تحلیل کارکردی نظام نوآوری ایران مبتنی بر مطالعات منتخب
محورهای موضوعی :جواد سلطان زاده 1 , کاوس حیدری 2 , حمیده دباغی 3 , حمید امین اسماعیلی 4 , رضا انصاری 5
1 - دانشگاه علامه طباطبائی
2 - هیأت علمی جهاد دانشگاهی تهران
3 - دانشگاه تهران
4 - عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی
5 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: نظام ملی نوآوری, تحلیل متون سیاستی, کارکردهای نظام نوآوری.,
چکیده مقاله :
عملکرد نظام نوآوری يكي از مهم‌ترین مؤلفه‌هاي برنامه‌ريزي براي شکوفایی اقتصادي، اجتماعي، تأمين امنيت و رفاه جامعه است. دستاوردهای اندک در حوزه‌های نوآوری و اقتصادی، و عدم دستیابی به اهداف علمی کشور، حکایت از وجود چالش‌هایی در نظام نوآوری ایران دارد. حال‌آنکه بهبود وضعیت نظام ملی نوآوری ایران، نیازمند سیاست‌گذاری یکپارچه، همسو و مشخص است. نوعی از سیاست‌گذاری که بتوان بر اساس آن به تعیین سهم و نرخ مشارکت هر یک از بازیگران این نظام، و راهبردهای کلی پرداخت و بر بهره وری نظام ملی نوآوری افزود. اما حصول این امر مهم، جز در بستر سیاستی واحد، جامع و به‌دور از تشتت و تضاد سیاستی و فکری پشتیبان آن، ممکن نیست. در این راستا استفاده از معیارها و سنجه های تنظیم‌گر، تسهیل گر و مبتنی بر پذیرش اجتماع متخصصان این حوزه، حائز اهمیت است تا بتوان بر اساس آن به شناسایی کاستی‌های فعلی در نظام ملی نوآوری و همچنین ارزیابی سیاست‌های فعلی این نظام پرداخت و راه را برای سیاست‌های کاربردی و راهبردی در آینده نیز، بهبود بخشید. در مقاله حاضر با توجه به اهمیت مشخص نمودن سنجه‌ای معیار و کارکردی، ابتدا با استفاده از روش مطالعه کتابخانه‌ای به مروری بر ادبیات و مطالعات موجود پیرامون نظام ملی نوآوری پرداخته و پنج سطح کارکردی مبتنی بر رویکرد کارکردی تدوین شد. سپس با کاربست پنج سطح کارکردی به‌دست‌آمده که شامل سطوح مدیریت و سیاست‌گذاری، خلق و اخذ دانش، انتشار دانش، به‌کارگیری دانش و زیرساخت‌ها می‌باشد، به مروری بر کاستی‌ها و چالش‌های مطرح شده متخصصان حوزه نوآوری از خلال 16 مقاله داخلی پرداخته و برای هر سطح کارکردی هم از منظر نظری و هم کاربردی و کارکردی، مصادیقی ارائه شده است. نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد که 159 ضعف و کاستی از منظر متخصصان داخلی در نظام ملی نوآوری ایران قابل‌بازشناسی است که در قالب 43 شاخص زیرمجموعه 5 سطح کارکردی فوق قرار می‌گیرد.
Performance of Innovation system is one of the most important segments of planning in every country which is needed for economic and social prosperity, security and welfare. But the lack of achievement to scientific purposes in Iran indicates that there are many challenges toward innovation system and its progress. In the other word, it is necessary for improving national innovation system to be affected by consistent and clear policies. It means that a kind of policies is needed which can define the contribution of each players in the innovation system and the rate of their participation. Achieving to this goal, makes us to use a scale for measuring the policies and let us to evaluate and identify the pros and cones. Also, this approach toward the innovation system makes it better than the past and helps us to create more functional and strategic policies in the future. For this goal, we study a wide theoretic framework and 16 previous studies to suppose a functional scale consist of five levels named: Management and policy making, Knowledge creation and accumulation, Knowledge diffusion, Knowledge exploitation and Infrastructure. The results show that there are 159 weaknesses and shortcomings in innovation system according to the opinion of experts. In addition we supposed 43 indicators related to five levels scale for making functional policies of innovation in the future.
اسمعيل‌زاده، حمید.، مجد‌زاده، سید رضا.، ابراهیمی پور، حسین. و دهنویه، رضا. (1391). «وضعیت موجود نظام نوآوری سلامت ایران و ارائه پیشنهادات اصلاحی». پایش، دوره 12، شماره 1، صص 16-5.
اسناد پشتیبان نقشه جامع علم و فناوری، 1387. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
الیاسی، مهدی.، امیری، مقصود. و محمدی، مهدی. (1392). «تاثیر قابلیت‌سازی بنگاه‌ها توسط سازمان‌هاي میانجی بر توسعه همکاری‌هاي فناورانه (مورد مطالعه: صنایع هوايی)». مدیریت توسعه فناوری، دوره 1، شماره 3، صص 96-73.
باقری‌نژاد، جعفر. (1389). «سیستم ارتباط دانشگاه و صنعت برای توسعه فناوری در ایران، ساز و کارها و پیشنهادها». سیاست علم و فناوری، دوره 1، شماره 1، صص 14-1.
بندریان، رضا.، کریمی دستجردی، داود. و جعفرنژاد، احمد. (1391). «الگوی مدیریت راهبردی توسعه فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری در صنعت نفت: موردی از پژوهش آمیخته». سیاست علم و فناوری، دوره 4، شماره 3، صص 56-39.
ترکمان، امین. (1388). «مقایسه سیستم ملی نوآوری کشورهای برزیل، ژاپن، و روسیه در صنایع هوایی». رشد فناوری، دوره ششم، شماره 21، صص 41-29.
حاجی حسینی، حجت ا....، محمدی، مهدی.، عباسی، فرهاد. و الیاسی، مهدی. (1390). «تحلیل حکمرانی نظام نوآوری ایران بر پایه چرخه سیاست گذاری نوآوری». سیاست علم و فناوری، دوره 4، شماره 1، صص 48-33.
حائریان اردکانی، محمود (1389). «توسعه اقتصادي و برنامه‌ر یزي». حائریان اردکانی، محمود (1389). تهران: انتشارات آواي نور.
حسن‌زاده، علیرضا.، فانی، علی اصغر.، قدسی پور، سید حسن. و عبدی، منصوره. (1392).« بکارگیری QFD برای ایده‌سازی در فرآیند تفکر تئوری محدودیت‌ها (TOC-TP)». بهبود مدیریت، دوره 7، شماره 19، صص 136-110.
رضاییان فردویی، صدیقه.، فلاح، حسن.، قاضی‌نوری، سید سپهر. و علی احمدی، علیرضا. (1392). «درآمدی بر نظام نوآوری صنایع فرهنگی (مطالعه موردی: تولید نرم افزارهای چند رسانه‌ای فرهنگی)». دانش راهبردی، دوره 4، شماره 10، صص 227-195.
رعنایی، حبیب ا... .، مرتضوی، مهدی. و مهرابی، علی اکبر. (1385) . «استقرار و نهادینه سازی نظام ملی نوآوری کشاورزی در ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه». دوره 14، شماره 1ف صص 108-77.
زاهدی، شمس‌السادات.، امین اسماعیلی، حمید.، حاجی حسینی، حجت ا... . و واعظی حسن. (1390). « تنگنا ها و راهکارهای کلان توسعه تکنولوژی در ایران». چشم انداز مدیریت دولتی دوره 2، شماره 7، صص 29-9.
صوفی، عبدا... . و پور‌فتحی، عباس. (1388). « تحلیل شبکه نوآوری بین بخش های اقتصاد ایران». سیاست علم و فناوری، دوره 2، شماره 1، صص 52-43.
طباطبائیان، سید حبیب ا... .و انتظاری، محمد. (1387). «مطالعه موردی نگاشت نهادی نوآوری در صنعت برق کشور». سیاست علم و فناوری، دوره 1، شماره 1، صص 63-53.
قاضی نوری، سید سپهر. و عبدی، بهنام. (1387). «نظام ملی یادگیری در کشورهای در حال توسعه: بررسی وضعیت ایران در مقایسه با برزیل و کره جنوبی». مدیریت فردا، دوره 7، شماره 1، صص 64-54.
قاضی نوری، سید سپهر. و قاضی نوری، سید سروش. (1387). «استخراج راهکارهای اصلاح نظام ملی نوآوری ایران با تکیه بر مطالعه تطبیقی کشورهای منتخب». سیاست علم و فناوری، دوره 1، شماره 1، صص 80-64.
منطقی، منوچهر.، حسنی، علی. و بوشهری، علیرضا. (1388). «شناسایی چالش های سیاست گذاری در نظام ملی نوآوری ایران». سیاست علم و فناوری، دوره 2، شماره 3، صص 102-87.
Bergek, A. (2002). Shaping and exploiting technological opportunities: the case of renewable energy technology in Sweden. Göteborg: Chalmers University of Technology.
Bergek, A. and S. Jacobsson (2003). The emergence of a growth industry: a comparative analysis of the German, Dutch and Swedish wind turbine industries. Change, transformation and development, Springer: 197-227.
Capron, H. and M. Cincera (2000). Assessing the institutional set-up of national innovation systems. Management of Technology: The Key to Prosperity in the Third Millennium: Selected Papers from the Ninth International Conference on Management of Technology, edited by TM Khalil, LA Lefebvre and RM Mason (Amsterdam: Pergamon, 2001.
Dahlman, C. J. (1993). National Systems Supporting Technical Advance in Industry: The Brazilian. National innovation systems: A comparative analysis, 414.
Edquist, C. (1997). "Systems of Innovation Approaches–Their Emergence and Characteristics in Edquist." 1997) Systems of Innovation: Technologies, Institutions and Organizations, London: Pinter/Cassell.
Edquist, C. (2001, June). The Systems of Innovation Approach and Innovation Policy: An account of the state of the art. In DRUID Conference, Aalborg (pp. 12-15).
Freeman, C. (1987).Technology policy and economic performance: lessons from Japan. London, Pinter Publishers London. & Freeman, C. (2002). "Continental, national and sub-national innovation systems—complementarity and economic growth." Research policy, 31(2): 191-211.
Galli, R., & Teubal, M. (1997). Paradigmatic shifts in national innovation systems. Systems of innovation: Technologies, institutions and organizations, 342-370.
Hekkert, M. P., R. A. Suurs, et al. (2007). "Functions of innovation systems: A new approach for analysing technological change." Technological Forecasting and Social Change, 74(4): 413-432
Johnson, A. (1998). Functions in Innovation System Approaches. Department of Industrial Dynamics, Chalmers University of Technology. Göteborg. Working paper.
Johnson, A., & Jacobsson, S. (2001). Inducement and blocking mechanisms in the development of a new industry: the case of renewable energy technology in Sweden. Technology and the market: demand, users and innovation, Edward Elgar, Cheltenham, 89-111.
Liu, X. and S. White (2001). "Comparing innovation systems: a framework and application to China’s transitional context." Research policy, 30(7): 1091-1114.
Lundvall, B. A. (1992). National innovation system: towards a theory of innovation and interactive learning. Pinter, London.
Lundvall, B.-Å., B. Johnson, et al. (2002). "National systems of production, innovation and competence building." Research policy, 31(2): 213-231.
Nelson, R. R. (1993). "National innovation systems: a comparative analysis." University of Illinois at Urbana-Champaign's Academy for Entrepreneurial Leadership Historical Research Reference in Entrepreneurship.
Niosi, J. (2002). "National systems of innovations are “x-efficient”(and x-effective): Why some are slow learners." Research policy, 31(2): 291-302.
Rickne, A. (2000). New technology-based firms and industrial dynamics evidence from the technological system of biomaterials in Sweden, Ohio and Massachusetts. Chalmers University of Technology,.
