سورئالیسم در اشعار شعرای عرب با تاکید بر اشعار عاشقانه نزار قبانی
الموضوعات :
محمد طلا رخشان
1
(دانشگاه باهنرشیراز)
الکلمات المفتاحية: سورئالیسم, شعرای معاصر عرب, اشعار عاشقانه, نزار قبانی,
ملخص المقالة :
انسی حاج شاعر لبنانی، از پرچم‌داران مدرنیسم ادبی و از بنیان‌گذاران شعر منثور در جهان عرب است. شعر او به نگارش خودکار، غلبه فضای گسست و رؤیا و چیرگی ساحت ذهن، ممتاز است. انسی حاج خصوصاً در مراحل نخست شعری خود در فضایی سورئالیستی سیر می‌کند، اما به دلیل تحول و التهابی که شعر منثور به پیشگامی او و شاعران هم‌مشربی چون ادونیس در روند شعر عربی ایجاد کرد سبک‌شناسی و زیبایی‌شناسی شعر او چندان موردتوجه و اهتمام ناقدان واقع نشد. بر همین اساس، این پژوهش کوشیده است مؤلفه‌ها و مشخصه‌های سورئالیستی نخستین و جنجال‌برانگیزترین مجموعه شعری او، «لن» را با رهیافت تحلیل توصیفی، بررسی و نقد کند. نتایج، بیانگر تأثیرپذیری عمیق شاعر از زیبایی‌شناسی سورئالیستی و منابع معرفتی این مکتب است؛ بگونه‌ای که وفور مفاهیم سرکش و خردگریز، تصاویر متناقض نما، آشنایی‌زدایی‌های نامتعارف، گسست رشته زمان و شکست منطق زبان در این مجموعه شعری، نشانگر روایت شاعر از جهان رؤیا است که سورئالیست‌ها آن را واقعیت برتر می‌نامند. نزار قبانی در شکل و مضمون شعر معاصر عرب، تغییری مهم را ایجاد کرد و به همین سبب محافظه‌کاران بر او شوریدند و تهمت‌های مختلفی را به وی نسبت دادند. نزار قبانی، بعد ازژوین، مشی شعری خود را از عشق به سیاست تغییر داده است و این مسئله که هنر شعری وی در ترسیم اوضاع جامعه شکست‌خورده عربی تا چه اندازه موفق بوده است، باب دیگری برای کنکاش آثارش در برابر خوانندگان شعرش می‌گشاید. در این مقاله به سورئالیسم در اشعار شعرای عرب با تاکید بر اشعار عاشقانه نزار قبانی پرداخته‌شده است.
• ابوالحسن امین مقدسی؛ اویس محمدی،(1393)، بررسی تطبیقی مضامین هستی شناسانه عبدالله البَرَدونی و جلال الدین مولوی، دوره 6، شماره 2، بهمن ،صفحه 223-242، 10.22059/jalit.2015.54207
• ابوالحسن امین‌مقدسی; اویس محمدی. "بررسی سبک سوررئالیسم در دیوان عبدالله البردونی". پژوهشنامه نقد ادب عربی, 3, 2, 1392, -.
• ابویسانی، حسین،1389،غموض و شعر سورریالیسیتی و سمبولیک عربی ،https://civilica.com/doc/602664
• أدونیس، الصوفیة و السریالیة، بیروت، دارالساقی، الطبعة الأولی، 1992.
• اسدی، علیرضا ؛ بیگدلی، سعید ؛(1391)،سورئالیسم در حکایت های صوفیانه(معرفی یک نوع روایی کهن)، نقد ادبی بهار - شماره 17 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (24 صفحه - از 105 تا 128 )
• اسماعیلی، عصمت، و علی مددی، منا. (1385). سوررئالیسم و مقالات شمس تبریزی. ماهنامه حافظ، -(33)، 50-57. SID. https://sid.ir/paper/464374/fa
• جبرا، ابراهیم جبرا، النار و الـجوهر دراسات فی الشعر، الموسسة العربیة للدراسات و النشر، الطبعة الثالثة، 1982.
• دستمالچی, ویدا, & مشتاق مهر, رحمان. (1391). تأثیرپذیری و الهام گیری سوررئالیسم از ادبیّات عرفانی با بررسی تقابلات بین آنها. کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی, 13(24), 121-142. doi: 10.29252/kavosh.2012.2559
• دندی، محمد إسماعیل، «السریالیة و الشعر العربی الـحدیث»، مجلة المعرفة، دمشق، وزارة الثقافیة فی الـجمهوریة السوریة، عدد 409، 1997.
• رجایی، حمید (1378)، «زیبایی و زیبا شناسی» هنر دینی، شماره 1
• السحرتی، مصطفی عبداللطیف، الشعر الـمعاصر علی ضوء النقد الـحدیث، جدة، منشورات تهامة، الطبعة الثانیة، 1984.
• شفیعی کدکنی، محمد رضا ؛(1395)،تشابه الاخیله بین الشعر الفارسی و العربی، معارف اسلامی(سازمان اوقاف) خرداد - شماره 14 (24 page(s) - From 96 to 119 )
• عباس، احسان، اتـجاهات الشعر العربی الـمعاصر، کویت، عالم المعرفة، 1978.
• فتوحی، محمود، بلاغت تصویر، تهران، انتشارات سخن، چاپ دوم، 1389.
• محمود فتوحی، (1386)، نگاهی انتقادی به مبانی نظری و روشهای بلاغت سنّتی ، ادب پژوهی، شماره 1
• مریم خلیلی جهانتیغ فاطمه تیموری فتحی،(1391) تشابهات صوری ادبیات سوررئالیستی درتذکرﺓ الاولیای عطار ، بوستان ادب سال چهارم پاییز، شماره 3 (پیاپی 13)
• منصور ثروت، (1392)، کشف و کرامات و خوارق عادات، تاریخ ادبیات تابستان، شماره 65
• مهدی، سامی، أفق الـحداثة و حداثة النمط، بغداد، دارالشؤون الثقافیة العامة، 1988.
