-
دسترسی آزاد مقاله
1 - مضامين عرفانی در غزليات صائب
حسين فقيهي حسن شاهیپورصائب تبريزی شاعر توانمند و اديب هنرمندی است که در روزگار خود در هند، ايران و آسيای ميانه شهرت بسزايی يافته بود، و اين عظمت و افتخار آنگاه برای وی حاصل شده است که در شيوه شاعری طرزی نو و در محتوای سخنش به ايراد نکتههای دقيق اخلاقی، حکمی، اجتماعی و عرفانی پرداخته است که چکیده کاملصائب تبريزی شاعر توانمند و اديب هنرمندی است که در روزگار خود در هند، ايران و آسيای ميانه شهرت بسزايی يافته بود، و اين عظمت و افتخار آنگاه برای وی حاصل شده است که در شيوه شاعری طرزی نو و در محتوای سخنش به ايراد نکتههای دقيق اخلاقی، حکمی، اجتماعی و عرفانی پرداخته است که به اشعار، شکوه و جلال خاصی بخشيده است. سبک شعری صائب به شيوه شاعران عهد صفوی، پر از مضمونهای دقيق و انديشههای باريک و خيالهای ديرياب، به ويژه تمثيلات يا معادلههايی است که مخصوصاً در غزليات به بهترين وجه آمده است. اغلب در بررسی غزليات صائب، تنها به مضامين باريک ادبی و کلام تخيلی و دور از ذهن او توجه کردهاند. اما به مضامين والای عرفانی و صوفيانه صائب نپرداختهاند. هيچ گاه صائب به عنوان شاعر عارف و پايبند به آرا و انديشههای صوفيانه در عهد صفويه مورد نظر نبوده است. نگارنده در صدد است به اين موضوع بپردازد که شعر صائب علاوه بر جنبههای ادبی، اجتماعی، حکمی و اخلاقی، دارای مضامين بلند عرفانی است و به حق میتوان گفت صائب شاعر بیمدعايی بوده است که غزلياتش تبلوری از افکار و انديشههای صوفيانه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی تطبیقی تعلیم و تربیت در آثار سعدی و اشعار تاگور
احمد حسنی رنجبر کاینا ابراهیمیبیگمان، ملل گوناگون تعلیم و تربیت خود را مرهون خردمندانشان هستند. برای شناخت آرای تربیتی در ایران و کشورهایی که از نظر این افکار، نزدیکی و مشابهتی با آن دارند، مطالعۀ اندیشههای سعدی و تاگور مناسب و مهم به نظر رسید. توجه به این پرسش بنیادین که «میان مضمونهای شعری سعدی چکیده کاملبیگمان، ملل گوناگون تعلیم و تربیت خود را مرهون خردمندانشان هستند. برای شناخت آرای تربیتی در ایران و کشورهایی که از نظر این افکار، نزدیکی و مشابهتی با آن دارند، مطالعۀ اندیشههای سعدی و تاگور مناسب و مهم به نظر رسید. توجه به این پرسش بنیادین که «میان مضمونهای شعری سعدی و تاگور چه تفاوتها یا شباهتهایی وجود دارد؟» موجب شکلگیری این تحقیق گشته است. بیشک تأثیر دلایل فرهنگی، اقلیمی، دانشی، سیاسی، اجتماعی و... در شکلگیری این افکار نقش پررنگی داشته است و عامل به وجود آمدن شباهتها و تفاوتهایی در موضوعات مبنایی است، مانند: توجه به ماهیت تربیت، ارزشمندی زندگی، مرگ، پیری، سخن و... . اما شاعران مورد نظر گاهی در هر موضوع، افکار خاص خود را دارند که کاملاً با دیگری متضاد یا مستقل است. مقالة حاضر به بررسی فراز و نشیبهای آرای تربیتی این شاعران و هم سویی یا استقلال هر یک میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی مضامین اخلاقی، اعتقادی و دینی در ادبیات عامیانه شهربابک
فاطمه ریاحی عطامحمد رادمنش محبوبه خراسانیمضامین اعتقادی و اخلاقی بخشی از ادبیات عامیانه است که نمایانگر ایمان پاک و خالص مردم عامه در طول تاریخ است. ادبیات عامیانه هر منطقه میراث معنوی نسل های پیشین است؛ و ریشه در سنت های بومی و محلی آن اقلیم دارد و ادبیات عامیانه بیانگر اعتقادات و آداب و رسوم هر منطقه است. با چکیده کاملمضامین اعتقادی و اخلاقی بخشی از ادبیات عامیانه است که نمایانگر ایمان پاک و خالص مردم عامه در طول تاریخ است. ادبیات عامیانه هر منطقه میراث معنوی نسل های پیشین است؛ و ریشه در سنت های بومی و محلی آن اقلیم دارد و ادبیات عامیانه بیانگر اعتقادات و آداب و رسوم هر منطقه است. باورهای دینی در بین مردم شهربابک جایگاه ویژه ای دارد و به اشکال گوناگون در ادبیات و شعر این مردمان مشهود است. بررسی باورهای مذهبی و اخلاقی یکی از جنبه های شعر عامیانه هستند که کمتر به آن ها توجه شده است. این مقاله در پی آن است که رویکرد اعتقادی و اخلاقی را در اشعار عامیانه شهربابک بررسی کند و نشان دهد که علاوه بر عشق و وصف، مضامین اعتقادی نیز در لا به لای اشعار عامیانه به چشم می خورد و این شاید کارکرد هنر عامه است که توانسته مضامین مختلف را در کنار هم به تصویر بکشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - جسارتهای معنوی عرفانی در مضامین شعری در سروده های اخوان
ليلا سايگاني حبيب جديدالاسلامي قلعه نوبیتردید مهدی اخوان ثالث یکی از مهمترین شاعران نسل پسا نیمایی است که اشعارش به تعبیر اکثر پژوهشگران ادبیات معاصر ایران، ترکیبی است شاعرانه و هنرمندانه از سنت شعر کلاسیک فارسی و شعر نو نیمایی. اخوان ثالث نمایندهی نسلی از شاعران است که هم به اجتماع و تحولات آن متعهد اس چکیده کاملبیتردید مهدی اخوان ثالث یکی از مهمترین شاعران نسل پسا نیمایی است که اشعارش به تعبیر اکثر پژوهشگران ادبیات معاصر ایران، ترکیبی است شاعرانه و هنرمندانه از سنت شعر کلاسیک فارسی و شعر نو نیمایی. اخوان ثالث نمایندهی نسلی از شاعران است که هم به اجتماع و تحولات آن متعهد است و هم به لحاظ ادبی، شعرش از غنایی خاص برخوردار است. در واقع او شاعری است که هم به فرم ادبی اهمیت میدهد و هم به محتوای شعرش توجه بسیاری میکند. از اینرو، با فهم چنین خصیصههایی در شعر او، بسیاری تلاش کردهاند تا با خوانشهای جدید، ابعاد ادبیات اخوان ثالث را کشف و بررسی کنند. شعر اخوان ثالث، توانایی منحصربه فردی برای خوانشهای مدرن نقد ادبی را دارد. شعر اخوان، سرشار از باستانگرایی، آشناییزدایی، كاركردهاي متفاوت معنایی و ويژگي هاي خاص زبانيست. در این مقاله تلاش کردهایم با استفاده از شیوهی خوانش متون ادبی، شعر او را از منظر مضامين شعري مورد تجزیه و تحلیل ادبی قرار دهیم. خواننده اين تحقيق در مي يابد از لحاظ انديشه ، شعر اخوان از تنوع مضامين و درون مايه هاي معناي چنداني برخوردار نمي باشد و عمده ترين دلمشغولي ذهن او را مسايل اجتماعي، يأس و نوميدي، ايران دوستي و عشق شكل مي دهد كه با شگردهاي زباني به طرق مختلف بيان شده. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تأملی در محتوای شعر دفاع مقدس
یوسف کرمی چمهچکیده در هر اثر هنری، دو جزء وجود دارد؛ صورت و محتوا. این مطلب درباره شعر نیز صادق است و در مطالعات و بررسیهای پیرامون شعر، به این دو جزء توجه میشود. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی نشان میدهد که شاعران برتر کسانی هستند که به هر دو جزء فرم و محتوا در شعر خویش توجه کرده چکیده کاملچکیده در هر اثر هنری، دو جزء وجود دارد؛ صورت و محتوا. این مطلب درباره شعر نیز صادق است و در مطالعات و بررسیهای پیرامون شعر، به این دو جزء توجه میشود. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی نشان میدهد که شاعران برتر کسانی هستند که به هر دو جزء فرم و محتوا در شعر خویش توجه کرده و جانب یکی را به نفع آن دیگری فرو ننهادهاند. در این پژوهش با نگرشی کلی و همه جانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، همصدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه در ابتدا باعث شد گونهای شعر به نام شعر دفاع مقدس شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانهای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا اشتراکات و رگ و ریشههای همانند را در محتوای اشعار دفاع مقدس مشخص سازد. مهمترین مضامین و مفاهیم مطرح شده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطن دوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزشها و... است. شاعران در طرح این مضامین از آموزههای ایرانی - اسلامی بهره گرفتهاند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - پژوهشی تازه در جلوههای تأثیرپذیری از آیات قرآنی در مقامات حمیدی
احمد خواجه ایم ریحانه صادقیمقامات حمیدی یکی از کتب ارزشمند نثر فنی و متکلف ادبیات فارسی است که قاضی حمیدالدین (ف.559) با دانش گستردهی خود در زمینههای گوناگون بدان همّت گمارده است. این متن به همت استاد و محقق فقید دکترانزابینژاد با تصحیح و افزودن تعلیقات به زیور طبع آراسته شده و هم اکنون از معت چکیده کاملمقامات حمیدی یکی از کتب ارزشمند نثر فنی و متکلف ادبیات فارسی است که قاضی حمیدالدین (ف.559) با دانش گستردهی خود در زمینههای گوناگون بدان همّت گمارده است. این متن به همت استاد و محقق فقید دکترانزابینژاد با تصحیح و افزودن تعلیقات به زیور طبع آراسته شده و هم اکنون از معتبرترین نسخ مورد استناد و در دسترس محقّقان و اساتید و دانشگاهیان است. در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا با واکاوی متن مقامات با روش توصیفی و تحلیلی به بیان بازتاب مختلف آیات و مضامین قرآن کریم -که در هیچ مأخذی بدان اشاره نشدهاست- پرداختهشود. نتایج حاصل از پژوهش، بیانگر اشراف مصنف بر آیات در بهکارگیری مستقیم آیات و نیز بهرهگیری از مضامین و محتوای آیات، ترکیب چند آیه برای انتقال پیام خود و حتی استفاده از اسلوب ساختاری قرآن کریم است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - معرفی و بررسی نسخهی خطی دیوان درکی قمی با تکیه بر قالبهای شعری
محمد رضا معصومییکی از شاعران سبک هندی و از مسافران کاروان هند در قرن یازدهم هجری، «ملامحمد امین درکی قمی» است. تذکره نویسان وی را شاعری کثیرالشعر معرفی کرده و اشعارش را بین بیست تا سی هزار بیت تخمین زده اند. نسخه ای خطی از دیوان این شاعر به شمارۀ 5146 در کتابخانه ی ملی ملک نگهداری می چکیده کاملیکی از شاعران سبک هندی و از مسافران کاروان هند در قرن یازدهم هجری، «ملامحمد امین درکی قمی» است. تذکره نویسان وی را شاعری کثیرالشعر معرفی کرده و اشعارش را بین بیست تا سی هزار بیت تخمین زده اند. نسخه ای خطی از دیوان این شاعر به شمارۀ 5146 در کتابخانه ی ملی ملک نگهداری می شود. این پژوهش که به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و پس از تصحیح دیوان شاعر انجام شده است به معرفی و بررسی نسخه ی مذکور اختصاص دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که این نسخه از دیوان درکی قمی، حدود 6300 بیت از اشعار شاعر مشتمل بر قصیده، قطعه، غزل، مثنوی، ترجیع بند و ترکیب بند را در بر دارد. درکی، مدح بزرگان و مناقب دینی را در قالب قصیده، ماده تاریخ ها را در قالب قطعه، مضامین عاشقانه را در قالب غزل و ساقی نامه ی خود را در قالب ترجیع بند سروده است. وی شاعری نازک خیال و مضمون آفرین با زبانی روان و معتدل است. تکرار قافیه و التزام در آوردن ردیف، از ویژگی های بارز اشعار ملا درکی قمی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - بررسی تطبیقی آیات و احادیث در گلستان سعدی و مرزباننامه
سید محمد امیری الهام معینیانآیات حکمی قرآن مجید، همواره منبع الهام بخش ادیبان و شاعران مسلمان پارسیزبان بوده است و هر کدام به فراخور آثارادبی، شناخت و بینش خود، از دریای بیکران معارف قرآنی بهره بردهاند. سعدی شیرازی و سعدالدین وراوینی در آثارخود از مضامین گوهربار کلام الهی بهره بردهاند وآیات قر چکیده کاملآیات حکمی قرآن مجید، همواره منبع الهام بخش ادیبان و شاعران مسلمان پارسیزبان بوده است و هر کدام به فراخور آثارادبی، شناخت و بینش خود، از دریای بیکران معارف قرآنی بهره بردهاند. سعدی شیرازی و سعدالدین وراوینی در آثارخود از مضامین گوهربار کلام الهی بهره بردهاند وآیات قرآنی را همچون نگینی، زینتبخش سخن و کلام شیرین خود کردهاند تا به مدد احادیث نبوی، قصص و آیات الهی، خواننده را به شناخت اخلاقیات و ارزشهای انسانی و انجام عمل نیک فراخوانند. «مرزبان نامه» و «گلستان» از آثار مهم ادب فارسی در قرن ششم و هفتم در نوع نثر فنی به شمار میروند و ازآنجا که یکی از خصیصههای مهم نثر این دوره، استفاده از آیات و احادیث است؛ لذا مقاله حاضر تلاش میکند با استفاده از روش توصیفی- تطبیقی، نحوه کاربرد تجلی آیات و احادیث در دو کتاب گلستان و مرزباننامه را با ذکر نمونههای مختلف از آیات، احادیث، مضامین قرآنی، استشهادها و عبارتهای عربی بیان کرده و شیوههای بروز و ظهور آیات و احادیث را در دو کتاب مذکور بررسی کند. یکی از نتایج پژوهش حاضر این است که سعدی و وراوینی به خوبی توانستهاند مضمونها و عبارتهای عربی را با نثر فارسی تلفیق دهند پرونده مقاله