سنجش عوامل محرک محیطی بر ادراک حسی دانش¬آموزان دختر پایه دوم دبستان (مطالعه موردی: دبستان دخترانه فلاح زاده و رازی منطقه دو شهر تهران)
محورهای موضوعی :
سعید عظمتی
1
,
محمد بهزادپور
2
,
آمنه اکبری
3
,
کیمیا جمشیدزاده
4
1 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، آموزشی دانشگاه غیرانتفاعی رجا، قزوین.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
4 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
کلید واژه: فضای آموزشی کودک محور, توسعه محیطی, ادراک حسی, محرک محیطی, ادراک محیطی.,
چکیده مقاله :
کودکان حساس‌ترین و تأثیرپذیرترین گروه سنی جامعه را تشکیل می‌دهند که نقش به سزايي در تجديد حيات هر نسل دارند و بدون توجه به رشد کودک و ذهن و آموزش او، پيشرفت جامعه بشري ممكن نيست. معماران و روانشناسان، نقش نور و رنگ و بازي را در محيط ساخته شده در يادگيري و رفتارهاي موفق اجتماع موردتوجه قراردادند. مطالعات، همچنين بر تأثيرات منفي سروصداي زياد در محیط‌های يادگيري تأكيد می‌کنند. هدف پژوهش حاضر سنجش عوامل مؤثر محرک‌های توسعه محیطی بر ادراک حسی کودکان به‌منظور بهره‌وری بیشتر از فضا در محیط‌های آموزشی پایه دوم دبستان است. با در نظر گرفتن راهبردهای مختلف، پژوهش حاضر به‌صورت ترکیبی (کمی و کیفی) انجام شده است. ازاین‌رو در ابتدا به گردآوری و مطالعه اسنادی بر اساس، بیان تحلیل و توصیف عوامل مختلف تأثیرگذار بر توسعه محیطی پرداخته شده است. در ادامه به کمک نرم‌افزار دپث مپ به بررسی کلی پلان مدرسه پرداخته شد. سپس، با انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته از دانش آموزان و معلمان مقطع دوم ابتدایی اطلاعات خود را با ارجاع به عقاید ارزش‌ها و رفتارهای دانش آموزان در بستر محیط آموزشی آن‌ها به صورتی دست‌نخورده به دست آمده است. با استفاده از داده‌های پرسشنامه و نرم‌افزار spss26 جهت بررسی داده‌ها و رابطه موجود بین متغیرها اقدام به تحلیل آماری شد. در ادامه با توجه به ضرایب به دست آمده از متغیرهای پژوهش به تولید گراف‌ها پرداخته می‌شود. دیدگاه افراد از شاخص‌های اثرگذار بر محرک‌های توسعه محیطی بر ادراک حسی کودکان در محیط‌های آموزشی نشان می‌دهد مهم‌ترین شاخص‌های مؤثر بر ارتقا ادراک حسی کودکان به ترتیب عبارتند از: فضای منعطف (93/14)، تنوع فضایی (32/15)، فضاهای چند عملکردی (66/14) و بازی‌سازی (71/14) است.
Children are the most sensitive and impressionable age group in society, playing a crucial role in the renewal of each generation. Without attention to child development, cognition, and education, societal progress is hindered. Architects and psychologists have highlighted the importance of light, color, and play in the built environment on learning and behavioral success. Studies also emphasize the negative impacts of excessive noise in learning environments. The study aims to evaluate the impact of environmental development stimuli on sensory perception in second-grade primary school students to enhance space efficiency in educational environments. The research employs a mixed-methods approach (both quantitative and qualitative). Initially, it involves document collection and analysis of various factors affecting environmental development. Subsequently, the overall school plan was examined using Depthmap software. Semi-structured interviews with the students and teachers provided insights into their opinions, values, and behaviors within the educational environment. Statistical analysis was conducted using questionnaire data and spss26 software to explore data relationships. In the following, according to the coefficients obtained from the research variables, graphs are produced. The results reveal that the key indicators impacting children's sensory perception in educational environments are, in order of importance: flexible space (14.93), spatial diversity (15.32), multifunctional spaces (14.76), and play areas (14.71).
1- آزاد ارمکی، مرضیه(1398). الزامات معماری در فضاهای آموزشی کودکان بررسی تطبیقی دو شهر تهران و تورنتو. مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 15(55)، 63-79. doi:10.22034/jcsc.2019.36671
2- به¬نیا، بهنام؛ خیراللهی، مهران؛ صحراگرد، مهدی؛ و سلطانی¬فر، عاطفه(1399). آموزه¬های مشارکت کودکان در فرآیند طراحی معماری فضاهای دوستدار کودک (مطالعه موردی: فضاهای درمانی شهر بجنورد). نشریه علمی اندیشه معماری، 4(7)، 58-77. 10.30479/AT.2020.12316.1402doi
3- پرکارکومله، محمد(1396). تأثیر محرک¬های محیطی (با تأکید بر محرک موسیقی) بر رفتار مشتریان با رویکرد روانشناسی محیطی. دومین کنفرانس ملی تحقیقات علمی جهان در مدیریت، حسابداری، حقوق و علوم اجتماعی.
4- ترکمان، مژگان؛ جلالیان، سارا؛ و دژدار، امید(1395). نقش معماری و عوامل کالبدی محیط آموزشی بر تسهیل یادگیری کودکان. شباک، 2(11)، 1-14.
5- جنت طالشی، علیرضا(1402). بررسی نقش مدرسه و محیط آموزشی بر توسعه و ایجاد خلاقیت دانش¬آموزان. نهمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی ایران، تهران.
6- حجت، عیسی؛ و شاه¬حسینی، صفیه(1397). بازتعریف فضای بازی کودکان بر مبنای ارزیابی و تحلیل نیازهای آن‌ها از فضای بازی با رویکرد ارتقاء خلاقیت. مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی فرهنگی)، 8(15)، 41-57. 20.1001.1.23453850.1397.8.15.2.7dor:
7- خاک¬زند، مهدی؛ آقابزرگی، کوروش؛ و کدخدا، محمدرضا(1393). دستیابی به مؤلفه‌های معماری فضاهای آموزشی ویژه کودکان کم‌توان ذهنی آموزش پذیر. معماری و شهرسازی ایران، 7، 75-81.
8- سرمدی، صدف؛ شاه¬چراغی، آزاده؛ و کریمی¬فرد، لیلا(1399). فرایند ادراک منظر بر پایه ادراکات حسی و عقلی. باغ نظر، 17(88)، 27-38. 10.22034/BAGH.2020.195136.4236doi:
9- شفایی، مینو؛ و مدنی، رامین(1389). اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان بر اساس مدل خلاقیت. فناوری آموزش، 4(2)، 117-124. doi:10.22061/tej.2010.1348
10- شفیع پوریوردشاهی، پریا؛ کیانی، مصطفی؛ و طباطبائیان، مریم(1397). نقش طراحی فضای بازی در پرورش خلاقیت کودکان. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 11(23)، 53-63.
11- الکساندر، کریستوفر(1394). معماری و راز جاودانگی. ترجمه مهرداد قیومی بیدهندی. تهران: روزنه.
12- سلیمی، اعظم سادات و شبانی شهرضا، امیرحسین،1394، بررسی و شناخت اصول و مبانی طراحی محیط جهت ارتقاء یادگیری و سلامت روانی دانشجویان، کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط‌زیست؛ افق‌های آینده، نگاه به گذشته، تهران.
13- جیمزویلفرید، وندرزندن (1383). روانشناسی رشد. ترجمه حمزه گنجی. تهران: بعثت.
14- جهانشاه پاکزاد، حمیده بزرگ (1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمان‌شهر.
15- رالف‌ارل مك‌دونالد (2000). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمان‌شهر.
16- نفسی، غلامرضا و زند پارسا، علی حسن(1376). سنجش و ارزشیابی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی (تهران مرکز).
17- J Khadduri, D Culhane, M Holin, L Buron, A Cortes, S Poulin(2007), The first annual homeless assessment report to congress, U.S. Department of Housing and Urban Development Office of Community Planning and Development
18- JA Lackney(2000), Thirty-Three Educational Design Principles for Schools & Community Learning Centers.
