الگوهای جنگ شناختی در مواجهه با زنان ایرانی؛ چالش‌های هویتی و راهکارهای مقاومت اجتماعی

چکیده مقاله :

این مقاله به بررسی الگوهای شناختی و گفتمان‌های تأثیرگذار بر هویت زنان در جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. در برخی از فضاهای رسانه‌ای و تبلیغاتی، تلاش‌هایی برای بازتعریف نقش‌های اجتماعی زنان مشاهده می‌شود که می‌تواند به شکل‌گیری چالش‌های هویتی منجر شود. این چالش‌ها عمدتاً در حوزه‌هایی مانند تحصیل، اشتغال، ورزش، کرامت اجتماعی و پوشش نمود پیدا می‌کنند. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و از طریق بررسی محتوای اسناد و داده‌های رسانه‌ای، به تحلیل این گفتمان‌ها و تأثیرات آن‌ها بر جامعه زنان ایران می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که برخی روایت‌های مطرح‌شده در فضای رسانه‌ای با واقعیت‌های اجتماعی همخوانی کامل ندارند و واکنش‌های اجتماعی به این موضوعات دارای الگوهای متنوعی است. در این میان، فرصت‌هایی برای تقویت هویت اجتماعی زنان، افزایش آگاهی، ارائه الگوهای موفق و تأکید بر نقش‌های متنوع زنان در جامعه مطرح می‌شود که می‌تواند به پایداری اجتماعی کمک کند. این مقاله با تحلیل دقیق این روندها، راهکارهایی برای درک بهتر تحولات اجتماعی و مواجهه با چالش‌های مرتبط ارائه می‌دهد.

چکیده انگلیسی :

This article examines cognitive patterns and influential discourses shaping women's identity in the Islamic Republic of Iran. In certain media and promotional spaces, efforts to redefine women's social roles are observed, potentially leading to identity challenges. These challenges primarily manifest in areas such as education, employment, sports, social dignity, and dress codes. Adopting a descriptive-analytical approach, this research analyzes these discourses and their impacts on Iranian women by examining documentary evidence and media data. The findings indicate that some narratives presented in media spaces do not fully align with social realities, and societal responses to these issues exhibit diverse patterns. Meanwhile, opportunities arise to strengthen women's social identity, enhance awareness, introduce successful role models, and emphasize women's diverse roles in society, all contributing to social stability. This article provides an in-depth analysis of these trends and offers strategies for better understanding social transformations and addressing related challenges.

منابع و مأخذ:

1- آرنت، هانا(1395). خشونت و اندیشه‌هایی درباره سیاست و انقلاب. ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
2- ابطحی، سیدنعمت‌الله(1381). نقش خانواده در هویت‌یابی نوجوانان و جوانان. آموزش و ارزشیابی، 9، 16-18.
3- اسلومن، استیو؛ و فرنباخ، فلیپ(1398). توهم آگاهی: چرا هیچگاه در اندیشیدن تنها نیستم؟. ترجمه مینا تربتی و محسن فشی، تهران: انتشارات کوله پشتی.
4- افروغ، محسن؛ و باغستانی، سعید(1402). ارائه الگوی جایگاه زن در حکمرانی جمهوری اسلامی ایران. پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زنان، 3(5)، 17-31.
5- آزادارمکی، تفی(1386). جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، تهران: انتشارات سمت.
6- بابایی زاده، مرضیه(1397). بررسی آسیب شناسی وضعیت کنونی هویت در بین نسل هزاره سوم، یزد: اولین همایش ملی هویت کودکان ایران اسلامی در دوره پیش دبستانی.
7- بیات، آصف(1390). زندگی همچون سیاست: چگونه مردم عادی خاورمیانه را تغییر می‌دهند. ترجمه فاطمه صادقی، آمستردام: دانشگاه آمستردام.
8- بیات، آصف(1391). سیاست‌های خیابانی:جنبش تهی دستان در ایران. ترجمه اسدالله نبوی‌چاشمی، تهران: انتشارات شیرازه کتاب ما.
9- بیگی ملک‌آباد، هادی؛ و بیگی ‌ملک آباد، بانو(1400). زن معاصر ایرانی و تبیین برخی عوامل زمینه ساز چالش‌های هویتی و پیامدها. معرفت فرهنگی اجتماعی، 12(3)، 103-120.
10- پرتویی، اصغر(1396). چالش‌های هویت ملی در ایران معاصر، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
11- تاجیک، محمدرضا(1386). خیابان و سیاست؛ تجربه سیاستی از جنس بازیگوشی در ایران امروز. پژوهشنامه علوم سیاسی، 3(4)، 74-332.
12- جلائی‌پور، حمیدرضا(1385). چهار ارزیابی جامعه‌شناختی از موقعیت زنان ایران(1376-84). رفاه اجتماعی، 5(21)، ص39-71.
13- جوانی، محمد(1401). علوم شناختی در جنگ شناختی، تهران: نواندیشان دنیای کتاب.
14- حاجی زاده، سیروس(1401). تبیین زمینه‌ای، نظری، مفهومی و کاربردی جنگ شناختی. فصلنامه بازی جنگ، 5(10)، 103-143.
15- حاجی‌زاده، سیروس(1396). چالش‌های نظری عمق‌بخشی در محیط پیرامون. نشریه سیاست دفاعی، 26(101).
16- خطیب‌زاده، سمیرا(1395). در سایه غفلت مسئولان نفوذ در حوزه زنان ‌و خانواده چگونه اتفاق افتاده است؟. کیهان. https://kayhan.ir/000JER .
17- خلیلی، زهرا؛ جعفری، فائزه؛ و خلیلی، سعید(1402). خیزش زنان در اغتشاشات 1401:تحلیلی مبتنی برنظریه های آصف بیات. مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی، 6(25)، 63-74.
18- خوزین، حسن(1400). مبانی جنگ شناختی(تهدیدات نوین علیه ج.ا.ایران)، تهران: آرمان پژوهان.
19- دهخدا، علی اکبر(1377). لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
20- ذوالفقاری، حسین(1385). موانع و مشکلات ناجا در کنترل بدحجابی. نشریه مطالعات مدیریت انتظامی، 1(1).
21- رالز، جان(1387). نظریه عدالت. ترجمه سیدمحمد کمال سروریان و مرتضی بحرانی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
22- رفعت‌جاه، مریم؛ و خیرخواه، فاطمه(1392). مسائل و چالش‌های اشتغال زنان در ایران از دیدگاه شاغلان پست‌های مدیریتی. مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، 1(2)، 130-156.
23- زکایی، محمدسعید؛ و صدیقی، سعیده(1394). «زنانگی و ورزش». نشریه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 13(2)، 67-92.doi:10.22051/jwsps.2015.2050
24- صادقی، رسول؛ و شهابی، زهرا(1398). تعارض کار و مادری، تجربه گذار به مادری زنان شاغل در تهران. نشریه جامعه‌شناسی کاربردی، 30(73)، 91-104.doi:10.22108/jas.2018.106988.1197
25- عراقی، عبدالله؛ بیدگلی، محمد؛ و رجبی ده‌برزوئی، اصغر(1401). واکاوی اهداف جنگ شناختی دشمن و راهکارهای تاب آوری مقابله با آن با تاکید بر آموزه‌های قرآن. نشریه مطالعات دفاع مقدس، 8(41)، 143-162.
dor:20.1001.1.25883674.1401.8.4.7.6
26- فرنچ، مارلین(1373). جنگ علیه زنان. مترجم توراندخت تمدن(مالکی)، تهران: انتشارات علمی.
27- فروم، اریک(1402). سخنی در نافرمانی. ترجمه محمدرضا مکوندی، تهران: انتشارات مروارید.
28- فوقی، سمانه؛ آقارب پرست، محمدرضا؛ و باقی، عبدالرضا(1402). تهاجم فرهنگی و آسیب‌های آن به بنیان خانواده ایرانی؛ تحلیل دیدگاه مقام معظم رهبری. خانواده درمانی کاربردی، 4(2)، 646-663.
29- کاستلز، مانوئل(1389). عصر اطلاعات. ترجمه افشین خاکبار و احد علیقلیان، تهران: طرح نو.
30- کرمی، محمدتقی؛ و کرمی، فیروزه(1393). بررسی تعارضات نقش‌های خانوادگی و اجتماعی بانوان و ارائه الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی زنان شاغل. مطالعات راهبردی زنان، 16(64)، 7-46.
dor:20.1001.1.20082827.1393.16.64.2.8
31- کلانتری، اسماعیل(1403). شناسایی و تبیین گفتمان های ناظر بر اغتشاشات پاییز 1401 در جمهوری اسلامی ایران از منظر اندیشمندان انقلاب اسلامی. جامعه‌شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 5(1)، 51-81..
32- محمدی‌نجم، سیدحسین(1395). جنگ شناختی؛ بعد پنجم جنگ. تهران: موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
33- مرتجی، فاطمه(1398). مخاطرات امنیت ملی جمهوری اسلامی در حکمرانی بر زنان در گام دوم انقلاب. تهران: همایش ملی حکمرانی.
34- معین، محمد(1379). فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
35- نفیو، ریچارد(1399). هنر تحریم‌ها؛ نگاهی از درون میدان. ترجمه سیدعلی صادقی، تهران: پیام محراب.
36- نیک‌پی، امیر؛ و مدنی، زرین(1399). نافرمانی مدنی در جوامع و نظام‌های حقوقی-سیاسی باز و بسته(بررسی نظریه‌های جان رالز و هانا آرنت). تحقیقات حقوقی، 23(91)، 277-302.
37- هاشمی، حسین(1386). قرآن و نقش تربیتی مادر در خانواده. پژوهشهای قرآنی، 35-50.
38- هربرت مید، جورج(1400). ذهن، خود و جامعه. ترجمه محمد صفار و علیرضا محسنی تبریزی، تهران: سمت.
39- هرمیداس باوند، داود(1377). چالش های برون مرزی و هویت ایرانی در طول تاریخ. اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 129 و 130.
40- da Gama, M. V. M. S. (2021). Gender Biases in Fake News: How is Gender Employed in Fake News Against Female Candidates? (Master's thesis, Universidade Catolica Portuguesa (Portugal)).
41- Erikson, E. H. (1968). Identity youth and crisis (No. 7). WW Norton & company.
42- Kristof, N. D., & WuDunn, S. (2010). Half the sky: Turning oppression into opportunity for women worldwide. Vintage.
43- Sharp, G. (1973). The politics of nonviolent action, 3 vols. Boston: Porter Sargent, 2.