بررسی تطبیقی یک شعر از علی باباچاهی و شمس لنگرودی بر اساس نظریه ی ریزوماتیک ژیل دلوز
الموضوعات :
بهزاد خواجات
1
(استادیار دانشگاه آزاد اسلامی اهواز )
الکلمات المفتاحية: دلوز, گاتاری, باباچاهی, لنگرودی, ساختار ریزومی, ساختار درختی, پسامدرن,
ملخص المقالة :
ژیل دلوز(Gilles Deleuse) از متفکران بنام معاصر است که نظریه ی ریزوماتیک او(که در مقابل نظریه ی درختی قرار می گیرد) همواره از سوی اندیشمندان مورد توجه و واکاوی قرار گرفته است.دلوز و فلکس گاتاری( Flex Guattari) بمثابه ی دو فیلسوف پساساختارگرا سال ها با یکدیگر همکاری کرده و به بسط این نظریه در سویه های مختلف پرداخته اند.البته دامنه ی آرای دلوز وسیع است و به مباحث مختلفی مرتبط می شود.طبق این نظریه (که به سامانه های معرفتی و هنری مختلف قابل تعمیم است)انگاره های معطوف به کلیت یکپارچه، تک ریشه ای و تمرکزگرا مورد بازبینی قرار گرفته و به جای آن بافتار غیرخطی،تجربه ورز و سیال و متکثر می نشیند.از سوی دیگر در شعر پسامدرنیستی ایران که از اوایل دهه ی هفتاد خورشیدی اعلام حضور می کند، این رویکردها و چالش ها چه از نظر تجارب شاعران و چه در مباحث نظری و بوطیقای شعر دوران، مشهود و مبسوط است و بدین ترتیب می توان برای فهم بهتر هویت شعر پسامدرنیستی در مقابل شعر سنتی و حتی مدرن از این نظریه مدد گرفت. در این مقاله ضمن تشریح آرای دلوز درخصوص رویکرد ریزوماتیک در مقابل درختی، دو شعر از این دو نحله ی فکری و ادبی در شعر امروز به طور تطبیقی بررسی و تلاش شده است که مهم ترین تفاوت های این دو شیوه بر حسب ده عنوان طبقه بندی و تشریح شود. علی باباچاهی، نماینده ی شعر پسامدرنیستی و شمس لنگرودی نماینده ی جریانی موسوم به "ساده نویسی"، به دلیل کثرت آثار،اشتهار و وزن ادبی انتخاب نگارنده برای توضیح این وضعیت بوده اند.
_ احمدی،ب. (1385). ساختار و تأویل متن،چاپ هشتم،تهران:نشر مرکز
_باباچاهی،ع. (1382). رفته بودم صید نهنگ،تهران:نشر پاندا
_ _______ (1379). عقل عذابم می¬دهد،تهران:نشر همراه
_ _______ (1380). گزاره¬های منفرد،تهران:نشر سپنتا
_ _______(1390). گل باران هزارروزه،تهران:نشر مروارید
_ _______(1375). نم نم بارانم،تهران:نشر دارینوش
_ بارت،ر.(1377).نقد و حقیقت،ترجمه¬ی شیرین¬دخت دقیقیان،تهران:نشر مرکز
_براهنی،ر. (1374).خطاب به پروانه¬ها،تهران:نشر مرکز
_تسلیمی،ع. و س. قاسمی¬پور(1394).«اقلیت شدن در بوف کور»،فصلنامه¬ی ادب¬پژوهی،شماره¬ی 33، 80-61
_خواجات،ب. (1381). منازعه در پیرهن،اهواز: نشر رسش
_دستغیب،ع. (1386).اندیشه¬های دلوز و فلسفه¬ی او،کیهان فرهنگی،شماره 250، 43-36
_دلوز،ژ. (1393).تجربه¬گرایی و سوبژکتیویته،ترجمه¬ی عادل مشایخی،تهران:نشر نی
_ ____(1390).نیچه،ترجمه¬ی پرویز همایون پور،تهران:قطره
_ راف،ج. (1388).«دلوز و آثار او»،ترجمه¬ی مصطفی امیری،کتاب ماه ادبیات و فلسفه،شماره 20 ،31-3
_رامین¬نیا،م. (1394).«رویکرد ریزوماتیک و درختی»،فصلنامه¬ی ادب¬پژوهی،شماره¬ی 32، 61-36
_رضوانیان،ق. و ا. خلیلی(1393).جامعه¬شناسی هنر و ادبیات،دوره¬ی 6،پاییز و زمستان، 285-263
_ساراپ،م. (1392).راهنمایی مقدماتی پساساختارگرایی و پسامدرنیسم،ترجمه¬ی محمد رضا تاجیک،تهران:نشر نی
_سجادی،م. و ع. ایمانزاده(1388).«بررسی و تبیین فضای ریزوماتیک و دلالت¬های آن در برنامه¬ی درسی»،فصلنامه¬ی مطالعات برنامه¬ی درسی،شماره 12، 70-48
_سجادی،م. و دیگران(1397).«تبیین معرفت¬شناسی ژیل دلوز و علامه طباطبایی و نقد چالش¬های ریزوماتیک»،مطالعات معرفتی در دانشگاه آزاد اسلامی،سال 22، شماره 2، 226-203
_شمس لنگرودی،م.(1384).باغبان جهنم،چاپ دوم،تهران:آهنگ دیگر
_ ___________ (1388).«به موج ساده نویسی که به راه افتاده امیدوارم» www.isna.ir ، 9 فروردین 1398
_ضیمران،م. (1383).«ژیل دلوز و فلسفه¬ی دگرگونی و تباین»،کتاب ماه ادبیات و فلسفه،شماره 81-80، 57-48
_طاهری،ق. (1384).«پست¬مدرنیسم و شعر معاصر ایران»،پژوهش¬های ادبی،شماره 8، 50-29
_کریمیان،ک.(1379).دگرگونی نگاه،زبان و ساختار در شعر امروز،تهران:نشر روان
_ گونزل،ا.(1388).«قلمروزدایی و درون¬ماندگاری»،ترجمه¬ی رضا سیروان،کتاب ماه ادبیات و فلسفه،شماره 20، 39-36
_ نوذری،ح.(1380).پست¬مدرنیته و پست¬مدرنیسم،چاپ دوم،تهران:نشر نقش جهان
_ویتگنشتاین،ل.(1380).پژوهش¬های فلسفی،ترجمه¬ی فریدون فاطمی،تهران:نشر مرکز
_هرینگتون،آ.(1387).«اندیشه¬های زیباشناسانه¬ی ژیل دلوز»،ترجمه¬ی مهرناز شیرازی عدل،فصلنامه¬ی زیباشناخت،شماره 13، 255-225
_Deleuse,G. & Guattari,F.(1987).A Thousand Plateaus:Capitalism and schizophrenia,translated by Brian Massumi.Minneapolis:University of Minnesota press.
_Deleuse.G.(1994).Difference and Repetition,Translated by Paul Patton,New York:Columbia University press.
_Eco.U.(1984).The Name of the Rose,W.Weaver,USA:Warner Books
_Gregoriou,Z.(2004).Commenting the Rhizome:Towards a minor philosophy of Education,Educational Filosophy and theory,233-251
_Morgan Wortham,S.(2010).The Derrida Dictionary,London:Continuum
_Semetsky.I.(2007).Tiwards a semiotic theory of learning Deluze’s Philsophy and educational experience, semiotica,197-214
_William E.D. & Timoty K.B.(2004),Theory for reigious studies.New York: Routledge
