فهرست مقالات معانی

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - سویه‌های معنادار واژه‌گزینی در خمسة نظامی
  محمّد ایرانی فاطمه کلاهچیان زهرا منصوری
  بُعدی از کاوش در زبان شعر، بررسی گزینش واژگان شعری است. با تحقیق در چرایی گزینش واژگان می‌توان به مسائلی از دنیای درون و برون شاعر دست یافت که در واژگان شعرش نهان است. شخصیّت و روحیّات شاعر به عنوان مهم‌ترین عامل در گزینش واژگان شعر، سبب می‌شود واژه‌ها، حامل بار معنایی چکیده کامل

  بُعدی از کاوش در زبان شعر، بررسی گزینش واژگان شعری است. با تحقیق در چرایی گزینش واژگان می‌توان به مسائلی از دنیای درون و برون شاعر دست یافت که در واژگان شعرش نهان است. شخصیّت و روحیّات شاعر به عنوان مهم‌ترین عامل در گزینش واژگان شعر، سبب می‌شود واژه‌ها، حامل بار معنایی فراتر از معانی اصلی و اوّلیّة خود باشند که به آنها، معانی ثانوی یا تضمّنی گفته می‌شود. معنای تضمّنی بیانگر از احساس شاعر به پدیده‌هاست که در برخی واژه‌های شعر مندرج می‌گردد. نظامی گنجه‌ای از شاعرانی است که در خلق آثار خویش علاوه بر توجّه به زیبایی‌های لفظی که بر قدرت نفوذ کلامش می‌افزاید، تلاشی کرده عواطف و احساسات، تفکّرات، جهان‌نگری و عقاید خویش را نیز بیان نماید؛ لذا بررسی آثارش از حیث زبانی می‌تواند شرایط مناسبی به منظور شناخت بهتر خصوصیّات فکری و روانی او فراهم سازد. ما با کاوش در حوزة واژگان پرکاربردی که دارای معانی تضمّنی است و بررسی چگونگی معناداری آنها در خمسة نظامی، سعی نموده‌ایم به ترسیم مشخّصاتی از جهان‌بینی شاعر و گرایش‌های روحی او بپردازیم. واژه‌های مورد بررسی در این جستار، به ترتیب بسامد عبارت اند از: «خون»، «سایه»، «کلید»، «چراغ» و «عشق». معانی ضمنی برخاسته از این واژه‌ها گاه به سبب مجاورت با واژه‌های دیگر در بافت کلام، تقویت می‌شود. یافته‌های این پژوهش نیز، تأثیر ناملایمات و خشونت‌های دوران پرآشوب شاعر، جست وجوی او در جهت دستیابی به امنیّت و آرامش و تلاش برای مقابله با مشکلات را نشان می‌دهد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - تحلیل رویکردهای شارحان مفتاح‌العلوم دربارۀ رابطه فن بدیع با فصاحت، بلاغت، معانی و بیان (قرن هفتم و هشتم)
  روح الله هادی مصطفی جلیلی تقویان
  بسیاری از پژوهشگران معاصر بلاغت بر این باور هستند که شرح هایی که بر کتاب‌های مشهور بلاغت مانند مفتاح العلوم، تلخیص المفتاح و... به نگارش درآمده است، اغلب در بردارنده مباحث تکراری و غیر خلاقانه است. هرچند نمی‌توان این رأی را به کلی رد کرد، بررسی دقیق این شرح ها نشان می چکیده کامل

  بسیاری از پژوهشگران معاصر بلاغت بر این باور هستند که شرح هایی که بر کتاب‌های مشهور بلاغت مانند مفتاح العلوم، تلخیص المفتاح و... به نگارش درآمده است، اغلب در بردارنده مباحث تکراری و غیر خلاقانه است. هرچند نمی‌توان این رأی را به کلی رد کرد، بررسی دقیق این شرح ها نشان می دهد که شارحان، گاه مسائلی تازه نیز در نوشته های خود بیان کرده اند. این مسائل تازه از دیدگاه تاریخ اندیشۀ بلاغی حائز اهمیت است. یکی از این مباحث، پیوند میان «بدیع» و بخش‌های دیگر علم بلاغت است. امروز برای ما طبیعی می نماید که بلاغت اسلامی را دارای سه قلمرو مجزّا به نام های «معانی»، «بیان» و «بدیع» بدانیم، لیکن در قرن‌های هفتم و هشتم، این استقلال به هیچ وجه امری مسلم نبوده است. در این مقاله آرای شارحان سکاکی دربارۀ جایگاه بدیع و نسبت آن با سایر قسمت های علم بلاغت تحلیل می‌شود. در میان این شارحان، چهار طبقه را می توان مشخص کرد که هر یک از آنها رأیی جداگانه دارند. این آرا بدین ترتیب است: 1. بدیع، بخشی از فصاحت است. 2. بدیع، بخشی از فصاحت و بلاغت است. 3. بدیع، بخشی از علم معانی و بیان است. 4. بدیع مستقل است و با هیچ کدام از بخش های دیگر ارتباط ندارد. در این مقاله به توصیف آرای این چهار طبقه و واکاوی دلایل این گونه گونی پرداخته شده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - بررسی معنایی- منظوری گزاره‌های امری در غزلیات حافظ و ارتباط آنها‌ با سبک فردی حافظ
  اصغر  شهبازی
  بررسی معنایی- منظوری گزاره‌های امری از موضوعات مرتبط با بلاغت (علم معانی) است. در نتیجة این بررسی‌ می‌توان جهت‌گیری اندیشه و دل‌سپردگی شاعران را به موضوعات مختلف دنبال کرد؛ زیرا معمولاً برداشت اولیه از گزاره‌های امری، امر و دستور است، درحالی‌که شاعران از گزاره‌های امری، چکیده کامل

  بررسی معنایی- منظوری گزاره‌های امری از موضوعات مرتبط با بلاغت (علم معانی) است. در نتیجة این بررسی‌ می‌توان جهت‌گیری اندیشه و دل‌سپردگی شاعران را به موضوعات مختلف دنبال کرد؛ زیرا معمولاً برداشت اولیه از گزاره‌های امری، امر و دستور است، درحالی‌که شاعران از گزاره‌های امری، معانی و اغراض مختلفی را در نظر دارند و این موضوع در اشعار حافظ با توجه به ساختار تعلیلی- استنتاجی بیشتر جملات امری اهمیّت بیشتری دارند؛ در این مقاله، گزاره‌های امری حافظ در 250 غزل نخست دیوان حافظ به روش تحلیل محتوا (رویکرد توصیفی- تحلیلی) بررسی شده‌اند و در نهایت مشخص شده که در 250 غزلِ نخستِ دیوان حافظ (معادل 2098 بیت)، در 724 بیت، جملة امری (554 بیت دارای امر مثبت و 170 بیت دارای امر منفی) وجود دارد و حافظ از این منظر، امرکنندة بزرگی است. از این تعداد، بسامد جملات امری با معانی تمنایی و ارشادی بالاست و شاید یکی از دلایل تفأل‌زدن به دیوان حافظ همین موضوع باشد. در بیش از 35 درصدِ این ابیات، از ساخت جملات مرکب امری- تعلیلی/ استنتاجی استفاده شده، به ‌گونه‌ای‌که خواننده پس از خواندن آن جملات امری، از نظر ذهنی اقناع می‌شود و تلخی نصیحت را فراموش می‌کند. در این مقاله همچنین جملات امری حافظ، بر اساس نوع گوینده، مخاطب و طلب بررسی شده‌اند و در تمام موارد سعی شده بین نتایج و سبک فردی حافظ ارتباطی جست‌وجو شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - برخی از وجوه معنایی واژۀ «کفر» در ترجمه‌های آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی
  گیسیا صفری جمال فرزندوحی
  بررسی وجوه و نظائر در قرآن کریم، اهمّیت ویژه ای دارد. چراکه فهم کامل و شامل یک متن وحیانی از کتابی آسمانی، روشنی‌بخش راه بشر خواهد بود. یکی از ابعاد این فهم، در ترجمه‌ها خود را نشان می‌دهد. مترجم در انتقال معانی والای این متن آسمانی، افزون بر امانت‌داری باید بر دانش‌های چکیده کامل

  بررسی وجوه و نظائر در قرآن کریم، اهمّیت ویژه ای دارد. چراکه فهم کامل و شامل یک متن وحیانی از کتابی آسمانی، روشنی‌بخش راه بشر خواهد بود. یکی از ابعاد این فهم، در ترجمه‌ها خود را نشان می‌دهد. مترجم در انتقال معانی والای این متن آسمانی، افزون بر امانت‌داری باید بر دانش‌های گوناگون قرآنی فائق باشد تا بتواند ترجمه ای کم‌نقص ارائه دهد. این پژوهش به‌دنبال بررسی آن است که آیا واژه های قرآن به همان معنایی که در برخورد اوّل از آنها به ذهن می آید به کار رفته اند؟ مترجمان در انتقال معانی آیات قرآن تا چه‌اندازه بحث وجوه و نظائر الفاظ را در نظر داشته اند؟ این پژوهش به بررسی چندمعنایی واژۀ «کفر» می پردازد تا پرسش‌های یادشده را با تطبیق بر این واژه، پاسخ گوید. در نگاشتۀ حاضر پس از ارائۀ تعریفی از وجوه و نظائر، واژۀ کفر در ترجمه های آقایان بهبودی، صادقی تهرانی، مجتبوی و مکارم شیرازی بررسی می‌شود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - نقش ادبیات عرب در خوانش واژگان حدیث با تطبیق بر حدیث «اَبخَلُ النّاسِ بِعَرضِهِ اَسخاهُم بِعِرضِه‏»
  سید محمد حسن مومنی 
  ادبیات عرب، گروهی از دانش‌ها با هم‌پوشانی و کارآیی متفاوت برای تفهیم و تفهّم بهتر سخن عربی است. در این میان دانش بلاغت افزون بر ایجاد زیبایی در کلام، القای معنا را آسان کرده و ظرایفی را در سخن ایجاد می‌کند. «بدیع» یکی از شاخه‌های دانش بلاغت است. معمولاً تصوّر می‌شود که چکیده کامل

  ادبیات عرب، گروهی از دانش‌ها با هم‌پوشانی و کارآیی متفاوت برای تفهیم و تفهّم بهتر سخن عربی است. در این میان دانش بلاغت افزون بر ایجاد زیبایی در کلام، القای معنا را آسان کرده و ظرایفی را در سخن ایجاد می‌کند. «بدیع» یکی از شاخه‌های دانش بلاغت است. معمولاً تصوّر می‌شود که بهره بدیع، تنها آراستن سخن است. این نگاشته نشان می‌دهد که تسلّط بر ادبیات و از جمله قواعد بدیع، افزون بر فهمِ آراستگی سخن و لذّت‌بردن از کلام متکلّم، بر خوانش درست سخن و فهم معنا و قیود و گستره آن نیز اثرگذار است. پرونده مقاله