-
دسترسی آزاد مقاله
1 - اثرپذیری سعدی از فردوسی بر اساس نظریۀ ترامتنیت
زينب نوروزي وحید علی بیگی سرهالیآثار سعدی، از برجستهترین نمونههای متون کلاسیک است که نمایندۀ تمامعیار فرهنگ و ادبیات فارسی است. وی در این آثار، از متون قبل از خود متأثر بوده است و ارتباطی که میان نوشته های قبل از سعدی با آثار او وجود داشته، کاملاً نمایان است. یکی از این آثار، شاهنامۀ فردوسی است. ه چکیده کاملآثار سعدی، از برجستهترین نمونههای متون کلاسیک است که نمایندۀ تمامعیار فرهنگ و ادبیات فارسی است. وی در این آثار، از متون قبل از خود متأثر بوده است و ارتباطی که میان نوشته های قبل از سعدی با آثار او وجود داشته، کاملاً نمایان است. یکی از این آثار، شاهنامۀ فردوسی است. هدف از این پژوهش، نشان دادن این ارتباط متنی میان آثار سعدی و شاهنامه فردوسی است که برای به انجام رساندن چنین عملی، از نظریۀ ترامتنیت «ژرار ژنت» که یک نظریۀ کامل در ارتباط بین متون است استفاده کرده ایم و پیوندی را که میان نوشته های سعدی و فردوسی دیده میشود، به طور کامل در تمام جنبه-های آن بررسی کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که آثار سعدی، نمونۀ کاملی از یک ترامتنیت محسوب می شود که با آوردن شواهد و با روش تحلیلی- توصیفی و شرح و تفسیر ابیات آن، وجود کامل ترامتنیتی را که نسبت به شاهنامه فردوسی در آثارش وجود دارد، به اثبات رسانیده ایم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - مطالعۀ سبکشناختی وجهنمایی در گلستان سعدی در چارچوب دستور نقشگرای نظاممند
احمد تمیمداری نیره صدریبخش اعظم گلستان سعدی در نوع ادبی تعلیمی از گونۀ اخلاقی است. اشتمال آثار تعلیمی بر باید ها و نباید های اخلاقی و ارتباط آن با مفهوم اجبار می تواند موجب ایجاد لحنی صریح و آمرانه در سخن و در پی آن، سبب انزجار مخاطب و بی تأثیر ماندن کلام بر او گردد. این مقاله می کوشد تا در چکیده کاملبخش اعظم گلستان سعدی در نوع ادبی تعلیمی از گونۀ اخلاقی است. اشتمال آثار تعلیمی بر باید ها و نباید های اخلاقی و ارتباط آن با مفهوم اجبار می تواند موجب ایجاد لحنی صریح و آمرانه در سخن و در پی آن، سبب انزجار مخاطب و بی تأثیر ماندن کلام بر او گردد. این مقاله می کوشد تا در محدودۀ مقوله دستوری وجهنمایی، در چارچوب زبان شناسی نقش گرای نظام مند و به عنوان مطالعه ای سبکشناختی، به این پرسش پاسخ دهد که سعدی در گلستان، در تبیین مضامین تعلیمی از چه شگرد هایی بهره جسته است که سخنش نه تنها ملال انگیز نیست، بلکه در طول تاریخ، موفق به جلب مخاطبان بی شماری شده است. در این پژوهش، پس از بیان مسئله، مرور پیشینۀ مطالعات وجه نمایی در ایران و معرفی مختصر سبک شناسی نقش گرا، به توصیف مقولۀ وجه نمایی از دیدگاه هلیدی پرداخته ایم. پس از آن، نمونه هایی از تجزیه و تحلیل سبک-شناختی که در چند متن گزینش شده از گلستان بر اساس متغیر وجه نمایی صورت گرفته است، به همراه نمودار آمار داده ها ارائه شده و سپس تجزیه و تحلیل داده ها آمده است و در پایان نیز نتایج و یافته های تحقیق ذکر شده است. نتایج آماری این پژوهش حاکی از آن است که در گلستان، در تبیین مضامین تعلیمی، امکاناتی از حوزۀ وجه نمایی به کار رفته است که در عین حفظ صبغۀ تعلیمی سخن، کلام را غیر مستقیم می سازند و از میزان صراحت بیان می کاهند و بر ملایمت لحن سخن و در نتیجه بر تأثیر گذاری آن می افزایند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - کارکردهای زیباییشناسی پیش آیی فعل در غزل سعدی
سوسن جبری پرند فیاضمنشساختارهای نحوی به نوعی منعکس کنندة ادراک و دریافت ما از واقعیتهای بیرونی و درونی و بیان کنندة مجموعه روابطی هستند که ذهن در قالب زبان، میان پدیدهها ایجاد میکند. شکلگیری ساختارهای نحوی بر اساس نظام اندیشه و تفکر ما و کاملاً غریزی و ناآگاه است؛ اما شاعر تا حدودی آگاها چکیده کاملساختارهای نحوی به نوعی منعکس کنندة ادراک و دریافت ما از واقعیتهای بیرونی و درونی و بیان کنندة مجموعه روابطی هستند که ذهن در قالب زبان، میان پدیدهها ایجاد میکند. شکلگیری ساختارهای نحوی بر اساس نظام اندیشه و تفکر ما و کاملاً غریزی و ناآگاه است؛ اما شاعر تا حدودی آگاهانه با استفاده از الگوهای نحوی، اندیشه و عاطفه خود را زیباتر و رساتر بیان میکند. یکی از این الگوها آن است که فعل بر برخی ارکان جمله پیشی میگیرد. موضوع مقاله حاضر بررسی کارکردهای این نوع ساخت نحوی در غزل سعدی است. نقد و تحلیل متن شاهکارها از این بُعد، میتواند زمینه ساز خلاقیتهای ادبی شود. کارکردهای این گونه از آشناییزدایی نحوی عبارت است از: کارکردهای ساختاری چون خلق موسیقی قویتر، حفظ حس کوتاهی جمله، گسترشپذیری، استقلال رکن در عین داشتن پیوندهای نحوی و تکمیل معنا و انسجام ساختاری و کارکردهای معنایی چون افزایش معنا؛ تأکید، بزرگنمایی و کوچکنمایی، بیان کلیت و تعمیم معنا، بیان کلی زمان و مکان، خلق ایجاز، توان تفسیرپذیری، تعلیق و انتظار، برجستگی توصیفات، حرکت و پویایی، انگیزش عاطفی، خیالانگیزی، ایجاد لذت و انسجام معنایی. بنابراین پیشآیی فعل، یکی از اسرار زیبایی غزل سعدی است که در کنار دیگر شگردهای زبانی به شیوهای حیرت انگیز، خواننده را در اندیشه و عاطفه شاعر سهیم میگرداند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - سه نگاه به مرگ در ادبیات فارسی
مرتضي فلاحمرگ بزرگترین رویداد زندگی هر انسانی است و همیشه ذهن و اندیشة آدميان را به خود مشغول میدارد. در ادبیات مکتوب دینی و غیر دینی ایران قبل و بعد از اسلام، بیشترین جست و جوها و دل مشغولیهاي نویسندگان و شاعران و عالمان، در این خلاصه میشود تا راهی برای فرار از مرگ یا چیرگ چکیده کاملمرگ بزرگترین رویداد زندگی هر انسانی است و همیشه ذهن و اندیشة آدميان را به خود مشغول میدارد. در ادبیات مکتوب دینی و غیر دینی ایران قبل و بعد از اسلام، بیشترین جست و جوها و دل مشغولیهاي نویسندگان و شاعران و عالمان، در این خلاصه میشود تا راهی برای فرار از مرگ یا چیرگی بر هول و هراس ناشی از آن بیابند. اگر از ادبیات باستانی ایران و نخستين اسطورهها و حماسههاي آن دوران بگذریم، در آثار ادبی منثور و منظوم فارسی بعد از اسلام، که نخستين آثارش از میانة قرن سوم بر جای مانده است، جا به جا، شاهد چنین دغدغة تاریخی هستیم. با کمی اغماض، تلاشهای شاعران و نویسندگان ایران بعد از اسلام برای غلبه بر مرگ يا كاهش دغدغة ناشی از آن را میتوان در سه شیوه یا در سه اندیشه منحصر و محدود کرد: نخست كساني که آن را ستودهاند و به گرمی از آن استقبال کردند. مولانا جلال الدین محمد بلخی، بزرگترین نماینده این گروه به شمار میآید. دوم، دستهای که با نفرت و کراهت به مرگ نگریستند و برای غلبه بر آن، به خوشباشي و اغتنام فرصت روی آورده، کوشیدهاند، با این کار، از هول و هراس ناشی از مرگ بكاهند. خیام را باید پیشرو و نماینده کامل این دسته به حساب آورد. سوم، گروهی که واقعگرايانه به آن نگريسته، مرگ و زندگی را چونان دو روی یک سکه دیده و كوشيدهاند، ضمن بهره بردن از نعمات این جهان و خدمت به جامعه انسانی، توشه و زادِ راه زندگی دو جهان را در دوره زندگانی خویش فراهم آورند. اینان نه زندگی را فدای مرگ کردند و نه مرگ را فدای زندگانی. سعدی شیرازی بزرگترین نماینده این دسته به حساب میآید. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - هنر شروع داستان در حكايات سعدي و داستانهاي كوتاه غرب
مسعود نوروزیان شادمان شکروی افسانه صحتيداستان کوتاه، از نظر فشردهسازی و حذف و گزینش، روند تکاملی را طی کرده است که برخي مراحل و نشانههاي آن، در آثار ناب کلاسیک ادبیات فارسی و شاید برجستهتر از همه، گلستان سعدی، ديده ميشود. هنر آغاز یا به عبارتی انتخاب نقطه آغاز پیش از آنکه در آثار نویسندگان بزرگ امروز تجل چکیده کاملداستان کوتاه، از نظر فشردهسازی و حذف و گزینش، روند تکاملی را طی کرده است که برخي مراحل و نشانههاي آن، در آثار ناب کلاسیک ادبیات فارسی و شاید برجستهتر از همه، گلستان سعدی، ديده ميشود. هنر آغاز یا به عبارتی انتخاب نقطه آغاز پیش از آنکه در آثار نویسندگان بزرگ امروز تجلی يابد، در حکایات گلستان ديده ميشود. جایی که انتخاب نقطه شروع مناسب، سبب شده است تا منحنیهای ادراکی و احساسی در کوتاهترین زمان ممکن بر هم منطبق شده، برداشت ذهنی و حظ حسی به صورت تلفیق شده در سیستم عصبی خواننده پدید آید. در این پژوهش، با نگرشي کالبدشکافانه، نوع آغازهای سعدی با آغازهای نویسندگان برجسته داستان کوتاه جهان مقایسه شده است. در این مقایسه چند عامل اساسی ملاک قرار گرفته؛ از جمله استفاده از هنر حذف و گزینش در آغازها، حذف زمانی، القای باورپذیری از طریق مستندسازی، هنر چینش واژهها، و نوع به کارگیری ریتم براي تعمیق باورپذیری حکایات. نتیجه بررسی نشان داده است که دامنه نبوغ سعدی، به طور غریزی این عناصر را پیش از آنکه ادبیات غرب از طریق اکتسابی در نگارش داستانهای کوتاه و به ویژه داستانهای کوتاه موسوم به مینیمال، به کار گیرد، در حکایات خود، پوشش داده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی تطبیقی تعلیم و تربیت در آثار سعدی و اشعار تاگور
احمد حسنی رنجبر کاینا ابراهیمیبیگمان، ملل گوناگون تعلیم و تربیت خود را مرهون خردمندانشان هستند. برای شناخت آرای تربیتی در ایران و کشورهایی که از نظر این افکار، نزدیکی و مشابهتی با آن دارند، مطالعۀ اندیشههای سعدی و تاگور مناسب و مهم به نظر رسید. توجه به این پرسش بنیادین که «میان مضمونهای شعری سعدی چکیده کاملبیگمان، ملل گوناگون تعلیم و تربیت خود را مرهون خردمندانشان هستند. برای شناخت آرای تربیتی در ایران و کشورهایی که از نظر این افکار، نزدیکی و مشابهتی با آن دارند، مطالعۀ اندیشههای سعدی و تاگور مناسب و مهم به نظر رسید. توجه به این پرسش بنیادین که «میان مضمونهای شعری سعدی و تاگور چه تفاوتها یا شباهتهایی وجود دارد؟» موجب شکلگیری این تحقیق گشته است. بیشک تأثیر دلایل فرهنگی، اقلیمی، دانشی، سیاسی، اجتماعی و... در شکلگیری این افکار نقش پررنگی داشته است و عامل به وجود آمدن شباهتها و تفاوتهایی در موضوعات مبنایی است، مانند: توجه به ماهیت تربیت، ارزشمندی زندگی، مرگ، پیری، سخن و... . اما شاعران مورد نظر گاهی در هر موضوع، افکار خاص خود را دارند که کاملاً با دیگری متضاد یا مستقل است. مقالة حاضر به بررسی فراز و نشیبهای آرای تربیتی این شاعران و هم سویی یا استقلال هر یک میپردازد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تحلیل انتقادی شیوۀ روایتپردازی حکایتی از گلستان سعدی (جوان مشتزن)
طیبه پرتویراد مصطفی گرجییکی از مقوله های مهم که ذهن و ضمیر پژوهشگران ادبی را به خود معطوف کرده و با بررسی فنّ روایت پردازی شاعران و نویسندگانی است که در حوزه روایتپردازی صاحبنام بوده اند. کشف راز و رمز این روایتپردازی ها هم می تواند ارزش آثار پیشینیان را آشکارتر کند و هم به نویسندگان امروز چکیده کاملیکی از مقوله های مهم که ذهن و ضمیر پژوهشگران ادبی را به خود معطوف کرده و با بررسی فنّ روایت پردازی شاعران و نویسندگانی است که در حوزه روایتپردازی صاحبنام بوده اند. کشف راز و رمز این روایتپردازی ها هم می تواند ارزش آثار پیشینیان را آشکارتر کند و هم به نویسندگان امروز در راستای دستیابی به فنون روایی تأثیرگذار یاری رساند. در این بین، گلستان سعدی یکی از آثاری است که با تعمق بیشتر میتوان به لایههای عمیقتر آن دستیافت و با بازخوانی و دیگرگونه خوانی آن، ظرفیت های ادبی تازهای را در آن یافت. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانهای و به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تحلیل انتقادیِ گفتمان روایی و ساختار روایت پردازی حکایت «جوان مشتزن» در باب سوم گلستان میپردازد و به مخاطب نشان میدهد که سعدی تا چه حد در گفتمان موجود توانسته است براي القاي معاني و انديشههاي موردنظر خود، شکل متناسب با آن را بيابد و بر اساس همگونی شکل و محتوا به خلق اثری بپردازد که ابعاد گوناگون یک اثر هنری را توأمان داشته باشد و پاسخگوی مخاطبان در طول اعصار مختلف باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - آمیزۀ مفهومی جنگ و شکار و عشق در غزلیات سعدی با تکیه بر نظریۀ «فوکونیه» و «ترنر»
مرضیه اصغرنژاد فرید نسرین فقیه ملک مرزبانهدف این پژوهش، تبیین آمیزۀ مفهومی جنگ و شکار و بررسی ابعاد خاص حوزۀ آمیخته در غزلیات سعدی بر اساس نظریه «فوکونیه» و «ترنر» است. در غزلیات سعدی یکی از مفاهیم شناختی پربسامد، جنگ و شکار به عنوان حوزه درونداد برای عشق است. نظریۀ آمیزۀ مفهومی به عنوان ابزاری کارآمد در درک چکیده کاملهدف این پژوهش، تبیین آمیزۀ مفهومی جنگ و شکار و بررسی ابعاد خاص حوزۀ آمیخته در غزلیات سعدی بر اساس نظریه «فوکونیه» و «ترنر» است. در غزلیات سعدی یکی از مفاهیم شناختی پربسامد، جنگ و شکار به عنوان حوزه درونداد برای عشق است. نظریۀ آمیزۀ مفهومی به عنوان ابزاری کارآمد در درک چگونگی تعامل نظام مفهومی با حوزه های آن به کار گرفته می شود. فوکونیه و ترنر، نظریۀ الگوی چندفضایی یا شبکه ای را مطرح کردند. در الگوی شبکه ای، مفاهیم مشترک دو حوزۀ دروندادی، فضای عام را می سازند. علاوه بر این تعامل این دو حوزۀ دروندادی، فضای آمیخته ای را پدید میآورد که ساختار مفهومی آن به تنهایی از فضاهای دروندادی درک نمی شود. در این پژوهش نشان خواهیم داد که عمده مفاهیم در عشق بر محور معشوق و الفاظ خاصی که در وصف او به کار گرفته میشود، استوار است و در حوزۀ آمیخته مفاهیمی پارادوکسیکال مانند مرگی که حیات ابد است یا اسارت عین آزادی مطرح می شود. پس از ترسیم ابعاد آمیزه مفهومی جنگ و شکار خواهیم کوشید به این پرسش پاسخ دهیم که پارادوکس حاصل در حوزه آمیخته چگونه ایجاد می شود. فرضیه آن است که پارادوکس حاصل در آمیزه ناشی از تأثیر مفاهیم عرفانی عشق در گفتمان صوفیانه بر الگوهای ذهنی شاعر است، حتی اگر غزل در ردیف غزل های عاشقانه قرار داشته باشد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - الهامبخشی شاعران شیراز (سعدی و حافظ) به اشعار روسی
مرضیه یحیی پور جان اله کریمی مطهردر این پژوهش ضمن معرفی شاعرانی مانند میخائیل آلکسئی یویچ کوزمین، ايگور واسيلييويچ سوريانين، دميتري باريسوويچ كِدرين و ايليا لِوُويچ سيلوينسكي که در اشعار خود از شاعران شیراز، سعدی و حافظ الهام گرفتهاند، به بررسی اشعار آنها با مضامین همسان ادبیات فارسی و اندیشه های شا چکیده کاملدر این پژوهش ضمن معرفی شاعرانی مانند میخائیل آلکسئی یویچ کوزمین، ايگور واسيلييويچ سوريانين، دميتري باريسوويچ كِدرين و ايليا لِوُويچ سيلوينسكي که در اشعار خود از شاعران شیراز، سعدی و حافظ الهام گرفتهاند، به بررسی اشعار آنها با مضامین همسان ادبیات فارسی و اندیشه های شاعران شیراز پرداخته شده است. هدف پژوهش، بررسی نوع نگاه شاعران روسی به آثار سعدی و حافظ و پاسخ به این پرسش است که شاعران روسی به چه بنمایههایی از شعر آنها توجه نشان داده اند. برای نمونه بازتاب مضامین اخلاقی چگونه بوده است؟ آیا علاوه بر اخلاقیات به سبک های ادبی هم توجه داشته اند؟ با توجه به اینکه برخی از شاعران روسی به سبک غزل سرایی شاعران ایرانی علاقه و توجه نشان دادهاند، آیا با اثرپذیری از شاعران فارسی به این سبک شعری روی آوردند و چه کسانی و تحت تأثیر چه شاعرانی از ایران به این سبک رجوع کردند؟ در مقاله به دوره ای که در آن بیشترین توجه به شاعران شیراز شده و همچنین به دلایل این گرایش پرداخته خواهد شد. شاعران پرآوازۀ سده-های نوزدهم و بیستم ادبیات روسی، توجهی خاص به اندیشه های شاعران شیراز داشتهاند. در بررسی های انجام شده روشن شد که نوع تأثیرگذاری و گرایش گوناگون بوده است. همچنین در این مقاله به بررسی دلایل علایق و گرایش شاعران روسی یادشده به اشعار شاعران شیراز (حافظ و سعدی) پرداخته می-شود. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - تحلیل بسترهای بلاغت در آثار سعدی و تعمیمپذیری آن در زبان و ادبیات فارسی
فرهاد محمدیبرای درکِ بلاغت زبان فارسی و کشف و شناساییِ قواعد و اصول آن، لازم است که از مطالعه و تحلیل ساخت های نحویِ آن شروع کرد. از این طریق مشخّص می شود که ساخت های نحوی در حالتِ عادی و خنثی چه نظم و ترتیبی دارند و در موقعیتهایی که القای غرضِ بلاغی و معنای خاصی مدّنظر است، چه ت چکیده کاملبرای درکِ بلاغت زبان فارسی و کشف و شناساییِ قواعد و اصول آن، لازم است که از مطالعه و تحلیل ساخت های نحویِ آن شروع کرد. از این طریق مشخّص می شود که ساخت های نحوی در حالتِ عادی و خنثی چه نظم و ترتیبی دارند و در موقعیتهایی که القای غرضِ بلاغی و معنای خاصی مدّنظر است، چه تغییراتی پیدا می کنند؛ زیرا ساخت نحوی که همان چگونگیِ نظم و ترتیب اجزاست، بر اساسِ معنا و اغراضِ بلاغی شکل می گیرد. هر نوع «تغییر در جایگاه دستوری و معمولی اجزا»، «دگرگونی در صورتِ جمله ها» و هرگونه «حذف یا اضافه ای» که در کلام صورت می گیرد، ناشی از اغراض بلاغی است. این مقاله با تکیه بر سخن سعدی به عنوانِ نمونۀ بارز بلاغتِ زبان فارسی، به بررسی مهم-ترین بسترهای بلاغت در نحوِ زبان فارسی می پردازد که انتقالِ معنا و القای اغراضِ بلاغی از طریق آنها صورت می گیرد. هدف از این پژوهش، شناسایی بستر های کلان و کلّیِ نحو زبان فارسی در القای اغراض بلاغی است که هر کدام از آنها می تواند مصداق های زیادی را شامل شود. همچنین سعی بر این است تا نشان داده شود که معمولاً با هر کدام از این ظرفیت ها، چه معانی و اغراض و مقاصدی بیان می شود. نتیجۀ کار نشان می دهد که «جابه جایی اجزای کلام»، «تغییر در ساخت و صورت جمله ها» و «افزایش و کاهش نحوی»، ظرفیت هایی هستند که برای بیان اغراض بلاغی در نحو زبان فارسی کاربرد دارند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی تطبیقی اخلاق کاربردی در صحیفه سجادیه و بوستان سعدی
لیلا مرادی سید محمد امیری محبوبه خراسانیاخلاق کاربردی شاخهای از اخلاق هنجاری است که به واسطه تمرکز بر جزئیات، از دو شاخه فرا اخلاق و نظریههای هنجاری متمایز میگردد. درباره ماهیت، محتوا و شیوههای استدلال آن، اتفاق نظر وجود ندارد. یکی از مسائل مهمّ و کلیدی در ادبیّات و بیانات ائمۀ اطهار (ع) که مورد توجه قرار چکیده کاملاخلاق کاربردی شاخهای از اخلاق هنجاری است که به واسطه تمرکز بر جزئیات، از دو شاخه فرا اخلاق و نظریههای هنجاری متمایز میگردد. درباره ماهیت، محتوا و شیوههای استدلال آن، اتفاق نظر وجود ندارد. یکی از مسائل مهمّ و کلیدی در ادبیّات و بیانات ائمۀ اطهار (ع) که مورد توجه قرار گرفته؛ اخلاق کاربردی است. اخلاق کاربردی در جهان بینی توحیدی اسلامی و تبیین رابطۀ آدمی با خداوند در تعالیم اسلامی، از جایگاه ممتازی برخوردار است. در آموزه های ادبی واسلامی منابع اصلی واصیل دینی، یعنی: قرآن سنّت پایبندی به مؤلّفه ها وشاخص های اخلاق کاربردی لازمۀ نیکبختی بشروسعادت وی دردو جهان فانی وباقی شمرده شده است. اخلاق کاربردی با آسیب شناسی نفس آدمی و شناخت کمینگاه های شیطانی در نفس، درصدد اصلاح بیماری های درونی است .در ایـن مقاله به بررسی تطبیقی اخلاق کاربردی در صحیفۀ سجّادیّه وبوستان سعدی می پردازیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - اخلاق مدیریّتی در مرزبان نامه و نصیحة الملوک
طواق گلدی گلشاهینصیحة الملوک سعدی و مرزباننامه، اثر مرزبانبنرستم که بعدها توسط وراوینی، به نثر فنّی پیچیدهای آراسته و نگارش یافت، دو اثر از گنجینه تاریخی ادب فارسی محسوب میشوند که هر کدام از آنها به سبک و شیوه ی مخصوص به خود، مبانی و اصول مدیریّتی و الگوهای اخلاقی مدیریّتی را که چکیده کاملنصیحة الملوک سعدی و مرزباننامه، اثر مرزبانبنرستم که بعدها توسط وراوینی، به نثر فنّی پیچیدهای آراسته و نگارش یافت، دو اثر از گنجینه تاریخی ادب فارسی محسوب میشوند که هر کدام از آنها به سبک و شیوه ی مخصوص به خود، مبانی و اصول مدیریّتی و الگوهای اخلاقی مدیریّتی را که در آن دوران، بهشدّت در تشابه و تقارن با طرق کشورداری و حکمرانی بوده، نشان دادهاند. در هر دو اثر، لزوم مراعات و پاسداشت آموزههای اخلاقی و دینی و متخلّق بودن پادشاه به فضایل و خصلتهای پسندیده ی اخلاقی چون احسان و بخشش، عدل و انصاف، اعتدال و میانهروی، خوشخُلقی و مردمداری و نظایر آن، گوشزد شده است. همچنین، توجّه به اطرافیان و زیردستان، چگونگی رفتار و سلوک با آنان، کیفیّت مراوده و رفتار با بخشها و طبقات مختلف مردم و نیز چگونگی مواجهه با دشمنان و بدخواهان، از مهمترین و عمدهترین مسائلی بوده است که این دو اثر، بدان پرداختهاند. مطالعهی این آثار به روشنی نشان میدهد که سعدی در نصیحة الملوک، بی هیچ تکلّف و اطنابی، مقصود خود را در قالب نصایحی کاملاً روشن و صریح و خطاب به حاکم و سلطان جامعه بیان کرده است درحالیکه در مرزباننامه، این مهم با استفاده از زبانی فنّی و به شدّت متکلّف و سنگین و مشحون از صنایع مختلف ادبی و در قالب تمثیلات و افسانههایی از زبان حیوانات و جانوران مختلف و در لفافه ی سخنان چندپهلو و رمزگونه بیان شده است که البته با وجود اختلافات و تفاوتهایی در دو اثر، میتوان قرابت و مشابهت بسیاری را در مفاهیم و مضامین کلی و بنیادین آنها که عبارت از چگونگی مدیریّت، سیاست و حکمروایی بوده است یافت. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - بررسی و تحلیل توقیفیت اسماء و صفات حق تعالی در کلیات سعدی
انور ضیائیاصطلاح اسماء و صفات، مانند اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات معارف اسلامی ، ریشه قرآنی دارد .از جمله اندیشه های پر سابقه در کلام اسلامی ، قول به توقیفی بودن اسماء و صفات الهی است که از این میان اهل حدیث، اهل ظاهر و حتی اشاعره و ماتریدی عقیده دارند که باید خداوند را تنها با ن چکیده کاملاصطلاح اسماء و صفات، مانند اکثر قریب به اتفاق اصطلاحات معارف اسلامی ، ریشه قرآنی دارد .از جمله اندیشه های پر سابقه در کلام اسلامی ، قول به توقیفی بودن اسماء و صفات الهی است که از این میان اهل حدیث، اهل ظاهر و حتی اشاعره و ماتریدی عقیده دارند که باید خداوند را تنها با نامها و صفاتی که در کتاب و سنت وارد شده است، نامگذاری و وصف کرد و اسماء و صفات دیگر را بدعت میدانند. از دیدگاه معتزله، أسماء و صفات الهی توقیفی نیست و نامیدن و توصیف حق تعالی به نام ها و صفاتی که در قرآن و روایات نیامده است نیز رواست ،در حالی که عرفا و صوفیه و بسیاری از نزدیکان به آنها، عقیده دارند که خداوند را به هر نام نیکویی میتوان خواند. سعدی که تحت تأثیر افکار و اعتقادات اشاعره بوده به کرّات، خداوند را به نام ها و توصیفاتی می خواند که در کتاب و سنت عیناً ذکر شده است . لذا در این تحقیق با توجه به اشعری مسلک بودن سعدی، به روش توصیفی –تحلیلی با استخراج اسماء و صفات در کلیات، به بررسی دیدگاههای او در خصوص توقیفیت اسماء و صفات خواهیم پرداخت تا ببینیم سعدی تا چه اندازه افکار و عقایدش در خصوص توقیفیت اسماءو صفات با اشاعره مطابقت دارد پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - بررسی رابطه ترامتنی غزل رهی معیری با سعدی
هوشنگ محمدی افشار مبین صالحی نیاچکیده سخنوران برجستة ادب فارسی هرکدام در برخی از انواع ادبی دستی توانا داشته اند. به گونه ای که آن نوع ادبی را به شاخص و معیاری برای آثار ادبی دیگر تبدیل کرده اند و آثارشان به عنوان مادر متن مورد توّجه شاعران، نویسندگان و دیگر هنرمندان قرار گرفته است. از جملة این سخ چکیده کاملچکیده سخنوران برجستة ادب فارسی هرکدام در برخی از انواع ادبی دستی توانا داشته اند. به گونه ای که آن نوع ادبی را به شاخص و معیاری برای آثار ادبی دیگر تبدیل کرده اند و آثارشان به عنوان مادر متن مورد توّجه شاعران، نویسندگان و دیگر هنرمندان قرار گرفته است. از جملة این سخنوران بزرگ، از «سعدی شیرازی» – استاد مسلّم غزل فارسی – می توان نام برد. بسیاری از غزلسرایان در شیوة شاعری خود متأثر از سبک سخن سعدی هستند. یکی از غزلسرایان معاصر که در شیوة سخن پردازی و انتخاب واژگان، ترکیبات، مضمون، محتوا و نوع نگاه بیش تر از دیگران از سعدی متأثر است، «محمّدحسن رهی معیّری» (1347 – 1288) است. این مقاله سعی دارد کیفیّت تأثیرپذیری رهی معیّری از سعدی در غزل را بر مبنای نظریة «ترامتنیت ژرار ژنت» بررسی و تحلیل کند. این نظریه کلیة روابط یک متن با متون دیگر را بررسی و بیان می کند و کیفیّت تأثیر و تأثر «پیش متن» و «بیش متن» را مشخص و وجوه آن را متمایز می سازد. آنچه از نتایج این گفتار حاصل شده ، عبارت است از: چگونگی برخورد رهی با غزل سعدی و استفاده از واژه ها و ترکیبات به شکل صریح و غیر صریح، پردازش مضمون و موضوع، نوع نگاه و برداشت رهی از شعر سعدی در موضوعات متفاوت و کیفیّت تقلید یا تغییر نگاه به مضامین شعری سعدی که به شیوة تحلیلی - توصیفی بر اساس روش کتابخانه ای تنظیم گردیده است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - بررسی تشبیه تفضیل در غزلیات سعدی
زهرا دهقانیاین مقاله، یکی از صور خیال شاعرانه، یعنی تشبیه تفضیل را، در غزلیات سعدی، بررسی می کند؛ در آغاز، به جایگاه و ارزش تشبیه، در ادبیات و نقد ادبی می پردازد، آن گاه شیوه های نوسازی تشبیه را معرفی می کند و به بررسی تشبیه تفضیل در اشعار این شاعر می پردازد و در نهایت نیز کلام را چکیده کاملاین مقاله، یکی از صور خیال شاعرانه، یعنی تشبیه تفضیل را، در غزلیات سعدی، بررسی می کند؛ در آغاز، به جایگاه و ارزش تشبیه، در ادبیات و نقد ادبی می پردازد، آن گاه شیوه های نوسازی تشبیه را معرفی می کند و به بررسی تشبیه تفضیل در اشعار این شاعر می پردازد و در نهایت نیز کلام را با بیان ارتباط محتوای غزل و تشبیه تفضیل وکارکردهای زیبا شناسی آن به پایان می برد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - بررسی تطبیقی نگاه سعدی و منوچهری به طبیعت
خسرو محمودیبه کارگیری عناصر طبیعی و آفاقی به عنوان یکی از درون مایه های شعر فارسی از جمله مضامینی است که ايرانيان از گذشته تا به حال بر اهميت و نقش آن در زندگي فردي و اجتماعي واقف بوده اند. در اين پژوهش، نگاه منوچهری دامغانی و سعدی شيرازی- دو نماينده ی توانمند سبك خراسانی و عراقی- چکیده کاملبه کارگیری عناصر طبیعی و آفاقی به عنوان یکی از درون مایه های شعر فارسی از جمله مضامینی است که ايرانيان از گذشته تا به حال بر اهميت و نقش آن در زندگي فردي و اجتماعي واقف بوده اند. در اين پژوهش، نگاه منوچهری دامغانی و سعدی شيرازی- دو نماينده ی توانمند سبك خراسانی و عراقی- به طبیعت با ذكر شواهد شعری به دقت مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت. مهمترین دستاوردی که از این تحقیق به دست آمد آنست که منوچهری شاعری آفاقی است و شادی را در دل طبيعت همراه با صوت دل انگيز پرندگان بر سر شاخه های درختان، شراب و ميگساری و بودن با معشوقكان می بیند؛ در حالی كه شعر سعدی گرچه آفاقی نیز است، اما، بیشتر از امور انفسی و مفاهيمی چون احسان، خردورزی، توجه معشوق به عاشق حکایت می کند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - حسّامیزی استعاری یا مطابقتهای میانوجهی؟ بررسی عبارات چندوجهی در «بوستان» سعدی در چارچوب معناشناسی شناختی
محمود نقی زادهحسامیزی یا آمیختگی حسی در زبان به صورت عبارتهای میانوجهی تجلی مییابد و در آن، بینِ واژههای مربوط به وجوه حسی مختلف، انتقال معنا صورت میگیرد. تحقیق حاضر با هدف بررسی سازوکارهای دخیل در تفسیر عبارات میانوجهی در بوستان سعدی و با بهرهگیری از رویکرد معناشناسی شناختی ا چکیده کاملحسامیزی یا آمیختگی حسی در زبان به صورت عبارتهای میانوجهی تجلی مییابد و در آن، بینِ واژههای مربوط به وجوه حسی مختلف، انتقال معنا صورت میگیرد. تحقیق حاضر با هدف بررسی سازوکارهای دخیل در تفسیر عبارات میانوجهی در بوستان سعدی و با بهرهگیری از رویکرد معناشناسی شناختی انجام میشود. در این پژوهش، نقشِ بدنمندی معنا، مؤلفههای فرهنگی و محتوای ارزشی واژههای حسی و همچنین جایگاه معماری ذهن انسان در انتقال گزاره از یک وجه حسی به وجه حسی دیگر و همچنین برداشت معانی تحتاللفظی و غیر تحتاللفظی از عبارات میانوجهی بررسی می¬شود. دادههای این تحقیق از طریق مطالعة بوستان سعدی و استخراج عبارات حسی جمعآوری میشود و به شیوهای توصیفی تجزیه و تحلیل می¬شود. نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان میدهد که درک ما از انتقال معنا بین حوزههای حسی نه از طریق استعارة صرف، بلکه به شیوهای تلفیقی صورت میگیرد. بر این اساس، انتقال معنا در ساختارهای میانوجهی در بوستان سعدی ممکن است بر پایة همبستگی تجربی میان مفاهیم متفاوت، رابطة مجاز مفهومی بین دو پدیده یا بر پایة محتوای ارزشی واژههای حسّی صورت گیرد. بعلاوه گویشوران زبان فارسی به کمک مفاهیم روانشناختی اولیهای که همه حوزههای تجربه حسی را در برگرفته و در حضور محرکهای مشخص فعال میشود، معانی تحتاللفظی متعددی از واژههای حسی در بوستان سعدی برداشت میکنند. ضمن اینکه مؤلفههای فرهنگی زبان فارسی در پالایش مفاهیم و جلوگیری از بروز و ظهور عناصر ناسازگار در زبان نقش دارند پرونده مقاله