ساختارسازی عدالت اجتماعی - کیفری با نهادینه کردن نظام نیمه آزادی
محورهای موضوعی : اخلاق و تربیت اسلامینفیسه جلالی 1 , ایرج گلدوزیان 2 , حسین غلامی دون 3
1 - گروه حقوق، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران
2 - گروه حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشگاه علامه طباطبایی
کلید واژه: عدالت اجتماعی, حبس, نیمه آزادی, مجازات, سیاست کیفری, عدالت قراردادی,
چکیده مقاله :
نظام نیمه آزادی یکی از جلوه‌های اصل فردی کردن کیفر و از جمله روش هایی است که در راستای کاهش جمعیت کیفری زندان با آزادی نیمه وقت مجرم موافقت کرده اما بر نظارتی دائم بر آن تأکید می ورزد. این روش علاوه بر تأکید بر قراردادی شدن عدالت کیفری بر پایه توافق، از یکسو ثبات خانوادگی بزهکار را حفظ کرده و از سوی دیگر اصلاح گام به گام مجرم را در دستور کار قرار می دهد. با ترویج بیشتر فرهنگ قانون‌مداری و ارائه نظریه های مدرن، زندان نیز به عنوان یک مجازات، کالبدشکافی شد. در همین راستا نظام‌های مختلف حقوقی با در پیش گرفتن سازوکارهایی سعی کردند که از آثار منفی و مخرب زندان بکاهند و از آن تنها برای مجازات مجرم، بدون صدمه زدن به خانواده او، متمتع گردند. سؤالی که در این مقاله مورد نظر میباشد این است که کاربست نیمه آزادی از منظر پاسخ به کیفر چیست و این نظام از چه جایگاهی در سیاست کیفری برخوردار می باشد؟ نظام نیمه آزادی نهادی است که می‌توان آن را از منظر وظیفه گرایانه و فایده گرایانه با تکیه بر توجیه کیفر، بررسی و تبیین نمود. به دیگر سخن، سیاست کیفری نظام‌های مدرن از آن برای تنبیه و اصلاح مجرمان به گونه‌ای که کمترین فاصله را از اجتماع گرفته و بیشترین فایده را برای اجتماع سبب شوند، استفاده کرده اند. نظام حقوق کیفری ایران نیز بخشی از قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ را به این نهاد نوین کیفری اختصاص داده است. در این مقاله، نگارندگان تلاش نموده اند تا ضمن تبیین نظام نیمه-آزادی به ارزیابی ابعاد مختلف آن در سیاست کیفری ایران بپردازند.
آشوری، محمد، ۱۳۸۲، جایگزین¬های زندان یا مجازات¬های بینابین، انتشارات گرایش.
آنسل، مارک، 1391، دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ سوم، انتشارات گنج دانش.
اردبیلی، محمدعلی، 1393، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ سی و سوم، انتشارات میزان.
بولک، برنار، 1385، کیفرشناسی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ پنجم، انتشارات مجد.
پرادل، ژان، 1392، تاریخ اندیشه¬های کیفری، ترجمه علی¬حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هفتم، انتشارات سمت.
دانش، تاج زمان، 1366، «طرز اجرای مجازات حبس و اقدامات تأمینی و تربیتی سالب آزادی در سوئد و ایتالیا»، مجله حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ۲۳.
رهامی، محسن، 1389، «عرفی شدن مجازات¬ها در نظام جمهوری اسلامی ایران»، در: علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، چاپ سوم، انتشارات سمت.
زراعت، عباس، 1384، حقوق جزای عمومی تطبیقی، انتشارات فکرسازان.
زراعت، عباس، 1392، شرح مختصر قانون مجازات اسلامی، چاپ اول، انتشارات ققنوس.
شمس ناتری، محمد ابراهیم؛ زارع، ابراهیم؛ کلانتری، حمیدرضا، و زینب ریاضت، 1392، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، جلد اول، انتشارات میزان.
صفاری، علی، 1391، مقالاتی در جرم-شناسی و کیفر¬شناسی، انتشارات جنگل.
صفاری، علی، 1387، کیفرشناسی، چاپ سوم، انتشارات جنگل.
صلاحی، جاوید، 1389، کیفرشناسی، چاپ دوم، انتشارات میزان.
غلامی، حسین، 1390، بررسی حقوق- جرم¬شناختی تکرار جرم، چاپ سوم، انتشارات میزان.
غلامی، حسین، 1389، «عدالت ترمیمی»، در: علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، چاپ سوم، انتشارات سمت.
غلامی، حسین؛ و همکاران، 1393، اصل حداقل بودن حقوق جزا، انتشارات میزان.
کلارکسون، کریستوفر، 1391، حقوق جزای اختصاصی انگلستان و نقش حقوق جزا در جامعه، ترجمه حسین میرمحمدصادقی، انتشارات جنگل.
گسن، ریموند، 1365، «گرایش¬های نو در جرم¬شناسی انگلیس و آمریکای شمالی»، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 2.
گودرزی، محمدرضا؛ لیلا، مقدادی، 1384، کیفرشناسی نوین یا کیفر های اجتماعی، انتشارات مجد.
گودرزی، محمدرضا، 1383، «نارسائی¬های زندان» الهیات و حقوق، شماره ۹ و ۱۰.
محمدی، داود، 1384، مجازات¬های جایگزین: نقدی بر کیفر زندان، چالش‌ها و راهکارها، انتشارات عود.
نیازپور، امیرحسن، 1390، توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، انتشارات میزان.
ولد، جورج؛ برنارد، توماس؛ و جفری اسنیپس، 1392، جرم¬شناسی نظری، ترجمه علی شجاعی، ویراست ششم، انتشارات دادگستر.
یزدیان جعفری، جعفر، 1391، چرایی و چگونگی مجازات، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
Bacchtold, Andrea, 1976, “Semi-Liberty and Smei-Detention in the Correctional System in Swiss Law”, Revue Internationale De Criminologie et De Police Technique 29, no. 1, pp.31-43
Bruinsma, Gerben, and David Weisburd (eds), 2014, Encyclopedia of Criminology and Criminal Justice, New York, Springer, p.467
Ben-Moshe, Liat; and Allison Carey (eds), 2014, Disability Incarcerated: Imprisonment and Disability in the United States and Canada, New York, Palgrave Macmilan, pp. 259-260
Caputo, Gail, 2004, Intermediate Sanctions in Corrections, Texas, University of North Texas Press, pp. 169-184.
Council of Europe, and Committee of Ministers, 2000, Prison Overcrowding and Prison Population Inflation: Recommendation No. R (99)22, Adopted By the Committee of Ministers of the Council of Europe on 30 September 1999 and Report, Strasborg, Council of Europe Pub, p.58.
Gordon Scott, David, 2008, Penology, SAGE Course Companions, Los Angeles, p. 113.
Leka, Adrian, 2014, “Alternative Measures of Punishment and the Role of the Probation Service, for Their Right Implementation”, European Journal of Social Law, no. 2, p. 87.
32- Mihburn, Philip, and Ludovic Jamet, 2014, “Prevention de la recidive: les services de probation et d́ insertion francais dans la tourmente”, Champ Penal/Penal field, vol. 11.
Sevdiren, Oznur, 2011, Alternatives to Imprisonment in England and Wales, Germany and Turkey, New York, Springer, p.116.
Sim, Joe, 2009, Punishment and Prisons: Power and the Carceral State, California, Thousand Oaks, pp.140-142
Stefanovska, Vesna, 2015, “Some Restorative Justice Benefits to Offenders and Victims of “Balkan Social Science Review, no. 4, p. 8.
59 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 80 – 59
ساختارسازی عدالت اجتماعی - کیفری
با نهادینه کردن نظام نیمه آزادی
نفیسه جلالی 1
ایرج گلدوزیان 2
حسین غلامی دون 3
چکیده
نظام نیمهآزادی یکی از جلوه‌های اصل فردی کردن کیفر و از جمله روشهایی است که در راستای کاهش جمعیت کیفری زندان با آزادی نیمهوقت مجرم موافقت کرده اما بر نظارتی دائم بر آن تأکید میورزد. این روش علاوه بر تأکید بر قراردادی شدن عدالت کیفری بر پایه توافق، از یکسو ثبات خانوادگی بزهکار را حفظ کرده و از سوی دیگر اصلاح گامبهگام مجرم را در دستور کار قرار میدهد. با ترویج بیشتر فرهنگ قانون‌مداری و ارائه نظریههای مدرن، زندان نیز به عنوان یک مجازات، کالبدشکافی شد. در همین راستا نظام‌های مختلف حقوقی با در پیش گرفتن سازوکارهایی سعی کردند که از آثار منفی و مخرب زندان بکاهند و از آن تنها برای مجازات مجرم، بدون صدمه زدن به خانواده او، متمتع گردند. سؤالی که در این مقاله مورد نظر میباشد این است که کاربست نیمهآزادی از منظر پاسخ به کیفر چیست و این نظام از چه جایگاهی در سیاست کیفری برخوردار میباشد؟ نظام نیمهآزادی نهادی است که می‌توان آن را از منظر وظیفهگرایانه و فایدهگرایانه با تکیه بر توجیه کیفر، بررسی و تبیین نمود. به دیگر سخن، سیاست کیفری نظام‌های مدرن از آن برای تنبیه و اصلاح مجرمان به گونه‌ای که کمترین فاصله را از اجتماع گرفته و بیشترین فایده را برای اجتماع سبب شوند، استفاده کردهاند. نظام حقوق کیفری ایران نیز بخشی از قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ را به این نهاد نوین کیفری اختصاص داده است. در این مقاله، نگارندگان تلاش نمودهاند تا ضمن تبیین نظام نیمهآزادی به ارزیابی ابعاد مختلف آن در سیاست کیفری ایران بپردازند.
واژگان کلیدی
عدالت اجتماعی، حبس، نیمهآزادی، مجازات، سیاست کیفری، عدالت قراردادی.
[1] . دانشجوی دکتری تخصصی، حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان، گرگان، ایران.
Email: Nafise.law@gmail.com
[2] . استاد تمام دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی کرج، کرج، ایران. (نویسنده مسئول) Email: miramts@yahoo.com
[3] . دانشیار دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی.
Email: Gholami1970@yahoo.com
تاریخ دریافت: 6/6/1398 پذیرش نهایی: 9/9/1398
