تأثیر ایدئولوژی سیاسی بر ارتقاء سطح فضای جغرافیایی مطالعه موردی: استان قم
الموضوعات :حسن کامران دستجردی 1 , سید عباس احمدی 2 , حسین بقایی نیا 3 , زهرا انصاری 4
1 - دانشگاه تهران
2 - تهران
3 - تهران
4 - تهران
الکلمات المفتاحية: ایدئولوژی تشیع, سازمان‌دهی سیاسی فضا, سیاست, مذهب,
ملخص المقالة :
تقسیمات کشوری از مصادیق بارز نقش‌آفرینی دولت‌ها در مدیریت فضای سرزمینی است که در بسیاری رشته‌های علمی به خصوص در جغرافیای سیاسی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. دولت‌ها با انجام تقسیمات کشوری و قلمروسازی هدفمند در حوزه سرزمینی خود، اهداف خاصی را دنبال کرده و بر اساس قواعد و مقررات مشخصی، مدیریت موردنظر خویش را در فضای سرزمینی اعمال می‌کنند. در فرایند تغییر سطح واحدهای سیاسی ـ اداری عوامل متعددی نقش‌آفرینی می‌کنند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جمعیت، وسعت، فرهنگ و قومیت، قدمت، امنیت، دسترسی و ... اشاره کرد. درعین‌حال در مواردی مشاهده می‌شود که وجود یک سری ملاحظات سیاسی و ژئوپلیتیک و یا ویژگی‌های دینی و مذهبی، معیارهای مذکور را در حاشیه قرار داده و خود به تنهایی نقش اصلی را در ارتقاء سطح تقسیمات کشوری ایفا می‌نماید. یکی از این موارد در ایران تبدیل شهرستان قم به استان قم است که در این مقاله چرایی و چگونگی آن و نیز عوامل تأثیرگذار در آن مورد بررسی و مطالعه قرار می‌گیرد. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام‌شده و اطلاعات و داده‌های موردنیاز آن از طریق منابع کتابخانه‌ای، الکترونیک و مراجعه به اسناد و مدارک مربوطه گردآوری شده است. نتیجه تحقیق نشان داد که در ارتقای سطح سیاسی شهرستان قم و شکل‌گیری استان قم، عامل سیاسی ـ مذهبی نقش اصلی را ایفا کرده و نسبت به دیگر عوامل تأثیر بیشتری داشته است.
1. بدیعی، مرجان (1392)، جزوه سازمان‌دهی سیاسی فضا؛ دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا؛
2. بنایی، علی (1390)، شناخت نامه قم، جلد پنجم بخش دوم، قم: نشر نور؛
3. پایگاه مجمع جهانی شیعه¬شناسی، http://shiastudies.net؛
4. استانداری قم، دفتر آمار و اطلاعات؛
5. وزارت کشور، دفتر تقسیمات کشوری؛
6. تولایی، نسرین، نقش مذهب در شکل‌گیری فضای جغرافیایی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، مقاله 570؛
7. جعفریان، رسول (1369)، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن هفتم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی؛
8. دانشنامه ویکی‌پدیا، سیر تقسیمات کشوری در ایران؛
9. دفتر پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛
10. عبدالرحمن عالم، بنيادهاي علم سياست (تهران: نشر نی 1373) ص 84 و 85؛
11. عيسي‌زاده، سيدمحمد، حوزه علميه قم و توليد علم در سده معاصر ايران، پایگاه مقالات سایت آل¬البیت،
www.al-shia.org/html/far/books/maqalat
12. مجمع جهانی اهل‌البیت(ع)، دفتر امور شیعیان؛
13. محمدرضا شفيعي¬فر (1378)، درآمدي بر مبانی فکري انقلاب اسلامي، قم: نهاد رهبري در دانشگاه‌ها؛
14. مرکز آمار ایران، www.amar.org؛
15. میرحیدر، دره (1378)؛ مبانی جغرافیای سیاسی؛ تهران: سمت؛
16. وصیت‌نامه سیاسی- الهی امام خمینی(ره)؛
17. http://af.samta.ir/atlas/index.php?title مدارس_دینی_استان_قم=
18. http://fa.wikipedia.org/wiki/ پیشینه_تقسیمات_کشوری_ایران
19. http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=10211
20. http://rc.majlis.ir/fa/law/show/90101
