«شهرها» نه تنها بستر شکل گیری نهادهای سیاسی و مدنی، و بخش جدایی ناپذیر فرآیند نوسازی و توسعه اجتماعی-اقتصادی هستند، بلکه کانون اصلی رویدادها، کنش و واکنش ها، و انواع مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی نیز می باشند. شهر به عنوان یک پدیده مدرن، معرف جایگاه و نقش ملت ها در روند توسعه تعاملات و مناسبات مذکور است. امروزه با طرح الگوهای جدید و راهبردهای کارساز برای سازماندهی فضای شهری و افزایش نقش سیاسی و استراتژیک شهرها، شهرها به کانون مطالعات در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک تبدیل شده اند. دراین راستا، جغرافیدانان سیاسی، بیش از هر چیز بر بعد سیاسی فضای-شهری، شهروندان، حکومت محلی، اقتصادشهری، وکلانشهرها/جهان شهرها تمرکز یافته اند. اما اینکه چگونه پدیده شهر از نگاه جغرافی دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها مورد مطالعه قرار می گیرد، پرسشی است که مقاله حاضر همراه با تحلیل نظریه ها و دیدگاه های دو تن از برجسته ترین جغرافی دانان سیاسی به آن می پردازد. نتایج این تحقیق با روش توصیفی_تحلیلی نشان می دهد، پدیده شهر بصورت چندبعدی در قالب مباحث نظری و کاربردی از سوی جغرافی دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها با تاکید بر عناصر محوری سه گانه فضا، سیاست و قدرت مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. بعنوان نمونه، ژان گاتمن با ارائه نظریه مگالوپلیس ها، براین باور است که رشد مگالوپولیس ها منجر به ایجاد یک نظم سیاسی جدید بر اساس جامعۀ شهرهای جهانی خواهد شد. همچنین، کوین کاکس به بررسی رابطه «جغرافیا و سیاست شهری»؛ می پردازد. و ضمن تمرکز بر مناقشات موقعیتی و سیستم های سیاسی براین باور است که تحلیل گران مدرن مناقشات، نسبت به روابط فضایی– فاصله طبیعی، مجاورت، توزیع و پرسش های نظری و تجربی مربوط به مقیاس جغرافیایی– بی توجه بوده اند. پرونده مقاله

با گسترش شهرها و شهرنشینی خصوصاً در کلان‌شهرها، بسیاری از مناطق نظامی که در بیرون شهرها احداث‌شده بودند در مناطق مسکونی شهر قرارگرفته‌اند. این پژوهش به دنبال جواب این پرسش است که آیا وجود مناطق نظامی در شهر اصفهان تأثیری بر امنیت شهروندان می‌گذارد؟ و از طرفی با در نظر گرفتن بعد مسافت چه رابطه‌ای بین فاصله از مناطق نظامی در شهر و امنیت شهروندان وجود دارد؟ بر این اساس با استفاده از نرم‌افزار GIS و SPSS وپرسشنامه طیف لیکرت این موضوع بررسی‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد زنان و دختران جوان و پسران نوجوان با کاهش فاصله نسبت به پادگان ‌44 و 55 اصفهان و مخصوصاً در شب احساس امنیت آنان به‌شدت کاهش می‌یابد همچنین ساکنین منازل مسکونی در زمان جنگ با توجه به‌احتمال حمله هوایی به مناطق نظامی احساس امنیت آنان تا فاصله 1500 متر کاملاً پایین است و با افزایش فاصله از پادگان احساس امنیّت بالا می‌رود. پرونده مقاله

چکیده موقعیت اقوام و مذاهب در پهنه سرزمینی کشور دارای اهمیت فراوانی در آمایش و چگونگی مدیریت فضایی و توسعه فضایی است. در صورتی که اقوام در مناطق مرزی وجود داشته باشند و گرایشات ناحیه‌گرایی در بین آن اقوام وجود داشته باشد این وضعیت کشور را با طیفی از فرصت و تهدید مواجه می کند. از یک طرف وجود اقوام در مناطق مرزی می‌تواند بعنوان لولاهای ژئوپلیتیکی عمل کرده و حوزه نفوذ کشور را ارتقا بخشد و از طرف دیگر گرایشات ناحیه‌گرایی قومی می‌تواند کشور را با تهدیدات امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مواجه کند. ایران با موقعیت منحصر به فرد خود در خاورمیانه دارای اقوام و مذاهب مختلفی در مناطق مرزی است که در آنسوی مرزها نیز این اقوام دارای عقبه جغرافیایی هستند. کردها در ایران دارای وجه مشترکات متعددی با هسته مرکزی کشور هستند ولی رویکرد امنیتی و تقدم امنیت بر توسعه در آمایش مناطق کردنشین با تاکید بر مناطق مرزی استان کردستان سبب شده که پتانسیل‌های باالقوه طبیعی و انسانی این مناطق بارور نشوند و توسعه نیافتگی این مناطق سبب بازتولید مشکلات امنیتی بگردد. این پژوهش از نوع کاربردی و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و منابع کتابخانه‌ای ـ اینترنتی به جمع‌آوری داده‌های مورد بحث پرداخته است و عوامل اثرگذار بر رویکرد امنیّتی در آمایش مناطق کردنشین ایران با تاکید بر مناطق مرزی استان کردستان را با استفاده از داده‌های موجود تبیین کرده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که عوامل ژئوکالچر، جغرافیایی ـ سیاسی، ژئواکونومی و ژئواستراتژیکی بر رویکرد امنیّتی در آمایش مناطق کردنشین ایران با تاکید بر مناطق مرزی استان کردستان تأثیر داشته است. پرونده مقاله

حکومت ـ ملّت ها از زمان شکل گیری با بحران های متعدّد سیاسی و ژئوپلیتیکی روبرو شده اند. در بحران های ژئوپلیتیکی که زمینۀ مناقشه بر سر کنترل و به دست آوردن یک یا چند ارزش جغرافیایی قابل ملاحظه است، باعث دیرپایی بحران و عدم حل وفصل آن می شود؛ زیرا مورد مناقشه در زمرۀ منافع ملّی محسوب می شود که امکان مصالحه بر سر آن برای طرف های درگیر وجود ندارد. جمهوری آذربایجان به عنوان مهم ترین بازیگر در منطقۀ ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی بعد از استقلال به دلیل گسترش طلبی ارضی ارمنستان با بحران ژئوپلیتیکی اشغال سرزمین مواجه شد. بحرانی که بعدها با مداخلۀ برخی قدرت ها جنبۀ بین المللی پیدا کرد. ایران به عنوان مهمّ ترین همسایۀ آذربایجان همواره سعی کرده تا به نحوی با مداخله در این بحران جایگاه خود را در میان بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای حفظ کند. بر این اساس تحقیق حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی در پی بررسی این سؤال اساسی است که عملکرد ایران برای حل بحران قره باغ چگونه ارزیابی می شود؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که بحران قره باغ با توجّه به چندلایه بودن، تداوم و پایداری بحران، تعدّد بازیگران و تعقیب اهداف ژئوپلیتیکی خاص توسط میانجی گران ابعاد پیچیده ای به خود گرفته است. ایران نیز بر اساس ماتریس پیچیدۀ بحران و نیز الزامات ژئوپلیتیکی خاص خود اهداف مختلفی را پیگیری می کند: از تشکیل ائتلاف سه گانه بین آذربایجان، ارمنستان و ترکیه جلوگیری کند، مانع از گسترش بحران به سمت مرزهای خود شود و در نهایت، نقش بازدارنده ای در باب حضور بازیگران فرامنطقه ای مانند اسرائیل و آمریکا در کنار مرزهای خود داشته باشد. پرونده مقاله