تأملی در محتوای شعر دفاع مقدس
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظم
یوسف کرمی چمه
1
(دانشگاه علوم انتظامی امین)
کلید واژه: شعر دفاع مقدسمحتوامضامین مذهبیمضامین جنگی,
چکیده مقاله :
چکیده در هر اثر هنری، دو جزء وجود دارد؛ صورت و محتوا. این مطلب درباره شعر نیز صادق است و در مطالعات و بررسی‌های پیرامون شعر، به این دو جزء توجه می‌شود. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی نشان می‌دهد که شاعران برتر کسانی هستند که به هر دو جزء فرم و محتوا در شعر خویش توجه کرده و جانب یکی را به نفع آن دیگری فرو ننهاده‌اند. در این پژوهش با نگرشی کلی و همه جانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، همصدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه در ابتدا باعث شد گونه‌ای شعر به نام شعر دفاع مقدس شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا اشتراکات و رگ و ریشه‌های همانند را در محتوای اشعار دفاع مقدس مشخص سازد. مهم‌ترین مضامین و مفاهیم مطرح شده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطن دوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزش‌ها و... است. شاعران در طرح این مضامین از آموزه‌های ایرانی - اسلامی بهره گرفته‌اند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است.
Abstract In every work of art, there are two components: form and content. This is also true poetry and studies-by the poetry, the two components will be given. Look at the history of Persian literature shows that poets also those that consider both the form and content of his poetry and the other one to win it had gone down. In this study, overall vision and comprehensive content of the imposed war is studied. What was at first a kind of poetry known as the Sacred Defense poetry, concept and content of the poem was similar. The author uses library resources and content analysis has tried to unsubscribe and similar roots in the lyrical content is determined war. The most important themes and concepts presented in Sacred Defense poetry, martyrs and martyrdom in Karbala event and the culture of Ashura, hope for the future and expect the Messiah, patriotism, ranting and epics, appealed to the decline of values, and so on. The themes in the teachings Iranian poets - have taken advantage of Islamic and indeed a large part of the content of Sacred Defense poetry, ritual.
آذر، امیراسماعیل. (1388). شکوه عشق. تاریخ و شعر عاشورا، تهران: سخن. #
اسرافیلی، حسین. (1364). تولد در میدان. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی حوزۀ هنری.#
اسرافیلی، حسین. (1372). در سایۀ ذوالفقار. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- دفتر حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.#
حسینی، سید حسن. (1386). همصدا با حلق اسماعیل. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی حوزۀ هنری.#
حسینی، سید حسن. (1375). گنجشک وجبرئیل. تهران: افق، دوم.#
حسینی، سید حسن. (1388). سفرنامۀ گردباد. تهران: انجمن شاعران ایران، دوم.#
راودراد، اعظم. (1390). نظریه‌های جامعه¬شناسی هنر و ادبیات. تهران: دانشگاه تهران، دوم.#
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1369). نقد ادبی. جلد اول، تهران: امیرکبیر.#
سنگری، محمدرضا. (1380). نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس. 3 جلد، تهران: پالیزان.#
صنعتی، محمدحسین. (1389). آشنایی با ادبیات دفاع مقدس. تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس.#
عبدالملکیان، محمدرضا. (1368). ریشه در ابر. تهران: برگ، دوم.#
قاسمی، حسن. (1382). صورخیال در شعر مقاومت. تهران: فرهنگ گستر.#
قزوه، علیرضا. (1372). از نخلستان تا خیابان. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی حوزۀ هنری.#
قزوه، علیرضا. (1374). شبلی و آتش. تهران: اهل قلم.#
قزوه، علیرضا. (1384). قطار اندیمشک. تهران: لوح زرین.#
قزوه، علیرضا. (1391). صبح بنارس. تهران: شهرستان ادب.#
کافی، غلامرضا. (1381). دستی بر آتش. شیراز: نوید شیراز.#
کاکایی، عبدالجبار. (1376). آوازهای نسل سرخ. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.#
مسکوب، شاهرخ. (1373). هویت ایرانی و زبان فارسی. تهران: باغ آینه.#
مطهری، مرتضی. (1354). قیام و انقلاب مهدی (عج). تهران: صدرا.#
میرصادقی، میمنت. (1373). واژه¬نامۀ هنر شاعری. تهران: کتاب مهناز.#
هاشمی، سید مرتضی، علامحسین شریفی و یوسف کرمی چمه. (1393). «بررسی سبکی شعر حسین اسرافیلی». بهار ادب، سال هفتم، شماره دوم، صص 323- 344.#
