مؤلفه‌های اندیشه سیاسی مکتب هرات در منظومه فکری مولانا عبدالرحمان جامی
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
محمد داود عرفان
1
,
سید حسین اطهری
2
,
روح‌الله اسلامی
3
,
مهدی نجف‌زاده
4
1 - دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
3 - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
4 - دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هرات یکی از کانون های مهم اندیشه مکتب خراسان است. این اندیشه در قرنِ دوم با طاهریان آغاز شد و در دوره تیموریان در قرنِ نهم به اوج رسید. در هفت‌قرنی‌که اندیشه هرات تکامل یافته است؛ اندیشمندان، شاعران و هنرمندان‌بزرگی در این‌خطه ظهور کردند و دو مکتب مشهور هنری و ادبی هرات را شکل دادند. در دوره تیموریان تعامل فقه، کلام، هنر، عرفان و شعر هرات تنها در حوزه اجتماعی محدود نماند و با عرفان ِسیاسی نقشبندیه ، وارد سامان سیاسی آن دوره شد؛ طوری که بده بستان اندیشه و قدرت، منجر به ظهور مکتب سیاسی هرات گردید. نورالدین عبدالرحمن جامی، به عنوان پیشوای این مکتب، نقش انکارناپذیری در رشد و تعالی مکتب سیاسی هرات داشت. جامی در هرات مرشد اندیشه ای بود که تعامل عرفان و سیاست را برای نخستین بار در تاریخ اسلام ممکن ساخت. دستگاه و دیوان قدرت تیموریان، متأثر از اندیشه جامی بود که در رفتار و کردار کارگزارانِ سیاسی در متن‌جامعه تبلور یافت. با وصف چنین اوضاع و احوالی، این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال بنیادین است که چه مؤلفه‌هایی در اندیشه سیاسی جامی وجود داشته که به شکل‌دهی مکتب سیاسی هرات کمک کرده است؟ به نظر می رسد که جامی متأثر از آموزه های اسلامی، عرفان نقشبندی و اندیشه سیاسی ایران باستان بوده است که این اندیشه ها در مفاهیمی‌چون عدل، شرع، عقل و اخلاق تبلور یافته است. این مقاله با چارچوب غایت- مشروعیت «جان‌مارو» و با روش هرمنوتیک تفسیری «کوئنتین اسکینر» درصدد دریافت مهم ترین مفاهیمی است که اندیشه جامی تولید کرده و توسط او و شاگردان اش وارد سامانه سیاسی عصر او شده و رفتار سیاسی زمان وی را شکل داده است.
Mehdi Najafzadeh**** Herat was formerly one of the important centers of Islamic thought and power withinthe Khorasan school. This city has been the place of emergence of great scientists and thinkers throughout the history. During the period of Timurids (14th century C.E.), connection of thought and power eventually led to the emergence of the political school of Herat. Abdur Rahman Jami, as the leader of this school, played an undeniable role in the growth and excellence of Herat's political school. Jami was an intellectual mentor who made the interaction of mysticism and politics possible for the first time in the history of Islam. The Timurid power system and court was soon influenced by Jami's thought and crystallized in the behavior and actions of political agents in the context of the society .This article seeks to answer the question of what constituted Jami's political thought that helped shape the political school of Herat? This article, with the goal-legitimacy framework of "John Murrow" and Quentin Skinner's interpretive hermeneutic method, aims to examine the most important concepts produced by Jami's thought thatentered into the political system of his era by him and his students.
