تبیین روندهای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم با استفاده از تئوری محرومیت نسبی
الموضوعات :سید مهدی میربد 1 , محمد واعظی نژاد 2
1 -
2 -
الکلمات المفتاحية: محرومیت نسبی ادراک نابرابری تغییر وضع موجود شکاف طبقاتی تورم,
ملخص المقالة :
در تحلیل چرایی شکل‌گیری نتایج انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به ریشه‌ها و دلایل متعددی اشاره شده و از کیفیت سیاست ورزی حجه الاسلام حسن روحانی و تیم حامی اش در ایام رقابت‌های انتخاباتی تا موج انتخاباتی ایجادشده توسط گروه‌های سیاسی در حمایت از ایشان مورد تأکید قرار گرفته است. در این مقاله اما تلاش شده بازتاب ریشه‌های روان شناختی و احساس محرومیت نسبی شکل‌گرفته در جامعۀ ایرانی در شکل‌گیری موج حمایتی از دکتر روحانی مورد مطالعه قرار گیرد. به طور کلی در چشم انداز فردگرایانه و روان شناختی، شرایط تغییر وضع موجود را باید در تصورات و احساسات فردی که خود متأثر از تحولات اجتماعی است، جست وجو کرد. در این مقاله بر اساس الگوی نظری «تد رابرت گر» و در نظر گرفتن این پیش فرض که نارضایی اجتماعی و تلاش برای تغییر وضع موجود، ناشی از میزان و شدت احساس محرومیت نسبی در میان گروه‌های گوناگون هر جامعه است، زمینه‌های ایجاد محرومیت نسبی در جامعه از جمله ادراک و فهم نابرابری در دوران هشت ساله دولت‌های نهم و دهم مطالعه شده است. در نهایت این جمع بندی به دست آمده که چگونه عوامل گوناگونی همچون گسترش جامعه دانشگاهی و نارضایتی این گروه از عملکرد دولت، شکل‌گیری شکاف طبقاتی ناشی از اختلاف فاحش درآمد سرانه در میان طبقات گوناگون اجتماعی، افزایش تورم، فاصله میان درآمد و هزینه‌ها و بیکاری، بازتاب خود را در محرومیت نسبی جامعه، ایجاد سرخوردگی و در نهایت تلاشی عمومی برای تغییر وضع موجود و رأی دادن به بارزترین نامزد انتخاباتی منادی تغییر وضع موجود نشان داده است.
ارسطو (1364) سياست، ترجمۀ حميد عنايت، چاپ چهارم، تهران، اميرکبير.#
بشیریه، حسین (1381) انقلاب و بسیج سیاسی، چاپ هشتم، تهران، دانشگاه تهران.#
دبیرخانه مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام (1390) گزارش راهبردی شاخص‌های نابرابری توزیع درآمد در مناطق شهری کشور (1363-1388)، شماره 134، تیرماه.#
رضایت از زندگی و ارزیابی اجتماعی (1382) تهران، طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.#
رفیع‌پور، فرامرز (1377) توسعه و تضاد، تهران، شرکت سهامی انتشار.#
روشه، گی (1389) تغییرات اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، چاپ بیست و یکم، تهران، نی.#
سیف‌زاده، حسین و گلپایگانی، حسن (1388) «محرومیت نسبی و چرخش رأی در انتخابات دوم خرداد 1376»، فصلنامه سیاست، شماره 3، صص 247-266.#
ﺻﺒﻮري ﺧﺴﺮوﺷﺎﻫﯽ، ﺣﺒﯿﺐ (1390) «بررسی گروه‌های مرجع جوانان در شهر تهران»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﭘﮋوﻫﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم، ﺷﻤﺎره 11، تابستان، صص 35-51.#
ﻋﺒﺪي، عباس و ﮔﻮدرزي، محسن (1382) ﺗﺤﻮﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ در اﯾﺮان، ﺗﻬﺮان، ﺳـﺮوش.#
ﮐﺎﺷﯽ، محمدجواد (1382) ﺑﺮرﺳﯽ اﺑﻌﺎد ﭘﺪﯾﺪۀ ﺷﮑﺎف ﻧﺴﻠﯽ در اﯾﺮان، ﺗﻬﺮان، دﻓﺘﺮ طرح‌های ﻣﻠـﯽ وزارت ارﺷﺎد.#
کوهن، آلوین استانفورد (1383) تئوری‌های انقلاب، ترجمۀ علیرضا طیب، چاپ ششم، تهران، قومس.#
گر، تد رابرت (1378) چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمۀ علی مرشدی زاد، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.#
گزارش نظارتی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست‌جمهور (۱۳۹۱) به نقل از خبرگزاری مهر در تاریخ 3 آبان 1391.#
گولدنر، آلوین (1373) بحران جامعه‌شناسی غرب، ترجمۀ فریده ممتاز، تهران، شرکت سهامی انتشار.#
محسنی، منوچهر و پرویز صالحی (1382) رضایت اجتماعی در ایران، تهران، آرون.#
مرادی، ایرج (1384) «انقلاب اسلامی ایران و نظریۀ تد رابرت گر»، نشریۀ سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، زمستان.#
مشیرزاده، حمیرا (1381) درآمدی بر جنبش‌های اجتماعی، تهران، پژوهشکده ام‍ام خ‍م‍ی‍ن‍ی (س) و انقلاب اسلامی.#
هویت قومی و باورهای اجتماعی (1382) طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
روزنامۀ جمهوری اسلامی، 19 آبان 1369.#
