-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بهینهکاوی تجارب موفق جهانی دانشگاه پژوهی و تبیین جایگاه این واحد در دانشگاه ها (مطالعه موردی دانشگاه علامه طباطبایی)
محمدعلی نعمتیتحقیق پیشرو با هدف بررسی تجارب موفق جهانی در حوزه دانشگاه پژوهی و تبیین جایگاه این واحد در دانشگاه های کشور و به طور موردی در دانشگاه علامه طباطبایی، دنبال شده است. در این راستا، از روش تحقیق ترکیبی از نوع لانه ای(آشیانه ای) مشتمل بر دو بخش کمی و کیفی که بخش کمی در دل چکیده کاملتحقیق پیشرو با هدف بررسی تجارب موفق جهانی در حوزه دانشگاه پژوهی و تبیین جایگاه این واحد در دانشگاه های کشور و به طور موردی در دانشگاه علامه طباطبایی، دنبال شده است. در این راستا، از روش تحقیق ترکیبی از نوع لانه ای(آشیانه ای) مشتمل بر دو بخش کمی و کیفی که بخش کمی در دل بخش کیفی قرار گرفته و داده های حاصل از آن نقش حمایتی و ثانویه را برای داده های اصلی، ایفا می نماید، بهره گیری شده است. در حقیقت، در بخش کمی پژوهش، با بهره گیری از روش بهینهکاوی به بررسی تجارب موفق و همچنین مأموریت، اهداف، وظایف و جایگاه سازمانی واحد دانشگاه پژوهی در ده دانشگاه برتر این حوزه در ایالات متحده پرداخته شده است و همزمان با آن در بخش کیفی نیز، ابتدا مستندات مرتبط در دانشگاه علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفته و سپس مبتنی بر تجارب دانشگاه های مورد مطالعه، به انجام مصاحبه نیمهساختمند با ده نفر از مدیران و ده نفر از اعضای هیأت علمی مرتبط با این حوزه در دانشگاه فوق با بهره گیری از روش نظریه مبتنی بر داده ها، پرداخته شده است. پیگیری مراحل فوق در پژوهش حاضر، منتج به تبیین جایگاه سازمانی و مأموریت دانشگاه پژوهی در قالب اداره «نظارت، ارزیابی و دانشگاه پژوهی» و همچنین اهداف و وظایف پیشنهادی این اداره مشتمل بر دو بخش 5 هدف(مقوله اصلی) و 18 وظیفه(زیرمقوله) برای بخش نظارت و ارزیابی و 7 هدف(مقوله اصلی) و 21 وظیفه(زیرمقوله) برای بخش دانشگاه پژوهی، شده است. علاوه بر آن، راهکارهایی به منظور تحقق بهینه دانشگاه پژوهی در دانشگاه علامه طباطبایی شناسایی شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نقش نظریۀ اعتباریات «علامه طباطبایی» در تحقق حکمت سیاسی- اجتماعی متعالیه
حسن اورعی طاهره کمالی زاده مریم صانع پوربا وجود استقبال عالمان و متفکران جهان اسلام و تألیف شروح و تفاسیر متعدد، بسیاری از کارکردهای نظام حکمت صدرایی هنوز مورد توجه کافی واقع نشده است. ابعاد سیاسی- اجتماعی حکمت متعالیه، مهمترین زوایای مغفول ماندۀ این مکتب است. سید محمدحسین طباطبایی، یکی از بزرگترین پیروان م چکیده کاملبا وجود استقبال عالمان و متفکران جهان اسلام و تألیف شروح و تفاسیر متعدد، بسیاری از کارکردهای نظام حکمت صدرایی هنوز مورد توجه کافی واقع نشده است. ابعاد سیاسی- اجتماعی حکمت متعالیه، مهمترین زوایای مغفول ماندۀ این مکتب است. سید محمدحسین طباطبایی، یکی از بزرگترین پیروان مکتب صدرایی است که با طرح نظریۀ اعتباریات، امتداد حکمت متعالیه در مسیر اجتماعی- سیاسی را رقم زد. این نوشتار با بررسی نظریۀ ادراکات اعتباری به نقش آن در تبیین حکمت سیاسی- اجتماعی در چارچوب فلسفۀ صدرایی پرداخته است. ادراکات اعتباری، واسطه های بین نیازهای انسان و افعال او جهت رفع آن نیازهاست و بر این اساس نظریۀ اعتباریات را می توان حلقۀ وصل حکمت نظری و حکمت عملی دانست. طبق این نظریه، جامعه یک واقعیت تقلیل ناپذیر به افراد و منوط به تحقق یک جمع انسانی است که تأثیر و تأثر متقابل داشته، تحقق این جمع تابع اصل استخدام است. اصل استخدام متقابل نیازمند تعامل و تفاهم دوطرفه و بهتبع نیازمند خلق زبان و در ادامه اعتبار ساختارهای اجتماعی، عدالت، قدرت و درنهایت سیاست است. سپس نظامات اجتماعی بر اساس احکام و اوامر عقلی برخاسته از فطرت در راستای صلاح و تکامل فرد و جامعه سامان می یابد. اصالت جامعه از منظر علامه و سریان اعتباریات پیش از اجتماع در اعتباریات پسینی، تبیین دقیقتری از حرکت استکمالی عالم از کثرت به وحدت و جهتدهی افراد به سوی کمال در بستر حکمت سیاسی- اجتماعی متعالیه و در چارچوب شریعت ارائه می دهد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - طرح آزادی جمهوریخواهانه و نقد آن بر اساس مبانی قرآنی علامه طباطبایی
اسحق سلطانی منصور میراحمدیآزادی جمهوریخواهانه یکی از مفاهیم برجسته حوزه آزادی است که با وجود ریشههای تاریخی دیرپا، در دو دهه گذشته به صورت ویژهای مورد توجه آزادی پژوهان قرار گرفته است. این نوشتار مبتنی بر روش تفسیری متن محور در گام نخست به طرح چیستی مفهوم آزادی جمهوریخواهانه میپردازد. سپس ا چکیده کاملآزادی جمهوریخواهانه یکی از مفاهیم برجسته حوزه آزادی است که با وجود ریشههای تاریخی دیرپا، در دو دهه گذشته به صورت ویژهای مورد توجه آزادی پژوهان قرار گرفته است. این نوشتار مبتنی بر روش تفسیری متن محور در گام نخست به طرح چیستی مفهوم آزادی جمهوریخواهانه میپردازد. سپس از مبانی انسانشناسانه آزادی که علامه طباطبائی در تفسیر المیزان طرح کردهاند بهره برده و با تکیه بر آیات قرآن کریم به ارزیابی انتقادی این مفهوم میپردازد. بر اساس این مفهوم صرف وجود امکان مداخله خودسرانه از سوی عاملی بیرونی، فارغ از آنکه دخالتی در عمل صورت پذیرد یا خیر، به معنای از بین رفتن آزادی اعضای جامعه و به بردگی گماشتن آنها است. مبتنی بر مبانی قرآنی آزادی در دو سطح این مفهوم دارای تناقضاتی اساسی است؛ در سطح مبنایی مبتنی بر درک استقلالی از انسان استوار شده که در تعارض با حقیقت خلافت الهی انسان و لوازم آن قرار دارد. در سطح فرآیندی نیز آزادی جمهوریخواهانه با تکیه بر خواست فردی اعضای جامعه میخواهد ابزارهایی را برای تحقق عینی آزادی و حفاظت از آن طراحی کند. حال آنکه ماهیت تکیه بر خواست فردی انسان در حقیقت تکیه بر فطرت استخدامگر بشر است؛ ویژگیای که خود عامل پیدایش استبداد و اخلال در بهرهمندی اعضای جامعه از آزادیهای خود میباشد. این در صورتی است که تنها با تکیه بر عنصر «حق» است که میتوان جامعه انسانی را از بند استبداد رهانیده و زمینه بهرهمندی انسانها از آزادی را فراهم آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی جایگاه نیت در نظام اخلاقی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت
زهرا خزاعی مریم لاریجانی مریم السادات نبوی میبدینیت به عنوان یک فرآیند ذهنی، جایگاه مهمی در فلسفه اخلاق دارد. جهت تحلیل ماهیت نیت و بررسی نقش معناشناختی، ارزش شناختی و وجود شناختی آن در اخلاق به دو فیلسوف برجسته اخلاق یعنی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت نظر شده است. در این راستا نقش نیت در فعل و فاعل اخلاقی و رابطه آن چکیده کاملنیت به عنوان یک فرآیند ذهنی، جایگاه مهمی در فلسفه اخلاق دارد. جهت تحلیل ماهیت نیت و بررسی نقش معناشناختی، ارزش شناختی و وجود شناختی آن در اخلاق به دو فیلسوف برجسته اخلاق یعنی علامه طباطبایی و مایکل اسلوت نظر شده است. در این راستا نقش نیت در فعل و فاعل اخلاقی و رابطه آن با منش فاعل مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت رویکرد تقریباً مشابهی در باب معنای نیت از نظر دو فیلسوف یافت میشود؛ منتها در باب نقش معناشناختی، ارزش شناختی و وجودشناختی نیت در اخلاق تفاوتهایی دیده می شود که حاکی از اختلاف آنها در متن و بستر اندیشه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - جایگاه اراده و اختیار در اخلاق فضیلت علامه جعفری با نگاهی به ارسطو
زهره آزادی عبدالله نصریمقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تطبیق دیدگاه دو فیلسوف قدیم (ارسطو) و معاصر(علامه جعفری) در خصوص یکی از اساسی-ترین مباحث در فلسفه اخلاق یعنی آزادی و اختیار پرداخته است. اخلاق فضیلت به عنوان یکی از شاخه های کلی در فلسفه اخلاق بحث از اختی چکیده کاملمقاله حاضر به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تطبیق دیدگاه دو فیلسوف قدیم (ارسطو) و معاصر(علامه جعفری) در خصوص یکی از اساسی-ترین مباحث در فلسفه اخلاق یعنی آزادی و اختیار پرداخته است. اخلاق فضیلت به عنوان یکی از شاخه های کلی در فلسفه اخلاق بحث از اختیار را به صورت مفصل در ذیل اصول خود گنجانده است. ارسطو به عنوان یکی از سردمداران مکتب اخلاق فضیلت بحث از اختیار را با آگاهی و فضیلتمندی مرتبط می داند و این ها را اموری بههمپیوسته معرفی می-کند. علامه جعفری به عنوان یکی از متفکران معاصر نیز در اخلاق شیوه ارسطویی را در پیش می گیرد و مهم ترین مؤلفههای زندگی فضیلتمندانه را حیات معقول معرفی می کند. پس از بررسی آراء این دو فیلسوف نکات مشترک و متفاوتی بدست آمد. هر جند این دو فیلسوف از مبانی اخلاقی متفاوتی در نظریات خود برخوردارند (یکی طبیعت گرا و دیگری مبتنی بر اخلاق اللهی است) اما در اخلاق فضیلت راه یکسانی را می پیمایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی تطبیقیِ تعلیم أسماءبه آدم درتفاسیر علامه طباطبایی وعلامه جعفری
نعمت الله حسنی محمود خورسندیبراساس تفاسیرقرآن،آنچه انسان را به والاترین مقام در بین مخلوقات و در جایگاه خلیفة اللهی و مسجود ملائکه قرارمی دهد، وابسته به همین تعلیم أسماء می باشدبنابر این،تعمق وتعقل در این مسأله ،یک واکاویِ مهم اعتقادی ومعرفتی به شمارمی رود.پژوهش حاضرکه با عنوان بررسی تطبیقیِ مساله چکیده کاملبراساس تفاسیرقرآن،آنچه انسان را به والاترین مقام در بین مخلوقات و در جایگاه خلیفة اللهی و مسجود ملائکه قرارمی دهد، وابسته به همین تعلیم أسماء می باشدبنابر این،تعمق وتعقل در این مسأله ،یک واکاویِ مهم اعتقادی ومعرفتی به شمارمی رود.پژوهش حاضرکه با عنوان بررسی تطبیقیِ مساله ی تعلیم أسماءبه آدم در تفاسیرعلامه طباطبایی وعلامه جعفری میباشدسعی دربررسی ومقایسه نظرات مشترک و ویژه ی هریک ازاین علمای ربانی در موضوع مدنظرمی نماید.ازجمله نظرات مشترکِ این تفاسیر در موضوع مورد بحث اینست که مقصود از اسماء دراینجا حقایق عالَم هستی واشیاء عینی درخارج است که موجوداتی عاقل رانیز دربرگرفته ومقصودازتعلیم أسماءاین است که خداوند،حقایق رابرای آدم مکشوف وآشکارساخت.از نظرات ویژه ی علامه طباطبایی دراین موضوع به این مطلب می توان اشاره کردکه اسماء نامبرده، و يا مسماهاى آنها موجوداتى دارای حیات وعلم ومحجوب در پس پرده غيب بوده وخداوند درواقع قسمتی ازغيب آسمانها وزمين را به آدم تعليم دادوعلامه جعفری ذیل تفسیرابیات مربوطه از مثنوی مولوی بیان می دارد که علمِ آدم به همه حقایقِ عالَمِ خلق بوده است نه عالَم امر که روح به آن مستند می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی نظریات کلامی درباره رؤیت خداوند متعال
محمدهادی قندهاری فائزه درمانموضوع رؤيت حق تعالي در ديدگاههاي تفسيري و كلامي شيعه، معتزله و اشاعره در دو نقطه متضاد با يكديگر قرار دارد. شيعه و معتزله به امتناع رؤيت معتقدند و اعتقاد خود را بر ادله عقلي و نقلی استوار ميسازند. اشاعره بر امكان رويت حق تعالي در دنيا و وقوع قطعي آن در آخرت باور دارند چکیده کاملموضوع رؤيت حق تعالي در ديدگاههاي تفسيري و كلامي شيعه، معتزله و اشاعره در دو نقطه متضاد با يكديگر قرار دارد. شيعه و معتزله به امتناع رؤيت معتقدند و اعتقاد خود را بر ادله عقلي و نقلی استوار ميسازند. اشاعره بر امكان رويت حق تعالي در دنيا و وقوع قطعي آن در آخرت باور دارند و آن را محصول ظاهر آيات و نصوص متواتر و عقيده سلف قلمداد ميكنند. به طور قطع، اين نزاع ديرينه برآيند مباني و پيش فرضهايي است كه سطوح پنهاني اين تقابل و نتايج آن را سامان ميدهد. اهميت بحث از موضوع «رويت حق تعالي» نيز در بررسي و ارزيابي همين مباني و پيش فرضهاي كلامي و تفسيري است. اين موضوع محمل تضارب آراء است و از رهگذر آن ميتوان بيش از هر موضوع ديگري به مباني فرق اسلامي راه يافت و آنها را به محك نقد درآورد. در غير اين صورت، اگر از دغدغه شناخت و نقد تطبيقي مباني و ادله آن صرفنظر كنيم، بحث بر سر مسأله رؤيت دعوايي بيثمر خواهد بود چه آنکه بحث درباره حقيقت رؤيت حق تعالي جدالي بيثمر و درازدامان است كه معتزله و معارضان آنان از مفسران و متكلمان اهل سنت را فرا گرفته است. چون آنان با معيارهاي زميني و مدارك محدود دنيايي و با عقلهايي در بند، به اين مسأله نگريستهاند. باید توجه داشت که مشاهده با چشم عبارت است از شعاع نوری که جسم مرئی را در مقابل چشم فرا میگیرد. پس صورت آن شئ به واسطه این شعاع نوری در ذهن نقش میبندد و این مشاهده در حق خداوند متعال محال است؛ چراکه لازمه این کار تجسيم مرئی است و محدود بودن و جهتدار بودنش و همه اینها در حق خداوند محال است و به حکم عقل و تصریح قرآن مردود میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - مقایسه تطبیقی انسان کامل از دیدگاه کاستاندا و علامه طباطبایی(ره)
محمد اسماعیل عبداللهی احمد عابدی مرجان خانیاز مهمترین محورهای اندیشه کاستاندا به عنوان یکی از بنیانگذاران معنویتهای نوپدید (شمن یا عرفان ساحری) نظریه او راجع به انسان کامل است. کاستاندا با تصویری که از ماهیت انسان مطلوب و ایده آل ارایه می دهد، مدل خاصی از نهایت فرجام بشر در عرفان خودساخته خویش ترسیم می-کند . هد چکیده کاملاز مهمترین محورهای اندیشه کاستاندا به عنوان یکی از بنیانگذاران معنویتهای نوپدید (شمن یا عرفان ساحری) نظریه او راجع به انسان کامل است. کاستاندا با تصویری که از ماهیت انسان مطلوب و ایده آل ارایه می دهد، مدل خاصی از نهایت فرجام بشر در عرفان خودساخته خویش ترسیم می-کند . هدف از این تحقیق ، نقد و بررسی مهمترین شاخصههایی که کاستاندا برای انسان کامل معرفی می کند و تطبیق آن با نظریات علامه طباطبایی(ره) در عرفان اسلامی میباشد. کاستاندا می کوشد تا با استفاده از اصلاحات مثبت و ارزشی، معنا و مفهومی کاملا غیر ارزشی و انسان محور ارایه دهد. او شاخصه انسان کامل را در عقل ستیزی، جنگجویی و استفاده از مواد روانگردان و بی اهمیت دانستن همه چیز می داند؛ که نتیجه آن انسانی بی بند و بار و در پی شهوت و بدون تعبد از فرامین خدا و رسولان الهی است؛ و در مقابل علامه طباطبایی با در نظر گرفتن عقل و سنت و تبعیت از فرامین الهی، انسان کامل عرفانی الهی ارایه نماید که دستمایه آن آیات و روایات و تعقل بشری میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - خاتمیت از دیدگاه علامه طباطبایی با محوریت تفسیر المیزان
عباس اسدآبادیاین مقاله و نوشتار در پی آن است که مسأله خاتمیت را از دیدگاه علامه طباطبائی با محوریت تفسیر المیزان تبیین کند. این مفسر نامدار مسأله را از دو منظر دنبال کرده است: یکی از منظر دلالت آیات و تفسیر و توضیح آنها و دیگری از منظر شبهاتی که با خدشه کردن در دلالت آیات مطرح شده ا چکیده کاملاین مقاله و نوشتار در پی آن است که مسأله خاتمیت را از دیدگاه علامه طباطبائی با محوریت تفسیر المیزان تبیین کند. این مفسر نامدار مسأله را از دو منظر دنبال کرده است: یکی از منظر دلالت آیات و تفسیر و توضیح آنها و دیگری از منظر شبهاتی که با خدشه کردن در دلالت آیات مطرح شده است. از نظر علامه آیه اول سورهی فرقان و آیهی 19 سورهی انعام و آیهی 28 سورهی سبأ و آیهی 40 سورهی احزاب و آیات 41 و 42 سوره فصلت، دلالت صریح و روشن بر خاتمیت دارند، و شبهاتی که برخی بر آیات مزبور وارد کرده یا آیات دیگری را برای نقض خاتمیت مطرح کردهاند، مردود است پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - حقیقت امامت و فلسفه حضورابدی امام معصوم(ع) از منظر قران با تاکید برآراء علامه طباطبائی
محمد صدقی الانقحضور امام معصوم و حجت خدا تا سرانجام جهان و این که زمین لحظه ای از آن خالی نمی شود در مکتب تشیع مسئله جدید نیست، روایات متعدد معصومین(ع) در کتب معروف حدیثی مانند اصول کافی و الوافی، بحارالانوار وغیره بر آن تاکید کرده است و محققین در این مورد آثار گران سنگی به یادگار گذ چکیده کاملحضور امام معصوم و حجت خدا تا سرانجام جهان و این که زمین لحظه ای از آن خالی نمی شود در مکتب تشیع مسئله جدید نیست، روایات متعدد معصومین(ع) در کتب معروف حدیثی مانند اصول کافی و الوافی، بحارالانوار وغیره بر آن تاکید کرده است و محققین در این مورد آثار گران سنگی به یادگار گذاشته اند. اما نوشته حاضر این مسئله کلامی را نه از طریق روایات بلکه بر اساس آیه 124 بقره با تاکید بر آراء علامه طباطبائی در تفسیر المیزان تحلیل نموده است. علامه حضورامام معصوم(ع) درروی زمین تا اخر جهان را لازمه حقیقت امامت از دید قران دانسته است، براساس بررسی این نوشته، علامه با واکاوی مفهوم کلمه امامت در قران و بهره گیری از احادیث، این مسئله را از منظر قران به اثبات می رساند ، ایشان وقوع کامل وعده قران برحاکمیت صالحان در عاقبت جهان را در این راستا با حضور حضرت مهدی (عج) و با حاکمیت سراسری آئین توحیدی می داند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی تطبیقی عصمت پيامبراکرم (ص) از ديدگاه علامه طباطبايي و فخررازي
محمدرضا آرامیکی از مسائلی که درباره پیامبر بحث می کنند، عصمت پیامبراسلام(ص)است. اگرچه درمباحث اعتقادی وکلامی دارای قدمت می باشد، اما از مهمترین مباحث کلام اسلامی دربین متکلمان و مفسران مسلمان بوده است. عده ای از علماء عصمت پیامبر را در قبل و بعد از بعثت ضروری میدانند ولی عده ای دیگ چکیده کاملیکی از مسائلی که درباره پیامبر بحث می کنند، عصمت پیامبراسلام(ص)است. اگرچه درمباحث اعتقادی وکلامی دارای قدمت می باشد، اما از مهمترین مباحث کلام اسلامی دربین متکلمان و مفسران مسلمان بوده است. عده ای از علماء عصمت پیامبر را در قبل و بعد از بعثت ضروری میدانند ولی عده ای دیگر آن را شرط نمی دانند. دراین پژوهش کلیاتی درمقوله عصمت،تعریف مسأله، پیشینه عصمت، طرح پرسشهاي اصلی و فرعی، حدود ، فرضیات، اهداف وروش پژوهش مطرح گردیده است. سپس به مبانی نظری تحقیق شامل زندگی علمي علامه طباطبایی وفخر رازی، ادبیات تحقیق شامل واژه شناسی عصمت، معنای لغوی واصطلاحی عصمت، عصمت درقرآن، عصمت ازدیدگاه دومفسرپرداخته شده است. منشأ ومراتب عصمت ازدیدگاه دومفسرشيعه وسني به بحث گذاشته شده است. و همچنين دلایل لزوم عصمت پیامبر اسلام ازديدگاه آنان با استناد به آیات قرآن کریم بيان شده ومقایسه ای بین دو دیدگاه مطرح گردیده است. ودرپايان نيزمهمترین دلایل درباره مسأله سهو ونسيان نسبت به پیامبر اسلام وديدگاه علامه طباطبايي و فخررازي نيز طرح گرديده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - عصمت از منظر علامه طباطبایی
عباس اسدآبادیمقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت انبیاء را ازمنظر علامه طباطبایی (ره) با محوریت تفسیرگرانسنگ المیزان، تبیین ودیدگاه این مفسر بزرگ امامیه در این راستا را تشریح نماید. مفسر بزرگوار مسأله عصمت راازدومنظر دنبال کرده است: یکی ازمنظر دلالت آیات قرآن کریم ودیگری ازمنظرش چکیده کاملمقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت انبیاء را ازمنظر علامه طباطبایی (ره) با محوریت تفسیرگرانسنگ المیزان، تبیین ودیدگاه این مفسر بزرگ امامیه در این راستا را تشریح نماید. مفسر بزرگوار مسأله عصمت راازدومنظر دنبال کرده است: یکی ازمنظر دلالت آیات قرآن کریم ودیگری ازمنظرشبهاتی که با خدشه وارد کردن به دلالت آیات نسبت به عصمت انبیاء مطرح شده است. ازنظرعلامه طباطبایی آیه های:فتح: 1و2، توبه :32، ص : 82و 83.، نساء: 64 ، احزاب: 33، انبیاء: 27-26 ،دلالت روشن برعصمت انبیاء دارندوشبهاتی که برخی بر آیات یاد شده وارد کرده ویا آیات دیگری برای نفی ونقص عصمت مطرح کرده اند، مردود است. روش پژوهشی در این مقاله توضیفی تحلیلی و با ابزار کتابخانهای میباشد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی روش نقلی استنباط معارف کلامی علامه طباطبایی از قرآن با محوریت کاربرد (قاعده وضع) و (مجمل و مبین) در باب اوصاف و افعال الهی
ناهیده مهدوی محمدکاظم رضا زاده جودی سیدعلی پور منوچهریاز میان مباحث علم کلام، بحث های روش شناختی این دانش همانند سایرعلوم بسیار حائز اهمیت است.در حالیکه روش های مختلف متکلمان در دو حوزه استنباط عقاید دینی و دفاع از آنها به عنوان رسالت اصلی این علم در کتابهای کلامی قدیم و جدید مورد مطالعه قرار گرفته ولی خلا مباحث روش شناختی چکیده کاملاز میان مباحث علم کلام، بحث های روش شناختی این دانش همانند سایرعلوم بسیار حائز اهمیت است.در حالیکه روش های مختلف متکلمان در دو حوزه استنباط عقاید دینی و دفاع از آنها به عنوان رسالت اصلی این علم در کتابهای کلامی قدیم و جدید مورد مطالعه قرار گرفته ولی خلا مباحث روش شناختی متکلمین در حوزه ی استنباطهای کلامی قابل ملاحظه هست. به نظر نگارنده این مسئله قابل توجه است که بسیاری از مباحث ادبی همچون وضع، استعمال، دلالت، حقیقت و مجاز، اصول لفظی و نیز مباحث مفاهیم «عام و خاص» «مطلق و مقید» «مجمل و مبین» که از مباحث الفاظ به شمار می آیند می تواند دربحث روش شناسی علم کلام بکار آید. ولیکن از میان مباحث مذکور ، در این مقاله به علت رعایت اختصار وگنجایش این نوشتار سعی نموده ایم تنها ، میزان و چگونگی بهره برداری علامه طباطبایی در استنباط های کلامی خویش از قاعده وضع و «مجمل و مبین» در باب اوصاف و افعال الهی را به روش تحلیلی مورد بررسی قرار داده و نتایج آن را بازگو می نماییم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - حکومت و سعادت در انديشه سياسي علامه طباطبايي (ره)
عبدالمطلب عبداللهسعادت از مفاهيم کليدي در انديشه فلاسفه و بخصوص حکماي اسلامي است و از فلاسفه يونان باستان گرفته تا اديان توحيدي و دين اسلام به مقوله سعادت آدمي پرداختهاند. از منظر غالب فلاسفه، هدف سياست و تشکيل حکومت، نيل به سعادت است؛ هرچند در تعريف سعادت تعاريف متفاوتي ارائه شده است. چکیده کاملسعادت از مفاهيم کليدي در انديشه فلاسفه و بخصوص حکماي اسلامي است و از فلاسفه يونان باستان گرفته تا اديان توحيدي و دين اسلام به مقوله سعادت آدمي پرداختهاند. از منظر غالب فلاسفه، هدف سياست و تشکيل حکومت، نيل به سعادت است؛ هرچند در تعريف سعادت تعاريف متفاوتي ارائه شده است. در اين مقاله تلاش شده جايگاه سعادت در انديشه علامه طباطبايي بعنوان يک فيلسوف و مفسر برجسته معاصر مورد بررسي قرار گيرد. از ديدگاه علامه طباطبايي جامعهيي به سعادت دست مييابد که حرکتش در مسير فطرت انساني و نظام آفرينش باشد. دين که از طرف خداوند تشريع شده تفصيل فطرتي است که بصورت اجمال آن را در درون خود مييابيم؛ بنابرين دين ـ اسلام ـ ملاک تشخيص ايمان و عمل صالح است. از اينرو، جامعهيي به سعادت دنيوي و اخروي ميرسد که دين منطبق با فطرت بر آن حکومت کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - اراده خدا از نگاه خواجه نصیرالدین طوسی، ملاصدرا و علامه طباطبایی
آرمین منصوری علی الله بداشتیچگونگي ارادة الهی یکی از مسائل بحثبرانگیز خداشناسی است كه برغم پذیرش ارادة الهی بعنوان یکی از صفات الهی توسط تمامی اندیشمندان، اختلاف نظرهای بسیاری در تفسیر آن وجود دارد. هدف این مقاله بررسی، مقایسه و ارزیابی آراء خواجه نصیرالدین طوسی، ملاصدرا و علامه طباطبایی در سه بع چکیده کاملچگونگي ارادة الهی یکی از مسائل بحثبرانگیز خداشناسی است كه برغم پذیرش ارادة الهی بعنوان یکی از صفات الهی توسط تمامی اندیشمندان، اختلاف نظرهای بسیاری در تفسیر آن وجود دارد. هدف این مقاله بررسی، مقایسه و ارزیابی آراء خواجه نصیرالدین طوسی، ملاصدرا و علامه طباطبایی در سه بعد معناشناسی، منشأ و هستیشناسی ارادة الهی است. خواجه نصیر اراده را عین داعی که همان علم به مصلحت فعل است، میداند و در نتیجه به ارادة ذاتی خداوند معتقد بوده و آن را از صفات ذات میداند. ملاصدرا عینیت حب با اراده را نیز به عینیت علم به مصلحت فعل با اراده اضافه کرده و اراده را صفت ذات قلمداد میکند و روایات وارده از معصومین در صفت فعل بودن اراده را با تغییر معنا و مرتبة آن از معنای قصد انجام فعل و مقام ذات به معنای ایجاد و مرتبة موجودات بالفعل توجیه میکند. اما علامه طباطبایی ارجاع اراده به علم به نظام اصلح را مناقشهيي لفظی دانسته و آن را صرفاً نامگذاری قلمداد ميكند. او با ارجاع اراده به هر صفت ذاتی دیگری غیر از علم، مانند حب، مخالف بوده و در نتیجه اراده را نه از صفات ذات بلکه منتزع از مقام فعل و از صفات فعل تلقي ميكند و منشأ انتزاع آن را نفس فعلی که در خارج اتفاق میافتد یا حضور علت تامه برای فعل، معرفی میکند. بنظر میرسد تغییر نگاه هستیشناسانه به اراده و صفت فعلی دانستن آن توسط علامه در توجیه محذوریتهای عقلی، دقیقتر از صفت ذات دانستن اراده بدون عنایت به تغایر مفهومی میان اراده با علم و حب است که توسط خواجه و ملاصدرا ارائه شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - عقلانيت ايمان در انديشة علامه طباطبايي
محمد پورعباس محمدحسين خوانينزادهايمان و چگونگي ارتباط آن با مسئلة عقلانيت، همواره بعنوان يكي از محوريترين مسائل در ميان فيلسوفان دين و پژوهشگران اين عرصه مطرح بوده، بگونهيي كه اين مسئله موجب شكلگيري مهمترين مكاتب فكري و نحلههاي كلامي در انديشة مغربزمين و در ميان متفكران مسلمان شده است. در اين پژوهش چکیده کاملايمان و چگونگي ارتباط آن با مسئلة عقلانيت، همواره بعنوان يكي از محوريترين مسائل در ميان فيلسوفان دين و پژوهشگران اين عرصه مطرح بوده، بگونهيي كه اين مسئله موجب شكلگيري مهمترين مكاتب فكري و نحلههاي كلامي در انديشة مغربزمين و در ميان متفكران مسلمان شده است. در اين پژوهش تلاش ميكنيم در پرتو انديشههاي علامه طباطبايي، با تحليل و فهم صحيح نسبت به حقيقت ايمان و بيان مؤلفهها و عناصر اصلي آن، جايگاه و نقش عقل در نظام اعتقادات ديني را تبيين نماييم. از آنجا كه علامه براي علم و معرفت در عرصة ايمان نقشي اساسي قائل شده و علم را مقدمة ايمان دانستهاند، در تبيين رابطة ميان عقل و ايمان، عقل را مقدم بر ايمان و ايمان را بخاطر برخورداري از جوهري معرفتي يكي از رهآوردهاي مهم عقل معرفي نموده است. در عين حال، وي با پرهيز از هر گونه افراط و تفريط در اين مسئله، ضمن اينكه براي عقل در عرصة ايمان و نظام اعتقادات ديني جايگاهي رفيع قائل شده و حتي حقانيت احكام قطعي عقل را مبناي حقانيت دين معرفي نموده است، از سويي با توجه به تأثيرگذاري ايمان در اراده و شعور انسان، معتقد است در پرتو حيات ايماني، دركي عميقتر و وسيعتر نسبت به حقايق ديني نصيب مؤمنين ميشود. لازم بذكر است كه ايشان نسبت به محدوديتهاي ادراكي عقل در برخي از حوزههاي معرفتي دين نيز بيتوجه نبوده و در آثار و نوشتههاي خود بويژه تفسير الميزان آنمحدوديتها را مورد توجه قرار داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - امكان ذاتي و امكان استعدادي از نظر ملاصدرا و علامه طباطبايي
محمد سعيدي مهر سيد شهريار كمالي سبزواريصدرالمتألهين در ابتدا امكان ذاتي و امكان استعدادي را مشترك لفظي ميداند ولي در نهايت قول به اشتراك معنوي آنها را پذيرفته و هردو را از سنخ معقولات ثانيه» فلسفي قلمداد ميكند كه به وجود منشأ انتزاعشان موجودند. او در مباحث قوه و فعل كتاب اسفار گامي جلوتر گذارده و امكان است چکیده کاملصدرالمتألهين در ابتدا امكان ذاتي و امكان استعدادي را مشترك لفظي ميداند ولي در نهايت قول به اشتراك معنوي آنها را پذيرفته و هردو را از سنخ معقولات ثانيه» فلسفي قلمداد ميكند كه به وجود منشأ انتزاعشان موجودند. او در مباحث قوه و فعل كتاب اسفار گامي جلوتر گذارده و امكان استعدادي را از سنخ معقولات ثانيه» فلسفييي ميداند كه از وجود في غيره و ربط و نسبت خارجي انتزاع ميشود، اما پاسخ وي به شبهه» «اضافه» موجود به معدوم» نيز محل اشكال و تأمل است. علامه طباطبايي ضمن پذيرش وجود امكان استعدادي بنحو وجود في غيره و رابط و ارائه» تبيين صحيحي از چگونگي اين ربط و نسبت در خارج، پاسخ مناسبي براي شبهه» مذكور فراهم ميآورد و برهان بديع خود را در باب خروج از قوه به فعل ارائه ميكند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - بررسي و نقد تنسيق استاد فياضي از برهان صديقين علامه طباطبايي
علي شيروانيبرهان صديقين نام گونهيي از برهان است كه در آن حدّ وسط، موجود مطلق يا اصل واقعيت است. علامه طباطبايي تقريري خاص از اين برهان دارند كه بگونههاي متفاوتي تنسيق شده است. در اين مقاله تنسيق استاد فياضي از برهان صديقينِ علامه طباطبايي تبيين و سپس نقد و بررسي و نشان داده ميشو چکیده کاملبرهان صديقين نام گونهيي از برهان است كه در آن حدّ وسط، موجود مطلق يا اصل واقعيت است. علامه طباطبايي تقريري خاص از اين برهان دارند كه بگونههاي متفاوتي تنسيق شده است. در اين مقاله تنسيق استاد فياضي از برهان صديقينِ علامه طباطبايي تبيين و سپس نقد و بررسي و نشان داده ميشود كه اين تنسيق اولاً برخلاف ظاهر عبارات علامه است و ثانياً فينفسه ناتمام است و نميتوان آن را تقريري موفق از برهان صديقين بشمار آورد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - مقايسة ديدگاه علامه طباطبايي و ملاصدرا دربارة معاد جسماني
محسن ايزديدر سنت حكمي ـكلامي اسلامي، معاد جسماني يكي از غامضترين مسائل بوده است، بطوريكه فيلسوفان و متكلمان قبل از ملاصدرا يا از تبيين آن اظهار عجز ميكردند يا تبييني غيرمعقول يا غيرمشروع ارائه ميدادند. بعد از آنكه ملاصدرا دربارة معاد جسماني تبييني معقول و منطبق با شرع ارائه كر چکیده کاملدر سنت حكمي ـكلامي اسلامي، معاد جسماني يكي از غامضترين مسائل بوده است، بطوريكه فيلسوفان و متكلمان قبل از ملاصدرا يا از تبيين آن اظهار عجز ميكردند يا تبييني غيرمعقول يا غيرمشروع ارائه ميدادند. بعد از آنكه ملاصدرا دربارة معاد جسماني تبييني معقول و منطبق با شرع ارائه كرد بيشتر فيلسوفانِ متأخر، نظرية وي را پذيرفتند. گرچه برخي از صاحبنظران، كه تفسير او را منطبق با شرع نيافتند، با ديدگاه او مخالفت كردهاند. در اين ميان، علامه طباطبايي ـكه از پيروان حكمت متعاليه استـ دربارة كيفيت معاد جسماني با صراحت اظهار نظر نكرده است. بر همين اساس، عدهيي او را مخالف معاد جسماني صدرايي و عدهيي او را موافق آن ميدانند. بررسي هندسه معرفتي علامه طباطبائي گوياي اين حقيقت است كه وي معتقد به معاد جسماني مورد نظر ملاصدرا بوده است چراكه، اولاً مباني فلسفي، تفسيري و عرفاني علامه طباطبايي و ملاصدرا با هم منطبقند، ثانياً علامه مخالفتي با معاد جسماني مورد نظر ملاصدرا و موافقتي با معاد جسماني مورد نظر ديگران ابراز نكرده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - تبيين تحليلي موضوع حركت از ديدگاه ملاصدرا و نوصدراييان
مهدي نجفي افرا زینب نادیبحث حركت در فلسفه از زواياي مختلف مورد توجه قرار گرفته است. يكي از اين زوايا بحث دربارة وجود و بقاء موضوع حركت، بويژه در حركت جوهري است كه پيش از ملاصدرا بعنوان يكي از لوازم حركت و از عوامل تشخص آن محسوب ميشد. ملاصدرا با ابداع مباني خاص خود، نگاه به حركت و لوازم آن ـا چکیده کاملبحث حركت در فلسفه از زواياي مختلف مورد توجه قرار گرفته است. يكي از اين زوايا بحث دربارة وجود و بقاء موضوع حركت، بويژه در حركت جوهري است كه پيش از ملاصدرا بعنوان يكي از لوازم حركت و از عوامل تشخص آن محسوب ميشد. ملاصدرا با ابداع مباني خاص خود، نگاه به حركت و لوازم آن ـاز جمله، موضوع حركتـ را تا حد زيادي دگرگون ساخت. موضوع حركت در حركت جوهري، در انديشه» ملاصدرا و نوصدراييان يكي از موارد بحثبرانگيز و محل تشتت آراء است. ملاصدرا گاه بر نياز حركت جوهري به موضوع تأكيد كرده و گاه از آن عدول نموده است. همين امر، در ميان پيروان مكتب صدرايي از جمله علامه طباطبايي و شهيد مطهري نيز محل اختلاف است. در اين جستار، ضمن بررسي ديدگاههاي مختلف، تلاش كرده ايم با بررسي نقاط ضعف و قوت آنها به اين نتيجه دست يابيم كه نه تنها حركت جوهري نيازي به موضوع ندارد، بلكه حركت در اعراض هم بينياز از موضوع است و با توجه به اصالت وجود صدرايي، ميتوان از وجود واحد سيالي در جهان واقع حمايت كرد كه خود، عين حركت و متحرك و مافيه الحركه است و تفكيك آنها تنها در دنياي تحليل ممكن است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - تبيين فعل ارادي انسان (عمل) در پرتو تبيين دعا (تحليلي از ديدگاه ابن سينا، ملاصدرا و علامه طباطبايي دربارة دعا)
روح الله دارائي طوبي كرمانيچيستي و تبيين فعل ارادي انسان و نيز دامنة ارادة وي در جهان هستي، امروزه ذيل موضوع «فلسفة عمل» بررسي ميشود. فيلسوفان مسلمان، در اين حوزه نيز ابتكارات و راهحلهاي مؤثري ارائه دادهاند. در اين سنت دعا بعنوان يك فعل ارادي، از دو جهت كلي، در دو علم كلام و فلسفه مورد توجه قر چکیده کاملچيستي و تبيين فعل ارادي انسان و نيز دامنة ارادة وي در جهان هستي، امروزه ذيل موضوع «فلسفة عمل» بررسي ميشود. فيلسوفان مسلمان، در اين حوزه نيز ابتكارات و راهحلهاي مؤثري ارائه دادهاند. در اين سنت دعا بعنوان يك فعل ارادي، از دو جهت كلي، در دو علم كلام و فلسفه مورد توجه قرار گرفته است؛ اول رابطة آن با ارادة الهي و دوم، رابطة دعا با ضرورت نظام علّي. ابنسينا براي نخستينبار، چارچوب مسائل اين حوزه را ترسيم كرد و حكماي بعد از وي، از جمله ميرداماد، ملاصدرا، سبزواري و علامه طباطبايي، هر يك با ارائة استدلالها و تبيينهايي، در شرح و بسط آن گامهاي ارزندهيي برداشتهاند. در اين جستار ديدگاه ابنسينا، ملاصدرا و علامه طباطبايي پيرامون موضوع دعا بررسي شده است. با مقايسة اين آراء روشن ميشود كه ابنسينا مسئلة دعا را خارج از نظام علّي تبيين نكرده است. او معتقد است هر حادثهيي در مقام ثبوت، طبيعي يا ارادي است و در مقام اثبات، طبيعي، ارادي يا اتفاقي. بر اين اساس، تفاوت «دليل» و «علت» به تفاوت مقام ثبوت و اثبات است و نبايد دليل و توجيه را متباين از علت يا تبيين بپنداريم. ملاصدرا ضمن پذيرش چارچوب نظرية ابن سينا و مؤثر دانستن دعا در نظام علّي، در برخي جهات با شيخ الرئيس همسخن نيست. تبيين ملاصدرا نشان از آن دارد كه تأثير و دامنة بيشتري براي عمل و فعل اراديِ انسان قائل است. او با باور به تشكيك وجود، دو نقد را به نظرية ابن سينا وارد كرده است. هر چند ملاصدرا در تبيين دعا به تشكيك و اتحاد عقل و معقول اشاره دارد اما بسط نظرية اتحاد عاقل و معقول براي تبيين دعا، يعني تبيين رابطة ميان اراده، مراد و مريد و به همان وزان، عمل، عامل و معمول نزد علامه طباطبايي صورتبندي شده است. علامه با بسط نظرية ملاصدرا، تبييني دقيقتر از دعا ارائه كرده، هر چند كه اين نظريه نيز مصون از نقد صاحبنظران نبوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - هستيشناسي اعتباريات؛ اعتبار بمثابه نحوة هستي انسان در جهان مادي
سید امین میرحسینی سید مسعود سیف عبدالرزاق حسامی فر علی فتح طاهریبرغم وجود ديدگاههاي متفاوت و در مواردي متضاد دربارة نظرية اعتباريات علامه طباطبايي، تقريباً همة پژوهشهايي كه در اين زمينه صورت گرفته است، در داشتن اين پيشفرض مشترك همداستانند كه نظرية اعتباريات نظريهيي از اساس معرفتشناختي است؛ نظريهيي كه ميكوشد به توجيه دستهيي از چکیده کاملبرغم وجود ديدگاههاي متفاوت و در مواردي متضاد دربارة نظرية اعتباريات علامه طباطبايي، تقريباً همة پژوهشهايي كه در اين زمينه صورت گرفته است، در داشتن اين پيشفرض مشترك همداستانند كه نظرية اعتباريات نظريهيي از اساس معرفتشناختي است؛ نظريهيي كه ميكوشد به توجيه دستهيي از ادراكات انسان بپردازد كه مطابقي در خارج ندارند. اين پيشفرض برغم اينكه پيشفرض نادرستي نيست، مبين همة واقعيتهاي قابل طرح در باب نظرية اعتباريات هم نيست. مدعاي ما در پژوهش حاضر اينست كه نظرية اعتباريات بيش از آنكه نظريهيي معرفتشناختي باشد، نظريهيي از اساس هستيشناختي است. با توجه به نحوة طرح نظرية اعتباريات در رسالههاي الولايهو الانسان، بنظر ميرسد اعتبار بمثابه يكي از مشخصههاي هستي انسانِ مجردي است كه در جهان مادي بسر ميبرد؛ مشخصهيي كه دستهيي از افعال انساني را كه بنحوي به امور مادي مرتبط هستند، ممكن ميسازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - سنجههاي تفكيكِ حقيقت از اعتبار بر مبناي آثار علامه طباطبايي
حسین فرزانهادراكات آدمي را ميتوان به دو دستة حقيقي و اعتباري تقسيم نمود كه هر يك، احكام و ويژگيهاي مختص بخود را دارد. تركيب ناصواب اين دو نوع ادراك، موجب لغزش برخي از انديشمندان شده و حتي گاهي منجر به تشكيك در اصول اولية تعقل نيز گشته است. ريشة اين خلطِ نادرست، فقدان سنجهيي شفاف چکیده کاملادراكات آدمي را ميتوان به دو دستة حقيقي و اعتباري تقسيم نمود كه هر يك، احكام و ويژگيهاي مختص بخود را دارد. تركيب ناصواب اين دو نوع ادراك، موجب لغزش برخي از انديشمندان شده و حتي گاهي منجر به تشكيك در اصول اولية تعقل نيز گشته است. ريشة اين خلطِ نادرست، فقدان سنجهيي شفاف در جداسازي اين دوگونه ادراك است. اين مقاله، در جستجوي شاخصههاي تفكيك حقيقت از اعتبار در آثار علامهطباطبايي، به ملاكهايي ششگانه دست يافته و سپس به تحليل و نقد آنها پرداخته است. در پايان، به اين نتيجه ميرسيم كه گرچه هيچكدام از شاخصهاي مذكور بتنهايي، نميتواند ملاكي جامع و مانع در تفكيك ادراكات حقيقي از اعتباري باشد، اما تجميعِ ظنونِ ناشي از استفادة تركيبي و همزمان اين ملاكها، ضريب اطمينان بالايي در اين جداسازيِ ضروري، ايجاد ميكند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - بررسي كاركرد ايمان و لوازم آن در هويَتپذيري زندگي در انديشة علامه طباطبايي
سهیلا قلی پور شهرکی مجتبی جعفری اشکاوندی محسن فهیم علیرضا خواجه گیر«ايمان» اساسيترين عنصر حيات معنوي، گوهر زينتبخش روح بشري و درخشانترين پرتو عالم علوي است. يكي از مهمترين مباحث كلامي، بحث دربارة ايمان و عناصر وابسته به آن است، بگونهيي كه نميتوان نقش بنيادي آن را در شكلگيري هويتپذيري زندگي ناديده گرفت. پژوهش حاضر در پي اينست كه كار چکیده کامل«ايمان» اساسيترين عنصر حيات معنوي، گوهر زينتبخش روح بشري و درخشانترين پرتو عالم علوي است. يكي از مهمترين مباحث كلامي، بحث دربارة ايمان و عناصر وابسته به آن است، بگونهيي كه نميتوان نقش بنيادي آن را در شكلگيري هويتپذيري زندگي ناديده گرفت. پژوهش حاضر در پي اينست كه كاركرد ايمان و لوازم آن را در هويتپذيري زندگي، با روش توصيفي ـ تطبيقي از ديدگاه علامهطباطبايي بررسي نمايد. براي جمعآوري دادهها از روش كتابخانهيي استفاده شد و دادههاي پژوهش حاصل از گردآوري آثار علامهطباطبايي، كتب و مقالات مرتبط، بر اساس مباني معرفتشناسي و انسانشناسي ايشان از جوانب مختلف مورد تحليل و ارزيابي قرار گرفت. نتايج يافتهها نشان ميدهد كه او ايمان را امري قلبي، و التزام به لوازم و آثار عملي آن را ضروري ميشمارد و مراتب آن را در قياس با مراتب اسلام، چهار مرحله ميداند كه مهمترين مرحله، مرحلة چهارم است. همچنين كاركرد اخلاص در عمل در پرتو ايمان، جداناپذيربودن ايمان و عمل، تأثير عمل بر سعادت انسان و رابطة ايمان و اخلاق در هويتپذيري انسان بررسي شده است. علامهطباطبايي ايجاد آرامش قلبي، زائل شدن شك و ترديد، خشوع قلبي و محبت را از آثار و فوايد ايمان بر شمرده است. با ملاحظة اهميت معرفتشناسانه، ايمان در حيات ديني، ضمن ايجاد نگرش مثبت و اميدوارانه، به زندگي آدمي معنا و مفهوم ميبخشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - نسبت شعر با اعتبار و حقيقت بر مبناي نظرية اعتباريات علامهطباطبايي
جمال احمدی سیدمهدی امامی جمعه محمد جواد صافیاناز ديدگاه علامهطباطبايي شعر و ادراكات اعتباري ارتباطي تنگاتنگ با هم دارند تا جايي كه وي در كتاب اصول فلسفه و روش رئالسيم، توصيف ادراكات اعتباري را بمدد تشبيه و تمثيل و استعاره در شعر آغاز ميكند. در تحقيق پيشرو با استناد به آثاري مختلف از علامه كه نظريه» اعتباريات در آ چکیده کاملاز ديدگاه علامهطباطبايي شعر و ادراكات اعتباري ارتباطي تنگاتنگ با هم دارند تا جايي كه وي در كتاب اصول فلسفه و روش رئالسيم، توصيف ادراكات اعتباري را بمدد تشبيه و تمثيل و استعاره در شعر آغاز ميكند. در تحقيق پيشرو با استناد به آثاري مختلف از علامه كه نظريه» اعتباريات در آنها آمده، نسبت شعر با ادراكات اعتباري مورد بررسي قرار گرفته است. اهميت اين نسبت از آن جهت است كه با تحليل ارتباط ميان شعر و اعتباريات در متنهاي مختلف فلسفي، عرفاني و تفسيري علامه، ميتوان به پرسش از نسبت شعر و اعتبار با حقيقت نفسالامري پرداخت. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان ميدهد كه ادراكات اعتباري نگاه شاعرانة انسان به جهان است و همانند چشمي است كه انسان همه چيز را با آن ميبيند. اين جهان شاعرانه در عين غيرمنطقي و غيراستدلاليبودن ميتواند به زبان اشارت خبر از حقيقت بدهد. از اينرو ميتوان گفت نظريه» ادراكات اعتباري در حكمت اسلامي، براي شناخت حقيقت بابي نو گشوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - بررسی تطبيقي ديدگاه ملاصدرا و علامهطباطبايي دربارة متشابهات قرآن
داود صائمیاز نظر صدرالمتألهین و علامه طباطبایی، آیات قرآن ظاهري دارند و باطني، كه هنگام مواجهه با آیات متشابه باید به ظواهر آیات اصالت داد و از آن غافل نشد. از نظر هر دو اندیشمند، فهم متشابهات به افراد و ظرفیت و شايستگيشان بستگی دارد؛ بعبارتدیگر، فهم متشابهات امری نسبی است. بعقی چکیده کاملاز نظر صدرالمتألهین و علامه طباطبایی، آیات قرآن ظاهري دارند و باطني، كه هنگام مواجهه با آیات متشابه باید به ظواهر آیات اصالت داد و از آن غافل نشد. از نظر هر دو اندیشمند، فهم متشابهات به افراد و ظرفیت و شايستگيشان بستگی دارد؛ بعبارتدیگر، فهم متشابهات امری نسبی است. بعقیدة آنها، راسخان در علم، تمام معنای متشابهات را ميدانند و در واقع برایشان متشابهی وجود ندارد. البته ملاصدرا بر اساس نظریة توحید خاصی، معتقد است مراتب هستی از عالی تا داني، همه بر یکدیگر ترتب وجودی دارند. بر همين اساس، او بر اين باور است كه بدون آنکه نیازی به تأویل آیات متشابه یا قول به تجسیم در باب ذات باریتعالی باشد، ميتوان بر مبنای اصول فلسفی ـ عرفانی دیدگاه توحید خاصی، ظواهر الفاظ آیات را حفظ نموده و همة آیات متشابه را بر ظاهر معنای آنها حمل کرد و لفظ متشابه را توسعة معنايي داد. اما علامه طباطبایی، قائل به ارجاع متشابهات به محکمات است و متشابهات را بر اساس محکمات تفسير ميکند. او به امكان و وجود تأویل برای تمام آیات قرآن، اعم از محکمات و متشابهات، معتقد است؛ متشابهات پس از ارجاع به محکمات، از تشابه خارج شده و محکم ميشوند. در این پژوهش، ديدگاه ملاصدرا بدلیل آنکه داراي مبنا بوده، نسبت به نظر علامه ترجیح داده شده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - تطبيق آراء علامه طباطبايي و علامه مصباح يزدي درباره منشاء الزام و ارزش اخلاقي
سید مرتضی حسینی مطلق مهدي ايماني مقدمعموم فیلسوفان اخلاق مسلمان، به اقتضای اطلاق و دوام شریعت اسلام و حجیت ابدی سیره و سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و نیز به اقتضای استدلال عقلی و ثبات فطرت انسانی و علي رغم تفاوت در روشِ تبيين، قائل به اطلاق ملاکات برای ارزش ها و هنجارهای اخلاقی شده اند. دو فيلسوف بزرگ چکیده کاملعموم فیلسوفان اخلاق مسلمان، به اقتضای اطلاق و دوام شریعت اسلام و حجیت ابدی سیره و سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و نیز به اقتضای استدلال عقلی و ثبات فطرت انسانی و علي رغم تفاوت در روشِ تبيين، قائل به اطلاق ملاکات برای ارزش ها و هنجارهای اخلاقی شده اند. دو فيلسوف بزرگ اخلاق شيعي در دوره معاصر يعني علامه طباطبايي و علامه مصباح يزدي در تبيين به ظاهر متفاوت از واقع گروي اخلاقي و اطلاق ملاكات اخلاقي، نظريه پردازي نموده اند؛ مقاله حاضر در پي اثبات اين نكته است كه اين دو تبيين، مآلا به تبيين واحدي قابل ارجاع است. علامه طباطبائی (در تفسير رايج از نظريه ايشان) ضروریات اخلاقی را از باب اعتباریات دانسته و ضرورت حقیقی و تکوینی بین عمل قوه فعاله و اثر عینی آن را ، مجازا (به معناي وحدت در معنا و تفاوت در مصداق) به ضرورت ذهنی و نفسانیِ حاصل از تصور غایت ذهني تسری داده است اما علامه مصباح از باب ضرورت بالقیاس الی الغیر، به ضرورت الزامات اخلاقی رسیده است. می توان با اعتباری و ذهنی دانستن ضرورت بالقیاس و ارجاع آن به ضرورت بالغیر، اين دو نظريه را، تعابیری متفاوت از یک حقیقت دانست. تحقیق پیش رو، به تبیین این مهم پرداخته است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - تأثیر ساحتهای اخلاقی بر معرفت از منظر قرآن با تاکید بردیدگاه علامه طباطبایی (ره)
ابوذر رجبی علی کربلائی پازوکیساحت شناختی و ساحت اخلاقی چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ برخی از فلاسفه بر این باورند که در کسب معرفت و باور، اخلاق و ارزشهای اخلاقی دخالتی نداشته و نباید داشته باشد. احساسات و عواطف، اخلاق و اخلاقیات باید رام عقل بوده، و عقل بر آنها تسلط داشته باشد، نه اینکه آنها دخالتی د چکیده کاملساحت شناختی و ساحت اخلاقی چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟ برخی از فلاسفه بر این باورند که در کسب معرفت و باور، اخلاق و ارزشهای اخلاقی دخالتی نداشته و نباید داشته باشد. احساسات و عواطف، اخلاق و اخلاقیات باید رام عقل بوده، و عقل بر آنها تسلط داشته باشد، نه اینکه آنها دخالتی در حوزه باورها داشته باشند. (جدایی دانش از ارزش) در مقابل طیف دیگری از فلاسفه بر اثرپذیری و اثرگذاری اخلاقیات بر معرفت و باور عقلانی تأکید دارند. باتوجه به اختلاف دیدگاه ها در مورد تاثیر پذیری رفتار اخلاقى از خاستگاههای شناختى و غيرشناختى همانند عواطف و هيجانات و عواملى نظير وراثت، محيط اجتماعى و ... ، همچنین تاثیر پذیری شناختهای انسان از فضائل و رذائل اخلاقی، این تحقیق با روش توصیفی و تحلیل متن، در صدد بررسی ارتباط و تأثیر صفات نفسانی و اخلاقی بر مسائل معرفتی از دیدگاه قرآنی علامه طباطبائی است. به باور وی با کسب فضایل اخلاقی میتوان زمینه شکلگیری باور صادق را فراهم ساخت. درمقابل رذایل اخلاقی در مانعیت برای حصول معرفت یا همان باور صادق میتواند دخالت نماید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - تبیینی روششناختی از فرآیند تحلیل مفهومی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر اساس نظریه ادراكات اعتباری علامه طباطبایی (ره)
سارا حنيفه زاده دکتر علیرضا صادق زاده قمصری احد فرامرز قراملكي دکتر محسن ایمانی نائینیهدف از این مقاله ارائه تبیینی روششناختی از فرایند تحلیل مفاهیم تربیتی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر مبنای نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی است. تحقیق با روش استنتاجی (تحلیل پیشرونده) انجامشده است و پس از اشاره به مدعای اصلی نظریه مزبور، به استنتاج دلالتهای چکیده کاملهدف از این مقاله ارائه تبیینی روششناختی از فرایند تحلیل مفاهیم تربیتی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر مبنای نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی است. تحقیق با روش استنتاجی (تحلیل پیشرونده) انجامشده است و پس از اشاره به مدعای اصلی نظریه مزبور، به استنتاج دلالتهای آن، در ارتباط با روششناسی این نوع تحلیل مفهومی میپردازد. اهم یافتهها: 1- بر اساس نظریه ادراکات اعتباری و تبیین خاص آن از رابطه بین واقعیتها و ارزشها، مفاهیم تربیتی، از نوع اعتباریات مابعدالاجتماع تلقی میشوند که فرایند پردازش آنها، در همۀ جوامع بشری به شیوه استدلالی جدل، باملاحظه مجموعهای از واقعیات و حقائق مربوط به نیازها و اغراض و مصالح ناظر به زندگی مطلوب انسان و نیز با توجه به استعدادها و شرایط واقعی تأثیرگذار بر آدمی، در جهت تنظیم و هدایت روابط انسانی دارای اثر نسبتاً پایدار در ابعاد شخصیت دیگران، جعل و ابداع عقلایی میشود؛ 2- مفاهیم تربیتی دارای این ویژگیها هستند: اعتباری و هنجاری بودن و درنتیجه عدم امکان اتصاف به صدق و کذب؛ رابطه تولیدی و ضروری نداشتن با قضایای بدیهی و نظری؛ امکان تحول و تغییر و امکان ارتباط روانشناختی جعل این نوع مفاهیم با نظر به مجموعه واقعیات و نیازهای وجود انسان؛ 3- اهم ملاکهای اعتباربخشی اینگونه مفاهیم عبارتاند از: الف- موجه بودن ارزشها و گزارههای پشتیبان؛ ب- سازگاری آنها با سایر ارزشهای مقبول اجتماعی؛ ج- کارآمد بودن این مفاهیم. در نهایت با تأکید بر تمایز میان عناصر ثابت و متغیر در نیازهای بشری و تفکیک نسبیت مفهومی از نسبیت مصداقی، جایگاه ثبات و نسبیت در فرآیند تحلیل مفاهیم تربیتی، مشخص شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - تبیینی روششناختی از فرآیند تحلیل مفهومی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر اساس نظریه ادراكات اعتباری علامه طباطبایی (ره)
سارا حنيفه زاده دکتر علیرضا صادق زاده قمصری احد فرامرز قراملكي دکتر محسن ایمانی نائینیهدف از این مقاله ارائه تبیینی روششناختی از فرایند تحلیل مفاهیم تربیتی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر مبنای نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی است. تحقیق با روش استنتاجی (تحلیل پیشرونده) انجامشده است و پس از اشاره به مدعای اصلی نظریه مزبور، به استنتاج دلالتها چکیده کاملهدف از این مقاله ارائه تبیینی روششناختی از فرایند تحلیل مفاهیم تربیتی در فلسفه تربیت با رویکرد اسلامی بر مبنای نظریه ادراکات اعتباری علامه طباطبایی است. تحقیق با روش استنتاجی (تحلیل پیشرونده) انجامشده است و پس از اشاره به مدعای اصلی نظریه مزبور، به استنتاج دلالتهای آن، در ارتباط با روششناسی این نوع تحلیل مفهومی میپردازد. اهم یافتهها: 1- بر اساس نظریه ادراکات اعتباری و تبیین خاص آن از رابطه بین واقعیتها و ارزشها، مفاهیم تربیتی، از نوع اعتباریات مابعدالاجتماع تلقی میشوند که فرایند پردازش آنها، در همۀ جوامع بشری به شیوه استدلالی جدل، باملاحظه مجموعهای از واقعیات و حقائق مربوط به نیازها و اغراض و مصالح ناظر به زندگی مطلوب انسان و نیز با توجه به استعدادها و شرایط واقعی تأثیرگذار بر آدمی، در جهت تنظیم و هدایت روابط انسانی دارای اثر نسبتاً پایدار در ابعاد شخصیت دیگران، جعل و ابداع عقلایی میشود؛ 2- مفاهیم تربیتی دارای این ویژگیها هستند: اعتباری و هنجاری بودن و درنتیجه عدم امکان اتصاف به صدق و کذب؛ رابطه تولیدی و ضروری نداشتن با قضایای بدیهی و نظری؛ امکان تحول و تغییر و امکان ارتباط روانشناختی جعل این نوع مفاهیم با نظر به مجموعه واقعیات و نیازهای وجود انسان؛ 3- اهم ملاکهای اعتباربخشی اینگونه مفاهیم عبارتاند از: الف- موجه بودن ارزشها و گزارههای پشتیبان؛ ب- سازگاری آنها با سایر ارزشهای مقبول اجتماعی؛ ج- کارآمد بودن این مفاهیم. در نهایت با تأکید بر تمایز میان عناصر ثابت و متغیر در نیازهای بشری و تفکیک نسبیت مفهومی از نسبیت مصداقی، جایگاه ثبات و نسبیت در فرآیند تحلیل مفاهیم تربیتی، مشخص شد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری و دلالت های آن در تعیین عوامل، مراحل و اهداف تربیت
هدایت سیاوشی ابوالفضل غفاری حسین باغگلی سید جواد قندیلیهدف این پژوهش تعیین عوامل اصلی، مراحل و اهداف تربیت مبتنی بر خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و استنتاج قیاسی میباشد. پرسش های پژوهش عبارتند از: خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری چه مفهوم و جایگاهی دارد؟ عوامل تر چکیده کاملهدف این پژوهش تعیین عوامل اصلی، مراحل و اهداف تربیت مبتنی بر خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و استنتاج قیاسی میباشد. پرسش های پژوهش عبارتند از: خودشناسی در نظریه حیات معقول علامه جعفری چه مفهوم و جایگاهی دارد؟ عوامل تربیتی مرتبط با خودشناسی، بر مبنای نظریه حیات معقول علامه جعفری کدماند؟ اهداف و مراحل مرتبط با خودشناسی، بر مبنای نظریه حیات معقول علامه جعفری کدماند؟ پرسشهای اول و دوم با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و پرسش سوم با استفاده از روش استنتاج قیاسی بررسی و پاسخ داده شدند. بررسی ها نشان داد که آگاهی، فطرت، اختیار، عقلانیت و خود الهی عواملی هستند که در تربیت مبتنی بر خودشناسی در نظریه حیات معقول اهمیت دارند. بر این اساس، هدف بنیادی تربیت، کمال برین (قرب الهی) و اصول بنیادین آن، در سطح (1)، حیات معقول و در سطح (2)، خودشناسی هستند. مراحل سهگانه تربیت عبارتاند از: رهایی (خلاص)، آزادی (استخلاص) و اختیار (تفویض). پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - مسئلۀ جاودانگی نفس در اندیشۀ علامه طباطبائی
قاسم پورحسن حسین کلباسی اشتری علیرضا کلبادی نژاددیدگاه علامه طباطبایی در باب جاودانگی نفس، مبتنی بر جهانبینی توحیدی اوست. او تلاش کرده به چالشبرانگیزترین مباحث و اشکالات مربوط به جاودانگی نفس در مسئلۀ سعادت و شقاوت ذاتی، احباط، تکفیر و خلود در عذاب پاسخ دهد. علامه با اتکا به مبانی عقلی و بر مبنای حکمت متعالیۀ صدرالم چکیده کاملدیدگاه علامه طباطبایی در باب جاودانگی نفس، مبتنی بر جهانبینی توحیدی اوست. او تلاش کرده به چالشبرانگیزترین مباحث و اشکالات مربوط به جاودانگی نفس در مسئلۀ سعادت و شقاوت ذاتی، احباط، تکفیر و خلود در عذاب پاسخ دهد. علامه با اتکا به مبانی عقلی و بر مبنای حکمت متعالیۀ صدرالمتألهین و بهره¬گیری از اصولی مانند اصالت وجود، حرکت جوهری اشتدادی، وحدت حقیقت نفس و تشکیک در مراتب وجود، تقریری نو از معاد و جاودانگی نفس ارائه نموده است. این نوشتار میکوشد با طرح موضوع جاودانگی، نسبت آن را با اهداف و غایات انسانی که همان تحقق تمامیت حقیقی انسان با معاد و جاودانگی نفس است، تبیین نماید. در این راستا، نظر علامه طباطبایی دربارۀ وجود جوهری نفس و اثبات جاودانگی آن، و همچنین وجوه نوآورانۀ اندیشۀ وی در بحث جاودانگی و نتایج و پیامدهای معرفتی آن را مورد بحث و بررسی قرار دادهایم و به اشکالات مطرحشده علیه جاودانگی نفس، با توجه به مبانی علامه، پاسخ دادهایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - رویکرد کلامی علامه حلی(726ق) (پیشینه، نوآوری و تحول آفرینی آن درکلام امامیه)
محمد حسن نادمتاریخ کلام امامیه در مسیر رشد و تعالی خود تا کنون مدارسی را پشت سر نهاده است که هرکدام نقش تحول آفرینی در بالندگی اندیشه کلامی امامیه داشته اند. همه باورها و بن مایه های اعتقادی شیعه در دو مدرسه نخستین (مدینه و کوفه) تکوین، تبیین و تثبیت شد. سپس میراث پیشین با دو رویکر چکیده کاملتاریخ کلام امامیه در مسیر رشد و تعالی خود تا کنون مدارسی را پشت سر نهاده است که هرکدام نقش تحول آفرینی در بالندگی اندیشه کلامی امامیه داشته اند. همه باورها و بن مایه های اعتقادی شیعه در دو مدرسه نخستین (مدینه و کوفه) تکوین، تبیین و تثبیت شد. سپس میراث پیشین با دو رویکرد کلامی، در مدرسه قم و بغداد ، مدون و انتقال پیدا کرد. با افول قم و بغداد، یکی از مدارس سترگ شیعه که از جهت جامعیت، تنوع ونو آوری از مدارس سرآمد امامیه شد، مدرسه حله بود. مدرسه ای که علاوه بر ایجاد تحول در دیگر علوم اسلامی، خاستگاه تحولات عدیده با رویکردهای متفاوت دراندیشه کلامی شیعه گردید. در آن میان تنها رویکرد فلسفی کلامی بود که توسط محقق طوسی بیشتر مورد توجه قرار گرفت ، دیگر رویکردها در شعاع رویکرد غالب فلسفی کمتر به چشم آمدند. از این رو این جستار برآن است، با مروری بر تحولات کلامی مدرسه حله از پیشینه، نو آوری و روند شکل گیری یکی از رویکردهای کلامی که توسط علامه حلی بوجود آمد ودر نگاه به حله مورد توجه بایسته قرار نگرفت، سخن گوید و نقش آن در تحول آفرینی کلام امامیه را بیش از پیش بنمایاند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - بررسی وجوه اعجاز قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی و مستشرقان
فاظمه جوادیان اصل عبدالرضا فرهادیان فاطمه خلیلیبا مقایسه نظرات اندیشمندان در حوزه قرآن پژوهی می توان به رشد وگسترش مطالعات قرآنی و شناخت عظمت وحی دست یافت و افکار انحرافی را از ساحت مقدس قرآن بر طرف گردد. اعجاز قرآن از نظر علامه مطلق بوده و به وجوه خاصی محدود نمی شود. برخی از وجوهی که علامه به آن پرداخته شامل اعجاز چکیده کاملبا مقایسه نظرات اندیشمندان در حوزه قرآن پژوهی می توان به رشد وگسترش مطالعات قرآنی و شناخت عظمت وحی دست یافت و افکار انحرافی را از ساحت مقدس قرآن بر طرف گردد. اعجاز قرآن از نظر علامه مطلق بوده و به وجوه خاصی محدود نمی شود. برخی از وجوهی که علامه به آن پرداخته شامل اعجاز به امی بودن پیامبر (ص) ، عدم اختلاف در قرآن ، اخبار غیبی ، اعجاز تشریعی ، اعجاز بیانی و اعجاز علمی می باشد. معجزه از نظر علامه دخالت نیروی خارج از جهان طبیعت و به معنای پذیرش محال عقلی نیست و قرآن معجزه را مطابق قانون علیت که مورد پذیرش عقل می باشد می داند . از نظر علامه وحی کلام الهی و منشا الهی داشته و از اختلاف ، تناقض و تحریف به دور است وحی توسط پیامبر(ص) امی که دارای مقام عصمت بوده به مردم رسانده شده است. دیدگاه مستشرقان پیرامون وحی را می توان در سه گروه مورد بررسی قرار داد. گروه اول به دور از تعصب و منصفانه به قرآن پژوهی پرداخته و به حقانیت و اعجاز قرآن اعتراف می کنند و عده ای از آنها به دین اسلام مشرف شده اند. گروه دوم به وحیانی بودن قرآن پی برده اند ولی از اعتراف به اعجاز قرآن امتناع می کنند و منشا قرآن را بشری می دانند . گروه سوم منکر وحیانی بودن قرآن و نبوت پیامبر(ص) می باشند و قرآن پژوهی این گروه از روی تعصب و معاندانه می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - نقد ادلة قرآنی اشاعره در باب رؤیت خدا با تکیه بردیدگاه علامه حلّی وعلامه طباطبایی
فرحناز رزمی نفیسه فیاض بخش بابک عباسی علیرضا دارابیموضوع رؤیت خدا از قدیمیترین مباحث کلامی است که همواره مورد توجه ادیان و مکاتب فکری بشر بوده است. در اسلام نیز اشاعره به عنوان بزرگترین فرقه ی کلامی اهل سنت، دیدگاه خاصی دراین خصوص دارند و رؤیت خدا با چشم را در دنیا محال ولی در آخرت جائز می دانند در مقابل امامیه و از جم چکیده کاملموضوع رؤیت خدا از قدیمیترین مباحث کلامی است که همواره مورد توجه ادیان و مکاتب فکری بشر بوده است. در اسلام نیز اشاعره به عنوان بزرگترین فرقه ی کلامی اهل سنت، دیدگاه خاصی دراین خصوص دارند و رؤیت خدا با چشم را در دنیا محال ولی در آخرت جائز می دانند در مقابل امامیه و از جمله علامه حلی با نقد این نظریه و با بررسی ابعاد مختلف آن، با استفاده از آموزه های فلسفی و عرفانی این امر را ناممکن می داند. در عصر ما علامه طباطبائی نیز دقیقترین تحلیل را در مسئله رؤیت با تکیه بر فطرت الهی انسان و رفع حجب و موضوع شهود ارائه نموده است. در این مقاله که از نوع استنادی و روش آن، تحلیل و تبیین محتوا از نوع مقایسهای است، برای اولین بار دیدگاه علامه حلی که در این باب مستدل بحث نموده و حجم بسیاری از آثارش را به خود اختصاص داده در مقابل با دیدگاه اشاعره را مورد بررسی قرار می دهد. سپس به بررسی مقایسه آرای متکلم قرن یازدهم (علامه حلی) با مفسر قرن پانزدهمی (علامه طباطبایی) می پردازد که بیانگر سیر تطور نگاه کلامی فلسفی و تفسیری طی این چهار قرن می باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - کارکردهای عقل عملی و تبیین مبانی عمل اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی
نسیبه نیک پور نرگس کشتی آرای سید حسین واعظیاین پژوهش با هدف بررسی کارکردهی عقل عملی از دیدگاه علامه طباطبائی و تدوین مبانی عمل اخلاقی بر اساس آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. ایشان عقل نظری را دارای کارکرد ادراک حقیقی، تشخیص حق از باطل و کارکرد عقل عملی را ادراک اعتباری چکیده کاملاین پژوهش با هدف بررسی کارکردهی عقل عملی از دیدگاه علامه طباطبائی و تدوین مبانی عمل اخلاقی بر اساس آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. ایشان عقل نظری را دارای کارکرد ادراک حقیقی، تشخیص حق از باطل و کارکرد عقل عملی را ادراک اعتباری و تشخیص خیر از شر می داند و احکام مربوط به اعما اختیاری را صادر می کند. یافته های پژوهش دلالت دارد بر اینکه عقل عملی دارای سه کارکرد ادراک (علم)، تشخیص باید و نباید، حکم به انجام عمل می باشد. در قسمت ادراک(علم)، عقل عملی با برخورداری از الهام الهی و ساخت ادراک اعتباری عمل می کند. در قسمت تشخیص باید و نباید برای رسیدن به حسن اخلاقی باید از فطرت سالم و قانون الهی که همانا دین قیّم است بهره گیرد و در کارکرد حکم به انجام عمل، عقل عملی به کمک قوه فعال و طی مراحل نیاز، ایجاد احساس درونی، ساخت ادارک اعتباری، دادن نسبت باید(ضرورت)،شوق، اراده، حکم به انجام عمل می دهد و در نهایت با انجام عمل به لذت برای انساان حاصل می شود. عملی اخلاقی است که در پی لذت اخروی باشد نه دنیوی. در پایان پس از گردآوری اطلاعات و بررسی آثار علامه طباطبائی به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل به روش تحلیل محتوای قیاسی این نتیجه حاصل شد که علت اصلی انحراف عقل عملی پیروی از هوای نفس است و رمز رسیدن به اخلاق حسنه علم نافع و عمل صالح و برخورداری از تربیت صالح است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - نگاهی به فهرست تخصّصی کتاب منهاج الصلاح نشر مکتبة العلّامة المجلسی
حامد متوادیفهرست تخصّصی، مجموعهای از اطّلاعات مختصر و تفکیکشدۀ برگرفته از محتوای یک کتاب است. تأمّل در فهارس تخصّصی کتابهای حدیثی، زمینه را برای تحلیل و فرضیهپردازی کلان نسبت به محتوا و روش نویسنده فراهم میکند. در این نگاشته فهرست تخصّصی کتاب «منهاج الصلاح فی اختصار المصباح» چکیده کاملفهرست تخصّصی، مجموعهای از اطّلاعات مختصر و تفکیکشدۀ برگرفته از محتوای یک کتاب است. تأمّل در فهارس تخصّصی کتابهای حدیثی، زمینه را برای تحلیل و فرضیهپردازی کلان نسبت به محتوا و روش نویسنده فراهم میکند. در این نگاشته فهرست تخصّصی کتاب «منهاج الصلاح فی اختصار المصباح» علّامه حلی (م۷۲۶ق)، بررسی شده و با ارائه تحلیل آماری، بهره توجّه به فهارس تخصّصی نیز روشن میشود. فهرست آیات قرآنی، احادیث، آثار، اعلام، «طوائف، قبائل و فرق»، «اماکن و بلدان» و نیز فهرست منابعی که نام آنها در متن کتاب آمده در زمره فهارس تخصّصی «منهاج الصلاح» قرار دارد که در این یادداشت چهار فهرست بررسی شده و نکات آن تحلیل میگردد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - دیدگاه علامه حلی در باب معرفت شناسی کلّیها
داریوش بابائیان محمد سعیدی مهر حسین هوشنگیمسأله کلّیها از آغاز فلسفه به عنوان یکی از مسائل پرماجرا محل اهتمام است. کارکردهای هستی شناختی (نحوه ی وجود کلی) و معرفت شناختی اش (نحوه ی ادراک کلی) آن را به مسأله بدل نمود. از دیرباز اندیشورانی بسیار این دو جنبه از مسأله کلّیها را مورد کاوش قرار داده اند. در این جست چکیده کاملمسأله کلّیها از آغاز فلسفه به عنوان یکی از مسائل پرماجرا محل اهتمام است. کارکردهای هستی شناختی (نحوه ی وجود کلی) و معرفت شناختی اش (نحوه ی ادراک کلی) آن را به مسأله بدل نمود. از دیرباز اندیشورانی بسیار این دو جنبه از مسأله کلّیها را مورد کاوش قرار داده اند. در این جستار وجه معرفت شناسی کلّیها مطمح نظر است. علامه حلی نظریاتی درخور توجه در این زمینه عرضه کرده اند که به رغم اهمّیّت، قدرشان مجهول است. مدعای این نوشتار واکاوی چگونگی تلقی وی در نحوه ادراک مفاهیم کلی است. یافته های تحقیق گویای اتخاذ رویکرد تقریباً مشابه علامه در تقریر متداول مفهوم کلی، نسبت میان دو مفهوم کلی، اقسام کلی، تعقل کلی، تجرد مفاهیم کلی و محل آنها با جمهور اندیشمندان اسلامی است امّا در مقام تنقیح تشخّص و تجرید با قاطبه آنها اختلاف نظر دارد. همچنین دیدگاه ایشان در باره نظریه تجرید متزلزل به نظر می رسد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - تفسیر سوره حمد در مقارنه بین دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی
عقیله موسی نیا علی اکبر افراسیاب پور مریم بختیارمهمترین منبع آموزههای دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سورههای قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکردهاند اهتمام خاصی به چکیده کاملمهمترین منبع آموزههای دینی اسلام، قرآن است که تفسیر و بررسی سورهها و آیات آن از صدر اسلام تاکنون محور بحث محافل علمی و دینی بوده است. یکی از مهمترین سورههای قرآن سوره حمد است که عالمان دینی و مفسران حتی اگر تمامی سورهها و آیات قرآن را تفسیر نکردهاند اهتمام خاصی به تفسیر این سوره داشته و با روشها و منابع گوناگون به تبیین و تفسیر آیات نورانی آن پرداختهاند. امام خمینی بهعنوان یکی از شخصیتهای اثرگذار در قرن اخیر و علامه طباطبایی از مفسران برجسته قرآن کریم از جهات مختلفی موردتوجه بودهاند و یکی از نمونههای بارز آثار امام خمینی)ره( تفسیر هنرمندانه سوره حمد است. در این تحقیق که به شیوه کتابخانهای و تحلیلی و توصیفی بوده به بررسی ویژگیهای تفسیر امام در این زمینه پرداختهشده و تفاوتهای تفسیر ایشان با تفسیر علامه طباطبایی تبیین میشود. از ویژگیهای مشترک هر دو مفسر استناد به روایات در تفسیر آیات و از وجوه افتراقشان، مختلف بودن روش تفسیر در این سوره میباشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - اندیشه های فلسفی و تربیتی ملاصدرا و علامه طباطبایی به منظور ارائه الگوی تربیت اخلاقی
سید نورالدین حسینی علی اصغر ماشینچی مختار رنجبر<p>هدف از تحقیق حاضر مطالعه اندیشه های فلسفی و تربیتی ملاصدرا وعلامه طباطبایی به منظور ارائه الگوی تربیت اخلاقی است. این پژوهش از نظر اهداف،کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات از نوع تحلیل محتوا قیاسی است. حوزه پژوهش شامل کتب، مقالات و تحقیقاتی بوده که شامل 80 جلد کت چکیده کامل<p>هدف از تحقیق حاضر مطالعه اندیشه های فلسفی و تربیتی ملاصدرا وعلامه طباطبایی به منظور ارائه الگوی تربیت اخلاقی است. این پژوهش از نظر اهداف،کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات از نوع تحلیل محتوا قیاسی است. حوزه پژوهش شامل کتب، مقالات و تحقیقاتی بوده که شامل 80 جلد کتاب و مقالات در این زمینه بود و با روش نمونه گیری به صورت هدفمند و ملاک محور و به شرط مرتبط بودن و بروز بودن که بیشترین ارتباط با موضوع را داشتند انتخاب شد. و به شیوه کدگذاری انجام شد. ابزار مورد استفاده به صورت ثبت اطلاعات و فیش برداری از منابع معتبر، مقالات و اسناد می باشد که به شیوه کتابخانه ای یا اسنادی انجام شد. روش تحلیل داده ها روش کدگذاری به شیوه (کدگذاری باز،کدگذاری محوری وکدگذاری انتخابی یاگزینشی) بود. یافته ها گویای آن بود که تحقیقات انجام شده قبلی توسط سایر محققان تاحدودی با نتایج بدست آمده در این تحقیق همخوانی داشته است و برخی از شاخص¬ها و مولفه بدست آمده در تحقیق حاضر بوسیله یافته¬های قبلی تایید می شود. پس از بررسی و مطالعات مبانی نظری و پیشینه تحقیقاتی و مستندات با مقالات و پژوهشگران 7 بعد، 28 مولفه و72 شاخص در قالب یافته¬های بخش شناسایی شد که شامل اندیشه فلسفي 4 مولفه و12 شاخص، اندیشه تربیتی 4 مولفه و10شاخص، اندیشه سیاسى4 مولفه و 9 شاخص، تربیت مطلوب 4 مولفه و 11 شاخص، توحید صفاتی 4 مولفه و 9 شاخص، سعادت 4 مولفه و 11 شاخص و حکمت متعالیه 4 مولفه و10 شاخص شناسایی شد.</p> پرونده مقاله