم انسانی سازمان سمت در چارچوب دستور نظاممند هلیدی و به طور خاص فرانقش بینا فردی است. روشی که در این تحقیق بهکار گرفته شد توصیفی- تحلیلی است. نتیجه بدست آمده بیانگر آن است که نویسنده با استفاده از جملات خبری در بسامد بسیار بالا صرفاً به ارائه اطلاعات پرداخته و این امر موجب میشود تعامل دو سویه رخ ندهد و نویسنده به هدف خود که همانا انتقال مفاهیم به طرف مقابل است نرسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
9 - کارآمدی به مثابه ظرفیت دولت؛ رهیافتی سیاسی به مفهوم کارآمدی
محمد کمالیزاده سعید عطاردر این مقاله تلاش خواهد شد تا با رجوع به نظریۀ نظامها در چارچوب نظریههای ساختاری- کارکردی در علوم سیاسی، به شاخصه های قابل اتکایی برای ارزیابی کارآمدی دولتها و نظامهای سیاسی دست یابیم تا بتوان با اتکا بر آنها، مبانی و چارچوب نظری متقنی برای پژوهش در این زمینه در چار أکثردر این مقاله تلاش خواهد شد تا با رجوع به نظریۀ نظامها در چارچوب نظریههای ساختاری- کارکردی در علوم سیاسی، به شاخصه های قابل اتکایی برای ارزیابی کارآمدی دولتها و نظامهای سیاسی دست یابیم تا بتوان با اتکا بر آنها، مبانی و چارچوب نظری متقنی برای پژوهش در این زمینه در چارچوب علوم سیاسی تدارک دید. از این رو پرسش اصلی ما در این مقاله، جست وجوی شاخصهای قابل اتکا برای کارآمدی دولت از منظر علوم سیاسی است. برای پاسخ به این پرسش، کارآمدی را در قالب ظرفیت های شش گانه متصور برای هر دولت مورد بحث قرار خواهیم داد. ظرفیت های شش گانه انحصار مشروع کاربرد زور، استخراجی، شکل دادن به هویت ملی، تنظیمی، حفظ انسجام درونی و بازتوزیعی را که در این مقاله با عنوان معیارهای کارآمدی دولت مورد بازخوانی قرار گرفته اند، می توان مجموع وظایف یا اختیارات مرسوم دولت نیز به شمار آورد. تلقی ما در این مقاله از مفهوم کارآمدی، علاوه بر تقارن های فراوان با فهم اقتصادی و مدیریتی از این مفهوم، به واسطه پیوند با مفهوم کلیدی «قدرت» در علوم سیاسی و در نظر گرفتن جایگاه واقعی دولتها در جوامع و کشورهای امروزی - با تأکید بر وظایف، اختیارات و توانمندیهای آنها از یکسو و انتظارات از آنها از سوی دیگر – نزدیک ترین و کاربردی ترین برداشت از مفهوم کارآمدی در علوم سیاسی است که میتواند مبنا و چارچوب نظری وثیقی برای پژوهش در زمینه کارآمدی دولت باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
10 - مشاركت دانشگاههاي علوم انساني در چرخه نظريهپردازي و نقش مراكز رشد علومانساني
محد حسن حسنياگر چرخه نظريهپردازي را شاخص براي توليد دانش نهادهاي دانشگاهي در نظر بگيريم مشاركت دانشگاهها در حوزه علومانساني در توسعه علمي و نظريهپردازي از اهميت ويژه برخوردار خواهد بود. كارآمدي عملي نظريهپردازي، مشروط به عملياتيشدن دانش توليدشده و حركت آن از گام استدلال قياسي أکثراگر چرخه نظريهپردازي را شاخص براي توليد دانش نهادهاي دانشگاهي در نظر بگيريم مشاركت دانشگاهها در حوزه علومانساني در توسعه علمي و نظريهپردازي از اهميت ويژه برخوردار خواهد بود. كارآمدي عملي نظريهپردازي، مشروط به عملياتيشدن دانش توليدشده و حركت آن از گام استدلال قياسي (نظريه هنجاري) به گام استدلال استقرايي (نظريه توصيفي) در چرخه نظريهپردازي ميباشد. بدينترتيب نظريهآزمايي در گام استدلال استقرايي را ميتوان مأموريت اصلي دانشگاه علوم انساني محسوب كرد. در اين چرخه، بيقاعدگيهاي ديده شده منجر به توليد دانش و نظريهپردازي و دستيابي به مرجعيت دانشگاه علوم انساني ميگردد. بمنظور حركت چرخه دانش از نظريه به واقعيت و تبديل دانش در چرخه نظريهپردازي از استدلال قياسي (نظريههنجاري) به استدلال استقرايي (نظريهتوصيفي) نيازمند هدفگذاري دانشگاهها بمنظور مشاركت و حضور آنان با مأموريتهاي متنوعي است كه بتوانند اين بيقاعدگيها را شناسايي و تبيين نمايند. اين بدين معني است كه در چرخه توليد دانش تمامي دانشگاهها از اهميت يكساني در توسعه علمي برخوردار هستند. با توجه به ماهيت ذاتي دانشگاههاي علوم انساني در ارتباط مستقيم با جامعه، ايجاد مراكز رشد علوم انساني ميتواند موجب ارتباط مستقيم اساتيد دانشگاهها با جامعه شده و توليد دانش بومي علوم انساني را سبب گردد. در واقع اين مراكز ميتوانند با راهاندازي كسبوكار در حوزه علومانساني با بهرهمندي از اساتيد دانشگاه علومانساني و ساير دانشگاهها موجب ارتباط با نهادهاي مختلف فرهنگي جامعه در راستاي مؤلفههاي الگوي بومي شوند. چنين ساختاري با رفع موانع توسعه نظام آموزش عالي، موجب تعريف اكوسيستم آموزشي در دانشگاههاي علوم انساني خواهد شد كه بسترساز نظريهپردازي مبتني بر دانش بومي در كشور خواهد گرديد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
11 - حقوق کودک در مقیاس اوتیسم؛ (بسترها و برنامه ها)
محمود عباسی زهرا پورسینا میثم کلهرنیاگلکاراختلال طیف اوتیسم یا درخودماندگی، ناهنجاریِ روانشناختیِ شاخصِ معاصر است. مبتلایان در وجوهِ ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار، بسته به شدت بیماری، دچار نقصان عملکرد هستند و عموماً بیشینه ها و کمینه های رفتاری، روند عادی و متعادل زیست خانوادگی- اجتماعی را برای آنان با مشکلات أکثراختلال طیف اوتیسم یا درخودماندگی، ناهنجاریِ روانشناختیِ شاخصِ معاصر است. مبتلایان در وجوهِ ارتباط، تعامل اجتماعی و رفتار، بسته به شدت بیماری، دچار نقصان عملکرد هستند و عموماً بیشینه ها و کمینه های رفتاری، روند عادی و متعادل زیست خانوادگی- اجتماعی را برای آنان با مشکلات جدی مواجه می نماید. سیر صعودی و رشد محسوس آمار تشخیصی کودکان مبتلا در چند سال اخیر، زنگ هشدار لزوم تبیین برنامه ها و اقدامات هدفمند در حوزه مدیریت سلامتِ جامعه اوتیسم در عرصه نظام حقوق سلامت را به صدا درآورده است. از اهمّ وجوه نیازمند اهتمام، حمایت خاص از کودکان مبتلا به اوتیسم بر مبنای اصول کلی حقوق کودک و منطبق با وضعیت ویژه این کودکان است. در حال حاضر از حیث فقدان پوشش بیمه های درمانی، امکانات ناکافی تشخیص و توانبخشی، عدم توجه به حق آموزش و برخورداری از شرایط متناسب با وضعیت، لزوم استقرار سیستم هدایت و مشاوره والدین و حمایت از استانداردهای زیستیِ کودکان مبتلا در بستر خانواده و اجتماع، چالش های جدی فراروی مبتلایان به اوتیسم و خانواده های آنان، قرار داده است. بر این مبنا، تنقیح نظریِ اصول حقوق کودک با گزاره ی کودکان مبتلا به اوتیسم، جهت تمهید زیرساخت ها و ملزومات تأمین حقوق بنیادین این کودکان به ویژه در دو فاز سلامت و آموزش در نظام داخلی، امری ضروری به نظر می رسد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
12 - آسیب شناسی توسعه روستایی از دیدگاه روانشناسی اجتماعی
احسان معصومیتوسعه روستایی دارای مباحث مهم و گسترده در زمینه های متنوع است. این مفهوم دارای طیف متنوعی از سطوح، ابعاد و مفاهیم میباشد. با توجه به این تنوع، توسعه روستایی یک علم بینرشتهای به شمار میرود. ازاینرو، مطالعه جامع توسعه روستایی نیازمند بهرهگیری از علوم مختلف میباشد. أکثرتوسعه روستایی دارای مباحث مهم و گسترده در زمینه های متنوع است. این مفهوم دارای طیف متنوعی از سطوح، ابعاد و مفاهیم میباشد. با توجه به این تنوع، توسعه روستایی یک علم بینرشتهای به شمار میرود. ازاینرو، مطالعه جامع توسعه روستایی نیازمند بهرهگیری از علوم مختلف میباشد. به دلیل ماهیت انسانی توسعه روستایی، بهرهگیری از علوم اجتماعی نسبت به سایر علوم از اولویت ویژهای برخوردار است. روانشناسی اجتماعی، شاخهای از علوم اجتماعی میباشد که در مطالعات توسعه روستایی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. روانشناسی اجتماعی به مطالعه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری فرد در اجتماع میپردازد و در همین راستا، کاربرد مهمی در مطالعات توسعه روستایی دارد. هدف این مطالعه مروری، آسیبشناسی توسعه روستایی از دیدگاه علم روانشناسی اجتماعی بود. در این راستا، ابتدا مفاهیم روانشناسی اجتماعی مرتبط با توسعه روستایی شناسایی و پس از آن، آسیبشناسی توسعه روستایی بر مبنای این مفاهیم مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بیانگر این واقعیت است که بسیاری از ابعاد توسعه روستایی نیازمند ملاحظه مفاهیم روانشناسی اجتماعی می باشد. مفاهیمی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند شامل ارزیابی نیاز، همنوایی، منبع کنترل و مبادله اجتماعی می باشند. نتایج نشان داد که مفاهیم روانشناسی اجتماعی، ظرفیت بررسی ابعاد متنوع توسعه روستایی را دارند. در پایان بر اساس یافته ها و نتایج پژوهش، پیشنهادات کاربردی در هر یک از زمینه ها ارائه شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
13 - بررسي نگره بحران در نظر هوسرل و زمينههاي آن در فلسفه قرن نوزدهم اروپا
سيدمسعود سيف افشين مؤذندر اوايل قرن بيستم ميلادي جريان گستردهيي پديدار گشت که نويسندگان آن در اشاره به بحران علم و فرهنگ اروپايي با يکديگر همصدا بودند. ادموند هوسرل نيز بعنوان يکي از متفکرين برجستة اروپايي در اوايل قرن بيستم، همگام با اين جريان، پديدارشناسي را بعنوان راهکار غلبه بر اين بحرا أکثردر اوايل قرن بيستم ميلادي جريان گستردهيي پديدار گشت که نويسندگان آن در اشاره به بحران علم و فرهنگ اروپايي با يکديگر همصدا بودند. ادموند هوسرل نيز بعنوان يکي از متفکرين برجستة اروپايي در اوايل قرن بيستم، همگام با اين جريان، پديدارشناسي را بعنوان راهکار غلبه بر اين بحران همهجانبه ارائه ميکند که از نظر وي نيمة دوم قرن نوزدهم اروپا را دربرگرفته است. از نظر او اين بحران بصورت فقدان وحدت و انسجام در فلسفه و علوم، اعم از علوم طبيعي و انساني و همچنين بيگانگي علوم از زندگي روزمرة انسان ظهور و بروز يافته است و ريشهها و علل اين بحران بايد در رويکردهاي علمي و فلسفي قرن نوزدهم اروپا جستجو شود. در اين قرن پس از مرگ هگل، با تأثر از مکاتب هگلي و نسبيتانگاري تاريخي برآمده از آنها، جريانهايي چون مارکسيسم، بيولوژيسم و هرمنوتيک تاريخگرا پديد آمد که وجه اشتراک همه آنها تمايل به سمت نسبيتگرايي بود. اين جريانها هرکدام از منظر خود با نفي امکان نيل به يک حقيقت واحد و يقيني و همچنين نسبيسازي اين حقيقت، موجبات بحران مذکور را فراهم آوردند. هوسرل پس از آشکار ساختن ماهيت بحران در مباني تفکر غرب، از طريق خوانشي انتقادي از ريشهگرايي دکارتي و در جهت دستيابي به يک بنيان متقن و وحدتبخش براي علوم، روشي را با نام «تأويل پديدارشناسانه» پيشنهاد نمود که برغم اينکه پس از وي انتقادات فراواني را برانگيخت، اما به يکي از اصليترين عناصر پديدارشناسي تبديل شد که تقريباً در تمامي انديشههاي پس از هوسرل تأثيرگذار بوده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
14 - سنجش مؤلفههاي معرفتشناسي دوره تجدد در ساحت علوم انساني و آسيبشناسي آن
علي کربلائي پازوکي فاطمه نجفي پازوکيعلوم انساني مدرن که امروزه در مراکز علمي جهان تدريس ميشود، زمان شکلگيري آن به دوره تجدد دنياي غرب ميرسد؛ دوراني که به جدايي علم و دين و عقل و ايمان معروف است. مباني نظري اين علوم انساني بلحاظ هستيشناسي به ماده، بلحاظ انسانشناسي به اومانيسم، بلحاظ فرجامشناختي به علمان أکثرعلوم انساني مدرن که امروزه در مراکز علمي جهان تدريس ميشود، زمان شکلگيري آن به دوره تجدد دنياي غرب ميرسد؛ دوراني که به جدايي علم و دين و عقل و ايمان معروف است. مباني نظري اين علوم انساني بلحاظ هستيشناسي به ماده، بلحاظ انسانشناسي به اومانيسم، بلحاظ فرجامشناختي به علمانيت و بلحاظ معرفتي به حس، تجربه، تحقيقپذيري و عقل ابزاري محدود است. بايد پرسيد كه پيشينه و زمينههاي معرفتي شکلگيري علوم انساني مدرن غرب چيست؟ و آسيبهاي معرفتي، ارزشي و رواني و معنوي ناشي از آن کدام است؟ اين تحقيق با روش توصيفي و تحليلي با بررسي تاريخي مسئله معرفت در غرب درصدد بازشناسي عوامل معرفتي تأثيرگذار در شکلگيري علوم انساني دوره تجدد و آسيبهاي آن است. محدود کردن علم به ساينتيسم، انسان به اومانيسم و عالم هستي به پديده هاي طبيعي و راهِ کسب معرفت به حس، تجربه، دليلگرايي و عقلگرايي حداکثري، تفکيک شناختي بين پديدار و شيء فينفسه و ناديده انگاشتن حس باطني و معرفتهاي فطري، عقل شهودي و وحي از جمله عوامل مهمي هستند که در شکلگيري علوم انساني نوين غرب مؤثرند و سبب پيدايش بحرانهاي معرفتي، ارزشي و رواني، فقر معنويت، رشد هيچانگاري و ... در دنياي امروز گرديده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
15 - بررسی تاثیر هوش سازمانی بر قابلیت یادگیری سازمانی
محمودرضا اسماعیلیبا افزایش رقابت در بین سازمانها، سازمانها نياز بيشتري به دانش وآگاهي گسترده ازعوامل محيطي دارند، تا بتوانند خود را با تغييرات و تحولات محيطي تطبيق دهند. امروزه سازماني موفق است که بطور سريع و مستمر ياد بگيرد و اين يادگيري تنها از طريق برخورداري از منابع انساني با انگيزه أکثربا افزایش رقابت در بین سازمانها، سازمانها نياز بيشتري به دانش وآگاهي گسترده ازعوامل محيطي دارند، تا بتوانند خود را با تغييرات و تحولات محيطي تطبيق دهند. امروزه سازماني موفق است که بطور سريع و مستمر ياد بگيرد و اين يادگيري تنها از طريق برخورداري از منابع انساني با انگيزه و ايجاد کارکردهاي لازم براي يادگيري محقق خواهد شد. امروزه يادگيري سازماني به طور فزاينده اي در ميان سازمان هايي كه به افزايش مزيت رقابتي ،نوآوري و اثربخشي علاقمندند ، مورد توجه ويژه قرار گرفته است و پژوهشگران مختلف ازرويكردهاي متفاوتي به تحليل آن پرداخته اند .دراین پژوهش با استفاده از رویکرد معادلات ساختاری به بررسی تاثیر هوش سازمانی بر قابلیت یادگیری سازمانی در دانشگاه علوم پژشکی اصفهان پرداخته شده است.برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه ی هوش سازمانی البرخت و پرسشنامه ی یادگیری سازمانی گومژو همکاران استفاده شده است. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار Amos ویرایش 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، دراین پژوهش 5 فرضیه مورد بررسی و آزمون قرار می گیرند که عبارتند از: هوش سازمانی بر قابلیت یادگیری سازمانی تاثیر مثبت دارد. فضای باز وآزمایشگری بر قابلیت یادگیری سازمانی تاثیر دارد. انتقال ویکپارچگی دانش بر قابلیت یادگیری سازمانی تاثیر مثبت دارد. تعهد مدیریت بر قابلیت یادگیری سازمانی تاثیر مثبت دارد و دید سیستمی بر قابلیت یادگیری سازمانی تاثیر مثبت دارد، که در سطح 95% تمامی فرضیات تایید می گردنند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
16 - شناسایی عوامل مؤثر بر انتقال آموزش در میان منابع انسانی دانشگاههای علوم پزشکی غرب کشور
یاسر صیادی سعید رجایی پور یاسمین عابدینی خلیل غلامیسابقه و هدف: هدف از این مطالعه کشف و آزمون عوامل موثر بر انتقال آموزش در میان منابع انسانی دانشگاه های علوم پزشکی غرب کشور در سال 94 – 95 می باشد. مواد و روش ها: روش مورد استفاده در این پژوهش کمی است. تعداد 346 نفر به عنوان نمونه در پژوهش حاضر مورد مطالعه قرار گرفتند. أکثرسابقه و هدف: هدف از این مطالعه کشف و آزمون عوامل موثر بر انتقال آموزش در میان منابع انسانی دانشگاه های علوم پزشکی غرب کشور در سال 94 – 95 می باشد. مواد و روش ها: روش مورد استفاده در این پژوهش کمی است. تعداد 346 نفر به عنوان نمونه در پژوهش حاضر مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار استفاده شده در این پژوهش پرسشنامه ی محقق ساخته می باشد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که 6 بعد اساسی بر انتقال آموزش به محیط کار در دانشگاه های علوم پزشکی موثر است. این ابعاد شامل: بعد فردی، آموزشی، سازمانی، مدیریتی، فرهنگی و محیطی می باشد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر به ارایه دیدگاهی جامع و سیستمی و همچنین بینشی عمیق در شناسایی عوامل موثر بر انتقال آموزش پرداخته که می توان در دنیای رقابتی امروز گوی سبقت برتری را از سایر سازمان ها برباید. همچنین نتایج حاصل از مطالعه ی حاضر این نکته را مطرح می سازد که در انتقال آموختهها به محیط کار باید به ملاحظات فرهنگی، مذهبی و قومی در طراحی، اجرا و ارزیابی از دوره ها وبرنامه های آموزشی توجه شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
17 - طراحی الگوی معماری منابع انسانی دانش محور با رویکرد داده بنیاد: تحلیل پیشایندها و پیامدها
زهرا قربانی نصرآبادی روح الله سمیعی طهمورث آقاجانیپژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد و مدل استراوس و کوربین انجام شده است. محدوده مطالعات، دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور شامل استان های گ أکثرپژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد و مدل استراوس و کوربین انجام شده است. محدوده مطالعات، دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور شامل استان های گیلان، کلستان، مازندران، شاهرود و بابل و مشارکت کنندگان خبرگان آگاه به حوزه منابع انسانی بودند. در این راستا مصاحبه های نیمه ساختاریافته با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با تکنیک گلوله برفی صورت گرفت. در این پژوهش، داده ها بعد از انجام دادن پانزده مصاحبه بـه مرحله اشباع نظری رسیدند. با این حال، جهت اطمینان از کفایت، پنج مصاحبه دیگر بـه انجام رسید . جهت تعیین روایی از معیار لینکلن و گوبا و جهت تعیین پایایی از روش حسابرسی فرایند و توافق درونی استفاده شد. یافته ها نشان داد که الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در قالب پنج طبقه شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر ، راهبردها و پیامدها تدوین می شود. در این الگو، روابط بین اجزا نشان می دهد که الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در طی فرآیندی تعاملی در بین اجزا انجام می پذیرد. تعیین عوامل فرهنگی، سازمانی، رفتاری، ساختاری، محیطی، شکل گیری نگرش نوین به نیروی کار می تواند در تصمیم-گیری ها و فرآیند معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور بسیار با اهمیت باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
18 - ارائه الگوي بينالملليسازي آموزش نیروی انسانی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور
آرام غنیون علیرضا افشارنژاد زین العابدین امینی سابق احسان سادههدف پژوهش حاضر ارائه يک الگو براي بينالملليسازي آموزش نيروي انساني در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، است. پژوهش از نوع كيفي بوده و براي تحليل دادهها از روش گرانددتئوري استفاده شده است. به اين منظور با 15 نفر از افرادي که در زمينه بينالملليسازي آموزش نيروي أکثرهدف پژوهش حاضر ارائه يک الگو براي بينالملليسازي آموزش نيروي انساني در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، است. پژوهش از نوع كيفي بوده و براي تحليل دادهها از روش گرانددتئوري استفاده شده است. به اين منظور با 15 نفر از افرادي که در زمينه بينالملليسازي آموزش نيروي انساني صاحبنظر هستند، با استفاده از شيوه نمونهگيري گلولهبرفي، مصاحبههای عمیقی صورت گرفت. سپس دادههای حاصل از مصاحبهها از طریق کدگذاری باز، محوری و گزينشي تجزیه و تحلیل شدند. در پايان الگوی پاردایمی بينالملليسازي آموزش نيروي انساني متشکل از شرایط علی، شرایط زمینهای، شرایط مداخلهگر، پدیده محوری، راهبردها و پیامدها ترسیم شد. پديده اصلي الگوي طراحيشده، بینالمللیسازی آموزش نيروي انساني در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، است. يافتههاي پژوهش نشان داد، عوامل علي شامل، زيرساختها، استانداردهاي لازم، امکانات موجود و ضرورتهاي بينالملليسازي، هستند. عوامل مداخلهگر شامل، شرایط سياسي حاکم بر کشور، مراکز آموزشی و دانشگاهی، عوامل محيطي، یکپارچگی مديريتي و عوامل اجرايي، است. عوامل زمينهاي شامل، فضای رقابتي و نگرش به پدیده جهاني شدن و راهبردها به صورت فرهنگسازي، ایجاد ساختار مناسب علمی و پژوهشی، تبليغات کارآمد، برنامههاي اجتماعي و قوانين و مقررات، ميباشد. پيامدهاي يک سيستم بينالملليسازي آموزش نيروي انساني نيز شامل، دستاوردهای فرهنگي، دستاوردهای اقتصادي، دستاوردهای ارتباطي و دستاوردهای آموزشي است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
19 - تبیین فلسفی راهبردهای تدریس خلاق درس علوم تجربی دبستان با تأکید بر برنامة «فلسفه و کودک»
فاطمه بندلی زادهدوران کودکی و نوجوانی دورهيي مهم برای رشد اجتماعی، عاطفی و شناختی کودکان و نوجوانان است؛ از سویی، تفكر پايه و بنيان حيات انسان را تشكيل ميدهد و آنچه انسان در طول قرنهاي متمادي بوجود آورده حاصل قدرت فكري اوست و عاملي كه در تداوم و رشد انسان نقشي تعيينكننده دارد، قدرت أکثردوران کودکی و نوجوانی دورهيي مهم برای رشد اجتماعی، عاطفی و شناختی کودکان و نوجوانان است؛ از سویی، تفكر پايه و بنيان حيات انسان را تشكيل ميدهد و آنچه انسان در طول قرنهاي متمادي بوجود آورده حاصل قدرت فكري اوست و عاملي كه در تداوم و رشد انسان نقشي تعيينكننده دارد، قدرت تفكر انسان است. بنابرين تمام موفقيتها و پيشرفتهاي انسان، نتیجة تفكر خلاق وي است. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین فلسفی راهبردهای پرورش تفکر خلاق، بویژه در درس علوم تجربی دورة ابتدایی، با تأکید بر برنامة «فلسفه و کودک» است که روشهای تدریس خلاقانه را در این حوزه میطلبد. روش این پژوهش، تحلیلی ـتوصیفی و روش گردآوری دادهها، کتابخانهيی است؛ ابتدا از منابع مدون ـ شامل قوانین، کتابها، رسالهها و مقالات داخلی و خارجی ـ استفاده شده و پس از گردآوری مطالب، به تجزیه و تحلیل دادهها پرداختهایم. یافتههای مقاله گویای اینست که موضوع تفکر خلاق در درس علوم تجربی اهمیت بسياري دارد. آموزش سنتی درس زیستشناسی، علاوه بر عدم رشد تفکر انتقادی در دانشآموزان، موجب ایجاد شکاف عمیق بین برنامۀ درسی قصدشده و اجراشده گردیده است؛ بنابرین تحول در روشهای تدریس این درس با استفاده از برنامۀ «فلسفه و کودک» از یکسو، و رويكرد فلسفی معلمان به علوم تجربی از سوی دیگر، راهگشاست. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
20 - تاملی در برنامه درسی کارشناسی مهندسی بسپار در نظام آموزش عالی ایران: بهرهگیری از رویکرد CDIO در تربیت مهندس
علی عباسیانشکلگیری رشته مهندسی بسپار در دنیا، از یک سو خاستگاههای صنعتی داشته و از سوی دیگر به واسطه تلاشهای پژوهشگران دانشگاهی این حوزه بوده است. اما مسئله اصلی این است که به دلیل همین پراکندگی و فصل مشترکی که حوزه بسپار با سایر حوزهها داشته، برنامههای آموزشی ارائه شده در دا أکثرشکلگیری رشته مهندسی بسپار در دنیا، از یک سو خاستگاههای صنعتی داشته و از سوی دیگر به واسطه تلاشهای پژوهشگران دانشگاهی این حوزه بوده است. اما مسئله اصلی این است که به دلیل همین پراکندگی و فصل مشترکی که حوزه بسپار با سایر حوزهها داشته، برنامههای آموزشی ارائه شده در دانشگاهها در این حوزه عموما به صورت گرایشی از علوم دیگر بوده و تنها در چند دهه اخیر بوده است که این رشته به صورت مستقل در دانشگاههای دنیا ارائه شده است. همزمان مباحث دیگری نیز برای بازاندیشی رشتههای مهندسی توسط ابتکاراتی مانند CDIO (کوتهنوشت concieve (درک)، Design (طراحی)، Implement (پیادهسازی) و Operation (اجرا)) مطرح شده است که تمرکز را از پژوهشمحوری به عملی شدن منتقل کرده است تا به این ترتیب شرایط تربیت نیروی انسانی متخصص برای صنایع فراهم شود. این مطالعه ابتدا با بررسی تاریخچه شکلگیری رشته مهندسی بسپار در دانشگاههای دنیا، حوزههای گوناگون آن را شفاف کرده و با بهینهکاوی 61 برنامه آموزش مهندسی بسپار یا گرایشهای آن از دانشگاههای سراسر دنیا حوزههای فعلی آموزش بسپارها و همچنین اهداف یادگیری مهندسی بسپار را مشخص کرده است. سپس با انجام یک پیمایش میدانی در میان اساتید دانشکدههای مهندسی پلیمر، شیمی و مواد دانشگاههای ایران، اهداف آموزش بسپار در ایران به لحاظ مطلوبیت (در نیازمندیهای صنعت) و انطباق (با سرفصلهای آموزشی فعلی) گردآوری شده است. در نهایت با توجه به نتایج این بررسیها، پیشنهادهای لازم برای بهبود برنامه درسی یکپارچه آموزش مهندسی پلیمر در ایران، از دو منظر ساختار و گرایشها و هم چنین انطباق محتوا با اهداف آموزشی ارائه شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
21 - رويكرد شناختی به تربیت دینی
دکتر محمود تلخابیعلوم شناختی با تبیین کارکردها و ظرفیتهای شناختی ذهن و مغز، امکان-های جدیدی را برای کنش گران تربیت ایجاد کرده است. بدیهی است که کاربرد این آموزه ها در ابعاد مختلف تربیت متفاوت خواهد بود. از این رو، در این مقاله تأثیر یافته های علوم شناختی بر رویکرد تربیت دینی مورد بررسی أکثرعلوم شناختی با تبیین کارکردها و ظرفیتهای شناختی ذهن و مغز، امکان-های جدیدی را برای کنش گران تربیت ایجاد کرده است. بدیهی است که کاربرد این آموزه ها در ابعاد مختلف تربیت متفاوت خواهد بود. از این رو، در این مقاله تأثیر یافته های علوم شناختی بر رویکرد تربیت دینی مورد بررسی قرار می گیرد. ازآنجاکه نظریه بازنمودی- رایانشی رویکرد غالب در علوم شناختی تلقی می شود، این نظریه مبنای فهم عملکرد ذهن قرار می گیرد. بر اساس این دیدگاه، پردازش شناختی دارای دو مؤلفه اساسی است: نخست اینکه ذهن در بازنمایی از شیوه های مختلفی استفاده می-کند و دوم اینکه تمام پردازشهای شناختی دارای مؤلفه هیجانی است. از سوی دیگر، تجارب دینی نیز دارای ابعاد مختلفی است. بنابراین، این ایده مطرح است که هر یک از تجربه های دینی کدام یک از انواع بازنمایی را درگیر می سازد. بدین ترتیب، در رویکرد شناختی نسبت به تربیت دینی با یک الگوی سه وجهی مواجه هستیم که وجه اول آن، انواع بازنمایی ها، وجه دوم، انواع تجربه های دینی و وجه سوم، مؤلفه هیجانی است و تمامی فرایندهای ذهنی در چنین بستری روی می دهد. نتایج این مطالعه نشان می-دهد که اولاً در فرایند تربیت امکان جدا ساختن تربیت دینی عقلانی و احساسی وجود ندارد؛ زیرا هیجان جزء جداییناپذیر شناخت است. دوم اینکه تربیت دینی اثربخش، متضمن درگیر ساختن تمام انواع بازنمایی است- البته در این مداخله لازم است نسبتهای مفهومی بین انواع تجربه های دینی و انواع بازنمایی ها مورد توجه قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
22 - شناسایی معیارهای زمینههای پژوهشی مطالعات میان رشتهای قرآن کریم
زهرا نقی زاده زهرا فیضیهر حوزه دانشی از شاخهها و زمینههای متنوعی تشکیل شده است و در درون هر کدام از آنها سوالات و مسائلی وجود دارد که نیازمند تحقیق است. ولیکن از منظر ساختارهای سازمانی تعیین زمینهها و انجام پژوهش بر روی آنها، در کاهش هزینه موثر بوده و معیارهایی نیاز است تا بر اساس آن زمی أکثرهر حوزه دانشی از شاخهها و زمینههای متنوعی تشکیل شده است و در درون هر کدام از آنها سوالات و مسائلی وجود دارد که نیازمند تحقیق است. ولیکن از منظر ساختارهای سازمانی تعیین زمینهها و انجام پژوهش بر روی آنها، در کاهش هزینه موثر بوده و معیارهایی نیاز است تا بر اساس آن زمینههای پژوهشی شناسایی شود. این مساله خصوصا در زمینه پژوهشهای میان رشتهای قرآن با دیگر علوم خود را نشان میدهد . بر این اساس مقاله حاضر با هدف شناسایی معیارهایی جهت تعیین زمینههای پژوهشی در حوزه مطالعات میان رشتهای قرآن و علوم تدوین شده است. روش انجام این پژوهش از نظر روششناسی کیفی بوده و در آن با استفاده از مطالعه کتابخانهای، گروه متمرکز و تکنیک گروه اسمی (NGT) انجام شده است. جامعه آماری شامل 7 نفر از کارشناسان علوم قرآنی، علوم تربیتی، جامعه شناسی و مدیریت آموزشی بودهاند. با استفاده از نظرات کارشناسان 7 معیار جهت تعیین زمینههای پژوهشی تعیین شدهاند، این هفت معیار عبارتند از تعیین میزان خلأهای پرداختن به موضوع، تعیین ظرفیت قرآنی پرداختن به موضوع، بازار پژوهش موضوع، تنوع حوزههای دانشی مرتبط، میزان تاثیرگذاری مشکلات آن حوزه بر جامعه، در برگیری موضوع، توان تخصصی موجود در کشور و سازمان است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
23 - کتابشناسی قرآن و علوم طبیعی
حمید فغفور مغربی سید مجید نبویاز آنجایی که در جهت انجام پژوهشها شناخت منابع برای محققان امری ضروری است؛ لذا کتابشناسی کتابهایی که به تازگی نشر یافتهاند اهمیت دارد واز جمله حیطههایی که به کمک کتابشناسی در آن میتوان به عرصه تحقیقات ورود پیدا کرد حیطه قرآن و علوم طبیعی است؛ یکی از راهکارهای دری أکثراز آنجایی که در جهت انجام پژوهشها شناخت منابع برای محققان امری ضروری است؛ لذا کتابشناسی کتابهایی که به تازگی نشر یافتهاند اهمیت دارد واز جمله حیطههایی که به کمک کتابشناسی در آن میتوان به عرصه تحقیقات ورود پیدا کرد حیطه قرآن و علوم طبیعی است؛ یکی از راهکارهای دریافت اطلاعات صحیح در این حوزه شناخت منابع و بررسی نظریات نویسندگان در این کتابها است. ازهمین روی نگاه اجمالی به کتب منتشره در این حوزه هدف تحقیق نویسندگان است. سؤال محقق، تعداد کتب منتشره در حوزه قرآن و علوم طبیعی است که به نظر میرسد حدود 406 کتاب در حوزههای گوناگون قرآن و علوم طبیعی انتشار پیدا کرده است. روش جمعآوری منابع بر اساس مطالعات یک تیمکتابداری بوده است و هدف از نگارش این مقاله آشنایی محققان با منابع پیرامون قرآن و علومطبیعی است. نتیجه این تحقیق پرهیز از انجام تحقیقهای تکراری و غنیتر شدن نگارشهای آینده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
24 - بررسی و رتبه بندی علوم و معارف در قرآن کریم
مهدی اسمعیلی صدرآبادی نجمه کاظمیهمزمان با نزول قرآن کریم، بنیانهای اولیه مباحث علوم قرآن استوار شد. لذا این دانش به فاصله اندکی پس از نزول قرآن پدید آمد و با شماری از صحابه و تابعان به بالندگی رسید از این رو آنچه امروز بهجا مانده سرمایه گرانسنگ در ادوار و عرصههای گوناگون محققان صدر اسلام است. برا أکثرهمزمان با نزول قرآن کریم، بنیانهای اولیه مباحث علوم قرآن استوار شد. لذا این دانش به فاصله اندکی پس از نزول قرآن پدید آمد و با شماری از صحابه و تابعان به بالندگی رسید از این رو آنچه امروز بهجا مانده سرمایه گرانسنگ در ادوار و عرصههای گوناگون محققان صدر اسلام است. براین اساس، بازکاوی چگونگی این تعاریف نزد دانشمندان دارای اهمیت زیادی بوده است؛ چنانکه اندیشمندان در قرون گذشته بر اساس معیارهای خویش، تقسیم بندی خاصی از آن داشتند. براین اساس پژوهش تحلیلی-توصیفی حاضر درصدد است با توجه به دو معیار علوم درونی و بیرونی قرآنی به تبیین و رده بندی این موضوع مهم بپردازد. نتایج این نوشتار حاکی از اختصاص علوم فی القرآن به علوم درونی و علوم للقرآن به علوم بیرونی است که مقدمه شناخت و وصول به محتوای قرآن کریم است. لذا در سراسر این ردهبندی قرآن کریم موضوعیت تام دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
25 - نظامسازی قرآنبنيان (مفاهيم اساسی، راهبردها و فرايندها)
سعید بهمنیدر دو دهة اخير پس از انقلاب (1357) ايران شاهد بهکارگيری چهار مفهوم اساسی «اسلامیسازی علوم»، «علوم انسانی قرآنبنيان»، «نظامسازی قرآنبنيان» و «نظريهپردازی قرآنبنيان» در ادبيات علمی کشور بوده است. کاربرد مفهوم «نظامسازی قرآنی» در سند منشور توسعه فرهنگ قرآنی کش أکثردر دو دهة اخير پس از انقلاب (1357) ايران شاهد بهکارگيری چهار مفهوم اساسی «اسلامیسازی علوم»، «علوم انسانی قرآنبنيان»، «نظامسازی قرآنبنيان» و «نظريهپردازی قرآنبنيان» در ادبيات علمی کشور بوده است. کاربرد مفهوم «نظامسازی قرآنی» در سند منشور توسعه فرهنگ قرآنی کشور تا اندازهای به گسترش اين مفهوم دامن زده است. پس از آن، مفهوم «نظريهپردازی قرآنبنيان» نيز در جامعة علمی و برخی اسناد راهبردی مطرح شد؛ زيرا نظامسازی در گِروِ نظريهپردازی است. رواج مفاهيم يادشده علائمی از خيزش برای انقلابی علمی در علوم انسانی است. مسأله کسانی که بر اين مفاهيم تأکيد دارند آن است که علوم برآمده از فلسفه و بنيادهای نظری رایج در دنيا نمیتواند مشکلات جوامع اسلامی را در جهت رسيدن به اهداف الهی حل کند. برخی بزرگان، دانشمندان و پژوهشگران داخل و خارج کشور نظريههایی دربارة اين مفاهيم بيان کردند يا نوشتهاند. سؤال اين است که معنی اين مفاهيم چيست؟ راهبردهای دستيابی به آنها کداماند؟ راهبردهای پيشنهادی با چه فرايندی محقق میشوند؟ مفاهيم يادشده در سطحی از انتزاعی بودن قرار دارند که میتوان آنها را اهداف علمی انقلاب اسلامی به شمار آورد. نسبت ميان اين مفاهيم عام و خاص، مطلق و به ترتيب هر يک اعم از ديگری و بر آن تقدم دارد. مقاله به بيان مفاهيم چهارگانه يادشده، راهبردها و فرايندهای تحقق آنها خواهد پرداخت و نشان میدهدکه نظامسازی، توليد علوم انسانی قرآنبنيان و اسلامیسازی علوم در گرِوِ نظريهپردازی قرآنبنيان است. ما در ايران پس از نزديک به چهار دهه بررسی و پردازش مفاهيم اساسی به ضرورت نظريهپردازی قرآنبنيان رسيديم، در حالی که شهيد سيدمحمدباقر صدر در اين امر پيشتاز بوده و از همان ابتدا بر نظريهپردازی اهتمام ورزيد. اين بدان معنی است که ما از آوردة علمی وی استفاده نکردهايم و هنوز در دورة پيشاصدری بهسرمیبريم. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
26 - شناسایی و رتبهبندی حیطههای پژوهش در حوزه مطالعات میانرشتهای دانش قرآنی و علوم تربیتی
لیلا خسروی مراد زهرا نقی زاده زهرا فیضی حمیدرضا یونسیخطاپذیری دانش بشر، ماهیت مکملسازی و چندتباری بودن دانش نیاز به مطالعات میان رشتهای در علومانسانی را ایجاب میکند؛ در این میان، دانش قرآنی با مطالعه در دو شاخه علومقرآنی (به طور خاص) و معارف قرآنی در حوزه مطالعات میانرشتهای قرار میگیرد؛ و از سوی دیگر تربیت و مفاهی أکثرخطاپذیری دانش بشر، ماهیت مکملسازی و چندتباری بودن دانش نیاز به مطالعات میان رشتهای در علومانسانی را ایجاب میکند؛ در این میان، دانش قرآنی با مطالعه در دو شاخه علومقرآنی (به طور خاص) و معارف قرآنی در حوزه مطالعات میانرشتهای قرار میگیرد؛ و از سوی دیگر تربیت و مفاهیم مرتبط با آن در بحث علوم تربیتی در رشتههای دانشگاهی جای میگیرد. در این راستا و با توجه به اهمیت این مطالعات، مقاله حاضر با هدف شناسایی زمینههای پژوهشی در حوزه مطالعات میانرشتهای در دو دانش معارف قرآنی و علومتربیتی تدوین شده است. روش انجام این پژوهش از نظر روششناسی کیفی و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و اسنادی انجام شده است. جامعه آماری شامل منابع کتابخانهای و اسناد مرتبط بوده است. برای رسیدن به هدف پژوهش از معیارهای اندازهگیری و وزنهای شناسایی شده توسط فیضی و نقیزاده (1395) استفاده شده است. بدینوسیله محقق با استفاده از این معیارها به بررسی منابع اطلاعاتی هر یک از وزنها در رشتههای علومتربیتی و معارف قرآنی پرداخته است؛ نتایج به دست آمده نشان میدهد علومتربیتی در آموزش غیر رسمی نیاز به پژوهش بیشتری دارد و در دانش قرآنی، میزان پژوهش در شاخه معارف قرآنی بالاتر است. همچنین امکان پژوهش قرآنی در هر سه نوع آموزش وجود دارد، اما در رشته آموزش غیر رسمی بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
27 - مبانی حاکم بر ساختار قرآن کریم در نسبت با علوم انسانی قرآنبنیان از منظر آیتالله جوادی آملی
نورالدین زندیه رامین اژدری سید محمد هادی موسوی بیوکیشناخت قرآن، از اینحیث که در مسئلهی تولید علمانسانی قرآنبنیان مؤثر بوده، بسیار اهمیت دارد؛ چراکه نوع نگاه ما به قرآن، میزان و نوع انتظار ما از قرآن را مشخص خواهدنمود. شناخت قرآن بر اساس نظام سهگانهی فاعلي، داخلي و نظام غايي قرآن قابل بررسی است. رابطهی بین «قرآن أکثرشناخت قرآن، از اینحیث که در مسئلهی تولید علمانسانی قرآنبنیان مؤثر بوده، بسیار اهمیت دارد؛ چراکه نوع نگاه ما به قرآن، میزان و نوع انتظار ما از قرآن را مشخص خواهدنمود. شناخت قرآن بر اساس نظام سهگانهی فاعلي، داخلي و نظام غايي قرآن قابل بررسی است. رابطهی بین «قرآن کریم» و «علم انسانی» بر اساس نظام داخلی قرآن، بهصورت مجموعهای از مبانی حاکم بر «محتوای» قرآن و مجموعهای از مبانی حاکم بر «صورت»، اعم از «زبان» قرآن و «اسلوب» آن قابل ترسیم است. محتوای قرآن کریم متناسب با غایت آن است و برای ارائه این محتوا، زبانی را بهکار گرفته که بتواند چنین هدفی را برآورده کند و همچنین ساختار و سبک، بهگونهای تنظیمشده که قابلیت تحقق چنین کاری را داشته باشد؛ لذا باید نسبت بین این زبان و ساختار را در مواجهه با زبان و ساختارهای علوم انسانی استخراج کرد. در این تحقیق با روش توصیفیـ تحلیلی بر اساس نظرات آیتالله جوادی آملی بیان خواهند شد که قرآن كريم نهتنها در سبک بیانی خود متفاوت عمل کرده است و بهطورکلی شيوههاي رايج در كتب بشري را در پيش نگرفته است، بلکه در ساختار و اسلوب چینش و نظمدهی نیز تفاوتهای اساسی و جدیای با کتب بشری دارد که مسائل مربوط به سیاق و سباق، چگونگی بهکارگیری تمثیلات و ... از مصادیق این ساختار و سبک خاص قرآن کریم است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
28 - شناخت، گونه ها و ویژگی های نگاشتۀ علمی ـ اختصاصی ویژۀ دانش ها و آموزه های قرآن و حدیث
محمد مهدی احسانی فرنگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت أکثرنگاشتۀ علمی - اختصاصی یکی از انواع سه گانه نوشتارهای علمی است. شناخت این نوع از نگاشته و شباهت ها و تفاوت های آن نسبت به دو گونه دیگر، راه را برای متنوّع نگاری و بهره گیری بهتر از فرصت باز می کند. نوشتارهای علمی - اختصاصی، قالب های گوناگونی را پذیرا بوده، حجم های متفاوت و مطالب مفصّل و خلاصه را می-پذیرد. این گونه نیست که پژوهشگران، همواره فرصتی بسیار یا تحلیلی طولانی داشته باشند. گاهی زمان، کوتاه و نکته، کوچک، ولی قابل توجّه است. اگر نویسنده با قالب-های نگارش علمی در نوع اختصاصی، آشنا باشد، قدرت مانور بیشتری داشته و آسان تر و زودتر می تواند مطلوب خویش را به مخاطب، برساند. مقالۀ حاضر درصدد است با معرّفی نگاشتۀ علمی - اختصاصی، گونه ها و ویژگی های آن را بشناساند. گویا نوشتار حاضر، نخستین محصول بررسی میدانیِ جامعی دربارۀ این رده از نگاشته هاست که در قالب مقاله، ارائه می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
29 - نگاهی تحلیلی به رفتار احمد بن عیسی در تبعید برخی از راویان
محسن کرمیمکتب حدیثی قم یکی از بزرگ ترین مکتب های حدیثی شیعه است. دیدگاه های این مکتب و رفتارهای آن تأثیر بسیاری بر دیدگاه و رفتار محدّثان دیگر داشته است. یکی از رفتارهای ویژه که در دوره ای از اوج مکتب قم رخ داد، اخراج سه نفر از محدّثان به سبب غلو و یک نفر به سبب نقل از ضعفا بود. أکثرمکتب حدیثی قم یکی از بزرگ ترین مکتب های حدیثی شیعه است. دیدگاه های این مکتب و رفتارهای آن تأثیر بسیاری بر دیدگاه و رفتار محدّثان دیگر داشته است. یکی از رفتارهای ویژه که در دوره ای از اوج مکتب قم رخ داد، اخراج سه نفر از محدّثان به سبب غلو و یک نفر به سبب نقل از ضعفا بود. قرارگرفتن احمد بن محمّد بن عیسی در مَسند مهم ریاست حوزۀ قم و اخراج گروهی از راویان نام دار، پرسشی است که همواره در مباحث حدیثی و رجالی مطرح می شود. تاکنون پاسخ های متعدّدی به این پرسش داده شده؛ امّا نویسنده بر این باور است که از رهگذر شناخت شخصیت های نام برده و نیز بازشناسی شخصیت ابن عیسی و همچنین توجّه به فضای آن دوره، می توان احتمالات دیگری نیز مطرح کرد. نگاشتۀ حاضر ابتدا شناسایی مختصری از موضوع غلو و مکتب قم ارائه کرده و سپس شخصیت ابن عیسی و محدّثان تبعیدشده را معرّفی می کند؛ آنگاه به تحلیل دربارۀ احتمالات دیگر نسبت به چرایی اخراج این افراد از قم، می پردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
30 - نشانههای تخریج در نگارش نهج البلاغه
عباس محمودیعالمان پیشینی شیعه، مجموعه ای از دلایل و قرائن را در اعتبارسنجی حدیث، مؤثّر می دانستند. آنها پس از استخراج روایت، برای یافتن این قرائن، به تخریج حدیث، همّت گماشته و آنگاه به اخراج آن اقدام می کردند. استخراج روایات و اخراج آنها در نهج البلاغه، امر روشنی است؛ امّا آیا سی أکثرعالمان پیشینی شیعه، مجموعه ای از دلایل و قرائن را در اعتبارسنجی حدیث، مؤثّر می دانستند. آنها پس از استخراج روایت، برای یافتن این قرائن، به تخریج حدیث، همّت گماشته و آنگاه به اخراج آن اقدام می کردند. استخراج روایات و اخراج آنها در نهج البلاغه، امر روشنی است؛ امّا آیا سید رضی به تخریج روایات هم اقدام نموده است؟ گرچه نویسنده، تخریج احادیث را در اثر خود نیاورده، ولی نشانه هایی دالّ بر این تلاش علمی در نهج البلاغه دیده می شود. پژوهش کنونی، با یافتن نشانه ها و بررسی آنها گامی برداشته تا نشان دهد که نویسندۀ نهج البلاغه احتمالا پیش از اخراج احادیث، به تخریج آنها اقدام نموده است. اگر چنین چیزی ثابت شود، اعتبار نهج البلاغه افزایش خواهد یافت. با توجّه به نتایج این پژوهش و نشانه هایی که از تخریج سند، منبع، متن و محتوا، ارائه کرده، می توان به برخی از شبهه ها درباره کم همّتی سید رضی نسبت به نگاشته اش پاسخ داد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
31 - طرحی در سرفصل های دانش دعا
علی انجم شعاعدعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان دهی موضوعات أکثردعا راه نیایش با خدا و یکی از قالبهای ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند بهعنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گردآوری و سامان دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات بهصورت پراکنده در کتاب ها و پژوهشهای حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصلهای دانش دعا را ارائه نماید. نشان دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره گیری از سرفصلهای ارائه شده برای نگارش پایان نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و بهصورت درختی تنظیم شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
32 - همسانی مفهوم پایۀ «حجّت» در لغت با قرآن و دانش¬های اسلامی
سید محمد حسن حکیممصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و د أکثرمصطلح «حجّت» از پرکاربردترین واژگان دانشی در حوزۀ اندیشۀ اسلامی است. تحلیل مفهوم لغوی این واژه و تبیین گوهر معنایی آن، می تواند دقّت در کاربرد را بالا برده و فهم کارکردهای قرآنی و دانشی را آسان کند. این نگاشته با در نظر گرفتن مجموع گزارش های لغویان و کارکردهای قرآنی و دانشی تهیّه شده و تکمیل روشی کارهای پیشین را ضروری می داند. این رفتار، منجر به نتیجه ای متفاوت با برخی از پژوهش های پشین شده و با برخی دیگر، تنها تفاوت روشی دارد. نگاشتۀ کنونی، ابتدا مفهوم لغوی «حجّت» را بازشناسی کرده و سپس اشتراک و تفاوت کارکرد اصطلاحی آن با مفهوم لغوی را در برخی از دانش های اسلامی، پی جویی می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
33 - روششناسی «شرح نهج البلاغة لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» با تأکید بر خطبۀ سوم
مجید توکلکتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این أکثرکتاب شریف نهج البلاغه با زیبایی واژگان و معانی بلند، همواره مورد توجّه اندیشمندان بوده و شرحهای متعدّدی بر آن نگاشته شده است. با گسترش دامنۀ اطّلاعات پژوهشگران نسبت به منابع پیشین، برخی از شرح های نهج البلاغه که پیشتر شناخته شده نبودند، یافت شد. معرّفی و روششناسی این شروح، از آنرو اهمّیت دارد که برخی از اینها، با پردازشی دیگر و از چشم اندازی نو به سخنان امام علی علیه السلام نگریسته و میتوانند زیباییهای لفظی و معنایی این گوهرها را بیشتر نمایش دهند. در شرح نهج البلاغه ای که با عنوان «شرح نهج البلاغه لشارح محقّق من اعلام القرن الثّامن» منتشر شده، شارح کوشیده تا در هفت بخش، شرحی ادبی و بلاغی ارائه کند. این مقاله برای نخستین بار در پی معرّفی تفصیلی این کتاب و تحلیل روش شارح و ویژگی های اوست. از خصوصیات بارز این شرح می توان به استفاده از آیات قرآن، عدم تطویل، چینش مناسب و تلاش ادبی چشم-گیر اشاره کرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
34 - موضوع شناسی دانش تخریج حدیث
عباس محمودیتخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو أکثرتخریج از دانش های کاربردی عرصۀ حدیث است. بُعد نظری این دانش، کمتر در شیعه، مورد توجّه قرار گرفته و از این رو شاخه های مختلف آن نیازمند پژوهش و پردازش است. شناسایی موضوعات قابل پژوهش و ارائۀ آن به جامعۀ علمی، جزو نخستین گام های توسعۀ علم تخریج خواهد بود. هدف تحقیق پیش رو، کشف، گردآوری، سامان دهی و معرّفی موضوعات و مسائل دانش تخریج به پژوهشگران عرصۀ حدیث است. تاکنون هیچ پژوهش مستقلّی با این موضوع و روش، منتشر نشده است. فایدۀ این نگاشته، در دسترس قرارگرفتن موضوعات دانش تخریج جهت نگارش مقاله، پایان نامه، کتاب و برگزاری نشست علمی است؛ افزون بر آن گسترۀ تخریج را نشان داده و راه را برای پیشرفت «تخریج حدیث» به عنوان یک علم مستقل هموار می کند. در این نوشتار 177 موضوع در نُه محور معرفی می-شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
35 - معرّفی فهرستی مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث
سیدمجید نبوییکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و أکثریکی از ضرورت های پژوهش در حوزۀ قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی، شناخت مجلّه های مرتبط با آنهاست. پژوهشگران مطالعات اسلامی برای ارائۀ مقالات نو، نیازمند آگاهی از پیشینۀ مقالات و مجلّه های مرتبط با موضوع خود هستند. هدف نویسنده از معرّفی مجلّه ها، شناساندن آنها به پژوهشگران و آسان سازی نشر نگاشته های آنهاست. با توجّه به این که تاکنون فهرست جامعی از مجلّه های مرتبط با قرآن و حدیث و مطالعات اسلامی ارائه نشده، نگاشتۀ حاضر درصدد ارائۀ این فهرست بر آمده و مجلّات را بر اساس رتبۀ علمی - پژوهشی، علمی - ترویجی و علمی - تخصّصی دسته بندی می کند. با بررسی های به عمل آمده، 189 مجلّه یافت شد که 102 مجلّه، علمی – پژوهشی، 33 مجلّه، علمی - ترویجی و 54 مجلّه، علمی - تخصّصی است. در معرّفی هر کدام از مجلّه ها که گسترۀ حوزوی و دانشگاهی را شامل می شود، صاحب امتیاز، آدرس وب سایت (اگر داشته باشند)، مدیر مسؤول و شماره تلفن مجلّه بیان می گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
36 - روشی برای ارتقای درس «تاریخ تحلیلی تفسیر شیعه»
محمد مهدی احسانی فرتاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشتههای مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه أکثرتاریخ تفسیر، عنوانی است برای یکی از درس های مقطع سطح سۀ حوزه و کارشناسی ارشد دانشگاه در برخی از رشتههای مرتبط با قرآن کریم. این مادّۀ درسی گاهی با گرایش شیعه، گاهی با گرایش اهل سنّت و گاهی به صورت تطبیقی، تدریس می شود. برقراری ارتباط میان این درس با مباحث حدیثی به ویژه در رشته های توأمان قرآنی و حدیثی، یکی از دغدغه های همیشگی سرفصل نویسان و مجریان است. از سوی دیگر برخی از استادان که تجربۀ تدریس چندبارۀ این درس را دارند، از ابزارهایی برای پربارشدن علمی مباحث، کاربردی شدن آن و افزایش جذّابیت کلاس بهره می گیرند. با افزودن یا تغییر برخی از سرفصل ها، می توان بهرۀ علمی این درس را فزونی داده و نشاط دانش پژوهان را تأمین کرد؛ همچنین ارتباط بین مطالب تفسیری با مباحث حدیثی را برقرار نمود. تاکنون طرحی که ارتباط بین این دو حوزه را ذیل درس «تاریخ تفسیر» برقرار کرده باشد، منتشر نشده و نگاشتۀ کنونی می تواند چشم اندازی نو را بگشاید. همچنین این نگاشته با پشتوانۀ تجربی، سرفصل هایی را ذیل عنوان «تاریخ تفسیر» افزوده که کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
37 - برخی از وجوه معنایی واژۀ «کفر» در ترجمههای آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی
گیسیا صفری جمال فرزندوحیبررسی وجوه و نظائر در قرآن کریم، اهمّیت ویژه ای دارد. چراکه فهم کامل و شامل یک متن وحیانی از کتابی آسمانی، روشنیبخش راه بشر خواهد بود. یکی از ابعاد این فهم، در ترجمهها خود را نشان میدهد. مترجم در انتقال معانی والای این متن آسمانی، افزون بر امانتداری باید بر دانشهای أکثربررسی وجوه و نظائر در قرآن کریم، اهمّیت ویژه ای دارد. چراکه فهم کامل و شامل یک متن وحیانی از کتابی آسمانی، روشنیبخش راه بشر خواهد بود. یکی از ابعاد این فهم، در ترجمهها خود را نشان میدهد. مترجم در انتقال معانی والای این متن آسمانی، افزون بر امانتداری باید بر دانشهای گوناگون قرآنی فائق باشد تا بتواند ترجمه ای کمنقص ارائه دهد. این پژوهش بهدنبال بررسی آن است که آیا واژه های قرآن به همان معنایی که در برخورد اوّل از آنها به ذهن می آید به کار رفته اند؟ مترجمان در انتقال معانی آیات قرآن تا چهاندازه بحث وجوه و نظائر الفاظ را در نظر داشته اند؟ این پژوهش به بررسی چندمعنایی واژۀ «کفر» می پردازد تا پرسشهای یادشده را با تطبیق بر این واژه، پاسخ گوید. در نگاشتۀ حاضر پس از ارائۀ تعریفی از وجوه و نظائر، واژۀ کفر در ترجمه های آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی بررسی میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
38 - یادکرد مصدرِ منبعِ حدیث، گونه ای از گزارش تخریج در شیعه
عباس محمودیعالمان شیعه و اهل سنّت، گزارشهای تخریج حدیث خود را به گونه های مختلفی منتشر کردهاند. یکی از آنها که در آثار حدیثی شیعه، بیشتر به چشم می خورد، گزارش از مصادرِ پیشینی یک حدیث است. یعنی پس از تخریج حدیث از یک منبع، افزون بر آوردن نام منبع، به مصدرِ اوّلیه مؤلّف هم اشاره أکثرعالمان شیعه و اهل سنّت، گزارشهای تخریج حدیث خود را به گونه های مختلفی منتشر کردهاند. یکی از آنها که در آثار حدیثی شیعه، بیشتر به چشم می خورد، گزارش از مصادرِ پیشینی یک حدیث است. یعنی پس از تخریج حدیث از یک منبع، افزون بر آوردن نام منبع، به مصدرِ اوّلیه مؤلّف هم اشاره کرده اند تا حدیث، قابل ردیابی و اعتبارسنجی باشد. این روش، نشانهای روشن بر جایگاه نقل مکتوب و وجود کتابهای حدیثی در بین راویان و نویسندگان است. تحقیق پیش رو با هدف آشنایی و احیای این نوع گزارش تخریجی، برخی از نمونه های آن را بررسی میکند. این نوع از تخریج در منابع و اصول اوّلیه که بدون واسطه و یا نهایتا با یک واسطه، احادیث را نقل کرده اند، موضوعیت ندارد؛ از این رو نمونه های ارائهشده از منابع و جوامع ثانویه است. بهرۀ این پژوهش، افزون بر نشاندادن اهتمام عالمان شیعه به منابع حدیثی و وجود روشهای تخریجی در میان آنان، کمک به تکمیل الگوی اعتبارسنجی حدیث و منابع حدیثی خواهد بود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
39 - استعاره در سورههای حمد و بقره از دیدگاه محی الدّین درویش و تطبیق با ترجمههای فارسی
حسن علیخانیمجاز یکی از صنایع بیانی است و به دو قسم استعاره و مَجاز مرسل تقسیم میشود. از آنجا که مجاز، در زیباآفرینی آیات نقش دارد، ترجمۀ آن نیز نیازمند دقّتی برای رساندن معنای مقصود است. پژوهش کنونی در نظر دارد استعارههای سورۀ حمد و بقره را بر اساس نظر محی الدّین درویش استخراج أکثرمجاز یکی از صنایع بیانی است و به دو قسم استعاره و مَجاز مرسل تقسیم میشود. از آنجا که مجاز، در زیباآفرینی آیات نقش دارد، ترجمۀ آن نیز نیازمند دقّتی برای رساندن معنای مقصود است. پژوهش کنونی در نظر دارد استعارههای سورۀ حمد و بقره را بر اساس نظر محی الدّین درویش استخراج کرده و پس از توضیحی کوتاه دربارۀ استعارۀ شکلگرفته و مقصود آن، به بهترین ترجمۀ موجود بپردازد. هدف این نگاشته، ارائۀ ترجمهای مناسب برای آیات استعارهدار سورههای حمد و بقره است. نوشتار حاضر برای نخستین بار به تطبیق استعارۀ سورههای حمد و بقره بر برخی از ترجمههای فارسی پرداخته و در سه بخش استعارههای تصریحیه، استعارههای تصریحیه تلفیقی و استعارههای تمثیلیه و مکنیه و مکنیۀ تبعیه مطالب خویش را سامان میدهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
40 - امکان سنجی ازدواج خلیفه دوم با حضرت ام کلثوم
صهیب تقوی عباس محمودیازدواج خلیفه دوم با امکلثوم از موضوعات اختلافی در تاریخ اسلام است. اهل سنّت، پذیرش یا ردّ این قضیّه را در تقویت یا تضعیف برخی از حوادث مهمّ تاریخی مانند غصب خلافت و فدک مؤثر دانسته اند. بر همین اساس، ارائه تحقیقی جامع، جهت مشخصشدن همه جوانب قضیه، ضروری بهنظر می رسد. أکثرازدواج خلیفه دوم با امکلثوم از موضوعات اختلافی در تاریخ اسلام است. اهل سنّت، پذیرش یا ردّ این قضیّه را در تقویت یا تضعیف برخی از حوادث مهمّ تاریخی مانند غصب خلافت و فدک مؤثر دانسته اند. بر همین اساس، ارائه تحقیقی جامع، جهت مشخصشدن همه جوانب قضیه، ضروری بهنظر می رسد. هدف این پژوهش، جمع آوری روایات و آرای موافقان و مخالفان و تبیین آنها بدون هرگونه موضعگیری برای دست یابی به واقعیت است. مأموریت آن، بررسی و تحلیل امکان وقوع این ازدواج در شرایط عادی و اکراه است. پیشتر مقالهای از همین نویسنده با عنوان «بازپژوهی تاریخی گزارش ازدواج خلیفه دوم با دختر امیر مؤمنان» چاپ شده بود. نوآوری این مقاله، دو سویه نگری اصل امکان وقوع چنین جریانی با توجه به متون حدیثی و تاریخی موافق و مخالف است. فایده آن، پاسخگویی به بسیاری از شبهات در مورد چگونگی ارتباط اهل بیت با خلیفه دوم است. این پژوهش در ساختاری تازه، مطالب خود را در دو بخشِ امکلثوم و دیدگاههای مختلف در ازدواج ایشان با عمر و امکانسنجی ازدواج، ارائه می دهد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
41 - درآمدی بر جریانشناسی جعل حدیث در زمان رسولالله
سید محمد حسن مومنیسنت پیامبر، گنجینهای از ارزشهای والایی است که در قالب حدیث برای نسلهای بعد به ارمغان گذاشته شده است. با گذشت زمان و سوء استفاده برخی از افرادِ فرصتطلب، حدیث که حکایتکننده از سنت است، دچار آسیب شده که «احادیث ساختگی» یکی از مهمترین آسیبهای آن است. سبب جعل حدیث را أکثرسنت پیامبر، گنجینهای از ارزشهای والایی است که در قالب حدیث برای نسلهای بعد به ارمغان گذاشته شده است. با گذشت زمان و سوء استفاده برخی از افرادِ فرصتطلب، حدیث که حکایتکننده از سنت است، دچار آسیب شده که «احادیث ساختگی» یکی از مهمترین آسیبهای آن است. سبب جعل حدیث را میتوان در رفتارهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برخی صحابه بررسی نمود. ضرورت شناخت جریانهای جعل و جاعلان لعنتشده توسط پیامبر در دوران حضور ایشان، علاوه بر جداکردن احادیث صحیح از جعلی و خدشه واردنشدن به تمام احادیث، سبب آشنایی با اهداف و پیشینه جعل در دوران آغاز پیدایش حدیث نیز میشود. مأموریت نگاشته حاضر، ردیابی اشخاص یا گروههای جاعل در دوران پیامبر است؛ این پژوهش به مفهومشناسی جعل و پردازش تاریخی آن در زمان پیامبر پرداخته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
42 - شناخت کلیدواژههای امنیتی بیانیه گام دوم و تطبیق آن با واژگان معادل قرآنی و حدیثی
عباس محمودی هانی زعفرانیبیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را که از سوی مقام معظّم رهبری صادر شد، میتوان راه آینده نظام اسلامی دانست. یکی از محورهای موجود در این بیانیه «امنیت» است. بر اساس آموزه های دینی، امنیت، موهبتی الهی است که کمتر، ارزش آن دانسته می شود. به دلیل جامعیت دین و نبود نقص در آن، ا أکثربیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را که از سوی مقام معظّم رهبری صادر شد، میتوان راه آینده نظام اسلامی دانست. یکی از محورهای موجود در این بیانیه «امنیت» است. بر اساس آموزه های دینی، امنیت، موهبتی الهی است که کمتر، ارزش آن دانسته می شود. به دلیل جامعیت دین و نبود نقص در آن، اگر الگوی امنیت بر اساس معیارهای اسلامی تدوین گردد، بیشترین آرامش را برای جامعه به دنبال دارد. نخستین گام برای ترسیم الگوی امنیت بر اساس معیارهای دینی، استخراج کلیدواژه های مرتبط با آن از قرآن و حدیث است. پژوهش کنونی کاری بنیادین در این راستاست که می تواند برای همه پژوهش های دینی حوزه امنیت سودمند باشد. از آنجا که بیانیه گام دوم بر اساس مبانی اسلامی تهیه شده، برای پرداختن به ابعاد آن، ابتدا با مطالعه چندینباره بیانیه، واژه های مهم و کلیدی، شناسایی شد. سپس واژگان معادل آن در آیات و روایات، شناسایی شده و در پایان، برخی از ابواب مرتبط با هر واژه در منابع حدیثی، معرّفی گردید. این مقاله به ارائه کلیدواژه های امنیتی بیانیه و تطبیق آن بر قرآن و حدیث میپردازد. کلیدواژههای سیاسی، فرهنگی – اجتماعی و اقتصادی هم در نوشتارهای جداگانهای عرضه میشود. با این روش، همه واژگان کلیدی بیانیه، استخراج شده و با منابع اسلامی تطبیق میگردد تا راه را برای پژوهشهای آینده هموار کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
43 - جامعیت حداکثری قرآن بر پایه بهره های روششناختیِ علوم از قرآن و ضرورت وجود الگوهای روششناسانه در دین و قرآن
زهره اخوان مقدمدرباره جامعیت قرآن، دیدگاههای مختلفی ابراز شده که هر کدام بر پایه تفسیری خاص از آیات و روایات است. آیه 89 سوره نحل با عبارت «تِبیانًا لِكُلِّ شَیءٍ» و با وجود لفظ «کُلّ»، عمومیت محتوایی را نشان میدهد. مخالفان این تعمیم با تکلّف، آیات و روایات ناظر بر جامعیت بیشینهای أکثردرباره جامعیت قرآن، دیدگاههای مختلفی ابراز شده که هر کدام بر پایه تفسیری خاص از آیات و روایات است. آیه 89 سوره نحل با عبارت «تِبیانًا لِكُلِّ شَیءٍ» و با وجود لفظ «کُلّ»، عمومیت محتوایی را نشان میدهد. مخالفان این تعمیم با تکلّف، آیات و روایات ناظر بر جامعیت بیشینهای را تأویل برده و تخصیصهایی بدون دلیل ذکر میکنند. مقاله کنونی میخواهد جامعیت حداکثری قرآن را از نگاهی نو و با روشی تحلیلی ثابت کند. این نوشتار با توجّهکردن به گزارههای اساسیِ علوم، بر آن است تا به این نتیجه برسد که گذشته از جامعیت قرآن نسبت به همه نیازهای دنیایی و آخرتی بشر، این کتاب آسمانی حتّی در ارائه اصول و روشهای علوم نیز جامعیت دارد؛ چراکه علوم مختلف هم یکی از نیازهای بشر است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
44 - اصالت نظریه «نزول سورهای» بررسی موردی سوره حج
جواد سلمان زادهیکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سورههاست. نظریه نزول سورهای، یکی از دیدگاههای مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچهای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم میسازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نق أکثریکی از مسائل مطرح در علوم قرآن، چگونگی نزول سورههاست. نظریه نزول سورهای، یکی از دیدگاههای مهم در نزول تدریجی قرآن کریم است. این نظریه، دریچهای نو را در تفسیر قرآن گشوده و زمینه فهم مفاهیم بیشتری را فراهم میسازد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی، مدارک و مستندات نقلی، عقلی و علمی این نظریه را گردآوری کرده و آن را تحلیل و ارزیابی میکند. این مستندات نشان میدهد که نظریه نزول سورهای، دیدگاهی درست است. پس از اثبات اصالت این دیدگاه، کیفیت نزول سوره حج به عنوان سورهای چالشی با حجم متوسّط، بررسی شده و با ردّ برخی نظرات، نزول یکباره این سوره اثبات میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
45 - آشنایی فهرستی با مجلّههای الاهیات و مطالعات اسلامی به زبان عربی
سیدمجید نبویبیشتر دانشپژوهان و استادان عرصه قرآن و حدیث، توان خواندن مقالات عربی را دارا بوده و برخی از آنها توان نگاشتن به زبان عربی نیز دارند. آشنایی با مجلّات عربی در حوزه معارف اسلامی، زمینه آشنایی بیشتر دانشیان قرآن و حدیث را با فضای رایج مقالات علمی فراهم کرده و مقدّمات نقش أکثربیشتر دانشپژوهان و استادان عرصه قرآن و حدیث، توان خواندن مقالات عربی را دارا بوده و برخی از آنها توان نگاشتن به زبان عربی نیز دارند. آشنایی با مجلّات عربی در حوزه معارف اسلامی، زمینه آشنایی بیشتر دانشیان قرآن و حدیث را با فضای رایج مقالات علمی فراهم کرده و مقدّمات نقشآفرینی فرامرزی آنها را تمهید میکند. پرسش اصلی این نوشتار آن است که چه مجلّاتی به زبان عربی و با چه مشخّصاتی، در حوزه مطالعات اسلامی منتشر میشود؟ این تحقیق توانسته 81 مجلّه عربی را در این عرصه شناسایی کند. برخی از این مجلّهها ویژه مطالعات اسلامی و برخی، همراه با موضوعات دیگر به این موضوع نیز توجّه میکنند. مقاله پیش رو، افزون بر یادکرد عنوان مجلّه و راههای ارتباطی آن در قالب جداسازی ژورنالهای هر کشور، مجلّاتی را که رتبه ISC دارند نیز معرّفی کرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
46 - احکام و تاریخ ترجمه قرآن کریم
عبداللطیف الطیباوی علي بدريجواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر میرسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون اینکه به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشتهاند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت أکثرجواز شرعی ترجمه قرآن همواره مورد بحث اهل سنّت بوده است. با توجّه به تاریخ ترجمه این کتاب آسمانی به نظر میرسد، ترجمه تفسیری قرآن بدون اینکه به آن، قرآن اطلاق شود، امری جایز در بین آنهاست. با این حال عالمان در این مسأله اختلافاتی داشتهاند. یکی از ابعاد اختلاف به کتابت متن قرآن و خواندن آن در نماز، توسّط غیر اعراب برمیگردد؛ امری که منجر به فتوای برخی از عالمان الازهر مبنی بر تحریم کتابت قرآن به غیر عربی گردید. از سوی دیگر، اِعراب و بلاغت قرآن، کمتر به غیر عربی ترجمه شد و همین موضوع به اختلاف در جواز ترجمه دامن زد. متن حاضر، ترجمه مقاله «احکام ترجمة القرآن الكریم و تاریخها» اثر دکتر عبد اللّطیف الطّیباوی است که شعبان سال 1399ق یعنی دو سال پیش از فوتش در مجلّه مجمع اللّغة العربیة دمشق به چاپ رسید. نویسنده در سال 1328ق در روستای «طیبه» از توابع «حمص» سوریه به دنیا آمد. او در رشته تاریخ و ادبیات عرب، تحصیل کرد و و دکترای خود را در رشته فلسفه از دانشگاه لندن گرفت. از آثار وی میتوان به کتابهای «محاضرات فی تاریخ العرب و الاسلام»، «التّصوّف الاسلامی العربی»، «المصالح البریطانیة فی فلسطین» و «تاریخ سوریا الحدیث» اشاره كرد. همچنین آن مرحوم افزون بر مقالات بسیاری که در تاریخ، ادبیات عرب و تربیت منتشر کرد، مقالاتی هم در دفاع از قضیه فلسطین داشت. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
47 - واکاوی نظریه «وقوع در مشیخه منلایحضرهالفقیه و دلالت آن بر وثاقت مؤلّف» با تأکید بر کتاب «النّوادر» ابراهیم بن هاشم قمی
سید علیرضا حسینی شیرازیبر پایه مقدّمه کتاب منلایحضرهالفقیه، پشتوانه شیخ صدوق برای تدوین کتابی که به صحّت و صدور روایاتش از معصومان علیهم السلام اطمینان دارد، کتابهایی حدیثی است که ضمن اشتهار در جامعه علمی آنروز، مورد عمل و مراجعه نیز بوده است. علّامه مجلسی، نخستین اندیشمندی است که از یادک أکثربر پایه مقدّمه کتاب منلایحضرهالفقیه، پشتوانه شیخ صدوق برای تدوین کتابی که به صحّت و صدور روایاتش از معصومان علیهم السلام اطمینان دارد، کتابهایی حدیثی است که ضمن اشتهار در جامعه علمی آنروز، مورد عمل و مراجعه نیز بوده است. علّامه مجلسی، نخستین اندیشمندی است که از یادکرد نام راوی در مشیخه صدوق، مدح او را برداشت میکند. برخی رجالیان، این مسأله را حاکی از توثیق راوی دانسته و برخی، هرگونه دلالتی را برای آن نفی کردهاند. در برخی جوامع رجالی معاصر، از این قاعده برای توثیق ابراهیم بن هاشم بهرهبرداری شده است. پس از تحلیل و ارزیابی قاعده، این نتیجه بهدست آمد که نه راویان واقعشده در آغاز اَسناد کتاب، همگی صاحب کتاباند و نه مقدّمه الفقیه، اعتبار همهجانبه منابع کتاب را میرساند؛ بلکه تنها در صدد بیان «اعتبار نسبی و فی الجمله» منابع خود میباشد. از این رو نمیتوان حکم شیخ صدوق را بر صاحب تألیفبودن و وثاقتِ افراد نامبرده در آغاز سندها حمل کرد. نگاشته حاضر، پس از تحلیل 10 روایت ابراهیم بن هاشم در الفقیه، با نظر به اینکه آوردن نام وی در آغاز اَسناد، گزارشگر نقل از کتاب «النوادر» اوست و نیز شیخ صدوق در ابواب الزامی فقه مانند حدود و دیات به این روایات، فتوا داده، میتوان نتیجه گرفت که این کتاب در شمار کتابهای مشهور و معتمَدبه بوده است. تدوین کتابی متقن که مورد اعتماد شیخ صدوق واقع شده، میتواند نشانگر مدح و اعتماد به نویسنده آن باشد. هرچند نباید از نظر دور داشت که پذیرش روایتهای کتاب النوادر، میتواند به دلیل بهرهگیری آن از منابع مورد اعتماد پیشین مانند کتابهای یونس بن عبدالرحمن یا تکیه بر شواهد اطمینانبخش بوده باشد که در این صورت، الزاما وثاقت نگارنده آن را نتیجه نخواهد داد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
48 - شناسایی و تحلیل اَسناد شیعی و منقطع روایات پیامبر صلی الله علیه و آله در کتب اربعه
علی فرهمندیان«اَسناد شیعی و منقطعِ روایات پیامبرصلی الله علیه و آله» سندهای روایاتی است که راویان آن شیعهاند و با اینکه همعصرِ پیامبرصلی الله علیه و آله نیستند، بهصورت مستقیم از آن حضرت، حدیث نقل کرده اند. مقاله کنونی درصدد شناسایی این اسناد بوده و با توجّه به راویان و طبقات آنه أکثر«اَسناد شیعی و منقطعِ روایات پیامبرصلی الله علیه و آله» سندهای روایاتی است که راویان آن شیعهاند و با اینکه همعصرِ پیامبرصلی الله علیه و آله نیستند، بهصورت مستقیم از آن حضرت، حدیث نقل کرده اند. مقاله کنونی درصدد شناسایی این اسناد بوده و با توجّه به راویان و طبقات آنها و نیز محتوای احادیث، تحلیلی کوتاه درباره آن ارائه میکند. دقّت در این اسناد، افزون بر آگاهی از میزان کاربری روایات پیامبرصلی الله علیه و آله در کتب اربعه، زمینۀ شناخت چرایی انقطاع و آشنایی با برخی از مبانی صاحبان کتب اربعه در اعتماد به احادیث را فراهم میکند. دستیابی به 44 سند شیعی و منقطع روایات پیامبرصلی الله علیه و آله، تأثیر صاحب کتاببودن و اصحاب اجماعبودن راوی در ارسال سند و نیز اثرگذاری موضوع و محتوای حدیث بر انقطاع سند، برخی از دستاوردهای تحلیلی این مقاله است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
49 - مقایسه دو تحقیق از کتاب «الدّروع الواقیة» با روش «مقابله چاپ»
مهدی مرادیمقابله نسخههای تحقیقشده چاپی، شناخت تحقیقات بهتر و محقّقان برتر را در پی دارد. با این کار، میتوان بهترین چاپ را از حیث علمی، تعیین و به مخاطب، معرّفی کرد. آثار سید ابن طاووس (م664ق) با موضوع دعا، همواره مورد توجّه عالمان و مردم بوده است. شخصیت سید و کاربردیبودن آثار أکثرمقابله نسخههای تحقیقشده چاپی، شناخت تحقیقات بهتر و محقّقان برتر را در پی دارد. با این کار، میتوان بهترین چاپ را از حیث علمی، تعیین و به مخاطب، معرّفی کرد. آثار سید ابن طاووس (م664ق) با موضوع دعا، همواره مورد توجّه عالمان و مردم بوده است. شخصیت سید و کاربردیبودن آثار وی در این اقبال، مؤثّر مینماید. کتاب «الدّروع الواقیة» با موضوع اَعمال قابل تکرار در همه ماههای قمری، یکی از نگاشتههای اوست که دو تحقیق مشهور از آن به چاپ رسیده است. نگاشته حاضر، برای نخستین بار، این دو تحقیق را با روش مقابله، بررسی کرده و کار نیکوتر را معرّفی میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
50 - آسیبهای پژوهشی بهرهگیری از نرمافزار «جامع الاحادیث»
رضا عطاییگسترش فنّاوریهای مدرن، موجب تغییر در سبک مطالعه، علمآموزی و پژوهش شده است. در این دگرگونیها عرصه حدیث هم از زاویه کمیّت و چگونگی، تغییراتی را پذیرفته است. تولید نرمافزارهای حدیثی، ثمرات متعدّدی چون آسانی پژوهش نسبت به وضعیت صدور حدیث، یافتن اصل حدیث، شناخت احادیث مخ أکثرگسترش فنّاوریهای مدرن، موجب تغییر در سبک مطالعه، علمآموزی و پژوهش شده است. در این دگرگونیها عرصه حدیث هم از زاویه کمیّت و چگونگی، تغییراتی را پذیرفته است. تولید نرمافزارهای حدیثی، ثمرات متعدّدی چون آسانی پژوهش نسبت به وضعیت صدور حدیث، یافتن اصل حدیث، شناخت احادیث مختلف و ... را به دنبال داشت. در برابر، اعتماد به نرمافزارها سبب بروز اشکالاتی همچون فراموشی نیاز به بررسی نسخهها، اضطراب برخی از متون به دلیل نارساییهای حروفچینی و ... شده است. از این رو ضرورت دارد که دانشیان حدیث نسبت به آسیبهای بهرهگیری از نرمافزارها دقّت داشته و این گسترش ماشینی را در راستای ارتقای شیوه عالمان در عرضه و دریافت حدیث به کار گیرند. این نگاشته میخواهد برخی از آسیبهای بهرهگیری از نرمافزار ارزشمند جامع الاحادیث را در عرصه پژوهشهای حدیثی معرّفی کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
51 - چگونگی رمزگشایی از نشانههای کتابها و نویسندگان در نسخههای خطّی
رسول عطایینگاشتن با قلم و دوات بر روی کاغذ و مشابه آن، محدودیتهایی را برای نویسندگان ایجاد میکرد. آنها تلاش میکردند تا بر برخی از این کاستیها غلبه کنند. قراردادن نشانههای اختصاری برای شماری از واژگان، یکی از راههای مستنسخان برای غلبه بر کمبود کاغذ، دوات، قلم و فرصت بود. شنا أکثرنگاشتن با قلم و دوات بر روی کاغذ و مشابه آن، محدودیتهایی را برای نویسندگان ایجاد میکرد. آنها تلاش میکردند تا بر برخی از این کاستیها غلبه کنند. قراردادن نشانههای اختصاری برای شماری از واژگان، یکی از راههای مستنسخان برای غلبه بر کمبود کاغذ، دوات، قلم و فرصت بود. شناخت این علامتها برای خوانش نسخههای خطّی، ضروری است. برای کشف معنای این نشانهها میتوان از راههایی بهره برد. نوشتار حاضر، بخشی از این راهها را متناسب با عنوان کتابها و نویسندگان معرّفی نموده و شماری از علامتها را با تکیه بر کتاب «دلائل الاحکام» شناسایی کرده است. روش و محتوای این کار در مستنسخات قرآنی و حدیثی نیز کاربرد دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
52 - روش نیازسنجی و نظام موضوعات در کتاب «اولویتهای پژوهشی علوم و معارف حدیث»
محمد مهدی احسانی فر علی فرهمندیاننیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهشهای حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانشپژوهان و دانشجویان برای مسألهیابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک میکند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان میدهد. «اولویتهای پژوهشی ع أکثرنیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث به معنی شناخت موضوعات مورد نیاز برای پژوهشهای حدیثی است. این کار به پژوهشگران، استادان، دانشپژوهان و دانشجویان برای مسألهیابی و گزینش موضوعِ پژوهشی، کمک میکند. همچنین مسیر آینده علوم و معارف حدیث را نشان میدهد. «اولویتهای پژوهشی علوم و معارف حدیث» نام کتابی است که در آن محصولِ پروژه نیازسنجی پژوهشی علوم و معارف حدیث، آمده است. مقاله کنونی در صدد است تا روش این پروژه و ویژگیهای آن را تبیین کند. شناخت این روش، مخاطب را در الگویابی برای انجام کارهای مشابه، یاری کرده و بهرهگیری از کتاب را آسان و روشمند میسازد. بدون آشنایی با روش کار، استفاده از کتاب یادشده، همراه با ابهاماتی بوده و چهبسا مخاطب را به نتیجه مورد نظر نرساند. این نگاشته در سه بخش به معرّفی «روش نیازسنجی»، «نظام موضوعات» و «آمارها و تحلیل» میپردازد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
53 - کارکرد «سیاق» در تفسیر قرآن با بررسی تطبیقیِ «المیزان» و «مجمع البیان» مطالعه نمونه ای جزء سی ام
حسن علیخانیرهیافت به تفسیر صحیح قرآن کریم، با بهرهگیری از اسلوب های گوناگونی، امکان دارد که از جملۀ آن، استفاده از «سیاق» است. بیتوجّهی به این روش، گاهی مفسّر را در فهم آیات، دچار اشتباه میکند. هدف از نگاشتۀ کنونی بررسی کاربردهای سیاق در جزء سی ام قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزا أکثررهیافت به تفسیر صحیح قرآن کریم، با بهرهگیری از اسلوب های گوناگونی، امکان دارد که از جملۀ آن، استفاده از «سیاق» است. بیتوجّهی به این روش، گاهی مفسّر را در فهم آیات، دچار اشتباه میکند. هدف از نگاشتۀ کنونی بررسی کاربردهای سیاق در جزء سی ام قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان و مقایسۀ آن با تفسیر مجمع البیان به منظور نشاندادن میزان اهمّیت سیاق در تفسیر آیات و تأثیر توجّه و عدم توجّه به این قرینه در شکل گیری آرای تفسیری است. در این نگاشته پس از نگاهی گذرا به معنای سیاق در لغت و اصطلاح و انواع و شرایط بهره بردن از آن، به بررسی تطبیقی عملکرد علّامه طباطبایی و علّامه طبرسی، پرداخته می شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
54 - ضرورت تصویب درس «تحقیق و تصحیح نسخه های خطّی قرآنی و حدیثی»
فرزین حبیب زادهاحیا و بازیابی متون خطّی و آثار گذشتگان در علوم مختلف اسلامی، از مهم ترین راه های شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدّن هر جامعه به شمار می رود. تصحیح و تحقیق این آثار، سبب می شود تا گنجینه ای از علوم، احیا شده و در دسترس قرار گیرد؛ چهبسا علوم نابی که در این خزائن خطّی موجو أکثراحیا و بازیابی متون خطّی و آثار گذشتگان در علوم مختلف اسلامی، از مهم ترین راه های شناسایی و شناساندن فرهنگ و تمدّن هر جامعه به شمار می رود. تصحیح و تحقیق این آثار، سبب می شود تا گنجینه ای از علوم، احیا شده و در دسترس قرار گیرد؛ چهبسا علوم نابی که در این خزائن خطّی موجود باشد. نوشتار پیشِ رو، تهیّه و تصویب واحد درسی مستقلّی با عنوان «تصحیح و تحقیق نسخه های خطّی و متون کهن» را در رشتۀ علوم قرآن و حدیث و مشابهات آن پیشنهاد میکند. سرفصل های این درس نیز با عنایت به مقدّماتی در آموزش قواعد و فنون نسخه شناسی، شیوه های تصحیح، مقدّمه نویسی، نقد و ترجمه آثار خطّی، به نگارش درآمده است. بهره این درس، آشنایی با سیر، تطوّر و تاریخ علوم اسلامی و شیوه های تصحیح و تحقیق متون خطّی بوده و نتیجه آن، کوشش و اهتمام دانشپژوهان جهت احیا و انتشار شایسته آثار خطّی و متون کهن است. این درس میتواند فرصتی برای پژوهش های علمی و نگارش در حوزههای کمترتوجّهشده باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
55 - صفات الهی همنشین با حاجتها و استعاذههای معصومان علیهم السلام (با تکیه بر کتاب عدّةالدّاعی)
سید محمدکاظم میرحسنیمعصومان علیهم السلام در بسیاری از دعاهایشان، اسامی و صفاتی از خداوند را همراه با درخواستشان آوردهاند. این روش چنان پراستفاده و جزو سیره همه اهل بیت علیهم السلام بوده که میتوان آن را یکی آداب مورد تأکید در دعا دانست. به نظر میرسد که میان درخواستها و صفاتی که در کنار أکثرمعصومان علیهم السلام در بسیاری از دعاهایشان، اسامی و صفاتی از خداوند را همراه با درخواستشان آوردهاند. این روش چنان پراستفاده و جزو سیره همه اهل بیت علیهم السلام بوده که میتوان آن را یکی آداب مورد تأکید در دعا دانست. به نظر میرسد که میان درخواستها و صفاتی که در کنار آن میآید، رابطهای وجود دارد. برای پیداکردن این روابط گام نخست را میتوان با «گزارهیابی» برداشت؛ به این معنی که فهرستی از صفات و اسامی الهی همنشین با درخواستها، تهیّه شود. پژوهش پیشِ رو درصدد گردآوری این صفات و حاجات از کتاب «عدّة الدّاعی» است. این کار از جنبه موضوع و ساختار نو بوده و راه را برای تطبیق حاجتها با صفات الهی همنشین آن باز میکند. مقاله کنونی در دو بخش اسامی و صفات الهی همنشین با حاجتها و استعاذهها را در قالب جدول ارائه میکند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
56 - راههایی برای کشف معنای علائم اختصاری در نسخه های خطّی
رسول عطاییبازسازی و تصحیح نسخه های خطّی همواره از دغدغه های عالمان بوده است. یکی از امور مورد نیاز برای تصحیح این نُسخ، داشتن آگاهی درست از علائم اختصاریِ بهکاررفته در این دستنوشتهها است. آشنایی با معنای نشانه های بهکاررفته در نسخهها خوانش آنها را آسان کرده و دشواریهای تصحی أکثربازسازی و تصحیح نسخه های خطّی همواره از دغدغه های عالمان بوده است. یکی از امور مورد نیاز برای تصحیح این نُسخ، داشتن آگاهی درست از علائم اختصاریِ بهکاررفته در این دستنوشتهها است. آشنایی با معنای نشانه های بهکاررفته در نسخهها خوانش آنها را آسان کرده و دشواریهای تصحیح را کاهش میدهد. پیبردن به معنای این علائم، خود، نیازمند دنبالکردن راههایی است که نوشته کنونی با ارائه شیوه هایی جهت کشف معنای این علائم، تعدادی از علامتها را با تکیه بر کتاب «دلائل الاحکام» معرّفی میکند. پیشتر نگاشته دیگری از همین قلم در شماره نهم این مجلّه درباره موضوع کنونی منتشر شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
57 - بررسی تحلیلی میراث حدیثی ابن ابیجمهور اَحسائی
سید حسن موسوی بروجردی علي بدري«درر اللّآلی العمادیة» کتابی حدیثی- فقهی از ابن ابیجمهور اَحسائی است. نسخه خطّی این کتاب برای نخستین بار توسّط سید حسن موسوی بروجردی تحقیق و منتشر شد. محقّق مقدّمهای علمی بر این کتاب نگاشته که مقاله کنونی، ترجمه آن است. در این مقدّمه، پژوهشگر پس از شرح حال مؤلّف، شخصی أکثر«درر اللّآلی العمادیة» کتابی حدیثی- فقهی از ابن ابیجمهور اَحسائی است. نسخه خطّی این کتاب برای نخستین بار توسّط سید حسن موسوی بروجردی تحقیق و منتشر شد. محقّق مقدّمهای علمی بر این کتاب نگاشته که مقاله کنونی، ترجمه آن است. در این مقدّمه، پژوهشگر پس از شرح حال مؤلّف، شخصیت و کتابهای او را معرّفی میکند. سپس به بررسی و نقد روش حدیثی وی پرداخته و مرویات او را از دو جهت سندی و متنی مورد تحلیل قرار میدهد. سپس دیدگاههای عالمان را درباره ابن ابیجمهور مطرح کرده و آنگاه به جهتگیری اعتقادی وی میپردازد. او مهمترین علّت کماعتنایی دانشمندان شیعی به آثار اَحسائی را جهتگیری اعتقادی خاص او و گرایش به صوفیه دانسته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
58 - مقایسه دو چاپ از کتاب «مصباح الشّریعه» با روش مقابله
حسین خلجیروزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخهبرداری از کتابها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علمآموزان شمرده میشد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوش أکثرروزگاری که نشر علم، متوقّف بر استنساخ بود، نسخهبرداری از کتابها، دغدغه ای همیشگی برای عالمان و علمآموزان شمرده میشد. معمولا دو رونویسی از یک کتاب، با هم برابر نبود؛ چراکه دقّت کاتبان و توانایی آنان متفاوت بود و عوامل دیگری نیز در این تفاوت، نقش داشت. تفاوت متن رونوشت با نسخه اصلی، باعث خوانش اشتباه و در نتیجه، فهم نارَس یا غلط خواهد شد. «مقابله» راهی برای محفوظماندن متن از اشتباهات و یکسان سازی نسخه با متن است. این مهارت، برای مقایسه دو چاپ از یک کتاب نیز کاربرد دارد و میزان دقّت چاپ و نسخههای خطّی آن را نشان میدهد. هدف از مقابلههای حدیثی، تدقیق متن حدیث بر پایه نسخه مطبوع یا خطّی است. کتاب مصباح الشّریعه منسوب به امام صادق× است. این نسبت (فارغ از درستی و نادرستی) بههمراه محتوای اخلاقی و جذّاب، باعث اقبال عمومی به این اثر شده و ناشران مختلف را به نشر آن ترغیب کرده است. نوشتار حاضر از طریق مقابله دو چاپ مشهور «اعلمی» و «مصطفوی» نشان میدهد که چه آسیب هایی در طول روند آمادهسازی و چاپ، متوجّه یک کتاب شده و کدام نشر، اعتبار بیشتری دارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
59 - نقد گزارشهای مربوط به مصداقهای ادّعایی اهل سنّت برای ایثارگران در آیه «اِطعام»
محمدحسین فیض اخلاقیخداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهلبیت پیامبر^ میداند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداقهای آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحا أکثرخداوند متعال در سوره مبارکه انسان، آیه اطعام، کسانی را که با غذای خویش، ایثار کردند، مدح نموده است. روایات شیعه و بسیاری از احادیث اهل سنّت، ایثارگران را اهلبیت پیامبر^ میداند. با این حال، بعضی از نویسندگان اهل سنّت، مصداق یا مصداقهای آیه را «مرد حبشی»، «گروهی از صحابه»، «مردی از انصار»، «ابودحداح»، «مطعم بن ورقاء»، «ابن عمر» و «یکی از مسلمانان» دانستهاند. بسیاری از دانشمندان شیعه به بررسی گزارشهای مربوط به افراد یادشده پرداخته و آن را از جهات مختلف نقد کردهاند. مطابقتنداشتن با محتوای آیات سوره انسان و ضعف سندی از جمله روشهای عالمان شیعه برای نقد این گزارشها بوده است. مستقلبودن مقاله کنونی در موضوع مورد بحث و افزودن برخی مباحث سندی، منبعی و محتوایی از نوآوریهای آن است. این مقاله در هفت گفتار، سند و محتوای همه روایات مورد بحث را بهصورت مفصّل واکاوی کرده و آن را مردود شمرده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
60 - مقایسه چاپ آفاق از کتاب جمال الاسبوع با چاپ منشورات الرّضى بر پایه مقابله
حامد متوادیمیراث علمی گذشتگان در طول سالیان متمادی و بر اثر نسخهبرداریهای متعدد از آسیبهای متنی مصون نبوده است. یکی از پژوهشهای متن محور جهت رفع آسیبهای متنی و دستیابی به متون اصلی، مقابله نسخههای چاپ شده است. برخی از نسخههای چاپ شده به دفعات مورد تحقیق پژوهشگران قرار گرفته أکثرمیراث علمی گذشتگان در طول سالیان متمادی و بر اثر نسخهبرداریهای متعدد از آسیبهای متنی مصون نبوده است. یکی از پژوهشهای متن محور جهت رفع آسیبهای متنی و دستیابی به متون اصلی، مقابله نسخههای چاپ شده است. برخی از نسخههای چاپ شده به دفعات مورد تحقیق پژوهشگران قرار گرفته اند و مقابله این نسخ به معرفی چاپهای ارزنده از حیث تحقیق کمک میکند. سید ابن طاووس از دانشمندان پرتلاشی است که در حوزه دعا تألیفات ارزشمندی به جای گذاشته و این آثار همواره مورد توجه عالمان و مردم بوده است. کتاب جمال الاسبوع با موضوع اعمال، نمازها و دعاهای ویژه ایام هفته یکی از نگاشتههای سید ابن طاووس است. نگاشته حاضر برای نخستینبار دو نسخه مشهور از این کتاب را با روش مقابله بررسی کرده و آسیبهای متنی آن را دستهبندی می کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
61 - نقش موزه های علوم و فناوری در تعامل دانشگاه ها و جامعه
بختیار محمودپوراین پژوهش با هدفبررسی نقش موزه ها بخصوص موزه های علوم، مراکز علم و سایر نهادهای ترویج علمدر تعامل نظام دانشگاهی و جامعه انجام شده است.در جهت رسیدن به این مهم ابتدا در بخش مبانی نظری با مروری بر تاریخچه دانشگاه هاوتحولدرنقشوکارکردهای موزه های علوم در طول تاریخ به نقش تعا أکثراین پژوهش با هدفبررسی نقش موزه ها بخصوص موزه های علوم، مراکز علم و سایر نهادهای ترویج علمدر تعامل نظام دانشگاهی و جامعه انجام شده است.در جهت رسیدن به این مهم ابتدا در بخش مبانی نظری با مروری بر تاریخچه دانشگاه هاوتحولدرنقشوکارکردهای موزه های علوم در طول تاریخ به نقش تعاملی و ارتباطی آنها بین جامعه علمی و عموم مردم به عنوانییکی از محوری ترین نقش های موزه های علوم تاکید شده است. در ادامه با تشریح و بسط مفهوم ترویج علم به کارکردها و تاثیرات آن در جامعه،انواع مدل های ترویج علم را ارائه می دهد. سپس با استفاده از روش استقرائی به بحث در مورد روابط، نقش و تاثیرات موزه های علوم و مراکز علم در تعامل بین نظام دانشگاهی و فضای اجتماعی و به تَبع آن توسعه کشور خواهد پرداخت. در پایان ضمن بازخوانی تجربه ایرانی موزه ملی علوم و فناوری در برقراری ارتباط بین نظام دانشگاهی و جامعه براساس نتایج بدست آمده، پیشنهاداتی در جهت بهبود عملکرد موزه های علوم و فناوری و مراکز علم در جهت رشد و گسترش ارتباط دو سویه بین جامعه دانشگاهی و اقشار مختلف جامعه در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار ارائه می گردد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
62 - طراحی الگوی معماری منابع انسانی دانش¬محور با رویکرد داده بنیاد: تحلیل پیشایندها و پیامدها
زهرا قربانی نصرآبادی روح اله سمیعی طهمورث آقاجانیپژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد و مدل استراوس و کوربین انجام شده است. محدوده مطالعات، دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور شامل استان های گ أکثرپژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد و مدل استراوس و کوربین انجام شده است. محدوده مطالعات، دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور شامل استان های گیلان، کلستان، مازندران، شاهرود و بابل و مشارکت کنندگان خبرگان آگاه به حوزه منابع انسانی بودند. در این راستا مصاحبه های نیمه ساختاریافته با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و با تکنیک گلوله برفی صورت گرفت. در این پژوهش، داده ها بعد از انجام دادن پانزده مصاحبه بـه مرحله اشباع نظری رسیدند. با این حال، جهت اطمینان از کفایت، پنج مصاحبه دیگر بـه انجام رسید . جهت تعیین روایی از معیار لینکلن و گوبا و جهت تعیین پایایی از روش حسابرسی فرایند و توافق درونی استفاده شد. یافته ها نشان داد که الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در قالب پنج طبقه شرایط علّی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر ، راهبردها و پیامدها تدوین می شود. در این الگو، روابط بین اجزا نشان می دهد که الگوی معماری منابع انسانی دانش محور در طی فرآیندی تعاملی در بین اجزا انجام می پذیرد. تعیین عوامل فرهنگی، سازمانی، رفتاری، ساختاری، محیطی، شکل گیری نگرش نوین به نیروی کار می تواند در تصمیم-گیری ها و فرآیند معماری منابع انسانی دانش محور در دانشگاه علوم پزشکی منطقه یک کشور بسیار با اهمیت باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
63 - مقایسه کتاب «الأصول الستة عشر» چاپ دارالشبستری با چاپ دارالحدیث بر پایۀ مقابله
مجید فاطمی راشدمجموعهای از منابع کهن حدیثی شیعه با عنوان اصول اولیه در کتاب «الأصول الستة عشر» جمعآوری شده است. تاکنون دو چاپ از این کتاب منتشر شده که تفاوتهای قابلتوجهی بین آنها وجود دارد. دانستن تفاوتها و پیبردن به نقاط قوت و ضعف هر چاپ برای اهل تحقیق اهمیت ویژهای دارد؛ چراکه أکثرمجموعهای از منابع کهن حدیثی شیعه با عنوان اصول اولیه در کتاب «الأصول الستة عشر» جمعآوری شده است. تاکنون دو چاپ از این کتاب منتشر شده که تفاوتهای قابلتوجهی بین آنها وجود دارد. دانستن تفاوتها و پیبردن به نقاط قوت و ضعف هر چاپ برای اهل تحقیق اهمیت ویژهای دارد؛ چراکه سطح توقعشان در بهرهبرداری از کتاب را سامان داده و حیطههای بهرهدهی هر چاپ را معیّن میکند. مقایسه دو نسخه یا چاپ یک کتاب با روش مقابله از دیرباز تاکنون برای محققان بهعنوان یکی از روشهای ترجیح و معرفی بهترین نسخه یا چاپ نسبت به سایر نسخهها یا چاپها مطرح بوده است. این نوشتار با مقایسه دو چاپ کتاب الأصول الستة عشر و بیان نقاط قوت و ضعف هر چاپ، بهدنبال معرفی بهترین چاپ است. بهعلاوه در ضمن کار، ارزش علمی و عملی فن «مقابله» نیز مشخص میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
64 - دفاع از قرآن کریم و اعجاز آن در سخنان امام حسن عسکری علیه السلام
زهره اخوان مقدمیکی از مباحث علوم قرآنی، همانندناپذیری و اعجاز قرآن است که در زمان نزول و پس از نزول قرآن مورد بحث مسلمانان و سپس مستشرقان قرار گرفته است. از معصومان^ نیز سخنان فراوانی در این زمینه بر جای مانده که سخنان امام حسن عسکری× محور تحقیق حاضر است. همچنین امام عسکری× به تن أکثریکی از مباحث علوم قرآنی، همانندناپذیری و اعجاز قرآن است که در زمان نزول و پس از نزول قرآن مورد بحث مسلمانان و سپس مستشرقان قرار گرفته است. از معصومان^ نیز سخنان فراوانی در این زمینه بر جای مانده که سخنان امام حسن عسکری× محور تحقیق حاضر است. همچنین امام عسکری× به تناسب شرایط زمانه خویش به دفاع از قرآن کریم پرداختند. دلیل انتخاب فرمایشات ایشان به عنوان محور پژوهش، آن است که پردازشی مستقل از احادیث امام عسکری× ذیل موضوع اعجاز و دفاع از قرآن کریم دیده نشد. روش گردآوری اطّلاعات در این نگارش، کتابخانهای و پردازش آن توصیفی ـ تحلیلی است. این پژوهش نشان میدهد که در سخنان امام، اشاره به «تحدّی قرآن کریم»، «اعجاز ادبی قرآن»، «اعجاز عدم اختلاف در قرآن»، «وجود اخبار غیبی در قرآن» و «اعجاز هدایتی قرآن»به عنوان جنبههای همانندناپذیری این کتاب آسمانی وجود دارد و ایشان با پاسخ به شبهات به دفاع از قرآن میپردازند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
65 - گونهشناسی آسیبهای یافتشده در مقابله با محوریت کتابهای الاصول الستّة عشر، مصباح الشریعة، جمال الاسبوع و فلاح السائل
سید مجید حاجی زاده حسین خلجی مجید فاطمی راشد حامد متوادیگونهشناسی آسیب های مقابله، روشی برای دستهبندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخهبرداریهای متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزا أکثرگونهشناسی آسیب های مقابله، روشی برای دستهبندی اشکالات متنی نُسَخ چاپی است. نسخهبرداریهای متعدّد و امکانات محدود گذشته در کنار اشتباهات تایپیست و اموری دیگر، موجب بروز نقایصی در متون نُسَخ چاپی شده است. این اشکالات، سردرگمی در خوانش و در نتیجه، فهم ناقص یا نادرست گزاره های حدیثی را در پی دارد. تفاوتهای متنی میان نسخهها بهکمک «مقابله» قابل شناسایی است. این تفاوت ها را با هدف شناخت بهتر، در انواع مختلفی میتوان دستهبندی کرد. گاهی یک کتاب، توسّط ناشران مختلفی به چاپ میرسد. معمولا میان چاپهای مختلف، «مقابله»ای انجام نمیشود تا چاپ برتر شناسایی گردد و ناشر ضعیفتر به فکر اصلاح کار خود در چاپها و کتابهای بعدی برآید. معرّفی گونههای مختلف از اختلافات متنی در نسخههای چاپی، افزون بر شناسایی چاپهای برتر، به توسعه این نوع از پژوهشهای متنی کمک کرده و مسیر را برای نظارت پژوهشگران بر فعّالیت ناشران کتب حدیثی هموار میسازد. در این نگاشته، سعی شده گونه هایی از اختلافات متنی که از مقابله چهار عنوان کتاب حدیثی بهدست آمده، معرّفی شود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
66 - ضرورت تصحیح نسخههای خطی متون پارسی (نمونۀ موردی «تصحیح نسخۀ خطی رسالۀ ذخیرۀ اسکندر ذوالقرنین»)
جهانگیر کریمی کاکاوند مهدی کدخدای طراحیتصحیح و احیاي میراث علما و فضلاي ادوار گذشته که به صورت نسخههای خطی در کنج کتابخانهها مهجور ماندهاند؛ یکی از بهترین مشخصهها براي آگاهی از پیشینه ی فرهنگ اقوام و بازگوکننده ی حلقهاي از میراث فرهنگی ایران و جهان اسلام هستند. آثار و دست نوشتههای گرانبها و نسخههای أکثرتصحیح و احیاي میراث علما و فضلاي ادوار گذشته که به صورت نسخههای خطی در کنج کتابخانهها مهجور ماندهاند؛ یکی از بهترین مشخصهها براي آگاهی از پیشینه ی فرهنگ اقوام و بازگوکننده ی حلقهاي از میراث فرهنگی ایران و جهان اسلام هستند. آثار و دست نوشتههای گرانبها و نسخههای خطی، حلقه اتصال گذشته و آینده و میراث ارزشمند فرهنگ و تمدن اسلامی هستند که حاوی موضوعات گوناگون شاخه های مختلف علوم بوده، و باید به عنوان اسناد کهن دانشهای بشری مورد توجه ویژه قرارگیرند تا ارتباط علمی نزدیکی بین مردم هردوره باسطوح علمی مختلف و سابقهی علمی- ادبی و تاریخی دیارشان برقرار گردد. این اسنادِ به ظاهر خاموش، به صد زبان واگویه گذشته اند و از فرهنگ و اندیشه ی دیروز سخن می گویند. اهمیت چنین دانش هایی، نویسندگان این پژوهش را بر آن داشت تا ضمن معرفی یکی از رساله های ارزشمند خطی با عنوان ذخیرۀ اسکندر ذوالقرنین که موضوع آن علوم غریبه است؛ با هدف به دست آمدن متنی صحیح و منقّح، بر اساس تک نسخه ی موجود در کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی به شماره ی ثبت 12559، انتخاب و به تصحیح و تحشیه آن بپردازند. ابتدا متن نسخه بازنویسی شده و سپس مقدمهای دربارۀ اهمیت و ضرورت تصحیح نسخههای خطی ذکر شده است، در ادامه نیز ویژگیهای املایی، زبانی و سبکی اثر، مورد بررسی قرار گرفته است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
67 - تحلیل داده های طبقه شناختی «محمّد بن عیسی بن عبید» در پرتو منابع رجالی و حدیثی
سید علیرضا حسینی شیرازی محمد لطفی پور«ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفتوگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» بهدلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی، از قرن سوم پیوسته م أکثر«ابوجعفر محمّد بن عیسی بن عُبید عُبَیدی» از راویان فعّال در عرصه انتقال تراث حدیثی امامیه و پُرروایت در منابع حدیثی شیعه است. گفتوگو درباره طبقه روایی و تعاملات حدیثی «محمّد بن عیسی» بهدلیل نقش بسیار در اعتبارسنجی روایات وی، از قرن سوم پیوسته مورد توجّه دانشیان و پژوهشگران قرار گرفته است. نخستین خاستگاه گفتوگو پیرامون طبقه محمّد بن عیسی بن عبید عبارت «نصر بن صباح» ـ از مشایخ کشّی ـ است که به کتاب «رجال کشّی» و به دنبال آن به «رجال نجاشی» راه یافت. سخن وی چالش جدّی را در تعامل حدیثی گسترده محمّد بن عیسی با «حسن بن محبوب» و «یونس بن عبدالرّحمان» و نیز بهرهگیری مستقیم وی از امام رضا× پیش آورده است. برخی از دانشیان رجال و فقیهان، چنین برداشت کردهاند که استثنای ابنولید قمی نسبت به محمّد بن عیسی نیز بهدلیل وجود خلل در طبقه وی بوده است؛ بدین بیان که وی با توجّه به خردسالبودن، امکان عملی نقل از یونس بن عبدالرّحمان را بدون واسطه ندارد. در پژوهش حاضر پس از بررسی و تعیین دوره زندگی محمّد بن عیسی بن عبید (ولادت و وفات) بر پایه قرینهها به بحث تحمّل حدیث وی از امامان شیعه و داد و ستد حدیثی او با اصحاب پرداخته شده است. گفتنی است در این پژوهه به هدف برونرفت از چالشهای موجود پیرامون رابطه روایی محمّد بن عیسی در اخذ حدیث، به سه راهکار نوین در تعیین طبقه راوی، روی آورده شده که دستاورد آن چنین است: با توجّه به قرینههای فراوان، هیچ ابهام و خللی در طبقه محمّد بن عیسی وجود ندارد؛ بلکه امکان تحمّل حدیث وی از امام رضا× و حسن بن محبوب و یونس اثبات میشود. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
68 - تحلیل تطبیقی دیدگاه آیتالله خویی و آیتالله داوری درباره دلالت وکالت از امام بر وثاقت
فاطمه افراسیابی مهدی اکبرنژادتوثیق و تضعیف رجالی در میزان اعتباربخشی به خبر راوی نقش دارد. اصلیترین هدف دانش رجال همین است. برخی از صاحبنظران رجالی یکی از توثیقات عام را «وکالت از جانب امام معصوم» شمردهاند. آنها بر این باورند که وکالت به تنهایی میتواند نشانه وثاقت باشد. در صورت اثبات قاعده یادش أکثرتوثیق و تضعیف رجالی در میزان اعتباربخشی به خبر راوی نقش دارد. اصلیترین هدف دانش رجال همین است. برخی از صاحبنظران رجالی یکی از توثیقات عام را «وکالت از جانب امام معصوم» شمردهاند. آنها بر این باورند که وکالت به تنهایی میتواند نشانه وثاقت باشد. در صورت اثبات قاعده یادشده، روایات این گروه از راویان مورد پذیرش قرار میگیرد. در بین دانشمندان رجالی، آیتالله خویی قائل به عدم دلالت وکالت بر وثاقت به شکل مطلق است. در برابر، برخی دیگر همچون آیتالله داوری قائل به تفصیل شده و معتقدند که میان وکیلان امام معصوم در امور جزیی با وکلای ایشان بصورت عام و یا در مسایل دینی، تفاوت است. پژوهش پیشِ رو بر آن است که با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، دیدگاههای این دو محقّق را تحلیل و مقایسه کند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
69 - قابلیّتهای پژوهشی فهارس تخصّصی با تطبیق بر فهرستهای کتاب «معدن الجواهر»
مجید فاطمی راشدامروزه پژوهشگران برای بسیاری از کتابها، فهارس تخصّصی تهیّه میکنند. این فهارس دربردارندۀ «عناوین» و «آدرس» محتواهای مشابه یک کتاب است. اگر فهرستها با رعایت قواعد فهرستنویسی و بهصورت هدفمند و روشمند، گردآوری شده باشند، أکثرامروزه پژوهشگران برای بسیاری از کتابها، فهارس تخصّصی تهیّه میکنند. این فهارس دربردارندۀ «عناوین» و «آدرس» محتواهای مشابه یک کتاب است. اگر فهرستها با رعایت قواعد فهرستنویسی و بهصورت هدفمند و روشمند، گردآوری شده باشند، میتوانند ترسیمی از محتوای کتاب و وضعیت آماری آن را ارائه کنند. چنین امکانی، زمینه تحلیل کتاب را آسان کرده و تسریع مینماید. مثلاً هنگامی که «فهرست راویان» یک نگاشته حدیثی استخراج شده و در فهارس تخصّصی آن میآید با بهرهگیری از این فهرست میتوان به سرعت، نقش هر راوی در انتقال تراث و راویان پُرکار در هر موضوع را شناسایی کرد. هدف از این نگاشته، بیان برخی از فواید و قابلیّتهای پژوهشی فهرستهای تخصّصی موجود در پایان برخی از کتابها با تطبیق بر فهارس تخصّصی کتاب «معدن الجواهر و ریاضة الخواطر» است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
70 - بررسی گذرای پدیده اضمار، تعلیق، تحویل و اشاره در سند کتب اربعه با تأکید بر الکافی
سید محمد جواد شبیری زنجانی علي بدرينگاشته حاضر، ترجمه مقدّمه کتاب «توضیح الاسناد المشکلة فی الکتب الاربعة، اسناد الکافی» است که به قلم محقّق فاضل و توانمند حجّت الاسلام و المسلمین استاد سید محمّدجواد شبیری زنجانی (حفظهالله) نگاشته شده است. محقّق گرامی در این مقاله أکثرنگاشته حاضر، ترجمه مقدّمه کتاب «توضیح الاسناد المشکلة فی الکتب الاربعة، اسناد الکافی» است که به قلم محقّق فاضل و توانمند حجّت الاسلام و المسلمین استاد سید محمّدجواد شبیری زنجانی (حفظهالله) نگاشته شده است. محقّق گرامی در این مقاله، مراحل بحث سندی را به پنج گام تقسیم نموده است؛ اوّل: بحث از مفاد سند و کیفیت تسلسل راویان، دوم: بحث از احوال راویان و آنچه از مدح و ذم و وثاقت و ضعف و صحّت و فساد مذهب راوی گفته شده، سوم: بحث از تحریفات عارض بر اسناد همچون تصحیف و نقیصه و زیاده و قلب، چهارم: تمییز مشترکات و تعیین مراد از آنها، پنجم: توحید مختلفات و بحث از اتّحاد و تعدّد عناوین. سپس هدف از نگارش کتاب را بررسی مرحله سوم و چهارم از مراحل فوق شمرده است. در مقدّمه کتاب به بحث از چهار پدیده در سند یعنی اضمار، تعلیق، تحویل و اشاره پرداخته و با بیان نمونههایی، این چهار مشکل را توضیح داده است. اهمّیت این نگاشته در معرّفی تطبیقی چهار پدیده یادشده بههمراه نمونههای واقعی، موجب شد تا ترجمه آن در برنامه کاری قرار گیرد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
71 - آسیب شناسی آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در دوره ابتدایی
گلنار صالحی خواه مریم قطب ملیحه آذرین یاملقمشوقهای پیش برنده در بهکارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی در نظام آموزشی ایران را به ترتیب اولویت برنامه فناوری، عوامل آموزشی، عوامل مربوط به طراحی آموزشی، عوامل مربوط به آموزشگر و درنهایت عوامل مربوط به فراگیران عنوان نمودهاند عبدالهی با توجه به نتایج حاصل از تحقیق أکثرمشوقهای پیش برنده در بهکارگیری و توسعه یادگیری الکترونیکی در نظام آموزشی ایران را به ترتیب اولویت برنامه فناوری، عوامل آموزشی، عوامل مربوط به طراحی آموزشی، عوامل مربوط به آموزشگر و درنهایت عوامل مربوط به فراگیران عنوان نمودهاند عبدالهی با توجه به نتایج حاصل از تحقیق بیان نمود که تکنولوژی آموزشی که هدف اصلی آن کمک به بهبود یاددهی یادگیری است به عاملی مزاحم و دست و پاگیر در امر تدریس تبدیلشده و معلمان از دانش و مهارت لازم برای پیشبرد یاددهی و کمک از فنّاوری آموزشی عاجزند. لذا همچنان تمایل به تدریس سنتی دارند، همچنین بعضی از مشکلات مدیریتی و معیشتی جامعه سبب شده که استفاده از شیوههای نوین در امر تدریس و یادگیری دنبال نشوند. در این راستا در کشور ما نیز اکنون بهتدریج الزامهای عصر دانش و اطلاعات و ضرورت هم گام شدن با تحولات و دست آوردهای فناوری و علوم بشری احساس شده است، که شاهد آن تصمیمهای اخیر دولت درزمینه سرمایهگذاری برای گسترش پرشتاب فاوا در کشور است. همچنین آموزشوپرورش برای یافتن پاسخی شایسته به نوع پرسشهایی که در بالا به آن اشاره شد درصدد تعیین منشوری برای هدایت امر اصلاحات در آموزشوپرورش کشور آمده است که تأکید بر کاربرد فاوا از ارکان آن به شمار میرود. همچنین طی سال های اخیر فعالیتهای گستردهای درزمینه بهکارگیری فناوری اطلاعات و فاوا در آموزش نقاط قوت و پرورش صورت گرفته است. پژوهش حاضر باهدف آسیبشناسی آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در دوره ابتدایی انجامشده است. در این پژوهش، ابتدا به شناسایی رویکردها مؤلفهها و راهبردهای آموزش مبتنی بر فاوا در دروس دوره ابتدایی و سپس به بررسی آسیب شناسانه هر یک از مؤلفههای برنامه درسی مبتنی بر فاوا در دوره ابتدایی به ارائه مدلی کاربردی در این زمینه پرداخته شد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
72 - تاثیر روش تدریس مشارکتی بر مهارت های اجتماعی درس علوم دانش آموزان پنجم ابتدایی شهر یاسوج
علی اوحدی کیشهدف از مطالعه ی حاضر تاثیر روش تدریس مشارکتی بر مهارت های اجتماعی درس علوم دانش آموزان پنجم ابتدایی شهر یاسوج میباشد. روش انجام تحقیق از نوع نیمه تجربی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه مهارتهای اجتماعی تحصیلی آنان استفاده گردید جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پس أکثرهدف از مطالعه ی حاضر تاثیر روش تدریس مشارکتی بر مهارت های اجتماعی درس علوم دانش آموزان پنجم ابتدایی شهر یاسوج میباشد. روش انجام تحقیق از نوع نیمه تجربی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه مهارتهای اجتماعی تحصیلی آنان استفاده گردید جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر پایه اول مقطع متوسطه شهر یاسوج در سال تحصیلی 1402-1401 بود که تعداد آنها 81 نفر برآورد شد و کل جامعه آماری نیز بعنوان نمونه تحقیق انتخاب گردید فرضیات با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی تحلیل کوواریانس یکراهه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که نتایج نشان داد؛ روش یادگیری مشارکتی بر مهارت اجتماعی دانش آموزان به طور کلی تاثیری ندارد؛ نتایج همچنین نشان داد که روش یادگیری مشارکتی بر رشد مهارت شرکت در فعالیتهای گروهی دانش آموزان تاثیر معنی داری دارد اما بر مهارت احترام گذاشتن به دیگران ، مهارت همکاری و مهارت مسئولیت پذیری دانش آموزان تاثیر معنی داری ندارد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
73 - بررسی و نقد دیدگاه شیخ انصاری و اخباریان در مسأله حجّیت قطع حاصل از مقدّمات عقلی (1)
سید علیرضا عسکری طباطبایی احمد براریانحجّیت دلیل عقلی در کشف احکام شرعی، یکی از جنجالیترین مباحث دانش اصول است که از عصر معصومان^ تا به امروز محلّ اختلافات جدّی بوده است. این نوشتار، مقالهای تقریری است که طی دو شماره به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در این شماره، محلّ اختلاف و تب أکثرحجّیت دلیل عقلی در کشف احکام شرعی، یکی از جنجالیترین مباحث دانش اصول است که از عصر معصومان^ تا به امروز محلّ اختلافات جدّی بوده است. این نوشتار، مقالهای تقریری است که طی دو شماره به موضوع قطع حاصل از مقدّمات عقلی در کتاب رسائل میپردازد. در این شماره، محلّ اختلاف و تبعات آن در اصول و فقه بررسی شده و در شماره دوم به دلایل طرفین پرداخته میشود. بررسی محلّ اختلاف از آن روست که شیخ انصاری ادّعا کرده، اخباریان حجّیت دلیل عقلی قطعی را نپذیرفتهاند. در برابر، برخی معتقدند که اخباریان اساساً این دلایل را ظنّی میدانند نه قطعی. اهمّیت اثرات اختلاف نیز بدان جهت است که اوّلاً این اختلاف بر همه مباحث عقلی دانش اصول، اثرگذار است و ثانیاً برخی از عالمان، ثمرهداربودن این بحث را در فقه انکار کردهاند. در این نگاشته، با بررسی متون اخباریها این نتیجه حاصل شد که برداشت شیخ از ادّعای اخباریان با ظاهر کلام آنها ناسازگار است. نتیجه بحث اثرات اختلاف، بیثمر بودن این بحث در باب تعارض، امّا اثرگذاری آن بر برخی از مباحث دیگر دانش اصول است. ضمن اینکه مشخّص شد، طرح این بحث ضرورت دارد، اگرچه در دانش فقه کمثمر باشد. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
74 - سخن سردبیر
حسین کلباسی اشتریتفکیک و تمایز علوم از جهت روش، هدف، موضوع و مسائل ـکه ازجمله موارد رئوس ثمانیه بشمار میروندـ همواره مورد توجه دانشمندان دورۀ اسلامی قرار داشته، بگونهیی که در آغازین سدههای هجری قمری، مجموعهیی از آثار ذیل عنوان طبقهبندی علوم به قلم آنان به رشته تحریر درآمده است؛ آث أکثرتفکیک و تمایز علوم از جهت روش، هدف، موضوع و مسائل ـکه ازجمله موارد رئوس ثمانیه بشمار میروندـ همواره مورد توجه دانشمندان دورۀ اسلامی قرار داشته، بگونهیی که در آغازین سدههای هجری قمری، مجموعهیی از آثار ذیل عنوان طبقهبندی علوم به قلم آنان به رشته تحریر درآمده است؛ آثاری چون احصاءالعلوم فارابی، کشاف اصطلاحات الفنون تهانوی و مفاتیحالعلوم خوارزمی. این امر گذشته از آنکه نشان از تبحّر و تسلّط و حتی جامعیّت دانشمندان دورۀ آغازین تمدن اسلامی دارد، بر التفات و آگاهی آنان نسبت به مقولهیی که امروزه به نام روششناسی (متدولوژی) علوم شهرت یافته است نیز دلالت دارد. مقصود از بیان این نکته آنست که تلقی برخی پژوهشگران، بویژه از میان گروه مستشرقان، مبنی بر اینکه دانشمندان علوم اسلامی توجه کافی به طبقهبندی و تفکیک و تمایز علوم از یکدیگر نداشتهاند، با واقعیت مطابقت ندارد. شواهد و مصادیق مورد استناد آنان، نزدیک ساختن و حتی ادغام دانشهای کلام و عرفان با فلسفه است و برای نمونه، نظام فلسفی کسانی چون ملاصدرا را به کلام و حداکثر نوعی کلام عقلی تقلیل دادهاند و نویسندگانی چون عابد الجابری، ابنسینا را به تداخل عرفان و فلسفه متهم ساخته و حتی از اینکه عناصر نوافلاطونی را وارد نظام فلسفی خویش گردانیده، سخت او را مورد انتقاد و نکوهش قرار میدهد. مجال آن نیست که خطای فاحش کسانی چون عابد الجابری را در اینجا تحلیل و بررسی کنیم، اما به اجمال باید گفت کسانی که با سنت فلسفی حکمای مسلمان، بویژه ابنسینا آشنایی حتی اولیه و مقدماتی دارند، بخوبی دریافتهاند که شیخالرئیس در جایی مانند سه نمط آخر اشارات و تنبیهات، در واقع به طراحی نوعی عرفان فلسفی و دقیقتر بگوییم، فلسفه عرفان دست زده است و اگر نگوییم برای این طراحی نمیتوان نمونه و نظیری یافت، دستکم باید گفت کمنظیر است. در مورد نظام فلسفی ملاصدرا موسوم به حکمت متعالیه نیز چنین است، مضاف بر اینکه در همان آغازین نوشتههای ملاصدرا، تعریفی که از این نظام فلسفی عرضه شده، مبادی، روش، موضوع و غایات آن را روشن ساخته است. از اینرو، اولاً به استناد منابع و مصادر متعدد تاریخی ـکه در برخی پژوهشهای تاریخ علم در دنیای اسلام انعکاس یافته استـ تفکیک علوم و روششناسی مربوط به آن در مدار توجه دانشمندان صدر قرار داشته و این خود بر بلوغ علمی آنان نیز دلالت دارد و ثانیاً، خوانش برخی از مستشرقان از نظامهای فلسفی دورۀ اسلامی دائر بر تداخل قلمروهای دانش، محل ایراد و اشکال جدّی است. مهمتر از آن، واقعیتی است که درک دانشمندان اسلامی بطورعام و حکما و فلاسفه بطور خاص، نسبت به ماهیت علم و وحدت درونی آن بگونهیی بوده است که با تقیّد به کثرت علوم و مرزبندیهای معرفتی آنها، به نوعی خط اتصال میان همۀ آن قلمروها قائل بودهاند که فهم آن با نگرشهای سطحی تحصلّی ـ پوزیتیویستی ـ و تقلیلگرایانه قابل جمع نیست. زمینۀ اصلی این تلقی وحدتگرایانه در نوع هستیشناسی حکمای مسلمان و نگاه آنان به هویت جمعی کائنات بوده و هست. نتیجه آنکه، در مقام ارزیابی و داوری، روششناسی علوم در میان دانشمندان مسلمان را نباید و نمیتوان از مبادی وجودشناسانه آنان تفکیک کرد. امید آنکه پژوهشگران جوان و علاقمند به حوزۀ تاریخ و روششناسی علوم، در بسط و گسترش آگاهی نسل حاضر نسبت به این میراث تاریخی و البته سنجش و نقد آن نیز اهتمام ورزند. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
75 - معرّفی یکصد منبع برای پژوهش دربارۀ کتاب فصل الخطاب محدّث نوری
کاظم استادیکتاب «فَصلُ الخِطاب فی تَحریفِ کِتابِ رَبّ الاَرباب» اثر میرزا حسین نوری (م1320ق)، جنجالی¬ترین کتاب قرآنی دو قرن اخیر میباشد که در آن حدود هزار روایت مطرح نموده است. با توجّه به موقعیّت و شخصیّت محدّث نوری و تأثیرگذاری کتاب وی در مناقشات کلامی میان شیعه و اهل سنّت و أکثرکتاب «فَصلُ الخِطاب فی تَحریفِ کِتابِ رَبّ الاَرباب» اثر میرزا حسین نوری (م1320ق)، جنجالی¬ترین کتاب قرآنی دو قرن اخیر میباشد که در آن حدود هزار روایت مطرح نموده است. با توجّه به موقعیّت و شخصیّت محدّث نوری و تأثیرگذاری کتاب وی در مناقشات کلامی میان شیعه و اهل سنّت و نیز اهمّیت فوق العادۀ مسأله، لازم مینمود تا مأخذشناسی جدید و بهروزی که در آن، مشخّصات غالب نوشتههای پیرامون کتاب فصل الخطاب وجود داشته باشد، در دسترس پژوهشگران قرار گیرد تا با توجّه به آن به پاسخگویی به شبهات و تحقیقات جدید در این زمینه بپردازند. در مقاله حاضر، مجموعهای با حدود یکصد عنوان از منابع پیرامون کتاب فصل الخطاب، با اطّلاعات شناسنامهای، معرّفی شده است. تفاصيل المقالة -
حرية الوصول المقاله
76 - نقش «توحید اجتماعی» در فلسفه علوم اسلامی با محوریت آیات قرآن مورد مطالعه: علم کلام و عرفان
محمد عرب صالحی فریده پیشوایی«توحید اجتماعی» که رویکردی نوین در فهم بنیادی¬ترین آموزه اسلام یعنی «توحید» بوده و مبانی نظری تحقق جامعه توحیدی را پشتیبانی می¬کند، کارویژه¬ها و کارکردهای مختلفی دارد که با توجه به اهمیتشان و نیز خلاء پژوهشی در این باره، پرداختن به آنها ضرورت دارد. ازجمله کارکردهای نظری أکثر«توحید اجتماعی» که رویکردی نوین در فهم بنیادی¬ترین آموزه اسلام یعنی «توحید» بوده و مبانی نظری تحقق جامعه توحیدی را پشتیبانی می¬کند، کارویژه¬ها و کارکردهای مختلفی دارد که با توجه به اهمیتشان و نیز خلاء پژوهشی در این باره، پرداختن به آنها ضرورت دارد. ازجمله کارکردهای نظری توحید اجتماعی، تاثیر در علوم اسلامی و فلسفه آن بوده و این نوشتار با نگاه تحلیلی و بهره¬گیری از داده¬های کتابخانه¬ای و تمرکز بر فهم اجتماعی از آیات توحیدمحور عهده¬دار تبیین آن است. یافته¬های این مقاله که براساس رویکرد تحلیلی و روش کتابخانه¬ای سامان یافته، این فرضیه را ثابت می¬کند که غلبه گفتمان توحید اجتماعی بر فضای علمی حوزه و دانشگاه، با اثرگذاری بر موضوعات، غایات و اهدافِ علوم اسلامی مانند کلام و عرفان می¬تواند زمینه¬ساز تحول در این علوم ¬باشد. به برخی از شواهد و مصادیق آن اشاره شده است. نتیجه اینکه با خوانش اجتماعی از توحید که ریشه در آیات قرآن دارد، علوم اسلامی می¬توانند با رویکرد جدید توحیدی و متناسب با نیازهای جوامع اسلامی معاصر بازنگری شوند. تفاصيل المقالة