سازگاری نظریه فضیلت گرایی با اخلاق دینی
الموضوعات :جعفر مروارید 1 , جواد رقوی 2 , زهرا حسینی 3
1 - دانشگاه فردوسی مشهد
2 - عضوهیئت علمی جامعه المصطفی
3 - مدیر مدرسه علمیه‌ام‌الائمه(س) تحت اشراف جامعه المصطفی
الکلمات المفتاحية: نظریه فضیلت گرایی, فضیلت, سعادت, اخلاق دینی,
ملخص المقالة :
مسئلۀ مهم مطرح شده دراین پژوهش این است که اخلاق فضیلت می‌تواند بهترین وسازگارترین تبیین ازاخلاق دینی باشد. برای رسیدن به این مسئله ابتدا نظریه های اخلاق هنجاری -وظیفه گرایی وغایت گرایی وفضیلت گرایی- تبیین ومقایسه ی بین آن ها انجام می گردد. برتری نظریه فضیلت نسبت به دونظریه رقیب آشکاروپس ازتبیین اخلاق فضیلت محور، هریک مولفه های اصلی آن از قبیل: فضیلت، سعادت، نیت، حکمت عملی، الگوی اخلاقی وحدوسط بیان می-گردد. درادامه برخی مولفه های اخلاق دینی-ازقبیل خداباوری ومعادباوری، پرورش ملکات درونی وخودسازی، جایگاه الگوی اخلاقی دراخلاق دینی، نقش نیت دراخلاق دینی، حدوسط صراط مستقیم یا راه نجات و.... بررسی می شود. همچنین با توجه به قرابت ووحدت موضوع وغایت اخلاق فضیلت واخلاق دینی - به ترتیب علم نفس وسعادت _می توان نتیجه گرفت که اخلاق فضیلت واخلاق دینی نگاهشان به فاعل اخلاقی تکاملی وتعالی بخش است. و نیز می توان با رنگ دینی و جهت الهی دادن به غایت یعنی سعادت دراخلاق فضیلت، زمینه سازگاری این دو اخلاق را فراهم نمود.
قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی
نهج البلاغه، ترجمه دشتی
ابن مسکویه،1381،،تهذیب الاخلاق وتطهرالاعراق،ترجمهء،علی اصغرحلبی؛تهران،اساطیر
اترک، حسین، 1392،وظیفه گرایی اخلاقی کانت، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
ارسطو،1385، اخلاق نیکوماخوس، ترجمۀ محمد حسن لطفی تبریزی، تهران، طرح نو، چاپ دوم
ارسطو،1381، اخلاق نیکوماخوس، ج1، ترجمه ابولاقاسم پور حسینی، تهران، دانشگاه تهران
ارسطو،، 1384، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، انتشارات رواق، چاپ دوم
افلاطون، 1374،دوره کامل آثار افلاطون، ج4، ترجمه محمد حسن لطفی، رضا کاویانی، تهران، خوارزمی،
امیدی نیا،عبدالحسین،1398،سازمان بافضیلت،چاپ اول،رهام اندیشه،
الفارابی،ابونصر 1406ه ق، فصول منتزعه، تحقیق الدکتورفوزی متری نجار،انتشارات زهرا
تمیمی آمدی،عبدالواحد،1366،تصنیف غرر الحکم و در الکلم،تحقیق مصطفی درایتی،دفتر تبلیغات اسلامی حوزهء علمیهء قم
حسین، توفیقی،1384، آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ هفتم، سمت، تهران،
خزاعی، زهرا، 1389،اخلاق فضیلت، تهران، انتشارات حکمت ج1،
خسرو پناه، عبدالحسین، 1379،کلام جدید، قم، مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی، چاپ اول،
ریچلز، جیمز،1378، فلسفه اخلاق، ترجمۀ آرش اخگری، تهران، حکمت
رضی ،شریف ،1376نهج البلاغه،ترجمه عبدالمحمد آیتی،،تهران،بنیاد نهج البلاغه
ژکس،1362، فلسفه اخلاق (حکمت عملی)، ترجمه ابوالقاسم پور حسینی، تهران، امیرکبیر،
ژیلسون، اتین،1384، تومیسم، (درآمدی برفلسفه قدیس توماس آکوئینی) ترجمه سیدضیاءالدین دهشیری،تهران انتشارات حکمت،
شیرازی، صدرالمتالهین، الاسفار الاربعة، ج9، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا،
شیخ اشراق ،1331مجموعه مصنفات،کتاب حکمه الاشراق،تصحیح ومقدمه هنری کربن،
شهریاری، حمید، 1398فلسفه اخلاق در تفکر غرب از دیدگاه السدایر مکین تایر،تهران،مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی(سمت)،
شیرازی، صدر الدین محمد بن ابراهیم، 1362، مبدأ و معاد، ترجمۀ احمد بن محمد اردکانی، تهران، به کوشش عبدالله نورانی، مرکز نشر دانشگاهی،
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، ج10
طوسی،خواجه نصیرالدین،1373،اخلاق ناصری،به تصحیح مجتبی مینوی وعلیرضا حیدری چ5، انتشارات خوارزمی،تهران،
غزالی،محمد بن محمد؛1368،کیمیای سعادت؛به کوشش حسین خدیوجم؛تهران،انتشارات علمی و فرهنگی
غزالی،محمد بن محمد؛ 1374، میزان العمل؛ به تصحیح سلیمان دنیا و ترجمه علی اکبر کسمایی؛تهران:سروش،
غزالی،محمد بن محمد؛ 1489(سال نگارش)احیاء علوم الدین؛ بیروت: دارالندوه الجدیده،
فرانکنا، ویلیام کی، 1376،فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی، صادقی، تهران، طه
فرامرزقراملکی،احد،1391،درخشانی،لعبت؛رضایی شریف آبادی،سعید،خلاق حرفه ای در کتابداری و اطلاع رسانی؛تهران؛سمت
فروغی، 1383محمد علی، سیر حکمت در اروپا، تصحیح امیر جلال الدین اعلم، تهران، شرکت نشر البرز
قربانی، عسگر،1390، ایمان، امید، محبت در اسلام و مسیحیت، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
مطهری، مرتضی، 1378،مجموعه آثار، ،ج 29،انسان درقران، تهران، صدرا، چاپ هشتم،
مرتضی، مطهری، 1376،تکامل اجتماعی انسان، تهران، انتشارات صدرا، چاپ یازدهم
مجلسی،محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار،بیروت ،داراحیاء التراث العربی، الطبعه الثالثه
مجدالدین، محمدبن یعقوب الفیروز آبادی ،1337،القاموس المحیط ،
مصباح،یزدی، محمد تقی ،1384،آموزش عقاید، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل،
مصباح یزدی، محمد تقی ، 1384، نقد وبررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمد حسین شریفی،قم، موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
مک اینتایر،السدر،1379،تاریخچهء فلسفهء اخلاق،ترجمهء انشاءالله رحمتی،چ 1،حکمت ،تهران،
مک اینتایر،السدر،در پی فضیلت(تحقیقی در نظریهء اخلاقی)؛ ترجمه حمید شهریاری،محمد علی شمالی؛1393؛تهران سمت
موسوی خمینی،سید روح الله ، 1377شرح جنود عقل وجهل،چ3،موسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی
ویلیام کی، فرانکنا، فلسفۀ اخلاق، ترجمۀ هادی صادقی، چاپ دوم، کتاب طه، قم، 1383
ورنون،مارک،زندگی خوب،(30گام فلسفی برایکمالبخشیدن هنرزیستن)ترجمه پژمان ،طهرانیان1396،تهران،فرهنگ نشرنو وآسیم
هولمز،رابرت ال،مبانی فلسفه اخلاق،ترجمه مسعود علیا،1394،تهران،ققنوس
نراقی،احمد، بی تا،معراج السعادۀ ، تهران، دهقان
ورنون،مارک،زندگی خوب،(30گام فلسفی برایکمالبخشیدن هنرزیستن)ترجمه پژمان ،طهرانیان1396،تهران،فرهنگ نشرنو وآسیم
هولمز،رابرت ال،مبانی فلسفه اخلاق،ترجمه مسعود علیا،1394،تهران،ققنوس
اترک، حسین ،1393،فضیلت گرایی اخلاقی ابن سینا،پژوهش نامه اخلاق،َشماره24، 25-44
امید،مسعود؛1381،درآمدی بر فلسفهء اخلاق از دیدگاه متفکران مسلمان معاصرایران،دانشگاه تبریز
امیدی، مهدی،1390 تبین اخلاق فضیلت در فلسفه سیاسی کلاسیک، نشریه معرفت سیاسی، شماره دوم، پاییز و زمستان
بهارنژاد، زکریا، 1392، فضیلت از دیدگاه ملاصدرا، نشریه خردنامه صدرا، سال نوزدهم، شماره74، زمستان
خزاعی، زهرا، «ارسطو، هیوم و اخلاق فضیلت» مجلۀ اندیشۀ دینی، شماره 14، بهار 1384
خزاعی، زهرا،1382، تبیین فضیلت از دیدگاه مکین تایر، نشریه خردنامه صدرا، شماره33 ، پاییز
جوادپور، غلامحسین، جوادی، محسن، چیستی فضائل عقلانی و نسبت سنجی آنها با فضائل اخلاقی،1393، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش نامه اخلاق، سال هفتم، شماره 23 بهار
دبیری، احمد،1389 فضیلت گرایی در اخلاق، نشریه معرفت اخلاقی، سال دوم، شماره اول، زمستان
طباطبایی، سید مرتضی، دیباجی، سید محمد علی، فضیلت در نگاه ارسطو و توماس آکوئیناس، نشریۀ معرفت اخلاقی، سال سوم، شماره اول، زمستان 1390
غفاری، ابوالفضل، باقری نوع پرست، خسرو ، تربیت اخلاقی فضیلت گرا از منظر دیویدکار، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مشهد، ش 53
کمالی، مجید، دین و اخلاق فضیلت، بررسی تحلیلی کتاب « اخلاق فضیلت» ، نشریه کتاب ماه دین، شماره 177، تیر 1391
Zagzaebski, Linda Trinkaus (1996), Virtues of the Mind, New York: Cambridge University Press
Zagzaebski, Linda Trinkaus, (1996) “An Agent-Based Approach to theProblem of Evil” International Jornal for Philosophy of Religion, Springer, January,Vol. 39
Zagzaebski, Linda Trinkaus,Divin Motivation Theory,(2004), Cambridge: Cambridge University p.
219 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 236- 219
سازگاری نظریه فضیلت گرایی با اخلاق دینی
جعفر مروارید 1
جواد رقوی 2
زهرا حسینی 3
چکیده
مسئلۀ مهم مطرح شده دراین پژوهش این است که اخلاق فضیلت می‌تواند بهترین وسازگارترین تبیین ازاخلاق دینی باشد. برای رسیدن به این مسئله ابتدا نظریههای اخلاق هنجاری -وظیفه گرایی وغایت گرایی وفضیلت گرایی- تبیین ومقایسهی بین آنها انجام میگردد. برتری نظریه فضیلت نسبت به دونظریه رقیب آشکاروپس ازتبیین اخلاق فضیلت محور، هریک مولفههای اصلی آن از قبیل: فضیلت، سعادت، نیت، حکمت عملی، الگوی اخلاقی وحدوسط بیان میگردد. درادامه برخی مولفههای اخلاق دینی-ازقبیل خداباوری ومعادباوری، پرورش ملکات درونی وخودسازی، جایگاه الگوی اخلاقی دراخلاق دینی، نقش نیت دراخلاق دینی، حدوسط صراط مستقیم یا راه نجات و.... بررسی میشود. همچنین با توجه به قرابت ووحدت موضوع وغایت اخلاق فضیلت واخلاق دینی - به ترتیب علم نفس وسعادت _میتوان نتیجه گرفت که اخلاق فضیلت واخلاق دینی نگاهشان به فاعل اخلاقی تکاملی وتعالی بخش است. و نیز میتوان با رنگ دینی و جهت الهی دادن به غایت یعنی سعادت دراخلاق فضیلت، زمینه سازگاری این دو اخلاق را فراهم نمود.
واژگان کلیدی
نظریه فضیلت گرایی، فضیلت، سعادت، اخلاق دینی.
[1] . استادیار دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد. Email: morvarid@um.ac.ir
[2] . استادیار، عضوهیئت علمی جامعه المصطفی. Email: jraghavi@yahoo.com
[3] . دانشجوی‌دکتری‌جامعه‌المصطفی،عضوهئیت‌علمی‌و مدیر مدرسه علمیه‌ام‌الائمه(س) تحت اشراف جامعه المصطفی.
تاریخ دریافت: 15/8/1399 پذیرش نهایی: 30/10/1399
