سورئالیسم در اشعار شعرای عرب با تاکید بر اشعار عاشقانه نزار قبانی
محورهای موضوعی : علوم برنامه ریزی
محمد طلا رخشان
1
(دانشگاه باهنرشیراز)
کلید واژه: سورئالیسم, شعرای معاصر عرب, اشعار عاشقانه, نزار قبانی,
چکیده مقاله :
انسی حاج شاعر لبنانی، از پرچم‌داران مدرنیسم ادبی و از بنیان‌گذاران شعر منثور در جهان عرب است. شعر او به نگارش خودکار، غلبه فضای گسست و رؤیا و چیرگی ساحت ذهن، ممتاز است. انسی حاج خصوصاً در مراحل نخست شعری خود در فضایی سورئالیستی سیر می‌کند، اما به دلیل تحول و التهابی که شعر منثور به پیشگامی او و شاعران هم‌مشربی چون ادونیس در روند شعر عربی ایجاد کرد سبک‌شناسی و زیبایی‌شناسی شعر او چندان موردتوجه و اهتمام ناقدان واقع نشد. بر همین اساس، این پژوهش کوشیده است مؤلفه‌ها و مشخصه‌های سورئالیستی نخستین و جنجال‌برانگیزترین مجموعه شعری او، «لن» را با رهیافت تحلیل توصیفی، بررسی و نقد کند. نتایج، بیانگر تأثیرپذیری عمیق شاعر از زیبایی‌شناسی سورئالیستی و منابع معرفتی این مکتب است؛ بگونه‌ای که وفور مفاهیم سرکش و خردگریز، تصاویر متناقض نما، آشنایی‌زدایی‌های نامتعارف، گسست رشته زمان و شکست منطق زبان در این مجموعه شعری، نشانگر روایت شاعر از جهان رؤیا است که سورئالیست‌ها آن را واقعیت برتر می‌نامند. نزار قبانی در شکل و مضمون شعر معاصر عرب، تغییری مهم را ایجاد کرد و به همین سبب محافظه‌کاران بر او شوریدند و تهمت‌های مختلفی را به وی نسبت دادند. نزار قبانی، بعد ازژوین، مشی شعری خود را از عشق به سیاست تغییر داده است و این مسئله که هنر شعری وی در ترسیم اوضاع جامعه شکست‌خورده عربی تا چه اندازه موفق بوده است، باب دیگری برای کنکاش آثارش در برابر خوانندگان شعرش می‌گشاید. در این مقاله به سورئالیسم در اشعار شعرای عرب با تاکید بر اشعار عاشقانه نزار قبانی پرداخته‌شده است.
Ansi Haj is a Lebanese poet, one of the standard bearers of literary modernism and one of the founders of prose poetry in the Arab world. His poetry is distinguished by its automatic writing, the dominance of the space of discontinuity and dreams, and the dominance of the mind. Ansi Haj, especially in the early stages of his poetry, travels in a surrealistic atmosphere, but due to the transformation and revolution that the prose poetry pioneered by him and fellow poets such as Adonis created in the Arabic poetry process, the stylistics and aesthetics of his poetry did not receive much attention and attention from critics. Based on this, this research has tried to examine and criticize the surrealist components and characteristics of his first and most controversial poetry collection, "Len" with the approach of descriptive analysis. The results show that the poet was deeply affected by the surrealist aesthetics and epistemological resources of this school; In such a way that the abundance of rebellious and irrational concepts, contradictory images, unconventional defamiliarizations, breaking of the thread of time and failure of the logic of language in this collection of poems indicate the poet's narration of the world of dreams, which the surrealists call the superior reality. Nizar Qabbani made an important change in the form and content of contemporary Arab poetry, and because of this, the conservatives rebelled against him and attributed various slanders to him. After Jovin, Nizar Qabbani has changed his poetic approach from love to politics, and the question of how successful his poetic art has been in depicting the situation of the failed Arab society, opens another chapter for the exploration of his works in front of the readers of his poetry. In this article, surrealism in the poems of Arab poets is discussed with an emphasis on the love poems of Nizar Qabbani.
• ابوالحسن امین مقدسی؛ اویس محمدی،(1393)، بررسی تطبیقی مضامین هستی شناسانه عبدالله البَرَدونی و جلال الدین مولوی، دوره 6، شماره 2، بهمن ،صفحه 223-242، 10.22059/jalit.2015.54207
• ابوالحسن امین‌مقدسی; اویس محمدی. "بررسی سبک سوررئالیسم در دیوان عبدالله البردونی". پژوهشنامه نقد ادب عربی, 3, 2, 1392, -.
• ابویسانی، حسین،1389،غموض و شعر سورریالیسیتی و سمبولیک عربی ،https://civilica.com/doc/602664
• أدونیس، الصوفیة و السریالیة، بیروت، دارالساقی، الطبعة الأولی، 1992.
• اسدی، علیرضا ؛ بیگدلی، سعید ؛(1391)،سورئالیسم در حکایت های صوفیانه(معرفی یک نوع روایی کهن)، نقد ادبی بهار - شماره 17 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (24 صفحه - از 105 تا 128 )
• اسماعیلی، عصمت، و علی مددی، منا. (1385). سوررئالیسم و مقالات شمس تبریزی. ماهنامه حافظ، -(33)، 50-57. SID. https://sid.ir/paper/464374/fa
• جبرا، ابراهیم جبرا، النار و الـجوهر دراسات فی الشعر، الموسسة العربیة للدراسات و النشر، الطبعة الثالثة، 1982.
• دستمالچی, ویدا, & مشتاق مهر, رحمان. (1391). تأثیرپذیری و الهام گیری سوررئالیسم از ادبیّات عرفانی با بررسی تقابلات بین آنها. کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی, 13(24), 121-142. doi: 10.29252/kavosh.2012.2559
• دندی، محمد إسماعیل، «السریالیة و الشعر العربی الـحدیث»، مجلة المعرفة، دمشق، وزارة الثقافیة فی الـجمهوریة السوریة، عدد 409، 1997.
• رجایی، حمید (1378)، «زیبایی و زیبا شناسی» هنر دینی، شماره 1
• السحرتی، مصطفی عبداللطیف، الشعر الـمعاصر علی ضوء النقد الـحدیث، جدة، منشورات تهامة، الطبعة الثانیة، 1984.
• شفیعی کدکنی، محمد رضا ؛(1395)،تشابه الاخیله بین الشعر الفارسی و العربی، معارف اسلامی(سازمان اوقاف) خرداد - شماره 14 (24 page(s) - From 96 to 119 )
• عباس، احسان، اتـجاهات الشعر العربی الـمعاصر، کویت، عالم المعرفة، 1978.
• فتوحی، محمود، بلاغت تصویر، تهران، انتشارات سخن، چاپ دوم، 1389.
• محمود فتوحی، (1386)، نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنّتی ، ادب پژوهی، شماره 1
• مریم خلیلی جهانتیغ فاطمه تیموری فتحی،(1391) تشابهات صوری ادبیات سوررئالیستی درتذکرﺓ الاولیای عطار ، بوستان ادب سال چهارم پاییز، شماره 3 (پیاپی 13)
• منصور ثروت، (1392)، کشف و کرامات و خوارق عادات، تاریخ ادبیات تابستان، شماره 65
• مهدی، سامی، أفق الـحداثة و حداثة النمط، بغداد، دارالشؤون الثقافیة العامة، 1988.
