-
دسترسی آزاد مقاله
1 - تحلیل چند رمان واقعگرا در عرصۀ دفاع مقدس (با تكيه بر سه رمان زمين سوخته، تركههاي درخت آلبالو و سفر به گراي 270 درجه)
غلامرضا پیروز مهدی خادمی کولایی حسین حسنپور آلاشتی زهرا مقدسیرمان دفاع مقدس یکی از گونههای برجسته در حوزة ادبيات داستانی ايران است. برخي از نويسندگان متعهد دفاع مقدس با رویکردی رئالیستی، ارائۀ تصاويري عيني از جنگ ايران و عراق را محور كار خويش قرار داده انـد و به خلق آثار ساده و بدون پيچيدگي روی آورده اند. بررسيها نشان ميدهد که چکیده کاملرمان دفاع مقدس یکی از گونههای برجسته در حوزة ادبيات داستانی ايران است. برخي از نويسندگان متعهد دفاع مقدس با رویکردی رئالیستی، ارائۀ تصاويري عيني از جنگ ايران و عراق را محور كار خويش قرار داده انـد و به خلق آثار ساده و بدون پيچيدگي روی آورده اند. بررسيها نشان ميدهد که اغلب نویسندگان واقعگرای دفاع مقدس در آثارشان از مؤلفه هایی چون شخصیت های عینی، تسلسل روایی، زاویۀ دید واحد (اول شخص و سوم شخص)، پیرنگ مبتنی بر روابط علّی و معلولـی، زمان و مکان ملموس و مشخص سود می جویند تا بر وجه واقعنمایی و حقيقتمانندي اثر بيفزايند و پيام خود را به گوش مخاطب برسانند. رویکرد روش شناسی این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و واحد تحلیل، ساختار رمان های واقعگرا در حوزۀ دفاع مقدس با مطالعة موردي سه رمان زمين سوخته (احمد محمود)، تركه هاي درخت آلبالو (اکبر خلیلی) و سفر به گراي 270 درجه (احمد دهقان) و با تأكيد بر عناصر داستاني شخصيت، روايت و زاويۀ ديد، پيرنگ و زمان و مكان است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی تحلیلی رمانتیسم سیاه در سرودههای نصرت رحمانی
مینو محمدی نجمه نظریوضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر دوره، تأثیر مستقیم بر دیدگاه های شاعران بر جا می گذارد. ادبیات رمانتیک، از نوع سیاه و بدبینانۀ آن به عنوان یک گونۀ ادبی، پس از یک دهه تحرک و تنش در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی در جامعۀ ایران پا به عرصۀ وجود گذاشت؛ در واقع گونه ای ا چکیده کاملوضعیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر دوره، تأثیر مستقیم بر دیدگاه های شاعران بر جا می گذارد. ادبیات رمانتیک، از نوع سیاه و بدبینانۀ آن به عنوان یک گونۀ ادبی، پس از یک دهه تحرک و تنش در عرصه های مختلف اجتماعی و سیاسی در جامعۀ ایران پا به عرصۀ وجود گذاشت؛ در واقع گونه ای اعتراض به پیامدهای ویرانگر کودتای سال 1332 بود که بسیاری از فعالیت های فرهنگی و سیاسی را به یکباره در افول مطلق فرو برد. شاعران در این عصر، اعتراضات خود را با وجود اختناق و سانسور گسترده، به گونه های مختلف، گاه به صورت نیمه آشکار و زمانی به شیوۀ غیر مستقیم بیان کردند. سمبولیسم، یکی از شیوههای ناآشکار برای مبارزه با سانسور بود؛ اما ادبیات سیاه و رمانتیک گونه ای مبارزۀ آشکار و پنهان و البته تا حدی منفی با انسداد سیاسی بود که عصیان و اعتراض شاعر را با تمرکز بر پیامدهای مخرب ناشی از کودتا در حوزۀ مسائل سیاسی اجتماعی و فرهنگی بازگو می کرد. در این مقاله سعی بر آن است تا به بررسی برخی از عوامل پیدایش این گونه ادبی و بازتاب آن در شعر «نصرت رحمانی» به عنوان شاعر شعر سیاه پرداخته شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - تحلیل نشانهـ معناشناختی رمانهای سیاسی فارسی از 1351ـ 1380
مصطفی گرجییکی از جریانهای داستاننویسی معاصر، ادبیات داستانی سیاسی است که عنوانهای این دسته از آثار به نسبت سایر جریانهای داستاننویسی و با توجه به درونمایه آن، قابل تأمل است. بر این اساس بررسی و تحلیل این جریان با تأکید بر نامهای آنـ بهعنوان یک واحد معنادار و مستقلـ گونه چکیده کاملیکی از جریانهای داستاننویسی معاصر، ادبیات داستانی سیاسی است که عنوانهای این دسته از آثار به نسبت سایر جریانهای داستاننویسی و با توجه به درونمایه آن، قابل تأمل است. بر این اساس بررسی و تحلیل این جریان با تأکید بر نامهای آنـ بهعنوان یک واحد معنادار و مستقلـ گونهای از گونههای نقد داستان است که عمدتاً به انگیزه کشف جریان فکری حاکم بر متن انجام میشود. در این مقاله نویسنده حدود صد عنوان از نوع ادبیات داستانی سیاسی را با توجه به مآخذ معتبر، شناسایی و با روش نشانهـ معناشناختی (البته در معنای عام آن) بررسی و تحلیل کرده است. ترتیب تاریخی انتخاب به این گونه بوده است که دهه اول (1351ـ 1360) بیست و دو داستان؛ دهه دوم (1361ـ 1370) سی و سه داستان و دهه سوم (1371ـ 1380) چهل و شش داستان انتخاب شده است. بررسی زبانی این آثار نشان میدهد که عنوانهای بسیط نه درصد و عنوانهای ترکیبیِ دو و سه جزیی هشتاد و شش درصد کل عنوانها را در بر میگیرد. دلایل و عوامل این امر؛ علاوه بر تأمل نویسندگان در تحریض خواننده، در بنیاد این نوع ادبی نهفته است که ایهام و ابهام را میطلبد. نگاه معرفتشناسانه به این مجموعهها نشان داد که حدود سی درصد این نامها با مفاهیمیهمچون درد و رنج انسان درآمیخته است که بیشترینة این تعداد مربوط به دهه دوم با چهل و پنج درصد است. نکته دیگر قابل تأمل در تحلیل نشانهـ معناشناسی این عنوانها، توجه به نوعی تقابل در انتخاب عنوان داستانها، عنوانهای دال بر ایستایی در یک مقطع و پویایی در مقطع دیگر و دال بر رهایی در یک مقطع و بستگی و اسارت انسان در مقطع دیگر است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - رویکردی انتقادی به رأی باختین در باب حماسه با محوریت شاهنامة فردوسی
کاظم دزفولیاننظریهپردازان ادبی معاصر، از چشماندازهایي مختلف ژانرهای ادبی را مورد نقد و بررسی قرار دادهاند. دراین میان، میخائیل باختین نظریهپرداز بزرگ روس، جایگاه ویژهای دارد. وی با تأکید بر اصطلاح کلیدی "منطق مکالمه" درمیان انواع ادبی، تنها نوع ادبی رمان و آن هم رمانهای داستای چکیده کاملنظریهپردازان ادبی معاصر، از چشماندازهایي مختلف ژانرهای ادبی را مورد نقد و بررسی قرار دادهاند. دراین میان، میخائیل باختین نظریهپرداز بزرگ روس، جایگاه ویژهای دارد. وی با تأکید بر اصطلاح کلیدی "منطق مکالمه" درمیان انواع ادبی، تنها نوع ادبی رمان و آن هم رمانهای داستایفسکی را واجد ماهیت گفتگویی و چند آوایی میشمرد. بر همین اساس، باختین آثار حماسی و تراژدیک را فاقد خصلت مکالمهای میداند. در نظر وی، تک آوایی و تک صدایی برچنین آثاری حاکم است و صدای راوی بر فراز صداهای شخصیتهای داستان شنیده میشود. ما در این مقاله برآنیم تا با استناد به آراء و اندیشههای باختین، و با محوریت شاهنامة فردوسی این مدعا را مورد نقد و بررسی قرار دهیم و با ذکر پارهای از داستانها و مؤلفههای بنیادین شاهنامه، بر منطق گفت و شنودیِ آن، تصریح و تأکید نماییم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - تحلیل سیر بازتاب مضامین و روایتهای اسطورهای ایرانی در رمانهای فارسی (از 28 مرداد 1332 تا 1387)
سعید بزرگ بیگدلی حسن شاهیپور دکتر سید علی قاسمزادهبروز و ظهور اساطیر در رمانهای فارسی کوششی است جریانساز که رماننويسان برای دستیابی به دو انگیزه اساسی: یکی ارائة تفسیری موافق با دریافت خویش از اوضاع دنیای پیرامون خویش و دیگری بازتاب ارزشهای زیباشناسانه و پرجذبه، از خود نشان دادهاند. پژوهش حاضر، با روش توصیفیـ چکیده کاملبروز و ظهور اساطیر در رمانهای فارسی کوششی است جریانساز که رماننويسان برای دستیابی به دو انگیزه اساسی: یکی ارائة تفسیری موافق با دریافت خویش از اوضاع دنیای پیرامون خویش و دیگری بازتاب ارزشهای زیباشناسانه و پرجذبه، از خود نشان دادهاند. پژوهش حاضر، با روش توصیفیـ تحلیلی و مرور بر اسناد ادبی معاصر، در پی تحلیل چگونگی و سیر انعکاس، دلایل بازسازی و بازپردازی مضامین و روایتهای اسطورهای ملی و مذهبی در حوزة رمانهای فارسی است. بنابر نتایج این پژوهش، بیشترین رویکرد رماننویسان به بازسازی و بازآفرینی اسطورهها به دهههای چهل و پنجاه برمیگردد؛ یکی از دلایل اصلی ظهور اين رويكرد، شکست نهضت مردمی ملّيشدن صنعت نفت در اثر کودتای 28 مرداد است. اما پس از انقلاب اسلامي، بیشترین بازآفرینی اسطورهها در رمان، دهههای هفتاد و هشتاد دیده میشود که به دلایلی عمدتاً متفاوت از دلایل پیش از انقلاب چون پیروی گستردة نویسندگان از جریانهای مدرنیستی و پسامدرنیسم، تمایل زیباشناختی، تقویت و احیای جنبههای ملی، بازگشت به سرچشمههای بومی به جای تقلید از غرب است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - ناهمخوانی نظریه و نوشتار (بررسی و نقد رمان گنجشکها بهشت را میفهمند )
عليرضا صدیقیرمان گنجشکها بهشت را میفهمند مطابق با آموزههای پسامدرنیستی نوشته شده است. توجه به آشفتگی در روایت و به تبع آن زمان داستان، ویژگیهای فراداستانی، ایجاد دور باطل با استفاده از شخصیتهای تاریخی در کنار شخصیتهای داستانی و حضور نویسنده در داستان برای به هم ریختن مرز میان چکیده کاملرمان گنجشکها بهشت را میفهمند مطابق با آموزههای پسامدرنیستی نوشته شده است. توجه به آشفتگی در روایت و به تبع آن زمان داستان، ویژگیهای فراداستانی، ایجاد دور باطل با استفاده از شخصیتهای تاریخی در کنار شخصیتهای داستانی و حضور نویسنده در داستان برای به هم ریختن مرز میان واقعیت و خیال از جمله ویژگیهایی است که این رمان را در زمره رمانهای پسامدرنیستی قرار میدهد. با این همه گاه مواردی در آن دیده میشود که تناسبی با آموزههای پسامدرنیسم ندارد. این مقاله ضمن اشاره به ویژگیهای پسامدرنیستی رمان، به نقد عناصری میپردازد که با این ویژگیها همگن نیستند و نشان میدهد كه استفاده از شیوههای مربوط به این جریان در رمانی که یکی از وظایف اصلی خود را شناساندن شخصیتی قرار میدهد که نمادی از رزمندگان دوران جنگ میتواند باشد، بجا نمینماید؛ زیرا نوع نگاه تفکر پسامدرن به انسان و زندگی با نگاه موجود در رمان همخوانی ندارد. طبیعی است با وجود تأکید همه شخصیتها بر ترسیم شخصیتی آرمانی در رمان و همنوایی و همصدایی آنها، با رمانی چندصدایی نیز روبرو نباشیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - بررسی زبان سبک ادبی پسامدرن در رمانهای ایرانی
ساناز رحيمبيكي محمود براتي محمدرضا نصر اصفهانيطي چند دهه اخير همراه با موج جهانی ادبیات پسامدرن، رمان هايي در عرصۀ ادبيات داستاني ايران پدید آمده اند که مدعی رویکردی نوین در نگرش و نگارش این نوع ادبی هستند که طبعاً زبان و سبک را هم دربرمیگیرد. زبان، برجستهترين عنصر سبكي در مطالعات ادبي است. از طرفي هر نوع تغيير چکیده کاملطي چند دهه اخير همراه با موج جهانی ادبیات پسامدرن، رمان هايي در عرصۀ ادبيات داستاني ايران پدید آمده اند که مدعی رویکردی نوین در نگرش و نگارش این نوع ادبی هستند که طبعاً زبان و سبک را هم دربرمیگیرد. زبان، برجستهترين عنصر سبكي در مطالعات ادبي است. از طرفي هر نوع تغيير در فرم و محتوای زبان اثر ادبي، نشاندهندۀ دگرگوني در نگرش خالق اثر نسبت به جهان پيرامون خويش و انسان است. بنابراين آنچه مهم مينمايد، بررسي تأثیراتی است كه فلسفۀ ادبیات پسامدرن براي زبان رمان ایرانی ايجاد كرده است؛ زیرا مقولۀ زبان، عناصر و مفاهیم وابسته به آن، در فلسفۀ ادبیات پسامدرن جایگاهی محوری دارد، به نحوی که ادبیات پسامدرن را با چگونگی کاربست زبان برای بازآفرینی جهان داستانی میشناسند. این مقاله ضمن تحلیل الگوهای زبانی در رمان پسامدرنیستی ایران، چگونگی به کارگیری عناصر زبانی این رمانها را با نگاهی انتقادی تبیین ميكند. برای کشف تمهیدات زبانی سبکساز در این مقاله، عناصر زبانی این آثار با الهام از رویکرد سبکشناسی لایهای در سه سطح آوایی، واژگانی و نحوی، شناسایی و دستهبندی شدند و امکانات زبان متن در هر لایه توصیف و نشان داده شد و اینکه هر یک از این خصوصیات زبانی در لایۀ مورد نظر، چه امکاناتی را در جهت بازتولید نگرش پسامدرن یا دوری از آن در جهان داستاني این رمانها انجام میدهد. پس از بررسی زبان این آثار مشخص شد در سطح آوایی مشخصه سبکی متمایزی ندارند و در سطح واژگانی، در هر دو حوزه کلی زبان در مفهوم کاربرد ادبی و محاوره ای گام برمی دارند و همچنین دارای انسجام دستوری نیز هستند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تحلیل رمانهای شاخص عصر پهلوی با رویکرد به نشانههای زوال و مفاسد اجتماعی
کامران پارسی نژاد شهناز صداقتزادگان پروانه دانش«ادبیات داستانی» پیوند اندام واری با جامعه و بالطبع «علم جامعه شناسی» دارد. یکی از مهم ترین مباحث مطرح در ادبیات داستانی، توصیف جامعه، انعکاس شرایط و آسیبهای اجتماعی است. پژوهش حاضر که در گونه «جامعه شناسی ادبیات» قرار میگیرد، به منظور تحلیل و تبیین مقولۀ «زوال و مفاس چکیده کامل«ادبیات داستانی» پیوند اندام واری با جامعه و بالطبع «علم جامعه شناسی» دارد. یکی از مهم ترین مباحث مطرح در ادبیات داستانی، توصیف جامعه، انعکاس شرایط و آسیبهای اجتماعی است. پژوهش حاضر که در گونه «جامعه شناسی ادبیات» قرار میگیرد، به منظور تحلیل و تبیین مقولۀ «زوال و مفاسد اجتماعی» در عصر پهلوی انجام شده است. شاخصترین مفاسد اجتماعی در دوره پهلوی، پدیدۀ تن فروشی بوده است که همچنان یکی از بزرگترین مسائل اجتماعی ایران به حساب میآید. یکی از شخصیتها و تیپهای مطرح در رمانهای آن دوران، «زنان روسپی» بودند. شرایط زندگی، مصائب، باورها و علل روسپی شدن آنها در بستر رمانهای زمانه به شدت در آن زمان درشت نمایی شده است. در واقع نویسندههای آن دوران تمام تلاش خود را مصروف تشریح شرایط اجتماعی- سیاسی حاکم و مفاسد اجتماعی کردهاند. در عین حال سعی کردهاند تا میان مخاطب و روسپیان، رابطه حسی برقرار کنند. در این پژوهش، شاخصترین رمان هایی که در دوره پهلوی اول و دوم در ارتباط با زوال و مفاسد اجتماعی خلق شدهاند، از جنبه ادبی و جامعه شناختی واکاوی شدهاند. جامعه مورد بررسی در این تحقیق، انواع افراد فاسد در جامعه هستند که مسبب اصلی بروز فحشا و مفاسد اجتماعی میباشند. در این راستا هفت رمان مطرح و تأثیرگذار خلق شده در دوره پهلوی بررسی شده است تا ضمن دست یازیدن به حقایق اجتماعی دوران مورد نظر، وضعیت افراد فاسد به دقت و با ریزبینی مورد تحلیل ادبی و جامعه شناسی قرار گیرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - تحلیل سیر تحول انسانگرایی مدرن شخصیتهای زن در رمان فارسی
پریوش میرزاییان جهانگير صفري نرگس باقریمدرنیته و انسانگرایی مدرن، نقش بسیار مهمی در تحولات ذهنی زن ایرانی داشته است. یکی از منابعی که تغییرات و تحولات ناشی از مدرنیته و انسانگرایی مدرن را بازنمایی کرده، رمان فارسی است. این مقاله درصدد است تا با بررسی رمانهای منتخب فارسی در سه بازۀ زمانی ـ از سال 1300ه.ش ت چکیده کاملمدرنیته و انسانگرایی مدرن، نقش بسیار مهمی در تحولات ذهنی زن ایرانی داشته است. یکی از منابعی که تغییرات و تحولات ناشی از مدرنیته و انسانگرایی مدرن را بازنمایی کرده، رمان فارسی است. این مقاله درصدد است تا با بررسی رمانهای منتخب فارسی در سه بازۀ زمانی ـ از سال 1300ه.ش تا 1320ه.ش، از 1320ه.ش تا 1345ه.ش و از 1345ه.ش تا 1357 ه.ش ـ با تکیه بر نظریه های «آنتونی گیدنز»، تأثیرات انسانگرایی مدرن بر زنان را که در رمان فارسی تصویر شده است، بررسی کند. بررسی انجام شده بیانگر آن است که آنچه نویسندگان به تصویر میکشند، نشان میدهد که در دورۀ اول تحول ناشی از رواج لذتگرایی مدرن نتوانسته است به طور کلی ذهن زنان را از تفکرات وابسته به سنت رها کند. رواج بیش از پیش مؤلفههای مدرنیته در بازۀ زمانی دوم، میدانی گستردهتر از علایق و خواستهای انسانی را برای زنان مهیا کرده است. رواج اندیشههای فمینیستی هرچند نشان از رواج تدبیرگرایی مدرن در این دوران است، تناقضات رفتاری زنان و میزان سطحی بودن این تفکر را در بین آنان نشان میدهد. افراط در پیروی از خواستههای انسانی و غریزی در دورۀ سوم حاکی از جهش تفکر انسانگرایی است. در این دوران، انفعال ناشی از تقدیرگرایی نیز مورد انتقاد نویسندگان بوده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - بیخانمانی استعلایی: ملالت و رمانتیسیزم در آثار «صادق هدایت»
علی خالندی شیلان آباد حاتم قادریبی خانمانی استعلایی ناظر بر وضعیتی است که در آن انسان، پیوندش با منابع معنابخش -که به هستی و بودنش معنا عطا می کردند- می گسلد. انسان، فرزند زمان/مکانی معین است و هر رویدادی که سامان آن پیوستار را برآشوبد، سوبژکتیویته را نیز برخواهد آشفت. هرگاه وضعیت سامان زمان/مکان، بحر چکیده کاملبی خانمانی استعلایی ناظر بر وضعیتی است که در آن انسان، پیوندش با منابع معنابخش -که به هستی و بودنش معنا عطا می کردند- می گسلد. انسان، فرزند زمان/مکانی معین است و هر رویدادی که سامان آن پیوستار را برآشوبد، سوبژکتیویته را نیز برخواهد آشفت. هرگاه وضعیت سامان زمان/مکان، بحرانی شود و منابع استعلایی معنابخش، از دسترس انسان خارج شوند، او به بی-خانمانی استعلایی دچار می آید. مهم ترین پیامدهای بی خانمانی استعلایی، ملالت و رمانتیسیزم است. انسانی که از زمان/مکانش واکنده شده و آنها را با خود بیگانه می یابد، به ملالت دچار خواهد آمد و سیمایی ذهنی از جهان، آنگونه که مطلوبش است، درخواهد انداخت. رمانتیسیزم در حالت اخیر و در خلال این رؤیابینی رخ خواهد نمود. به این اعتبار، صادق هدایت را نیز که یکی از مهم-ترین نویسندگان تاریخ معاصر ماست و در یکی از بزنگاه های تاریخی مهم ما می زیسته است، میتوان دچارآمده به بی خانمانی استعلایی دانست. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - نقد رمان «شکار کبک» از رضا زنگیآبادی براساس مبانی روانشناسی ژاک لاکان
ایوب مرادیژاک لاکان بدونشک یکی از تأثیرگذارترین چهرههای دانش روانشناسی بعد از زیگموند فروید است که اندیشههایش نهتنها در زمینة روانشناسی، بلکه در سایر زمینهها همچون ادبیات، انسانشناسی، علوم اجتماعی و مطالعات زنان اثرگذار بوده است. مهمترین ایدة این روانشناس، تشریح فرایند چکیده کاملژاک لاکان بدونشک یکی از تأثیرگذارترین چهرههای دانش روانشناسی بعد از زیگموند فروید است که اندیشههایش نهتنها در زمینة روانشناسی، بلکه در سایر زمینهها همچون ادبیات، انسانشناسی، علوم اجتماعی و مطالعات زنان اثرگذار بوده است. مهمترین ایدة این روانشناس، تشریح فرایند فردیت، ذیل نظام سهگانة «ساحتهای خیالی»، «نمادین» و «امر واقع» است. دیدگاههای وي که در شرح ایدههایش در زمینة سوبژکتیویته و ناخودآگاه، به اصطلاحاتي همچون استعاره و مجاز توجهی ویژه دارد، در مطالعات ادبی در مرکز توجه قرار گرفته است و یکی از شاخههای نقد روانشناسانه، خوانش متون ادبی براساس آموزههای اوست. رمان «شکار کبکِ» رضا زنگیآبادی ازجمله آثار داستاني سالیان اخیر است كه مورد اقبال مخاطبان و منتقدان قرار گرفته است. این رمان، سرگذشت نوجوانی معصوم را روايت ميكند که به دلیل مصائب و پيشآمدهاي زندگی، به قاتلی بیرحم تبديل میشود. مقالة حاضر در صدد است تا به شیوة توصیفي- تحلیلی با رويكرد تحليل مضمون و با در نظر گرفتن مبانی فکری ژاک لاکان، این رمان را تحلیل کند و در پي ارزيابي ميزان تأثير عواملي همچون، فقدان مادر و ساير ابژههاي جانشين مادر و همچنين ناكارآمدي پدر و نقش منفي ساير ابژههاي جانشين پدر، در فرايند تبديل «قدرت» از نوجواني معصوم به فردي روانپريش و منزوي است. نتایج نشان میدهد گذار این شخصیت از دوران كودكي به بزرگسالي يا به تعبير لاكان، از «ساحت خیالی» به «ساحت نمادین» به دليل فقدان مادر و ناكارآمدي نقش پدر -که از نظر لاکان گرهگاه روانی سوژه در ساحت نمادین محسوب میشود- باعث تعلیق دائمی و بدگمانی او نسبت به نظم اجتماعی و درنتیجه پناهبردنش به دامن ابژههای مادرانه شده است. موضوعی که به دليل تعارض با ماهیت ساحت نمادین، زمينة شكلگيري اختلالهايي همچون پارانویا، ترس، انزوا و بدگمانی را در اين شخصيت فراهم آورده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - بررسی عناصر داستان «زمین سوخته» اثر احمد محمود
علی عزیزی دکتر زیبا قلاوندی سید حمزه عابدیاحمد محمود، یکی از رمان نویسان معاصر است که با توجّه به محیط جغرافیایی محل زندگیاش جنگ و حوادث آن را، از نزدیک لمس کرده است. او سعی در بیان مشکلات و در به دریهای مردم جنگزده دارد. درونمایه این رمان، بیان مشکلات و گرفتاریهایی است که برای مردم جنگ زده اتفاق افتاده چکیده کاملاحمد محمود، یکی از رمان نویسان معاصر است که با توجّه به محیط جغرافیایی محل زندگیاش جنگ و حوادث آن را، از نزدیک لمس کرده است. او سعی در بیان مشکلات و در به دریهای مردم جنگزده دارد. درونمایه این رمان، بیان مشکلات و گرفتاریهایی است که برای مردم جنگ زده اتفاق افتاده است. این پژوهش به صورت کتابخانهای به بررسی عناصر داستان رمان «زمین سوخته» اثر احمد محمود پرداخته است. زاویه دید، اول شخص مفرد است که از زبان شخصیّت اصلی بیان میشود. پیرنگ رمان، حکایت ماههای آغازین جنگ و حوادثی است که در شهر اهواز رخ داده است. شخصیّتها نسبت به حوادث و اتّفاقات در حاشیه قرار میگیرند و اهمیّت کمتری دارند. گفتوگوها در این رمان با طبقات اجتماعی افراد متناسب است. لحن رمان جدی و به دور از شوخی است. فضای رمان نیز با دلهره و ترس همراه است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - تاثیرات اجتماعی رفتاری باورهای عامیانه در رمانهای محمود دولت آبادی
رجبعلی صلاحی علی تسنیمی مهیار علوی مقدم محمود فیروزی مقدمباورهای عامیانه، با فرهنگ هر ملّتی ارتباط مستقیم دارد و یک پدیدۀ روحی-اجتماعی است،معلول زندگی آدمی وعکس العمل اودرمقابله باطبیعت ومحیط اسرارآمیزاوست.آدمی آن گاه که نمی توانست رابطۀ منطقی بین حوادث وپدیده های خارق العاده را بیابد،برای رهایی از آن به ذکراوراد ونجواها می پ چکیده کاملباورهای عامیانه، با فرهنگ هر ملّتی ارتباط مستقیم دارد و یک پدیدۀ روحی-اجتماعی است،معلول زندگی آدمی وعکس العمل اودرمقابله باطبیعت ومحیط اسرارآمیزاوست.آدمی آن گاه که نمی توانست رابطۀ منطقی بین حوادث وپدیده های خارق العاده را بیابد،برای رهایی از آن به ذکراوراد ونجواها می پرداخت تا مصیبت ها را کاهش دهدونتایج دلخواه رااز آن به دست آوردو سبب شد تا به تدریج باورها درذهن اوشکل بگیرد. بیشتر آن ها نیز برخاسته از فقدان دانش کافی مردمان گذشته بوده است.محمود دولت آبادی در رمان های برگزیده از باورهای عامیانۀ فراوانی در لابه لای داستان ها، بجا و به موقع بهره برده است. هدف پژوهش بازتاب باورهای عامیانه دررمان های کلیدر، جای خالی سلوچ و روزگار سپری شدۀ مردم سالخورده است.باورهای عامیانه،جلوه ای از فرهنگ عامّه یا فولکلوراست که درمتن زندگی وفرهنگ ملّت ها جریان داردوبه شکل های گوناگون خود را نمایان می سازد.بررسی باورهای عامیانه به منزلۀ تأییدآن نیست.امّااز توجّه بی شمار عامّه به این عقاید خرافی،چه در حوزۀ ادبیّات وچه درحوزۀ اجتماع در خصوص مسائلی که از قوّۀ درک آن عاجز بوده اند وقادر نبوده اند تفکّری منطقی را برآن حاکم کنند، نمی توان صرف نظر کرد.زیرا بررسی وبازتاب باورها واعتقادات از بسیاری زوایای تاریک زندگی گذشتگان پرده برمی داردوآیندگان رااز پیروی کورکورانه وصحّه گذاشتن براعتقادات بی پایه بر حذر می دارد.در مقالۀ حاضر باورها براساس رمان های برگزیدۀ محمود دولت آبادی استخراج شده است.شواهد، بسیارفراوان بوده که تنها برخی از آن ها به صورت اختصار آمده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛ فرصتها و چالشها (گزارشی تحلیلی از نمایشگاه سی و دوم)
محمد جواد حسنینمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در چکیده کاملنمایشگاه بینالمللی کتاب تهران را میتوان بزرگترین رویداد فرهنگی کشوری در حوزۀ کتاب دانست. سی و دومین نمایشگاه با شعار «خواندن، توانستن است.» در فروردین و اردیبهشت 1398 خورشیدی بهعنوان بزرگترین گردهمایی اصحاب کتاب اعم از نویسندگان، ناشران و اقشار مختلف کتابخوان در مصلّای تهران برگزار شد. این دوره از نمایشگاه، نسبت به دورههای گذشته دارای مزیتهای نسبی و البته اشکالات تکراری بود. رسیدن به فضای مطلوب، نیازمند تلاش بیشتر و توجّه به دیدگاههای کارشناسان است. چهلسالگی انقلاب و سی و دو سالگی نمایشگاه، دیگر جای چندانی را برای آزمون و خطا باقی نمیگذارد. در این نوشتار، تلاش شده تا برخی از ابعاد نمایشگاه امسال، بررسی و تحلیل شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - مروری بر ویژگی رمان های ادبیات مهاجرت
سمیه دهقانادبیات مهاجرت شاخهی جدیدی از ادبیات معاصر است با ویژگیهای مخصوص خود که به دو بخش داستانی و منظوم تقسیم میشود و در هر کشوری بنا به تحولات اجتماعی و تاریخی آن وجود دارد. رشد و شکلگیری این نوع از ادبیات و ورود اصطلاح «ادبیات مهاجرت» به قاموس ادبیات سیاسی و فرهنگهای مل چکیده کاملادبیات مهاجرت شاخهی جدیدی از ادبیات معاصر است با ویژگیهای مخصوص خود که به دو بخش داستانی و منظوم تقسیم میشود و در هر کشوری بنا به تحولات اجتماعی و تاریخی آن وجود دارد. رشد و شکلگیری این نوع از ادبیات و ورود اصطلاح «ادبیات مهاجرت» به قاموس ادبیات سیاسی و فرهنگهای ملل مغرب زمین، محصول سالهای پس از جنگ جهانی اول و دوم جهانی است. در راستای جریانهای ادبی معاصر ایران که بعد از مشروطه و بهویژه از دوران پهلوی دوم در ایران رواج پیدا میکند، بهتاثیر مهاجرتِ بسیاری از نخبگان، جوانان و نویسندگان به اروپا و آمریکا به دنبالِ توسعه تحصیلات و پیدا کردن کارِ مناسب و آینده بهتر، و نیز بهتاثیر جنگ و نابسامانیهای اقتصادی و...، طیفِ وسیعی از مهاجران متأثر از عوامل دوگانه دستبهقلم بردند و داستانهای کوتاه و بلند و یا زمانهایی را به نگارش درآوردند. از میان رمان های نویسندگان موردنظر، رمان منتخب بیش از دیگر آثارش سبک و بیان خاص نویسنده را نشان میدهد. هرچند نویسندگانی مانند اسماعیل فصیح بسیاری از آثارشان را معطوف به مسئله مهاجرت نوشتهاند، این تحقیق موردبررسی قرارگرفته است که در حوزه ادبیاتِ مهاجرت بوده. ادبیاتِ مهاجرت دارای خصیصههایی ویژه ازجمله پرداختن به مشکلات و مصائب مهاجران است، که این پژوهش بهتفصیل به آن پرداخته است. بهطورکلی با تحلیل رمان های منتخب، متوجه شدهایم که علیرغم تأثیرپذیری نویسندگان از اندیشهها و فرهنگ غرب، از گذشته و فرهنگ کشور مادری نیز برکنار نیستند؛ بنابراین مدرنیته و تعارضش باسنت، و پیامدهای مهاجرت از مضامین اصلی این آثار محسوب میشوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - مروری بر ویژگی رمانهای ادبیات مهاجرت
محمد طلا رخشانادبیات مهاجرت شاخهی جدیدی از ادبیات معاصر است با ویژگیهای مخصوص خود که به دو بخش داستانی و منظوم تقسیم میشود و در هر کشوری بنا به تحولات اجتماعی و تاریخی آن وجود دارد. رشد و شکلگیری این نوع از ادبیات و ورود اصطلاح «ادبیات مهاجرت» به قاموس ادبیات سیاسی و فرهنگهای مل چکیده کاملادبیات مهاجرت شاخهی جدیدی از ادبیات معاصر است با ویژگیهای مخصوص خود که به دو بخش داستانی و منظوم تقسیم میشود و در هر کشوری بنا به تحولات اجتماعی و تاریخی آن وجود دارد. رشد و شکلگیری این نوع از ادبیات و ورود اصطلاح «ادبیات مهاجرت» به قاموس ادبیات سیاسی و فرهنگهای ملل مغرب زمین، محصول سالهای پس از جنگ جهانی اول و دوم جهانی است. در راستای جریانهای ادبی معاصر ایران که بعد از مشروطه و بهویژه از دوران پهلوی دوم در ایران رواج پیدا میکند، بهتاثیر مهاجرتِ بسیاری از نخبگان، جوانان و نویسندگان به اروپا و آمریکا به دنبالِ توسعه تحصیلات و پیدا کردن کارِ مناسب و آینده بهتر، و نیز بهتاثیر جنگ و نابسامانیهای اقتصادی و...، طیفِ وسیعی از مهاجران متأثر از عوامل دوگانه دستبهقلم بردند و داستانهای کوتاه و بلند و یا زمانهایی را به نگارش درآوردند. از میان رمانهای نویسندگان موردنظر، رمان منتخب بیش از دیگر آثارش سبک و بیان خاص نویسنده را نشان میدهد. هرچند نویسندگانی مانند اسماعیل فصیح بسیاری از آثارشان را معطوف به مسئله مهاجرت نوشتهاند، این تحقیق موردبررسی قرارگرفته است که در حوزه ادبیاتِ مهاجرت بوده. ادبیاتِ مهاجرت دارای خصیصههایی ویژه ازجمله پرداختن به مشکلات و مصائب مهاجران است،که این پژوهش بهتفصیل به آن پرداخته است. بهطورکلی با تحلیل رمانهای منتخب، متوجه شدهایم که علیرغم تأثیرپذیری نویسندگان از اندیشهها و فرهنگ غرب، از گذشته و فرهنگ کشور مادری نیز برکنار نیستند؛ بنابراین مدرنیته و تعارضش باسنت، و پیامدهای مهاجرت از مضامین اصلی این آثار محسوب میشوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - نقد روانشناسانة رمان «بانوگوزن» براساس مفهوم فانتزی روانی
ایوب مرادیزیگموند فروید بهعنوان اولین روانشناس مطرحکنندة ایدة ناخودآگاه بهمثابه مخزنی برای ذخیرة افکار، امیال، آرزوها و احساسات فروخورده، در تأملات خود از فرایندی روانی با عنوان «فانتزی» یاد میکند که وظیفة اصلی آن کنترل اضطرابها و تعارضهای درونی افراد است. فانتزیهایی که خا چکیده کاملزیگموند فروید بهعنوان اولین روانشناس مطرحکنندة ایدة ناخودآگاه بهمثابه مخزنی برای ذخیرة افکار، امیال، آرزوها و احساسات فروخورده، در تأملات خود از فرایندی روانی با عنوان «فانتزی» یاد میکند که وظیفة اصلی آن کنترل اضطرابها و تعارضهای درونی افراد است. فانتزیهایی که خاستگاه آنها همان امیال و آرزوهای ذخیرهشده در ناخودآگاه است و کارکرد اصلیشان نیز انکار واقعیتهای بیرونی و فراهمآوردن شرایطی انتزاعی برای ارضای ذهنی این امیال و آرزوها. برخی از این فانتزیپردازیها بهشکل ناآگاهاند و برخی نیز حالتی آگاهانه دارند. یعنی فردی که در واقعیت از برآوردهکردن خواستههایش عاجز میماند، در عالم رؤیا شرایطی را برای احساس کاذب ارضای امیالش مهیا میسازد؛ همان ترفندی که «طاطا»، شخصیت اصلی رمان «بانوگوزن»، برای خالیکردن خشم خود از آن بهره میجوید. رمان «بانوگوزن» اثر مریم حسینیان ازجمله آثار داستانی معاصر است که پس از انتشار مورد توجه طیف متنوعی از خوانندگان و منتقدان قرار گرفت؛ رمانی که محور اصلی آن فانتزیپردازیهای ذهنی شخصیت اصلی در ذهن و البته تأثیرات این نوع فانتزیپردازی در زندگی واقعی او و اطرافیان است. توفیق رمان یادشده در میان مخاطبان و همچنین نگاه ویژة نویسنده به مفهوم فانتزی روانی در طراحی روایت، سبب شد تا در این مقاله که بهشکل تحلیلی- توصیفی نوشته شده است، سرگذشت شخصیت اصلی، خاستگاههای گرایش به فانتزی و ویژگیهای این فانتزیپردازی و نسبت آن با خشم درونی این شخصیت بررسی و تحلیل شود. نتایج نشان میدهد که خشم منبعث از گذشتة پرمسئلة «طاطا» در کنار خشمگینی از شرایط بارداری ناخواسته، باعث میشود که او با استفاده از ظرفیتهای نمادین گوزن همچون خشم، غیرت، چالاکی، بیرحمی و نرینگی، به تسویهحساب با مقصران شرایط زندگیاش بپردازد؛ خشمی مخرّب که درنهایت آثار منفیاش متوجه خود «طاطا» نیز میشود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - ویژگیهای رفتاری و عملکرد میدانی یهود در داستانهای امروزی عرب (مطالعه موردی رمانهای دمٌ لفَطیِر صَهیُون حارة الیهود و ربیع حار)
ابراهیم برزگر اردشیر صدرالدینی مصطفی یگانیبا تأمل ادبیات داستانی امروز عرب، آثار داستانی فراوانی را متأثر از جنگ بین مسلمانان عرب و صهیونیسم مییابیم که نویسندگان این آثار، مستقیم یا غیرمستقیم از این پدیده تأثیر پذیرفتهاند تا چهره واقعی یهود غاصب را به جهان معرفی نمایند. قوم یهود با ویژگیهای خاصی که دارد، به چکیده کاملبا تأمل ادبیات داستانی امروز عرب، آثار داستانی فراوانی را متأثر از جنگ بین مسلمانان عرب و صهیونیسم مییابیم که نویسندگان این آثار، مستقیم یا غیرمستقیم از این پدیده تأثیر پذیرفتهاند تا چهره واقعی یهود غاصب را به جهان معرفی نمایند. قوم یهود با ویژگیهای خاصی که دارد، به عنوان بدترین دشمن اسلام معرفی شده و هیچ¬کس به سرسختی او با مسلمانان مقابله نمیکند. تحقیق حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی و با هدف معرفی چهره یهود در رمانهای دمٌ لفَطیِر صَهیُون حارة الیهود و ربیع حار نگارش شده است، یافتهها حاکی از آن است که در هر دو رمان، آنان در آثار خود از حادثه تاریخی سخن میگویند و با بهره از ظرفیتهای ادبیات داستانی، روایتی ماندگار از واقعیتها بیان شده است و از تمامی مؤلفهها و روایتی به عنوان نشانهای برای تبیین اعتقادات و ایدئولوژی مورد نظر خود استفاده نمودهاند تا تصویر واقعی یهودیان روشن گردد. در این رمانها پیش زمینهای را که عملیات شهادت آغاز میشود، روشن میکند و به سؤالات مطرح شده در عرصه بین المللی در مورد مقاومت، شهادت و آنچه غرب تروریسم مینامد پاسخ میدهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - اندیشه و آرمان یهود در رمانهای معاصر عرب (مطالعه موردی: رمانهای احمد و داوود و صدیقتی الیهودیة)
ابراهیم برزگر اردشیر صدرالدینی مصطفی یگانیرمان یکی از انواع ادبی، در ادبیات مقاومت است که بعد از حضور رژیم صهیونیسم در منطقه مورد توجه برخی از نویسندگان متعهد و وطنپرست قرار گرفت. از اینرو، نویسندگان عرب در نوشتههایشان میکوشند با تحریک حس غیرت ملی بهویژه نسبت به عنصر زبان، روحیه اتحاد میان مردم را تقویت کند. چکیده کاملرمان یکی از انواع ادبی، در ادبیات مقاومت است که بعد از حضور رژیم صهیونیسم در منطقه مورد توجه برخی از نویسندگان متعهد و وطنپرست قرار گرفت. از اینرو، نویسندگان عرب در نوشتههایشان میکوشند با تحریک حس غیرت ملی بهویژه نسبت به عنصر زبان، روحیه اتحاد میان مردم را تقویت کند. در عین حال از مسائل جهان، بیرون از مرزهای جغرافیایی سرزمینی که در آن زاده شده نیز غافل نیست. با تأمل ادبیات داستانی امروز عرب، آثار داستانی فراوانی را متأثر از جنگ بین مسلمانان عرب و صهیونیسم مییابیم که نویسندگان این آثار، مستقیم یا غیر مستقیم از این پدیده تأثیر پذیرفتهاند تا چهره واقعی یهود غاصب را به جهان معرفی نمایند. قوم یهود با ویژگیهای خاصی که دارد، به عنوان بدترین دشمن اسلام معرفی شده و هیچ کس به سرسختی او با مسلمانان مقابله نمیکند. تحقیق حاضر که به روش توصیفی – تحلیلی و با هدف معرفی چهره یهود در رمانهای احمد و داوود و صدیقتی الیهودیة نگارش شده است، یافتهها حاکی از آن است که در هر دو رمان، آنان در آثار خود از حادثه تاریخی سخن میگویند و با بهره از ظرفیتهای ادبیات داستانی، روایتی ماندگار از واقعیتها بیان شده است و از تمامی مؤلفهها و روایتی به عنوان نشانهای برای تبیین اعتقادات و ایدئولوژی مورد نظر خود استفاده نمودهاند تا تصویر واقعی یهودیان روشن گردد. در این رمانها پیش زمینهای را که عملیات شهادت آغاز میشود، روشن میکند و به سؤالات مطرح شده در عرصه بین المللی در مورد مقاومت، شهادت و آنچه غرب تروریسم مینامد پاسخ میدهند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - انعکاس اوضاع اجتماعی فرهنگی جامعه در اشعار رمانتیسم انسی الحاج و هوشنگ ابتهاج
سلیم قادری تپه رشت ناصر حسینی اردشیر صدرالدینی<p>نهضت رمانتیسم پیروان بسیاری در سراسر جهان داشته که به تاسی از پیشروان این مکتب آثار خود را به خواننده عرضه می‌داشتند. هدف اصلی پژوهش تبیین مبنای رویکرد انسی الحاج و هوشنگ ابتهاج در مکتب رمانتیک و بررسی تطبیقی سبک آن دو شاعر با در نظر گرفتن اوضاع اجتماعی و فرهنگی چکیده کامل<p>نهضت رمانتیسم پیروان بسیاری در سراسر جهان داشته که به تاسی از پیشروان این مکتب آثار خود را به خواننده عرضه می‌داشتند. هدف اصلی پژوهش تبیین مبنای رویکرد انسی الحاج و هوشنگ ابتهاج در مکتب رمانتیک و بررسی تطبیقی سبک آن دو شاعر با در نظر گرفتن اوضاع اجتماعی و فرهنگی می‌باشد. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی می‌باشد. به‌منظور گردآوری مطالب موردنیاز برای بررسی رمانتیسم در اشعار انسی الحاج و هوشنگ ابتهاج ابتدا مطالعاتی در باب تأثیر مکتب رمانتیسم در ادبیات و همچنین تأثیر آن در اشعار الحاج و ابتهاج صورت خواهد گرفت و مطالب موردنیاز از کتب، مقالات و سایت‌های معتبر علمی استخراج خواهد شد و با توصیف و تحلیل این مطالب و داده‌ها، رمانتیسم و نمودهای مختلف آن در اشعار الحاج و ابتهاج به‌صورت تطبیقی بررسی می‌شود و مهم‌ترین گرایش‌ها و نمودهای آن نشان داده می‌شود. در این پژوهش نتایج نشان می‌دهد، اﺑﺘﻬﺎج رﻣﺎﻧﺘﻴﺴﻢ را درزمینه ﻣﺒﺎرزه، ﺳﻴﺎﺳﺖ و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ آزادي و اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻛﺎر می‌گیرد و ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻋﻤﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲدارد و در اشعار الحاج، درآﻣﻴﺨﺘﻦ رﻣﺎﻧﺘﻴﻚ ﺑﺎ ادﺑﻴﺎت اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﭘﻮﻳﺎ یکی از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺷﻌﺮ ﺷﺎﻋﺮ محسوب می‌شود. همچنین اﺑﺘﻬﺎج ﻣﺮگ در ﻣﻴﺪان را ﻣﺮﮔﻲ ﺑﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و آن را ﻣﻌﺎدل ﭘﻴﺮوزي ﻣﻲداﻧﺪ ولی در شعر الحاج، تفسیر دیگری داشته و مرگ دریچه‌ای است که امید دیگری را بر او می‌گشاید. اﺑﺘﻬﺎج ازجمله ﺷﺎﻋﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ خواهش‌های درون و رﻧﺞﻫﺎي روﺣﻲ و رﻣﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﻃﺒﻴﻌﺖ، مهارت‌های زﻳﺎدي دارد و در اشعار الحاج رمانتیسم بازگشت طبیعت به چشم می‌خورد.</p> پرونده مقاله