مسئلة عبور از توصیفات صوری و ظاهری بناهای تاریخی و نیل به فهم ماهیت تام آن‌ها با هدف حفظ و تداوم ارزش‌های فرهنگی در دوران کنونی، یکی از مهم‌ترین مسائل پیش روی محققان در حوزة معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی است. ازآنجاکه هر بنای ساخته‌شده نحوی از تجسد جهان‌بینی و اندیشه‌های سازندگان آن است و نیز استعاره‌ای است از اطوار بودن آنان در جهان، درک صحیح از بنا می‌تواند بازتولید هویت تاریخی را در دوران کنونی‌ میسر سازد. هدف از این پژوهش تحلیل بنای آرامگاه شاه نعمت الله ولی مبتنی بر این مفروض است که دلالت‌های هستی‌شناختی عناصر به‌مثابه نشانه‌های معنادار از ساختار رابطة میان‌ آن‌ها قابل تبیین است و می‌توان از این طریق در مسیر پایداری ارزش‌ها در معماری امروز گام برداشت. در پژوهش حاضر، مبانی فلسفی تحقیق تفسیری و رویکرد تحقیق، کیفی و روش تحقیق، پدیدارشناختی است. درتحلیل تجربة فضا و نسبت آن با شهر سه مفروض زیر مورد بررسی قرار گرفت: 1. سلسله‌مراتب روابط فضایی از فضای شهری تا گنبدخانه موجب ایجاد حس معنویت در افراد می‌شود. 2. حضور عناصر و انحا حضور عناصر چهارگانه در فضاهای متوالی بر ادراک کاربران از فضا به‌مثابه مکان مقدس تأثیرگذار است. 3. حضور عناصر چهارگانه به‌مثابه نشانه‌های معنادار در فضا موجب افزایش حس مکان و تعلق‌ خاطر زائران می‌شود. برای آزمون فرضیات بالا از طریق تحلیل تجربة زیستة افراد در فضا پرسشنامه‌ای با 2۰ واگویه تنظیم و در میان 85 نفر از زائران و متخصصان توزیع شد. تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که نحوه و میزان حضور عناصر چهارگانه در صحن‌های متوالی بنای آرامگاه شاه نعمت‌الله ولی، رابطة معناداری با ادارک معانی عرفانی و سفرهای روحانی سالک در ذهن مخاطبان فضا دارد و منجر می‌شود تا افراد با حضور در هر صحن کیفیت ادراکی متفاوتی را تجربه کنند و هرآن برای رسیدن به ملجأ و زیارت آمادگی بیشتر یابد. Manuscript profile

مسکن انعطاف‌پذیر با هدف پاسخگویی به نیازهای در حال تغییر انسان‌ها دارای راهکارهایی در طراحی می‌باشد، در اسلام این نیازها در قالب ارزش‌های اسلامی، منتج از اسماء الهی و اخلاق اسلامی، صفات سلبی و ثبوتی را به منظور تبیین سازوکارهای نظری این رویکرد شکل می‌دهد. پژوهش حاضر سعی دارد، با همپوشانی ارزش‌های اسلامی به صورت عام با رویکرد انعطاف‌پذیری، نشان دهد که ارزش‌های اسلامی چگونه می‌توانند در مبانی طراحی انعطاف‌پذیری مسکن منعکس گردند و تعیین‌کننده پیوندی صحیح با اصول معماری اسلامی ‌باشد؛ در این راستا با روشی توصیفی و فرا تحلیلی، با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی، ارزش‌های اسلامی تأثیرگذار در مسکن (حریم، تکریم، تأکید بر جمع‌گرایی، زیبایی و تذکر) که با توجه به بیشترین تذکرات در اسلام از منابع عرفانی و اخلاقی است؛ با تحلیل سیستمیAHP، با‌‌ کمک نرم افزار Expert choice و پرسش‌نامه خبرگان علوم اسلامی اولویت‌بندی‌شدند؛در واقع مقادیر کمی معیارها و زیرمعیارها، حساسیت حضور هر ارزش را با زیر‌معیارهایش و در مجموع را، مشخص می‌‌کند. در پایان مشخص شد که حریم، دارای بالاترین اهمیت معیاری و زیر‌معیاری بوده‌ و تعیین ‌سلسله ‌مراتب و همنشینی فضاها با هدف محدودیت‌بخشی به تغییرات آینده، باید در درجه‌ی اول مبانی طراحی مسکن انعطاف‌پذیر قرار گیرد. Manuscript profile

اندام واره‌های فضایی در معماری خانه‌های گذشته واجد تنوع بسیاری بوده است. هر خانه می‌تواند به واسطه فضاهای بسته و باز و همنشینی فضاهای نیمه باز در کنار آن‌ها معنا یابد. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد خانه‌های اسلامی، وجود عناصر فضایی نیمه باز در آن‌ها می‌باشد که ضمن پاسخگویی به نیازهای عملکردی و رفتاری؛ واجد تنوع بسیاری بوده است. این پژوهش با هدف گونه‌شناسی این عناصر فضایی از روش تحقیق کیفی بهره می‌گیرد و از آنجا که امکان حضور و ادراک فضایی در خانه‌های یزد و دمشق برای پژوهشگران فراهم بوده، مستند بر مطالعات میدانی می‌کوشد تا به گونه‌های متفاوت فضاهای نیمه باز در این خانه‌ها از منظر شکلی و استقراری دست یابد. به این منظور در ابتدا به پیشینه تاریخی عناصر نیمه باز و وجوه کارکردی و عملکردی آن پرداخته شده است. سپس با مروری بر جایگاه عناصر نیمه باز در برخی شهرهای اسلامی، دو شهر یزد و دمشق در دو دوره تاریخی قاجاری و عثمانی انتخاب شد و با گونه‌شناسی عناصر فضایی نیمه باز، به مقایسه و تحلیل تطبیقی آن‌ها پرداخته شد. بر اساس بررسی‌های اولیه این نتیجه حاصل آمد که خانه‌های یزد دارای چهارگونه فضاهای نیمه باز از جمله ایوان اصلی (تالار)، ایوان کم عمق، ایوانچه و رواق (ایوان ستون دار) و خانه‌های دمشق واجد سه گونه فضایی ایوان اصلی، ایوان فرعی و ایوان ستون‌دار بوده است. مقایسه این گونه‌های فضایی در دو منطقه و تحلیل اشتراکات و افتراقات در آنها؛ مخاطبان را به یک گونه اصلی در این دو منطقه از جمله گونه ایوان اصلی هدایت خواهد کرد. وجود این گونه فضایی و اشتراکات آن‌ها بیانگر ضرورت وجود یک فضای نیمه باز در همه این خانه‌ها بوده است اما بسته به بسترهای شکل دهنده آن‌ها، تفاوت‌هایی در نحوه ظهور کالبدی این عناصر وجود داشته است. Manuscript profile

<p>کودکان کم&zwnj;توان ذهنی به&zwnj;واسطه تفاوت در ویژگی&zwnj;های جسمانی، عقلانی، رفتاری و اجتماعی تمایز بسیار چشم&zwnj;گیری با سایر کودکان دارند. ازآنجایی&zwnj;که این قبیل از اختلالات، منجر به بروز مشکلات عدیده&zwnj;ای در زمینۀ رشد فردی و اجتماعی این کودکان می&zwnj;شود، در سال&zwnj;های اخیر، طراحی معماری فضاهای آموزشی به&zwnj;عنوان یکی از اصلی&zwnj;ترین و تأثیرگذارترین فضاها در بهره&zwnj;وری حداکثری از توانایی این کودکان محور توجه بسیاری از معماران قرار گرفته است. این پژوهش با هدف شناخت و ارائه راهکارهایی در راستای بهبود کیفیت فضاهای آموزشی کودکان کم&zwnj;توان ذهنی جامعه با تکیه بر دانش روانشناسی محیط سعی در ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان دارد. بدین ترتیب پژوهش حاضر در راستای شناخت و پاسخگویی به این پرسش بوده که &laquo;در فرآیند بهبود حالات و اختلالات کودکان کم&zwnj;توان ذهنی چه مؤلفه&zwnj;ها و راهکارهایی در زمینۀ روانشناسی محیطی فضاهای آموزشی می&zwnj;تواند منجر به ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان شود؟&raquo;. روش تحقیق حاضر دارای ماهیت کیفی و وابسته به راهبرد توصیفی-تحلیلی است. پردازش این موضوع در ابتدا بر پایۀ مطالعات اسنادی و کتابخانه&zwnj;ای در راستای شناخت و تحلیل مولفه&zwnj;های محیطی مؤثر بر روان این کودکان بوده و در ادامه از بررسی&zwnj;های میدانی و مشاهده جهت تقویت روایی تحقیق بهره برده است. نتایج نشان می&zwnj;دهد که کودکان کم&zwnj;توان ذهنی به جهت برخورداری از ذهنی مضطرب&zwnj; و آشفته&zwnj;تر نسبت به سایر کودکان حساسیت بیشتری در برخورد با محیط&zwnj;های گوناگون از خود بروز می&zwnj;دهند. در این راستا بهره&zwnj;گیری از عناصر معماری نظیر رنگ و فرم مناسب، جنس مصالح و تناسبات و همچنین ایجاد فضاهای اجتماع&zwnj;پذیر و فعالیت&zwnj;های مشارکتی در کنار بازی&zwnj;سازی&zwnj;های مطلوب در فضای آموزشی، تأثیر به&zwnj;سزایی در بهبود عملکرد ذهنی آنان داشته و منجر به افزایش آرامش ذهنی، استقلال فردی، ارتباطات اجتماعی و درنهایت ارتقاء رشد انگیزشی این کودکان در فضاهای آموزشی می&zwnj;گردد.</p> Manuscript profile

<p>معماری متحرک و محیط&zwnj;های انطباق پذیر از موارد قابل&zwnj;توجه در عرصه معماری هستند. نحوه دستیابی به محیطهای خود ساختار باقابلیت انطباق&zwnj;پذیری مسئله اصلی پژوهش است که این روش دستیابی، از کوچک&zwnj;ترین جزء تا بزرگ&zwnj;ترین بخش آن را در برمی&zwnj;گیرد. هدف اصلی این تحقیق دستیابی به طراحی و ساخت محیطی متحرک و پاسخگو است که بتواند با جمع&zwnj;آوری داده&zwnj;های محیطی الگوی مناسب را انتخاب و استفاده کند. روش تحقیق از نوع کاربردی است که با استفاده از اصول موجود در پژوهش&zwnj;های پایه، به دنبال توسعه روش&zwnj;های موجود است. مهم&zwnj;ترین جزء تحقیق، طراحی مفصل از طریق احجام منتظم و امکان&zwnj;های باز و بسته شدن است. پژوهش دو مورد از مناسب&zwnj;ترین این احجام یعنی هشت&zwnj;وجهی و بیست&zwnj;وجهی منتظم را مبنای بررسی قرار داد. این پژوهش از طریق بررسی هندسه&zwnj;های چندوجهی و مدل&zwnj;سازی آن در نرم&zwnj;افزار راینو 6 و امکان&zwnj;سنجی از طریق نرم&zwnj;افزار سالیدورک 2021 سرویس پک 4 و تحلیل محیط از طریق پایتون و صدور فرمان به&zwnj;وسیله سیستم&zwnj;عامل رباتیک انجام شد. مطالعات نشان داد که با استفاده از هندسه&zwnj;های هشت&zwnj;وجهی و بیست&zwnj;وجهی می&zwnj;توان به ساختار مدولاری دست&zwnj;یافت که قابلیت حرکت در محیط و ایجاد سامانه&zwnj;ای خود ساختار را دارد. همچنین امکان خودآگاه کردن ساختار با استفاده از واحدهای ادراکی و عملگر وجود دارد. سازه طراحی شده در حالت هشت&zwnj;وجهی فشرده و بسته است و از دو جهت می&zwnj;تواند به حالت بیست&zwnj;وجهی تبدیل شود که این دو حالت از یک سو آن را به عقب و از سوی دیگر محرک آن رو به جلو است و به&zwnj;این&zwnj;ترتیب می&zwnj;تواند حرکت سازه را تداعی کند. در بین دو مفصل طرفین، سازه ایستا و لولایی ساده با حداقل حرکت قرار می&zwnj;گیرد که مفاصل متحرک را به هم وصل کرده و یکپارچگی موجود را ایجاد می&zwnj;کند.</p> Manuscript profile