تجرد قوۀ خیال در حکمت متعالیه: نقد و بررسی معرفت شناختی براهین فقدان خواص مادی و جمع متضادین در قوۀ خیال
الموضوعات :رضا جمالی نژاد 1 , سید صدرالدین طاهری 2 , ابوالفضل محمودی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی-واحد علوم و تحقیقات
2 - دانشگاه علامه طباطبائی،تهران
3 - دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات
الکلمات المفتاحية: قوه, خیال, تجرد, روح بخاری, نفس.,
ملخص المقالة :
در مقاله حاضر سعی شده است در راستای مسئله شناخت و معرفت به تبیین اجمالی برخی مبانی معرفت شناسانۀ براهین تجرد قوه خیال در حکمت متعالیه همچون رابطه صدوری و فاعلی نفس نسبت به صورت های خیالی و رابطه روح بخاری با قوۀ خیال در فرایند ادراک پرداخته شود. خیال از جمله مفاهیم گسترده ای است که در حوزه های معرفت شناسی،هستی شناسی و انسان شناسی مورد بحث قرار گرفته و در هر حوزه ای دارای جایگاه مختلف می باشد. در نظام معرفت شناسی حکمت متعالیه قوۀ خیال پل رابط میان قوای عقلی و حسی می باشد و به این طریق مشکل معرفتی ربط بین ادراکات حسی به عقلی را مرتفع می نماید، قوۀ خیال زمانی می تواند پل رابط ادراکات قوای عقلی و حسی باشد که از نوعی تجرد برخوردار باشد. تجرد این قوه مبتنی بر براهین متعددی می باشد، مهم‌ترین براهین تجرد قوۀ خیال در حکمت متعالیه، یکی برهان فقدان خواص مادی و دیگری برهان تصور امور متضاد است، در این نوشتار سعی شده است که مسئله تجرد و فاعلیت قوۀ خیال در براهین مذکور بررسی شده تا توان این براهین در راستای مسئله شناخت بازبینی شود.
قرآن کریم
ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله (1395) النفس من کتاب الشفاء، محقق حسن حسن زاده آملی، انتشارات بوستان کتاب.
اصفهانی، راغب (1333) المفردات فی غریب القرآن، الکتاب الخاء، المکتبة المرتضویه.
برقعی، زهره (1395) خیال از نظر ابن سینا و صدرالمتألهین، انتشارات بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله (1396) رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، انتشارات اسراء.
شیرازی (صدرالمتألهین)، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1383) الاسفار الاربعه، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
شیرازی (صدرالمتألهین)، صدرالدین محمد بن ابراهیم (1381) المبدأ و المعاد، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
شیروانی، علی (1387) ترجمه و شرح نهایه الحکه، انتشارات بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1395) درآمدی به نظام حکمت صدرایی، انتشارات سمت.
کاپلستون، فردریک چارلز (1387) تاریخ فلسفه از ولف تا کانت، ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، انتشارات سروش.
مصباح یزدی، محمد تقی (1393) شرح جلد 8 الاسفار الاربعه، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یزدان پناه، سید یدالله (1391) گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب الدین سهروردی، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ناشر همکار، سمت.
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 50 ـ 31
تجرد قوۀ خیال در حکمت متعالیه: نقد و بررسی معرفت شناختی براهین فقدان خواص مادی و جمع متضادین در قوۀ خیال
رضا جمالی نژاد 1
سید صدر الدین طاهری 2
ابوالفضل محمودی 3
چکیده
در مقاله حاضر سعی شده است در راستای مسئله شناخت و معرفت به تبیین اجمالی برخی مبانی معرفت شناسانۀ براهین تجرد قوه خیال در حکمت متعالیه همچون رابطه صدوری و فاعلی نفس نسبت به صورت های خیالی و رابطه روح بخاری با قوۀ خیال در فرایند ادراک پرداخته شود. خیال از جمله مفاهیم گسترده ای است که در حوزه های معرفت شناسی،هستی شناسی و انسان شناسی مورد بحث قرار گرفته و در هر حوزه ای دارای جایگاه مختلف می باشد. در نظام معرفت شناسی حکمت متعالیه قوۀ خیال پل رابط میان قوای عقلی و حسی می باشد و به این طریق مشکل معرفتی ربط بین ادراکات حسی به عقلی را مرتفع می نماید، قوۀ خیال زمانی می تواند پل رابط ادراکات قوای عقلی و حسی باشد که از نوعی تجرد برخوردار باشد. تجرد این قوه مبتنی بر براهین متعددی می باشد، مهم‌ترین براهین تجرد قوۀ خیال در حکمت متعالیه، یکی برهان فقدان خواص مادی و دیگری برهان تصور امور متضاد است، در این نوشتار سعی شده است که مسئله تجرد و فاعلیت قوۀ خیال در براهین مذکور بررسی شده تا توان این براهین در راستای مسئله شناخت بازبینی شود.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری‌گروه فلسفه و کلام‌اسلامی،دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم وتحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران. Email: Rezaaa.jamali@gmail.com
[2] . استاد،گروه فلسفه،دانشکده ادبیات فارسی و زبان های خارجی،دانشگاه علامه طباطبائی،تهران،ایران. (نویسنده مسئول) Email: Ss_tahery@yahoo.com
[3] . استاد،گروه ادیان و عرفان تطبیقی،دانشکده حقوق،الهیات و علوم سیاسی،واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. Email: Amahmoodi5364@gmail.com
تاریخ دریافت: 26/5/1401 پذیرش نهایی: 28/8/1401
