• صفحه اصلی
  • بکارگیری روش دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله‌مراتب گروهی فازی در شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های مؤثر بر توسعه کارآفرینی سازمانی

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 20200505348 بازدید : 16345 صفحه: 61 - 74

نوع مقاله: پژوهشی

بکارگیری روش دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله‌مراتب گروهی فازی در شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌های مؤثر بر توسعه کارآفرینی سازمانی

محورهای موضوعی : عمومى

حسین صمدی میارکلائی 1 , حمزه صمدي میارکلائی 2 , مسعود بسطامی 3

1 -
2 - مدیریت دولتی ،گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران ، ایران
3 - گروه مدیریت بازرگانی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد سنندج، سنندج، ایران

تاریخ دریافت : 1393/08/21 تاریخ پذیرش : 1393/08/21 تاریخ انتشار : 1398/08/17

کلید واژه: کارآفرینی سازمانی, شیلات مازندران, نوآوری, دلفی فازی, فرآیند تحلیل سلسله¬مراتبی فازی,

چکیده مقاله :

کارآفرینی سازمانی یکی از شاخه‌های اصلی کارآفرینی است که نقش کلیدی در موفقیت سازمان‌ها دارد؛ از سویی دیگر، عوامل متعددی بر فرایند توسعه کارآفرینی سازمانی تأثیرگذارند که باید مطالعه و شناسایی شوند. در واقع هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی در شیلات استان مازندران می‌باشد. روش این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- پیمایشی می‌باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان و خبرگان اداره کل شیلات استان مازندران در مسائل مدیریتی و کارآفرینی می‌باشند. در پژوهش حاضر پس از مطالعه ادبیات تحقیق، عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی شناسایی و در سه بُعد (عوامل رفتاری، عوامل ساختاری و عوامل محیطی) سازماندهی گردید. داده‌های پژوهش نیز با استفاده از پرسشنامه‌های دلفی و مقایسات زوجی جمع‌آوری، و با استفاده از روش دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله‌مراتب گروهی- فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل‌های صورت گرفته حاکی از آن است که عوامل اصلی مؤثر بر کارآفرینی سازمانی به ترتیب اولویت عبارت‌اند از: عوامل رفتاری، عوامل ساختاری و عوامل محیطی. می‌توان دریافت که کارآفرینی سازمانی از مفاهیم بسیار مهمی است که اهمیت و مزایای آن در سال‌های اخیر برای شمار زیادی از سازمان‌ها، شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری در زیر بخش-های مختلف صنعتی، کشاورزی و شیلاتی کاملاً محسوس بوده است و توجه به آن می‌تواند بسیاری از منافع اقتصادی و اجتماعی را برای سازمان‌ها به‌بار آورد.

چکیده انگلیسی:

Organizational entrepreneurship as one of the main forms of entrepreneurship plays a key role in the success of organizations. On the other hand, several factors are influencing the process of organizational entrepreneurship development which are necessary to be studied and identified. The purpose of the present research is Identify and ranking affecting factors on organizational entrepreneurship process in mazandaran fishery and marine organization. In terms of data collection, the used method in this study is the descriptive-survey method and in terms of research purposes, it is an applied research. Statistical population of present study is includes of experts and connoisseurs in mazandaran fishery and marine organization. In the present study, after study literature, were Identification the factors on organizational entrepreneurship process and in three dimensions (behavioral factors, structural factors, and environmental factors) was organized. In collected data was using Delphi and paired comparisons questionnaires, and in order to data analyzing, using fuzzy Delphi method and FAHP were used. The results of the analysis indicate that the affecting factors on organizational entrepreneurship process in priority order is include: Behavioral factors, structural factors and environmental factors. Can see that entrepreneurship is importance and benefits that are very important concept in recent years a large number of organizations, companies and businesses in the following sectors of industry, agriculture and the fisheries was quite sensible.

منابع و مأخذ:

1. صفري، علي، گلشاهي، بهنام (1392)، تاثير هوش هيجاني مديران بر كارآفريني سازماني: نقش سبك رهبري و فرهنگ سازماني (مطالعه موردي: شركت گاز استان اصفهان)، نشريه توسعه كارآفريني، (6)3، 202-183.
2. صمدی میارکلائی، حسین، صمدی میارکلائی، حمزه، مشازمینی، موسی (1394)، توسعه كارآفريني گامي در جهت پيشبرد اهداف اقتصادي و اجتماعي شيلات: تبیین و رتبه¬بندی عوامل محيطي (زمینه¬ای) مؤثر با استفاده از رویکرد دلفی فازی و AHP فازی. نشریه پژوهشی علمی شیلات ایران، (3)24، 138-125.
3. صمدی میارکلائی، حسین (1392)، بررسی وضعیتِ ظرفیت و فرهنگ‌سازمانی کارآفرینانه دانشگاه (مطالعه موردی: پنج دانشگاه استان مازندران)، باشگاه پژوهشگران جوان، قائم‌شهر- ایران.
4. طالع پسند، سیاوش، محمدحسینی، احمد (1395)، آزمون مدل ساختاری فرهنگ سازمانی و فرآیند مدیریت دانش با عملکرد سازمانی: نقش میانجی نوآوری سازمانی. فصلنامه نوآوری و ارزش¬آفرینی، (9)5، 111-101.
5. فيض، داود، زارعي، عظيم، كريمي، بهاره (1392)، بررسي تاثير فناوري اطلاعات و ارتباطات بر كارآفريني سازماني در شركت¬هاي كوچك و متوسط (پيمايشي پيرامون شركت¬هاي كوچك و متوسط شهرك صنعتي سمنان). نشريه فناوري اطلاعات، (2)5، 170-151.
6. کردنائیج، اسدالله، شاه طهماسبی، اسماعیل، شمس الهی، سارا (1393)، تحلیل تفاوت‌ها در نگرش به موانع کارآفرینی با توجه به مولفه‌های زمینه‌ای در میان دانشجویان کشور. فصلنامه نوآوری و ارزش¬آفرینی، (6)3، 12-1.
7. کردنائیج، اسدا...، زالی، محمدرضا، بهامین، ماجد (1392)، راه¬کارهای ساختاری توسعه کارآفرینی در ایران، نشریه توسعه کارآفرینی، (6)2، 114-95.
8. مقیمی، سید محمد، احمدپور، محمود (1387)، آموزش کارآفرینی در کسب و کارهای کوچک و متوسط ایران: نیازها و راه¬کارها، نشریه توسعه کارآفرینی، (1)1، 245-207.
9. ویسی، رضا، کریم¬زاده، پریسا (1387)، توسعه فرهنگ کارآفرینی؛ عوامل و راه¬کارها (مطالعه موردی: دانشگاه پیام نور استان مازندران). دوفصلنامه برنامه و بودجه، 111، 159-183.
10. Agarwal, R., and Shah, S. (2014). Knowledge sources of entrepreneurship: Firm formation by academic, user and employee innovators. Research Policy, 43, 1109–1133.
11. Analoui, F., Moghimi, S. M., and Khanifar, H. (2009). Public sector managers and entrepreneurship in Islamic Republic of Iran. Journal of Management Development, 28(6), 522–532.
12. Antončič, B., and Zorn, O. (2004). The Mediating Role of Corporate Entrepreneurship in the Organizational Support–Performance Relationship: An Empirical Examination. Managing Global Transitions, 2(1), 5–14.
13. Antončič, B., and Hisrich, R. D. (2001). Entrepreneurship: Construct Refinement and Cross-Cultural Validation. Journal of Business Venturing, 16, 495–527.
14. Atkinson, J.W., and Raynor, J. D. (1974). Motivation and achievement. Winston, Washington.
15. Adeli, A. (2013). Evaluation and interpretation of policies of five-year developmental plans and Iran fisheries outlook. Fisheries Science and Technology, 2(3), 57–74.
16. Bhardwaj, B. R., and Sushil, M. K. (2005). Corporate Entrepreneurship: Application of Moderator Method". Singapore Management Review, 29(13), 47–58.
17. Chaka, C. (2006). Factors That Promote Corporate Entrepreneurship Within The First Rand Bank. Degree of Master of Business Administration. November 2006.
18. Chang D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95, 649–655.
19. Covin, J., and Slevin, D. (1991). A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship theory and practice, 16(1), 7–25. 20. Dunphy, S. (1994). The relationship of entrepreneurial and innovative success. Marketing Intelligence and Planning, 12(9). 1-14.
21. Elenurm, T., Ennulo, J., and Laar, J. (2007). Structures of Motivation and Entrepreneurial Orientation in Students as the Basis for Differentiated Approaches in Developing Human Resources for Future Business Initiatives. EBS Review, 23(2), 50–61.
22. Gogus, O., and Boucher, T.O. (1997). A consistency test for rational weights in multi‐criterion decision analysis with fuzzy pairwise comparisons. Fuzzy Sets and Systems, 86(2), 129–138.
23. Grote, G., and James, L. (1991). Testing behavioral consistency and coherence with the situation response measure of achievement motivation. Multivariate behavioral research, 26(4), 655–691.
24. Gürol, Y., and Atsan, N. (2006). Entrepreneurial Characteristics among University Students and Training in Turkey. Education and training. 48(1), 25–38.
25. Hansemark, O.C. (1998). The effects of an entrepreneurship programme on need for achievement and locus of control of reinforcement. International journal of entrepreneurial behavior and research, 4(1), 28–50.
26. Hsu, Y. L., Lee, C. H., Kreng, V. B. (2010). The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications, 37, 419–425.
27. Ishikawa, A., Amagasa, M., Shiga, T., Tomizawa, G., Tatsuta, R., and Mieno, H. (1993). The max–min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration. Fuzzy Sets and Systems, 55, 241–253.
28. Javalgi, R. G., Hall, K. D., and Gavusgil, S. T. (2014). Corporate entrepreneurship, customer-oriented selling, absorptive capacity, and international sales performance in the international B2B setting: Conceptual framework and research propositions. International Business Review, 23, 1193–1202.
29. Kearney, C., Hisrich, R., and Roche, F. (2008). A conceptual model of public sector corporate entrepreneurship. Entrepreneurship Management Journal, 4, 295–313.
30. Kearney, C., Hisrich, R., and Roche, F. (2009). Public and private sector entrepreneurship: similarities, differences or a combination?. Journal of Small Business and Enterprise Development, 16(1), 26–46.
31. Kirkwood, J. (2007). Igniting the entrepreneurial spirit: is the role parents play gendered?. International journal of entrepreneurial behavior and research. 13(1), 39–59.
32. Koelewijn, W. T., Ehrenhard, A. G., Groen, A. J., and Van Harten, W. H. (2012). Intra-organizational dynamics as drivers of entrepreneurship among physicians and managers in hospitals of western countries. Social Science & Medicine, 75, 795–800.
33. Kuratko, D., Hornsby, J. S., and Bishop, J. (2005). Managers’ Corporate Entrepreneurial Actions and Job Satisfaction. International Entrepreneurship and Management Journal, 1, 275–291.
34. Laarhoven, P. M., and Pedrycz, W. (1983). A Fuzzy Extension of Saaty s Priority Theory. Fuzzy Sets and Systems,11(1), 229–241.
35. Martín-Rojas, R., García-Morales, V., and Bolívar-Ramos, M. T. (2013). Influence of technological support, skills and competencies, and learning on corporate entrepreneurship in European technology firms. Technovation, 33, 417–430.
36. Miller, D. (1983). The Correlates of Entrepreneurship in Three Types of Firms. Management science, 29(7), 770–791.
37. Moghimi, S. M. (2007). Corporate Entrepreneurship:Obstacles and Alternatives The Case of Industrial Corporations in Iran. Journal of Entrepreneurship Research, 119–87.
38. Noorderhaben, N. (1995). Strategic decision making. UK: Addison-Wesley.
39. Obino Mokaya, S. (2012). Corporate Entrepreneurship and Organizational Performance: Theoretical Perspectives, Approaches and Outcomes. International Journal of Arts and Commerce, 1(4). 133–143.
40. Peverelli, P.J., & Song, J. (2012). Chinese Entrepreneurship: A Social Capital Approach. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg. ISBN: 378-642-
41. Romero-Martinez, A., Fernandez-Fodriguez, Z., and Vazquez-Inchausti, E. (2010). Exploring corporate entrepreneurship in privatized firms. Journal of World Business, 45, 2–8.
42. Hsu, Y-L., Lee, C-H., and Kreng, V.B. (2010). The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications, 37, 419–425.
43. Sadler, R. J. (2000). Corporate Eentrepreneurship in the public sector: the dance of the chameleon. Australian Journal of Public Administration, 59(2), 25–43.
44. Scheepers, M.J., Hough, J. C., and Bloom, J.Z. (2008). Nurturing the corporate entrepreneurship capability. Southern African Business Review, 12(3), 50–75.
45. Srivastava, N., and Agrawal, A. (2010). Factors supporting corporate entrepreneurship: An exploratory study. The Journal of Business Perspective, 14, 163–171.
46. Utsch, A., and Rauch. A. (2000). Innovativeness and initiative as mediators between achievement orientation and venture performance. European journal of work and organizational psychology, 9(1), 45–62.
47. Zerbinati, S., and Vangelis, S. (2005). Entrepreneurship in the public sector: a framework of analysis in European local governments. Eentrepreneurship and Regional Development, 43–64.
48. Zampetakis, L. A., and Moustakis. (2007). Entrepreneurial behavior in the Greek public sector. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 13, 19–38.
49. Zahra, S. (1993). Environment, corporate entrepreneurship and financial performance: a taxonomic approach. Journal of Business Venturing, 8(4). 319-40.
متن کامل:


بکارگیری روش دلفي فازي و فرآيند تحليل سلسله­مراتب گروهي فازي  در شناسایی و رتبه­بندي شاخص­هاي مؤثر بر توسعه كارآفريني سازماني

 

* حسین صمدی میارکلائی       ** حمزه صمدي مياركلائي      *** مسعود بسطامی

* کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران

** دکتری مدیریت دولتی، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

*** گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، سنندج، ایران.

تاریخ دریافت: 25/07/1395               تاریخ پذیرش: 23/6/1396

چکیده:

کارآفرینی سازمانی یکی از شاخه­های اصلی کارآفرینی است که نقش کلیدی در موفقیت سازمان‌ها دارد؛ از سویی دیگر، عوامل متعددی بر فرایند توسعة کارآفرینی سازمانی تأثیرگذارند که باید مطالعه و شناسایی شوند. در واقع هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی در شیلات استان مازندران می­باشد. روش این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- پیمایشی می­باشد. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان و خبرگان اداره کل شیلات استان مازندران در مسائل مدیریتی و کارآفرینی می­باشند. در پژوهش حاضر پس از مطالعه ادبیات تحقیق، عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی شناسایی و در سه بُعد (عوامل رفتاری، عوامل ساختاری و عوامل محیطی) سازماندهی گردید. داده‌های پژوهش نیز با استفاده از پرسشنامه‌های دلفی و مقایسات زوجی جمع­آوری، و با استفاده از روش دلفی فازی و فرآیند تحلیل سلسله­مراتب گروهی- فازی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل­های صورت گرفته حاکی از آن است که عوامل اصلی مؤثر بر کارآفرینی سازمانی به ترتیب اولویت عبارت­اند از: عوامل رفتاری، عوامل ساختاری و عوامل محیطی. می­توان دریافت که کارآفريني سازماني از مفاهيم بسيار مهمي است که اهميت و مزاياي آن در سال­هاي اخير براي شمار زيادي از سازمان­ها، شرکت­ها و بنگاه­هاي تجاري در زير بخش­هاي مختلف صنعتي، کشاورزي و شیلاتی کاملاً محسوس بوده است و توجه به آن می­تواند بسیاری از منافع اقتصادی و اجتماعی را برای سازمان­ها به­بار آورد.

 

واژه­های کلیدی: کارآفرینی سازمانی، شیلات مازندران، نوآوری، دلفی فازی، فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی

 

 

مقدمه

امروزه با توجه به افزایش رقابت میان سازمان­ها و تغییرات فزآینده در محیط فعالیت­شان، آن­ها ناگزیر به نوآوری دائم در راستای تحقق اهداف­شان هستند. لازم به یادآوری است که عنصر کلیدی برای افزایش توان رقابتی­پذیری و کسب مزیت رقابتی، کارآفرینی می­باشد که به عنوان فعالیت­هایی تعریف می­شود که سازمان­ها برای ارتقاء ریسک­پذیری، نوآوری در محصولات و پاسخ فعالانه به نیروهای محیطی انجام می­دهند (ميلر1، 1983).

كارآفريني مفهومي است كه تا به حال از ديدگاه­هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته است و همه بر اين باورند كه كارآفريني موتور محركه توسعه اقتصادي سازمان­ها و كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه است. سه دليل مهم كشورها براي توجه به مقوله كارآفريني: توليد ثروت، توسعه تكنولوژي و اشتغال مولد است، در حالي كه در كشور ما اشتباهاً اين مفهوم صرفاً با اشتغال­زايي مترادف است و فقط براي حل مشكل اشتغال به سمت كارآفريني پيش مي­رويم (صمدی­میارکلائی، 1392).

كارآفريني نيروي محركي است كه نقش آن يافتن فرصت­هاي استفاده نشده در بازار بوده و به دنبال ايجاد تعادل جديدي در بازار مي‌باشد (رومرو مارتي و همكاران2، 2010؛ النورم و همكاران3، 2007). كارآفريني به عنوان موتور محرك توسعه و پيشرفت اقتصادي، موجب ايجاد مشاغل و اصلاح اجتماع مي‌شود (گرول و استون4، 2006؛ طالع­پسند و محمدی، 1395). کارآفرینان نیز، افراد، گروه­ها و یا مردمی هستند که کسب و کار جدیدی را تأسیس و اداره می­کنند، به گونه­ای که حداقل برای بیش از یک نفر ایجاد اشتغال کنند (كيرك­وود5، 2007). یک کارآفرین با توجه به نیاز توفیق­طلبی و با هدف بهبود عملکرد (رشد، سود و ...) خود تحت شرایط چالشی و رقابتی، به تأسیس و اداره کردن یک کسب­وکار اقدام می­کند (هانسمارك6، 1998؛ اوچ و روچ7، 2000). این خصوصیت منحصر به فردی است که کارآفرینان را در راستای موفقیت در کار و تعالی، به سوی چالشی رودررو در کار، بر می­انگیزاند (اتكينسون و رينور8، 1974؛ گروت و جيمز9، 1991).

براین اساس، شیلات نیز به­عنوان یکی از مهم­ترین زیربخش­های اقتصادی در تامین امنیت غذایی، تجارت، اشتغال­زائی و محرومیت زدائی در جهان از جایگاه ویژه­ای برخوردار است. انسان از چهار میلیارد تن غذایی که استفاده می­کند، 97 درصد آن را از 3 تا 5 درصد سطح زمین بدست می­آورد که قابل کشت و زرع است. اما از 71 درصد زمین که دریا است، تنها 3 درصد غذای انسان تامین می­شود. بنابراین توسعه این صنعت و جلب توجه جهانیان به مصرف آبزیان به دلیل غذای سلامتی که از یک طرف و ظرفیت­های بهره­برداری نشده از طرف دیگر، آینده این صنعت را در سایه توسعه پایدار، بسیار نوید بخش می­سازد. به همین منظور، برای موفقیت و بهره­برداری کامل از ظرفیت­های توسعه صنعت شیلات لازم است تا سیاست­های موثر برای رفع چالش­های سازمانی شیلات اندیشیده شود تا فرهنگ نوآوری و کارآفرینی که به نوبه خود در نهایت منجر به توسعه ظرفیت­های شیلات می­شود، در آن نهادینه­سازی شود (صمدی­میارکلائی و همکاران، 1394).

بسیاری از سازمان­ها و شرکت­ها و هم­چنین بخش­های اقتصادی و اجتماعی به لزوم کارآفرینی (از نوع فردی و سازمانی) پی برده­اند. این گرایش عمدتاً به دلیل شرایط وضعیت­های پیچیده جدیدی است که سازمان­ها را با تنگناهای رقابتی و تکنولوژیکی مواجه ساخته و تداوم روش­های سنتی را با مشکل جدی روبرو ساخته است، با توجه به تحقيقات انجام شده در سال­هاي اخير در دنيا و با توجه به اهمیت کارآفرینی سازمانی به عنوان ایده برتر در سازمان­هاي امروز و نيز بررسي عوامل موثر بر آن (عوامل ساختاری، رفتاری و محیطی) به­عنوان عوامل مهم اثربخشی سازمان­ها، تاکنون تحقيقی در اين رابطه در صنعت و حوزه شیلات انجام نشده است. بنابراین هدف از انجام اين تحقيق شناسایی و رتبه­بندی شاخص­های موثر بر توسعه کارآفرینی سازمانی در اداره کل شیلات استان مازندران می­باشد.

ماهیت ساختاری این مقاله به این صورت است: 1. بررسی و معرفی چارچوب مفهومی از کارآفرینی و کارآفرینی سازمانی؛ 2. بررسی پیشینه­های تجربی از کارآفرینی سازمانی؛ 3. توصیف روش طراحی‌شده برای شناسایی عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی در اداره شیلات استان مازندران و رتبه­بندی آن. و 5. تشریح نتایج، بحث و ارائه نتیجه­گیری و برخی از پیشنهاد‌ها.

حال در اين مجال، پس از بیان اهمیت تحقیق، باید اشاره کرد که این پژوهش به دنبال پاسخ به سؤالات ذیل می­باشد:

سوال اول: عوامل مؤثر (ساختاری؛ رفتاری و محیطی) بر کارآفرینی سازمانی در اداره شیلات استان مازندران کدامند؟

سوال دوم: رتبه­بندی عوامل مؤثر (ساختاری؛ رفتاری و محیطی) بر کارآفرینی سازمانی در اداره شیلات استان مازندران چگونه است؟

 

مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

كارآفريني، خلاقيت و كسب­وكارهاي خطرپذیر به عنوان سوخت موتور اقتصاد مدرن در نظر گرفته شده‌اند. کارآفرینان، همواره نقش مهمي در پيشرفت جوامع داشته­اند. آن­ها در رأس كسب‌وكارها قرار گرفته، در جستجوي فرصت­ها بوده و خلاقيت نيز ابزاري براي موفقيت آن­ها تلقي مي‌شود. كارآفرينان تغيير را يك پديده معمولي می­دانند، هميشه در جستجوي آن هستند، به آن واكنش نشان داده و از آن به عنوان يك فرصت استفاده مي‌كنند (دانفي10، 1994). واژه کارآفرینی از کلمه­ای فرانسوی به معنای متعهد شدن گرفته شده است، طبق تعریف واژه­نامه دانشگاهی وبستر، کارآفرین کسی است که متعهد می­شود مخاطرات یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی و مدیریت کند. در واقع کارآفرینی عبارت است از فرآیند ایجاد ارزش از طریق تشکیل مجموعه منحصر به­فردی از منابع، به­منظور بهره­گیری از فرصت­ها. استیونس11، کارآفرینی را فرآیند خلق ارزش، همراه با منابعی منحصربه­فرد به­منظور بهره­برداری از یک فرصت می­داند (ويسي و كريم­زاده، 1389).

به زعم پرویرلی و سانگ12، کارآفرینی عبارت است از تلاش­هایی که از طریق اقدامات یک فرد یا گروهی از افراد، موجب ایجاد محیط­های اقتصادی، اجتماعی، نهادی، و فرهنگی جدید می­شود (پرویرلی و سانگ، 2012). کارآفرینی به دلایل گوناگونی یک جزء حیاتی در پروسه رشد و توسعه اقتصادی، تلقی می­شود. اااین مکانیزمی است که از طریق آن جامعه اطلاعات تکنولوژیکی را به محصول و خدمات تبدیل می­کند (کردنائیج و همکاران، 1393). كارآفريني با ايده‌هاي كسب و كار جديد مرتبط است كه ممكن است موجب تغييراتي در ماهيت بازار شود. كارآفريني عبارت از جستجوي فرصت‌ها و توانايي شناسايي شكاف‌هاي موجود در بازار است. رويكرد كارآفرين محوري رويكردي است كه بر نوآوري بازار و محصول، و پروژه‌هاي خطرپذير تأكيد داشته و با تمايل به پيشگامي در نوآوري، به دنبال كسب برتري بر رقباست (ميلر13، 1983).

بر اساس مدل دیده­بان جهانی14، کارآفرینی سه حوزه کلیدی دارد (كردنائيج و همكاران، 1392):

1. نگرش­ها: به­طور عمده مربوط به ادراکات کارآفرینانه مانند درک قابلیت کارآفرینانه، درک فرصت­های کارآفرینانه، ترس از شکست و قصد کارآفرینانه می­شود. 2. فعالیت­های کارآفرینانه: از جمله فعالیت­های کارآفرینانه­ی نوپا و اجباری (فرصت­گرا). 3. روحیه­ی توسعه کارآفرینانه: روحیه­ی توسعه کارآفرینانه شامل رشد کسب­وکار، انتظار مورد انتظار کسب­وکار، (اشتغال زائی)، فعالیت­های کارآفرینانه بین­المللی.

مقیمی و احمدپور (1387)، معتقدند که کسب­وکارهای مستقل که توسط کارآفرین بنیان­گذاری می­شود، مهم­ترین نوع کارآفرینی مورد بحث در ادبیات مرسوم کارآفرینی است. ویژگی­ این سازمان؛ مدیریت مالک، سادگی فعالیت­های اجرائی و معمولاً حجم کوچک و نوپا بودن کسب­وکار است. در این شرایط، کارآفرینی به معنای ایجاد ساختاری ملموس برای یک کسب­وکار است. مالکان این کار را از طریق ترکیب عوامل تولیدی به­طوری که ارزش افزوده برای بازار به دنبال داشته باشد، انجام می­دهند. راهبردها عمدتاً برگرفته از شخصیت و اهداف مالک است. اغلب مهم­ترین هدف راهبردی، انجام کاری متفاوت برای دست­یابی به یک قیمت مناسب است، که می­تواند سود خوبی را در ازای سرمایه­گذاری انجام شده به دنبال داشته باشد و امکان توسعه بیشتر را فراهم آورد. به نوعی، اولویت­های راهبردی در کنار توسعه کالا تکامل می­یابند و بازارهایی را شناسائی می­کنند که هم­اینک خدمات خوب و کافی در آن­ها ارائه نمی­شود.

کارآفرینی سازمانی نیز که کارآفرینی مورد بحث در تحقیق حاضر است، فرایندی است که در آن کل سازمان و کارکنان دارای روحیه کارآفرینی بوده و سازمان، بستر و محیط مناسب را برای پرورش و ترویج کارآفرینی مهیا می­سازد. در واقع کارآفرینی سازمانی مفهومی چند بُعدی است که فعالیت­­های سازمان را متوجه نوآوری محصول، نوآوری در فناوری، مخاطره­پذیری و پیشگامی می­سازد و از طرفی به مفهوم تعهد سازمان به ایجاد و معرفی محصولات جدید، فرایندهای جدید و نظام­های سازمانی نوین است (كوين و اسلون15، 1991).

در واقع بسیاری از سازمان­ها و شرکت­ها و بسیاری از بخش­ها و زیربخش­های اقتصادی و اجتماعی به لزوم کارآفرینی (از نوع فردی و سازمانی) پی برده­اند. این گرایش عمدتاً به دلیل شرایط وضعیت­های پیچیده جدیدی است که سازمان­ها را با تنگناهای رقابتی و تکنولوژیکی مواجه ساخته و تداوم روش­های سنتی را با مشکل جدی روبرو ساخته است. در واقع کارآفرینی را می­توان یکی از عناصر كليدي براي افزايش توان رقابت­پذيري سازمان­ها و كسب مزيت رقابتي دانست. کارآفرینی سازمانی به عنوان فعالیت­های کارآفرینی در قالب محصول، فرآیند، و نوآوری­های سازمانی نیز تعریف شده است (آنتونيچ و هسريچ16، 2001؛ آنتونيچ و زورن17، 2004؛ بيهاردواج و همكاران18، 2005). ضرورت كارآفريني سازماني ريشه در ناكارآمدي شيوه­هاي سنتي مديريت، رقابت شديد بين سازمان­ها و رشد سريع شركت­ها دارد. لازمه تحقق كارآفريني سازماني وجود و ترغيب افراد خلاق است تا ايده­هاي خود را ارائه كنند.

به عقيده هينونن (2005)، كارآفريني سازماني عبارتند از شناسايي و بهره­برداري از يك فرصت و اطمينان از اين­كه بهره­برداري از آن فرصت با يك روش جديد، انحراف از روش قبلي بوده و به تحقق اهداف منجر خواهد شد. در واقع كارآفريني سازماني مي­تواند روشي براي مقابله با تغييرات محيطي و داخلي سازمان ­باشد كه در صورت عدم تحقق كارآفريني، حيات و بقاي سازمان در بلند مدت مواجه خواهد شد. سازمان­ها كارآفريني را در پاسخ به نيازي كه بر آن­ها تحميل شده، بكار مي­گيرند كه عبارتند از: افزايش سريع رقباي جديد، ايجاد حس بي­اعتمادي نسبت به شيوه­هاي مديريت سنتي و خروج بهترين نيروهاي كار از سازمان­ها و اقدام آنان به كارآفريني مستقل (صفري و گلشني، 1392).

سايمون پاركر19 اعتقاد دارد كارآفريني سازماني كه با نام كارآفريني شركتي نيز ناميده مي­شود، توانايي ايجاد يك كسب­وكار جديد درون كسب­وكارهاي موجود، بهره­برداري از فرصت­هاي جديد و ايجاد ارزش اقتصادي است. داركن20 نيز معتقد است كه كارآفرين سازماني به عنوان يك فرد كليدي در سازمان ايفاي نقش مي­كند كه توانايي شناخت فرصت­ها و بهره­برداري از منابع سازماني را براي برآورده كردن نيازهاي جديد بازار دارد (فيض و همكاران، 1392).

از طرفي کارآفرینی سازمانی نه تنها به ایجاد سرمایه­گذاری­های تجاری جدید اشاره دارد، بلکه به سایر فعالیت­ها و جهت­گیری­های نوآورانه از قبیل توسعة محصولات، خدمات، فناوری­ها، فنون اجرائی و اداری، استراتژی­ها و تفکرات و گرایشات رقابتی جدید نیز اشاره می­کند (آنتونيچ و زورن، 2004). کارآفرینی سازمانی فرآیندی می­باشد که به وسیلة آن افراد فرصت­های درون سازمان­ها را بدون توجه به منابعی که در اختیار دارند، شکار می­کنند. کارآفرینی سازمانی مفهومی است که نوآوری­ها را به عنوان ترکیبات اصلی کار می­پذیرد: گسترش یا فرمول­بندی جدید محصولات، مهندسی مجدد یا کاهش هزینة فرآیند، جستجوی بازارهای بِکر و دست نخورده، کاربردهای جدید محصولات و خدمات جدید، سرمایه­گذاری­های جدید (اوبينوموكويا21، 2012). از طرفی تحقیقات نشان می­دهند که به احتمال بسیار، کارآفرینی سازمانی با بهبود عملکرد سازمانی در ارتباط است، معمولاً این ارتباط بر حسبِ رشد و سود بخشی است (آنتونيچ و زورن، 2004). مزیت­های رقابتی­ای که کارآفرینی سازمانی دربر دارد عبارت است از: 1. مزیت رقابتی تمایز یا رهبری هزینه در بازار، 2. واکنش سریع نسبت به هر تغییر، و 3. مسیر استراتژیک جدید یا روش­های جدید کار یا یادگیری درون سازمانی (اوبينوموكويا، 2012).

زهرا22 (1993)، در مطالعات خود عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی را این­گونه برشمرد:

·       حمایت مدیریت : اگر مدیران عالی سازمان طوری رفتار کنند که مشوق رفتار کارآفرینی باشد و این مدیر علاوه بر حمایت، خود الگو رفتار کارآفرینی باشد، رفتار کارآفرینی در سازمان ترویج می‌یابد.

·       استقلال کاری/ اختیار کاری: اگر کارکنان در نحوه انجام فعالیت آزادی عمل داشته باشند. احتمال نوآوری در آن‌ها بالا می‌رود، در صورتی که واحدهای سازمانی در تصمیم گیری‌ها و اداره امور داخلی مستقل و پاسخگوی عملکرد خود باشند، به رفتار کارآفرینانه روی می‌آورند.

·       پاداش/ تقویت: یک نظام مؤثر پاداش که محرک خوبی برای فعالیت‌های کارآفرینانه است باید اهداف، بازخوردها، تاکید بر مسئولیت فردی و انگیزش‌های مبتنی بر پیامدها را هدف قرار دهد. اگر کارکنان بدانند که در نتایج کار خود سهیم هستند و نتایج مثبت پاداش مثبت دارند، رفتار کارآفرینانه در آن‌ها ترغیب می‌شود.

·       زمان در دسترس: زمان در دسترس يا دسترسی زمانی به معنی داشتن زمان کافی برای کار بر روی پروژه‌های کارآفرینانه مورد نیاز است.

·       مرزهای سازمانی: ساختار سازمانی باید سازوکارهای اداری را برای ارزیابی انتخاب و اجرای نظرها پیش ببرد. مرزهای سازمانی مانعی اصلی برای مدیران میانی در فعالیت‌های کارآفرینی سازمانی هستند.

باید اشاره کرد که تاکنون تحقیقات کمی و کیفی فراوانی در حوزه شناسایی و بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی و کارآفرینی سازمانی ارائه شده است (آگروال و شاه23، 2014؛ جوالگي و همكاران24، 2014؛ كويلويجن و همكاران25، 2012؛ روخاس و همكاران26، 2013؛ رومرو مارتي و همكاران، 2010). با این وجود، در این تحقیقات به صورت پراکنده به عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی اشاره شده است. بنابراین در این تحقیق، این عوامل با مطالعه تحقیقات گوناگون و جمع­بندی نظرات خبرگان توسعه داده شده است، این عوامل اصلی موثر را می­توان در سه دسته تقسیم کرد:

عوامل رفتاری: عوامل رفتاری مؤثر بر کارآفرینی سازمانی شامل عوامل و روابط انسانی در سازمان است، که هنجارهای رفتاری، ارتباط غیررسمی و الگوهای خاص به­هم پیوسته و محتوای اصلی سازمان را تشکیل می­دهد. این عوامل در واقع پویایی بخش و قسمت زنده سازمانی تلقی می­شوند و هرگونه عوامل و متغیرهایی که به­طور مستقیم مربوط به نیروی انسانی می­باشد، در این شاخه قرار می­گیرد (مقيمي27، 2007).

عوامل­ساختاری: عوامل­ساختاری در فرآیند کارآفرینی در برگیرنده تمام عناصر، عوامل ­و ­شرایط فیزیکی ­و ­غیر انسانی سازمان می­باشد؛ که با قاعده و ترتیب خاص و به­هم پیوسته؛ چارچوب، قالب، پوسته، بدنه و یا هیکل فیزیکی و مادی سازمان را دربر می­گیرد. بنابراین تمام منابع مادی، اطلاعاتی و فنی، که با ترتیب خاصی در بدنه کلی سازمان جاری می­شوند (عوامل غیر زنده جز عناصر انسانی) جزء شاخه ساختاری قرار می­گیرند.

عوامل محیطی: عوامل محیطی (زمینه­ای) مؤثر بر کارآفرینی سازمانی شامل شرایط و عوامل محیطی برون سازمانی هستند که محیط سازمان را احاطه نموده، با سازمان تاثیر و تأثر متقابل داشته و خارج از کنترل سازمان می­باشند. این عناصر عملکرد بیشتر سازمان­ها را تحت تاثیر خود قرار می­دهد.

همان­گونه که اشاره شد محققان عوامل متعددی را مبنی بر شاخص­های اثرگذار بر کارآفرینی سازمانی معرفی کردند، که در جدول (1) شرحی از این شاخص­ها و منابع پشتیبانی آن ارائه شده است.

 

 

 

[1] . Miller

[2] . Romero-Martı et al.,

[3] . Elenurm et al.,

[4] . Gurol & Astan

[5] . Kirkwood

[6] . Hansemark

[7] . Utsch & Rauch

[8] . Atkinson & Raynor

[9] . Grote & James

[10] . Dunphy

[11] 1. Stivens

[12] 2. Peverelli & Song

[13] . Miller

[14] . Global Entrepreneurship Monitor (GEM)

[15] . Covin & Slevin

[16] . Antončič & Hisrich

[17] . Antončič & Zorn

[18] . Bhardwaj et al.,

[19] . Simon C.Parker

[20] . Durken

[21] . Obino Mokaya

[22] . Zahra

[23] . Agarwal & Shah

[24] . Javalgi et al.,

[25] . Koelewijn et al.,

[26] . Rojas et al.,

[27] . Moghimi

جدول 1. عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی بر اساس مطالعات پیشین

عوامل

عوامل موثر

منابع حمایت کننده

عوامل­محیطی

1. محیط سیاسی- قانونی؛ 2. پیچیدگی؛ 3. بذل و بخشندگی؛ 4. تغییرات محیطی؛ 5. محیط­های اقتصادی؛ 6. محیط­های اجتماعی و فرهنگی؛ 7. محیط­های تکنولوژیکی؛ 8. محیط­های بین­المللی؛ 9. منابع؛ 10. ارتباط با ارباب رجوع؛ 11. محیط اداری؛ 12. زیرساخت­ها؛ 13. محیط بازار

سادلر، 2000؛ كيارني و همكاران، 2008؛ مقيمي، 2007؛ زامپياتكيس و موستاكيس، 2010؛ كوراتكو و همكاران، 2005؛ چاكا، 2006.

عوامل­رفتاری

1. فرهنگ­سازمانی؛ 2. حمایت­مدیران؛ 3. ویژگی­شخصیتی کارکنان؛ 4. روحیه­تیمی؛ 5. توانمندسازی کارکنان؛ 6. عوامل مدیریتی؛ 7. ارتباطات سازمانی؛ 8. انگیزش­های مدیریتی؛ 9. آینده نگری؛ 10. ریسک­پذیری؛ 11. ویژگی­شخصیتی مدیران؛ 12. آموزش کارآفرینی کارکنان؛ و 13. سبک­های رهبری

سرواستاوار و اگروال، 2010؛ مقيمي، 2007؛ آنالويي و همكاران، 2009؛ كيارني و همكاران، 2009

عوامل ساختاری

1. سیستم­های تحقیق و توسعه، 2. سیستم­های مالی، 3. ساختار سازمانی، 4. استراتژی سازمانی، 5. روش­های کاری، 6. عوامل فیزیکی سازمانی، 7. تکنولوژی­های سازمان، 8. سیستم­های سازمانی، 9. سیستم­های تصمیم­گیری، 10. مرز و اندازه سازمان، 11. راهبردها و سیاست­های سازمانی، 12. سیستم منابع انسانی، 13. سیستم­های پاداش و 14. سیستم منابع اطلاعاتی، 15. سیستم­های ارزیابی عملکرد، 16. منابع سازمان، و 17. سیستم­های نظارت و کنترل

زربيناتي و وانگليس، 2005؛ كيارني و همكاران، 2008؛ سريواستاوا و اگروال، 2010؛ سادلر، 2000؛ چاكا، 2006؛ شپرز و همكاران، 2008؛ مقيمي، 2007؛ زهرا، 1993

 

 

 

روش­شناسی پژوهش

پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی- پیمایشی می­باشد. به­منظور دست­یابی به اهدف پیش­روی در مطالعه حاضر، در گام اول با بررسی­های جامع کتابخانه­ای و ارزیابی نتایج مطالعات گذشته مرتبط، بهترین مدل یا تعدادی بسیاری از شاخص­های مهم مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی شناسایی و استخراج و در سه گروه (عوامل رفتاری، محیطی و ساختاری) تقسیم­بندی گردید. در گام بعدی نیز با بهره­گیری از روش دلفی فازی در میان کارشناسان و صاحب­نظران حوزه سازمانی و کارآفرینی در اداره کل شیلات استان مازندران از بین این عوامل، شاخص­های اساسی مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی شناسایی شدند.

در گام نهایی نیز با بهره­گیری از این مولفه­ها و تکنیک­های تصمیم­گیری چند معیاره از جمله روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی1 و نظرات کارشناسان و متخصصان انتخابی، شاخص­های مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی رتبه­بندی شدند. در مطالعه حاضر با توجه به استفاده از پرسشنامه مقایسات زوجی و روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی و نیاز به بهره­گیری از نظرات خبرگان، 10 نفر از خبرگان سازمانی اداره کل شیلات استان مازندران، که آشنایی بالایی با مسائل کارآفرینی سازمانی و مدیریتی داشتند، به روش هدفمند قضاوتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این راستا همان­گونه که اشاره شد، در ابتدا پرسشنامه دلفی و در نهایت پرسشنامه مقایسات زوجی طراحی و میان خبرگان توزیع و جمع­آوری گردید، و در ادامه با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی که در این تحقیق روش پیشنهادی مورد استفاده جهت اولویت­بندی مؤلفه­ها بوده، استفاده شد.

رويكرد دلفي فازي2: روش دلفی فازی در سال 1993 توسط ایشیگاوا و همکارانش پیشنهاد شد. در واقع روش دلفی فازی از ترکیب روش دلفی سنتی و نظریه مجموعه­فازی حاصل گردید. نوردرهابن (1995)، دریافت که استفاده از روش دلفی فازی برای تصمیمات گروهی می­تواند منجر به درک مشترک از نظرات کارشناسان و خبرگان شود. همان­گونه که برای انتخاب توابع عضویت فازی، تحقیقات قبلی مبتنی بر عدد فازی مثلثی، عدد فازی ذوزنقه­ای و عدد فازی گوسی بودند، در این تحقیق از توابع عضویت مثلثی و تئوری فازی برای حل تصمیات گروه استفاده شده است (نوردرهابن3، 1995؛ ايشيگاوا و همكاران4، 1993).

در اين مطالعه از روش دلفی فازی براي يافتن نظرات خبرگان نسبت به يك معيار استفاده شده است، فرض بر اين است كه ارزش ارزيابي معيار img0 از نگاه خبره شماره img0 از ميان img0 خبره img0 است كه مقدار  img0برابر با img0 و میزان img0 برابر با img0 است. بدين ترتيب ارزش فازي معيار img0  از رابطة زیر محاسبه مي­شود كه برابر img0 است.

img0 

img0 

img0 

براي دي­فازي­سازي نيز از رابطه­ي زیر استفاده مي­كنيم.

img0 

در نهایت براي استخراج معيارهاي مورد نظر، حدي را براي قبول يا عدم قبول آن معيار در نظر مي­گيريم. در اين مطالعه با توجه به قانون 30-70، مرز قابل قبول بودن معيار در حدود هفت 7 است (هسو و همكاران5، 2010). اگر مقدار دي­فازي شده عدد فازي مثلثي با توجه به نظر خبرگان نزديك به 7/0 يا بالاتر از ان باشد، به عنوان معيار قابل قبول، پذيرش شده و در غير اين­صورت مورد قبول واقع نمي­شود.

   img0

تکنیک تحلیل سلسله­مراتب گروهی- فازی: برنامه­ریزی سلسله مراتبی  برای اولین بار توسط توماس ال­ساعتی ارائه شد، و یک ابزار تصمیم­گیری چند معیاره است که کاربرد فراوانی دارد. فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی از زمان ابداع به عنوان یک ابزار در دست تصمیم­گیرندگان و پژوهشگران در تصمیم­گیری­های چند معیاره استفاده می­شود، اما در واقع فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی سنتی نمی­تواند طرز فکر بشر را منعکس نماید. فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی سنتی در بیان ارزش­های دقیق عقاید تصمیم­گیرنده در مقایسه­ی گزینه­های مختلف، ناتوان است. برای رفع مشکلات بالا فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی برای حل مسائل سلسله مراتبی ارائه شد (ون­لارهاون و پدريكز6، 1993). در این پژوهش از روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی برای تعیین ضرائب معیارهای اساسی موثر بر فرایند کارآفرینی سازمانی استفاده شده است. در واقع در این مطالعه از روش فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی فازی­ای استفاده می­شود که برای اولین بار توسط چانگ ارائه شده است (چانگ7، 1996).

از طرفی نیز، از آنجائی که اعداد فازی مثلثی بیشترین کاربرد را نسبت به بقیه اعداد فازی دارند، در این مقاله نیز مورد استفاده قرار گرفت. اعداد فازی مثلثی را می­توان به­صورت img0 نشان داد. پارامترهای l، m و u به ترتیب نشان­گر کمترین ارزش ممکن، محتمل­ترین ارزش و بیشترین ارزش ممکن که یک رویداد فازی را توضیح می­دهند، هستند.

 

یافته­های پژوهش

روش دلفی فازی: بررسی نظرات کارشناسان و خبرگان در این مطالعه حاکی از آن بوده که از بین 13 شاخص در نظر گرفته برای عوامل محیطی؛ فقط شش شاخص با توجه به اصل 30-70 به عنوان شاخص­های اساسی محیطی (زمینه­ای) مؤثر بر کارآفرینی سازمانی تعیین شدند: 1. محیط­های اقتصادی، 2. محیط سیاسی- قانونی، 3. محیط اداری، 4. محیط­های اجتماعی و فرهنگی، 5. محیط­های تکنولوژیکی و 6. محیط­های بین­المللی (اين عامل در مدل ارائه شده با عنوان E1 و زير مجموعه­هاي آن با عنوان ER1 تا ER6 لحاظ شده است).

هم­چنین از بین 13 شاخص در نظر گرفته برای عوامل رفتاری؛ فقط شش شاخص با توجه به اصل 30-70 به عنوان شاخص­های اساسی رفتاری (محتوائی) مؤثر بر کارآفرینی سازمانی تعیین شدند: 1. فرهنگ سازمانی؛ 2. سبک­های رهبری؛ 3. ارتباطات سازمانی؛ 4. آموزش کارآفرینی؛ 5. ریسک­پذیری؛ و 6. روحیه تیمی (اين عامل در مدل ارائه شده با عنوان E2 و زير مجموعه­هاي آن با عنوان E7 تا E12 لحاظ شده است).

از طرفی از بین 17 شاخص در نظر گرفته شده بر اساس مطالعات گذشته برای عوامل ساختاری؛ فقط هفت شاخص به عنوان عوامل ساختاری مؤثر بر کارآفرینی سازمانی تعیین شدند: 1. استراتژی سازمانی، 2. سیستم منابع اطلاعاتی، 3. ساختار سازمانی، 4. سیستم­های پاداش، 5. سیستم منابع انسانی، 6. راهبردها و سیاست­های سازمانی، و 7 سیستم مالی سازمان (اين عامل در مدل ارائه شده با عنوان E3 و زير مجموعه­هاي آن با عنوان ER13 تا ER19 لحاظ شده است).

 

ارائه یک چارچوب سلسله­مراتبی:

براساس روش دلفی فازی ارائه شده، و بر پایه نظرات خبرگان، می­توان یک چارچوب سلسله مراتبی را برای بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی در اداره کل شیلات استان مازندران با سه منظر اصلی و 19 معیار فرعی ارائه کرد.

 

 

[1] . Fuzzy Analytic Hierarchy Process

[2] . Fuzzy Delphi Method

[3] . Noorderhaben

[4] . Ishikawa et al.,

[5] . Hsu et al.

[6] . Laarhoven & Pedrycz

[7] . Chang

 

نمودار 1. مدل سلسله مراتبی عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی

 

 

فرآیند تحلیل سلسله­مراتب گروهی- فازی

1. گام اول: در ابتدا تمامی عوامل بصورت دو به دو به­وسیله خبرگان مقایسه زوجی می­شوند. انجام مقایسات زوجی به­منظور مشخص نمودن درجه ارجحیت عوامل به یکدیگر براساس جدول زیر انجام می­شود. از طرفی نیز اگر تعداد عوامل را با img0 نشان دهیم، تعداد مقایسات زوجی این­گونه محاسبه می­شوند. img0

هم­چنین اظهار نظرهای کلامی تک­تک پاسخ­گویان (خبرگان) در مورد شاخص­هاي سنجش معیارهای موثر بر فرایند کارآفرینی­سازمانی که بر اساس طیف نه گزینه­ای ساعتی جمع­آوری می­شوند، بر اساس روش ذیل به اعداد فازي مثلثی img0 تبدیل می­گردند. در واقع در این قسمت، این تحلیل­ها برای عوامل اصلی (عوامل ساختاری؛ رفتاری و محیطی) موثر بر کارآفرینی سازمانی ارائه و به ذکر نتایج برای عوامل فرعی بسنده می­شود.

 

 

جدول 2. طیف اعداد فازی و مقیاس زبان­شناسی برای تعیین وزن

درجه اهمیت در مقایسات زوجی

اعداد فازی مثلثی

اعداد فازی مثلثی معکوس

اهمیت یکسان (VL)

(1،1،1)

(1،1،1)

کمی مهم­تر (L)

(5،3،1)

(1،3/1،5/1)

مهم­تر (ML)

(7،5،3)

(3/1،5/1،7/1)

خیلی مهم­تر (H)

(9،7،5)

(5/1،7/1،9/1)

فوق‌العاده مهم­تر (VH)

(9،9،7)

(7/1،9/1،9/1)

 

 

گام دوم: استخراج ماتریس تجمیع نظرات خبرگان: با استفاده از میانگین هندسی تک­تک اجزاء سه­گانه img0 ماتریس­های بدست آمده در مرحله قبل (ماتریس به تعداد خبرگان)، ماتریس تجمیع نظرات را مطابق جدول زیر بدست می­آوریم. برای محاسبه میانگین هندسی اجزاء سه­گانه متناظر img0 تک تک ماتریس­های مقایسات زوجی خبرگان img0 را در هم ضرب و ریشه img0 ام آن را می­گیریم.

 

 

 

جدول 3. ماتریس تجمیع نظرات خبرگان

عوامل­

عوامل محیطی

عوامل رفتاری

عوامل ساختاری

عوامل محیطی 

(1،1،1)

(851/0، 634/0، 436/0)

(02/2، 39/1، 595/0)

عوامل رفتاری

(29/2، 57/1، 17/1)

(1،1،1)

(81/2، 98/1، 27/1)

عوامل ساختاری

(11/1، 719/0، 494/0)

(782/0، 504/0، 355/0)

(1،1،1)

 

 

گام سوم محاسبه بسط مرکب فازی عوامل: جمع اجزاء سه­گانه img0 کل خانه­های ماتریس (تمام سطرها و ستون­ها) را محاسبه می­کنیم. با این­کار سه عدد بدست می­آیند. آن­ها را معکوس می­کنیم و به شکل فازی نشان می­دهیم، که با این کار جای عناصر اول و سوم عوض می­شوند.

img0 

img0 

 

 

 

سپس مجموع اعداد سه­گانه img0 هر سطر را در سه عدد معکوس قبلاً محاسبه شده ضرب می­کنیم.

 

img0 

 

 

گام چهارم محاسبه ماتریس درجه امکان­پذیری حالت­های دوتایی ممکن: در این مرحله تحلیل­ها به­صورت ستونی انجام می­شوند. اگر مقدار img0 یک عامل بزرگ­تر از مقدار img0 عامل دیگر باشد، عدد 1، و اگر کمتر باشد، محاسبات زیر انجام و حاصل در جدول نوشته می­شود.

img0 

 

img0 

 

 

جدول 4. درجه امکان پذیری برای حالت­های دوتایی ممکن

عوامل

عوامل محیطی

عوامل رفتاری

عوامل ساختاری

 

V(Sc1 ≥ S ci)

V(Sc2 ≥ S ci)

V(Sc3 ≥ S ci)

عوامل محیطی

 

1

459/0

عوامل رفتاری

184/0

 

335/0

عوامل ساختاری

1

1

 

 

 

گام پنجم محاسبه وزن نهایی و رتبه هر شاخص: حال در این قسمت از پژوهش، پس از انجام چهار گام قبل و محاسبه ماتریس درجه امکان­پذیری حالت­های دوتایی ممکن، حداقل درجه امکان­پذیری برای هرمؤلفه و وزن نهائی آن مشخص می­گردد. سپس بر اساس میزان درجه امکان­پذیری و وزن نهائی برای هرمؤلفه، رتبه نهائی هر کدام از مؤلفه­های مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی در اداره کل شیلات استان مازندران مشخص می­شود. در واقع این یافته­ها حاکی از آن است که از نظر خبرگان اداره کل شیلات استان مازندران، ترتیب اولویت عوامل اصلی مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی، به­صورت ذیل می­باشد:

 

 

نمودار 2. وزن جنبه­های اصلی و زير شاخص­های مدل

 

 

گام ششم و نهایی محاسبه‌ی سازگاری ماتریس‌های مقایسات زوجی: گاگوس و بوچر (1997)، روش زیر را برای محاسبه‌ی درجه‌ی ناسازگاری ماتریس‌های مقایسات زوجی فازی ارائه نموده‌اند (گاگوس و بوچر1، 1997). در این روش بمنظور بررسی ناسازگاری، لازم است از ماتریس مقایسه زوجی تجمیع نظرات خبرگان img0 دو ماتریس مجزا تشکیل شود: img0 و img0، که به دلیل حجم بالای صفحات، ماتریس­های محاسبه شده در متن مقاله ارائه نمی­گردد، و فقط اشاره به نحوه دست­یابی آن بسنده می­شود. قبلاً باید اشاره کرد، که مقدار بدست آمده شاخص ناسازگاری برای ماتریس‌های مقایسات زوجی فازی img0 و img0، کمتر از 10/0 است، که در واقع این مقادیر نشان دهنده میزان ناسازگاری قابل قبول برای پژوهش است.

محاسبه‌ی ماتریس img0: بر اساس ماتریس مقایسات زوجی تجمیعی بدست­آمده، فقط جزء میانی img0 را لحاظ کرده و ماتریسی را استخراج می­کنیم. img0

نرمالایز کردن ماتریسimg0 و محاسبه img0: با استفاده از رابطه زیر ماتریس بدست آمده در مرحله قبل را نرمالایز و وزنimg0 هر کدام از عوامل را محاسبه می­کنیم.

img0 

 

محاسبه‌ی (img0) ماتریس img0: بزرگ­ترین مقدار ویژه (img0) برای ماتریس را با استفاده از رابطه زیر محاسبه می­کنیم. بدین منظور، تک­تک اجزاء ماتریس img0را در img0 ستون مربوط ضرب و سپس بر img0 سطر مربوط تقسیم می­کنیم. در نهایت مجموع حاصله را بر img0 یا همان ابعاد ماتریس تقسیم می­کنیم. و با استفاده از فرمول­های ذیل شاخص­های سازگاری، تصادفی و نسبت سازگاری ماتریس img0محاسبه و تعیین می­گردند.

img0 

img0 

img0 

 

محاسبه‌ی ماتریسimg0: بر اساس ماتریس مقایسات زوجی تجمیعی بدست­آمده، ماتریس img0، از میانگین هندسی حد بالا و حد پایین اعداد فازی مثلثی ایجاد می‌شود:

img0 

 

نرمالایز کردن ماتریسimg0 و محاسبه img0: با استفاده از رابطه زیر ماتریس بدست آمده را نرمالایز و وزن img0 هر کدام از عوامل را محاسبه می­کنیم.

img0 

 

محاسبه‌ی (img0) ماتریسimg0: بزرگ­ترین مقدار ویژه (img0) برای ماتریس بدست آمده را با استفاده از رابطه زیر محاسبه می­کنیم. بدین منظور، تک­تک اجزاء ماتریس img0را در img0 ستون مربوط ضرب و سپس بر img0 سطر مربوط تقسیم می­کنیم. در نهایت مجموع حاصله را بر img0 یا همان ابعاد ماتریس تقسیم می­کنیم. و با استفاده از فرمول­های ذیل شاخص­های سازگاری، تصادفی و نسبت سازگاری ماتریس img0محاسبه و تعیین می­گردند.

img0 

img0 

img0 

 

بحث و نتیجه­گیری

هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی در اداره کل شیلات استان مازندران بوده است. در این پژوهش، برای شناسایی عوامل مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی از روش دلفی فازی بهره گرفته و هم­چنین جهت رتبه­بندی عوامل مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی از روش فرایند تحلیل سلسله مراتب گروهی- فازی استفاده شده است.

باتوجه به نظرات کارشناسان و خبرگان و آزمون دلفی فازی، شاخص­ها در در سه بُعد (عوامل رفتاری، عوامل ساختاری و عوامل محیطی) سازماندهی گردیدند.

با توجه به شاخص­های استخراج شده از ادبیات تحقیق و آزمون اعتبار اولیه آن­ها با استفاده از روش دلفی فازی و نظرسنجی از کارشناسان و خبرگان اداره کل شیلات استان مازندران، می­توان مولفه­ها و شاخص­های فوق را مناسب قلمداد نمود و به عنوان ابزاری کارآمد برای بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی سازمانی در صنعت شیلات مبنای عمل قرار داد.

نتایج رتبه­بندی عوامل مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی در اداره کل شیلات استان مازندران نشان داد که در این مطالعه از سه شاخص اصلی مورد تائید خبرگان؛ اولویت مولفه­ها و رتبه­بندی آن به ترتیب شامل: 1. عوامل رفتاری، 2. عوامل ساختاری، 3. عوامل محیطی، بوده است. هم­چنین در اولویت بندی مولفه­های فرعی نیز مشخص شد:

اولویت مولفه­های رفتاری و رتبه­بندی آن نیز به ترتیب شامل: 1. سبک­های رهبری؛ 2. فرهنگ سازمانی؛ 3. روحیه تیمی؛ 4. آموزش کارآفرینی؛ 5. ارتباطات سازمانی، و 6. ریسک­پذیری، بوده است.

اولویت مولفه­های ساختاری و رتبه­بندی آن به ترتیب شامل: 1. ساختار سازمانی، 2. استراتژی­سازمانی، 3. سیستم­های پاداش، 4. راهبردها و سیاست­های سازمانی، 5. سیستم منابع انسانی، 6. سیستم مالی سازمان و 7. سیستم منابع اطلاعاتی، بوده است.

اولویت مولفه­های محیطی و رتبه­بندی آن به ترتیب شامل: 1. محیط­های اقتصادی، 2. محیط سیاسی- قانونی، 3. محیط­های اجتماعی و فرهنگی، 4. محیط­های تکنولوژیکی، 5. محیط اداری، و 6. محیط­های بین­المللی، بوده است.

در مورد مقایسه یافته­های تحقیق حاضر با سایر یافته محققان، باید اشاره کرد که این پژوهش با استفاده از بیشتر مولفه­های موثر ارائه شده بر فرایند کارآفرینی سازمانی توسط دیگر محققان مورد ذکر در پژوهش، سعی بر توسعه این مدل­ها داشته است، پس می­توان گفت که این تحقیق همسو با این تحقیقات گامی در جهت شناخت بهتر عوامل موثر بر توسعه فرآیند کارآفرینی سازمانی برداشته است.

از طرفی اين پژوهش مي­تواند با رتبه­بندی شاخص­های مورد مطالعه كاربردهاي را نيز براي سازمان­ها داشته باشد، يعني اين­كه نتايج اين پژوهش می­تواند؛ نقش، اهميت و رتبه شاخص­های مؤثر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی (به تفکیک عامل­های اصلی و فرعی) را براي مديران سازمان مورد مطالعه آشكار سازد، تا در برنامه­ریزی­های کلان خود برای سازمان، این عوامل را مورد توجه قرار دهند. حال با توجه به یافته­ها و اهمیت این عوامل بر فرآیند کارآفرینی سازمانی، موارد ذیل به عنوان پیشنهادات مدیریتی و راه­کارهای توسعه کارآفرینی سازمانی در سازمان مورد مطالعه ارائه می­گردد:

1. عوامل رفتاری: همان­گونه که آزمون­ها نشان داد، عوامل رفتاری بیشترین تاثیر را بر فرآیند کارآفرینی سازمانی دارد؛ بنابراین پیشنهادات ذیل در خصوص عوامل رفتاری ارائه می­شود:

مدیران شیلات باید با استفاده از اصولی چون: مشارکت دادن کارکنان در تصمیم­گیری خلاق؛ تشویق به ارائه پیشنهادات جدید و دادن اختیارات بیشتر در تصمیمات سازمانی گام بزرگی را در جهت توسعه فرایند نوآوری و کارآفرینی بردارند. مدیران سازمان باید فضای را محیا کنند تا فرهنگ کارآفرینانه در آن نهادینه سازی شود، یعنی شرایطی به وجود آید که موجب پرهيز از يکنواختي و اعمال قوانين و استانداردهاي کاري محدود کننده در سازمان به منظور ايجاد فضاي لازم براي ايده­پردازي شود. تدوین جزوات آموزشی مناسب در زمینه کارآفرینی سازمانی برای کلیه کارکنان و ایجاد زمینه ابراز عقاید و تبادل افکار و ایده­های جدید و تمهید لازم در جهت عملی ساختن آن از طرف مسئولین سازمان به منظور نمایان ساختن و محک زدن مدل­های ذهنی برای کارآفرینان سازمانی از دیگر گام­های موثر در جهت توسعه فرایند نوآوری و کارآفرینی در سازمان است.

2. عوامل ساختاری: در مطالعه حاضر مشخص شد که عوامل ساختاری تاثیرات زیادی را بر فرآیند کارآفرینی سازمانی دارد؛ بنابراین پیشنهادات ذیل در خصوص ساختار سازمانی ارائه می­شود:

مدیران سازمان باید با ایجاد ساختاری پویا و منعطف در سازمان، جهت توسعه خلاقیت، نوآوری و در نهایت کارآفرینی گام بردارند. سازمان باید در جهت دست­یابی به­یک چشم­انداز استراتژیک کارآفرینانه قوی و مشترک میان مدیران و کارکنان بکوشد. سازمان باید با تغییرات سیستم حقوقی خود، پرداخت­ها را در سازمان براساس عدالت و عملکردهای کارکنان انجام دهد. سازمان می­تواند معیارهای را برای پاداش ­ها ایجاد کند تا محرک کارکنان خلاق در جهت ابتکار بیشتر وکارآفرینی باشد. مدیران منابع انسانی سازمان در سیاست­گذاری­ها، انتخاب و انتصاب و برنامه­های کاری خود، باید براساس نظام مبتنی بر شایستگی و مدیریت عملکردی اقدام نمایند.

3. عوامل محیطی: یافته­ها نشان داده است که عوامل محیطی کمترین رتبه تاثیر بر کارآفرینی سازمانی را به خود اختصاص داده است، در واقع این موضوع حاکی از تاثیر کم این عوامل محیطی بر کارآفرنی سازمانی نیست، بنابراین مدیران سازمان باید در جهت توسعه و بهبود این عوامل گام­های زیر را سرلوحه کار خود قرار دهند:

سازمان­های چون شیلات، به دلیل ماهیت دولتی بودن آن تابعی از محیط سیاسی- قانونی خود هستند. یعنی در مسائل مدیریتی خود چاره­ای جز پذیرش خط مشی­ها و سیاست­های دولت ندارند. تدوین و بازنگری لازم در وظایف و نقش دولت متناسب با احکام قانون اساسی؛ تاکید بر رعایت قانون در نظام انتصابات می­تواند زمینه را برای ایجاد فضای لازم جهت توسعه کارآفرینی سازمانی محیا کند. از طرفی سازمان­ها با ایجاد تیم­های اقتصادی برای تجزیه و تحلیل محیط­های اقتصادی و سنجش ماهیت و توقعات بازارهای اقتصادی می­تواند تا حدی بر این محیط­ها احاطه و تغییرات احتمالی آن را کنترل و پیش­بینی کند.

در پایان با توجه به اهمیت موضوع پژوهش، مواردی را به عنوان پیشنهاداتی برای انجام تحقیقات آتی ارائه می­گردد:

ü       استفاده و آزمون مدل تحقیق حاضر در سازمان­های دولتی دیگر.

ü       استفاده از دیگر روش­های تحقیقاتی در بررسی عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی سازمانی در سازمان حاضر و دیگر سازمان­های دولتی.

ü       برشمردن و آزمون عوامل موثر دیگر بر فرآیند کارآفرینی سازمانی در صنعت شیلات.

ü       ارائه مدلی جدید جهت تبیین آسیب­ها یا موانع توسعه کارآفرینی سازمانی در صنعت شیلات.

 

تقدیر و تشکر

در پایان محققان برخود لازم می­دانند تا از همکاری و رهنمودهای صمیمانه مسئولین و کارشناسان اداره کل شیلات استان مازندران تشکر و مراتب سپاس­گذاری خود را ابراز نمايند.

 

منابع

1.       صفري، علي، گلشاهي، بهنام (1392)، تاثير هوش هيجاني مديران بر كارآفريني سازماني: نقش سبك رهبري و فرهنگ سازماني (مطالعه موردي: شركت گاز استان اصفهان)، نشريه توسعه كارآفريني، (6)3، 202-183.

2.       صمدی میارکلائی، حسین، صمدی میارکلائی، حمزه، مشازمینی، موسی (1394)، توسعه كارآفريني گامي در جهت پيشبرد اهداف اقتصادي و اجتماعي شيلات: تبیین و رتبه­بندی عوامل محيطي (زمینه­ای) مؤثر با استفاده از رویکرد دلفی فازی و AHP فازی. نشریه پژوهشی علمی شیلات ایران، (3)24، 138-125.

3.       صمدی میارکلائی، حسین (1392)، بررسی وضعیتِ ظرفیت و فرهنگ‌سازمانی کارآفرینانه دانشگاه (مطالعه موردی: پنج دانشگاه استان مازندران)، باشگاه پژوهشگران جوان، قائم‌شهر- ایران.

4.       طالع پسند، سیاوش، محمدحسینی، احمد (1395)، آزمون مدل ساختاری فرهنگ سازمانی و فرآیند مدیریت دانش با عملکرد سازمانی: نقش میانجی نوآوری سازمانی. فصلنامه نوآوری و ارزش­آفرینی، (9)5، 111-101.

5.       فيض، داود، زارعي، عظيم، كريمي، بهاره (1392)، بررسي تاثير فناوري اطلاعات و ارتباطات بر كارآفريني سازماني در شركت­هاي كوچك و متوسط (پيمايشي پيرامون شركت­هاي كوچك و متوسط شهرك صنعتي سمنان). نشريه فناوري اطلاعات، (2)5، 170-151.

6.       کردنائیج، اسدالله، شاه طهماسبی، اسماعیل، شمس الهی، سارا (1393)، تحلیل تفاوت‌ها در نگرش به موانع کارآفرینی با توجه به مولفه‌های زمینه‌ای در میان دانشجویان کشور. فصلنامه نوآوری و ارزش­آفرینی، (6)3، 12-1.

7.       کردنائیج، اسدا...، زالی، محمدرضا، بهامین، ماجد (1392)، راه­کارهای ساختاری توسعه کارآفرینی در ایران، نشریه توسعه کارآفرینی، (6)2، 114-95.

8.       مقیمی، سید محمد، احمدپور، محمود (1387)، آموزش کارآفرینی در کسب و کارهای کوچک و متوسط ایران: نیازها و راه­کارها، نشریه توسعه کارآفرینی، (1)1، 245-207.

9.       ویسی، رضا، کریم­زاده، پریسا (1387)، توسعه فرهنگ کارآفرینی؛ عوامل و راه­کارها (مطالعه موردی: دانشگاه پیام نور استان مازندران). دوفصلنامه برنامه و بودجه، 111، 159-183.

10.       Agarwal, R., and Shah, S. (2014). Knowledge sources of entrepreneurship: Firm formation by academic, user and employee innovators. Research Policy, 43, 1109–1133.

11.       Analoui, F., Moghimi, S. M., and Khanifar, H. (2009). Public sector managers and entrepreneurship in Islamic Republic of Iran. Journal of Management Development, 28(6), 522–532. 

12.       Antončič, B., and Zorn, O. (2004). The Mediating Role of Corporate Entrepreneurship in the Organizational Support–Performance Relationship: An Empirical Examination. Managing Global Transitions, 2(1), 5–14.

13.       Antončič, B., and Hisrich, R. D. (2001). Entrepreneurship: Construct Refinement and Cross-Cultural Validation. Journal of Business Venturing, 16, 495–527. 

14.       Atkinson, J.W., and Raynor, J. D. (1974). Motivation and achievement. Winston, Washington.

15.       Adeli, A. (2013). Evaluation and interpretation of policies of five-year developmental plans and Iran fisheries outlook. Fisheries Science and Technology, 2(3), 57–74.

16.       Bhardwaj, B. R., and Sushil, M. K. (2005). Corporate Entrepreneurship: Application of Moderator Method". Singapore Management Review, 29(13), 47–58.

17.       Chaka, C. (2006). Factors That Promote Corporate Entrepreneurship Within The First Rand Bank. Degree of Master of Business Administration. November 2006.

18.       Chang D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95, 649–655. 

19.       Covin, J., and Slevin, D. (1991). A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship theory and practice, 16(1), 7–25.

20.       Dunphy, S. (1994). The relationship of entrepreneurial and innovative success. Marketing Intelligence and Planning, 12(9). 1-14.

21.       Elenurm, T., Ennulo, J., and Laar, J. (2007). Structures of Motivation and Entrepreneurial Orientation in Students as the Basis for Differentiated Approaches in Developing Human Resources for Future Business Initiatives. EBS Review, 23(2), 50–61.

22.       Gogus, O., and Boucher, T.O. (1997). A consistency test for rational weights in multi‐criterion decision analysis with fuzzy pairwise comparisons. Fuzzy Sets and Systems, 86(2), 129–138.

23.       Grote, G., and James, L. (1991). Testing behavioral consistency and coherence with the situation response measure of achievement motivation. Multivariate behavioral research, 26(4), 655–691. 

24.       Gürol, Y., and Atsan, N. (2006). Entrepreneurial Characteristics among University Students and Training in Turkey. Education and training. 48(1), 25–38. 

25.       Hansemark, O.C. (1998). The effects of an entrepreneurship programme on need for achievement and locus of control of reinforcement. International journal of entrepreneurial behavior and research, 4(1), 28–50. 

26.       Hsu, Y. L., Lee, C. H., Kreng, V. B. (2010). The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications, 37, 419–425.

27.       Ishikawa, A., Amagasa, M., Shiga, T., Tomizawa, G., Tatsuta, R., and Mieno, H. (1993). The max–min Delphi method and fuzzy Delphi method via fuzzy integration. Fuzzy Sets and Systems, 55, 241–253.

28.       Javalgi, R. G., Hall, K. D., and Gavusgil, S. T. (2014). Corporate entrepreneurship, customer-oriented selling, absorptive capacity, and international sales performance in the international B2B setting: Conceptual framework and research propositions. International Business Review, 23, 1193–1202.

29.       Kearney, C., Hisrich, R., and Roche, F. (2008). A conceptual model of public sector corporate entrepreneurship. Entrepreneurship Management Journal, 4, 295–313. 

30.       Kearney, C., Hisrich, R., and Roche, F. (2009). Public and private sector entrepreneurship: similarities, differences or a combination?. Journal of Small Business and Enterprise Development, 16(1), 26–46. 

31.       Kirkwood, J. (2007). Igniting the entrepreneurial spirit: is the role parents play gendered?. International journal of entrepreneurial behavior and research. 13(1), 39–59.

32.       Koelewijn, W. T., Ehrenhard, A. G., Groen, A. J., and Van Harten, W. H. (2012). Intra-organizational dynamics as drivers of entrepreneurship among physicians and managers in hospitals of western countries. Social Science & Medicine, 75, 795–800.

33.       Kuratko, D., Hornsby, J. S., and Bishop, J. (2005). Managers’ Corporate Entrepreneurial Actions and Job Satisfaction. International Entrepreneurship and Management Journal, 1, 275–291. 

34.       Laarhoven, P. M., and Pedrycz, W. (1983). A Fuzzy Extension of Saaty s Priority Theory. Fuzzy Sets and Systems,11(1), 229–241. 

35.       Martín-Rojas, R., García-Morales, V., and Bolívar-Ramos, M. T. (2013). Influence of technological support, skills and competencies, and learning on corporate entrepreneurship in European technology firms. Technovation, 33, 417–430.

36.       Miller, D. (1983). The Correlates of Entrepreneurship in Three Types of Firms. Management science, 29(7), 770–791. 

37.       Moghimi, S. M. (2007). Corporate Entrepreneurship:Obstacles and Alternatives The Case of Industrial Corporations in Iran. Journal of Entrepreneurship Research, 119–87.

38.       Noorderhaben, N. (1995). Strategic decision making. UK: Addison-Wesley.

39.       Obino Mokaya, S. (2012). Corporate Entrepreneurship and Organizational Performance: Theoretical Perspectives, Approaches and Outcomes. International Journal of Arts and Commerce, 1(4). 133–143.

40.       Peverelli, P.J., & Song, J. (2012). Chinese Entrepreneurship: A Social Capital Approach. Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg. ISBN: 378-642-

41.       Romero-Martinez, A., Fernandez-Fodriguez, Z., and Vazquez-Inchausti, E. (2010). Exploring corporate entrepreneurship in privatized firms. Journal of World Business, 45, 2–8.

42.       Hsu, Y-L., Lee, C-H., and Kreng, V.B. (2010). The application of Fuzzy Delphi Method and Fuzzy AHP in lubricant regenerative technology selection. Expert Systems with Applications, 37, 419–425.

43.       Sadler, R. J. (2000). Corporate Eentrepreneurship in the public sector: the dance of the chameleon. Australian Journal of Public Administration, 59(2), 25–43. 

44.       Scheepers, M.J., Hough, J. C., and Bloom, J.Z. (2008). Nurturing the corporate entrepreneurship capability. Southern African Business Review, 12(3), 50–75. 

45.       Srivastava, N., and Agrawal, A. (2010). Factors supporting corporate entrepreneurship: An exploratory study. The Journal of Business Perspective, 14, 163–171. 

46.       Utsch, A., and Rauch. A. (2000). Innovativeness and initiative as mediators between achievement orientation and venture performance. European journal of work and organizational psychology, 9(1), 45–62. 

47.       Zerbinati, S., and Vangelis, S. (2005). Entrepreneurship in the public sector: a framework of analysis in European local governments. Eentrepreneurship and Regional Development, 43–64. 

48.       Zampetakis, L. A., and Moustakis. (2007). Entrepreneurial behavior in the Greek public sector. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 13, 19–38.

49.       Zahra, S. (1993). Environment, corporate entrepreneurship and financial performance: a taxonomic approach. Journal of Business Venturing, 8(4). 319-40.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نویسنده عهده دار مکاتبات: حسین صمدی میارکلائی hossein_samadi_m@yahoo.com

 

[1] . Gogus & Boucher


رایمگ

سامانه رایمگ تمامی فرآیندهای دریافت، ارزیابی و داوری، ویراستاری، صفحه‌آرایی و انتشار الکترونیکی نشریات علمی را به انجام می‌رساند

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات رایمگ است.
حق نشر © 1403-1396

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره رایمگ| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]