بررسی رویکردهای سنّتی سبک شناسی در خمسه نظامی
محورهای موضوعی : نقد متون
1 - دانشگاه ازاد اسلامی سنندج
2 - دانشگاه ازاد اسلامی سنندج
کلید واژه: سبک شناسیرویکرد سنّتیخمسۀنظامیطرز نو,
چکیده مقاله :
سبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعصار گذشته و روزگار معاصر بوده است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیلی – توصیفی، پس از تعریف اصطلاحات و رویکردهای سبک‌شناسی سنّتی و زیر مجموعه های آن (سبک شناسی شمّی، عاطفی، بیانی و تفسیری)، شواهدی از خمسۀ نظامی گنجه ای بیاوریم و از این راه دیدگاه‌ها و نگاه تازه و نو او را دربارۀ شعر و شاعری، براساس آن رویکردها، بررسی کنیم. یافته‌ها نشان می‌دهد که نظامی گنجه ای شاعر برجسته و سبک‌سازی است که شیوۀ شاعری خاص خود را داشته است. او با خلّاقیت در ساختن ترکیبات خاص و تازه (اشتقاق و مرکب‌سازی)، ابداع معانی جدید و مضامین نو، دقّت در وصف، تصویر جزئیات و توصیف‌های زیبا و دقیق، انتخاب الفاظ و چینش مناسب در محور همنشینی و جانشینی، به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و دل انگیز، اطناب، تناسب و تکرار دست به ابتکاراتی زده است و با هنجارگریزی شیوۀ بیان مخصوص (سبک شخصی) خود را یافته و سبک نو و طرز جدید خود را بنیان نهاده است و در طول دوران، پیروان و مقلّدان بسیاری نیز یافته است.
Style and stylistics is one of the topics in the field of literature and literary criticism, which is also related to the history of literature and linguistics. Therefore, the stylistic study of literary texts and prose and the views of poets and writers is of particular importance that has always been the focus of scholars and researchers of past and present times. In this article, using library resources and analytical-descriptive method, after defining the terms and approaches of traditional stylistics and its subsets (sham, emotional, expressive and formative stylistics), evidence of the effects of Khamseh Nezami Ganjaei Let us bring and in this way examine his new and new views and perspectives on poetry, based on those approaches. The findings show that Nezami Ganjaei is a prominent and stylistic poet who had his own poetic style. He is creative in creating special and new compounds (derivation and compounding), inventing new meanings and new themes, paying attention to descriptions, depicting beautiful and precise details and descriptions, choosing appropriate words and arrangements in the axis of companionship and substitution, using similes and Pleasant metaphors, eloquence, appropriateness and repetition have taken initiatives And by norm-breaking, he has found his own way of expression (personal style) and has established his new style and new style, and during the time, he has also found many followers and imitators.
منابع -. بهار، محمد تقی. (1370). سبک شناسی. ج1، تهران: امیر کبیر.
-. جورارد، سیدنی، ام. (1387). شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا. ترجمة فرهاد منصف، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
-. حمیدیان، سعید. (1388). آرمانشهر زیبایی. تهران: علم و دانش.
-. دریاگشت، محمدرسول. (1371). صائب و سبک هندی. تهران: قطره.
-. زرقانی، سیدمهدی. (1391). بوطیقای کلاسیک. تهران: سخن.
-. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجا‌آباد. تهران: سخن.
-. ________ . (1371). سیری در شعر فارسی. تهران: علمی.
-. ________ . (1383). آشنایی با نقد ادبی. تهران: سخن.
-. ________ . (1373). با کاروان حلّه. تهران: علمی.
-. سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر. (1377). راهنمای نظریة ادبی معاصر. ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو.
-. سمرقندی، دولتشاه. (1382). تذکرة الشعرا، تصحیح ادوار براون. تهران: اساطیر.
-. شفيعي كدكني، محمدرضا. (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
-. ________ . (1387). شاعر آینه‌ها. تهران: آگاه.
-. شمیسا، سیروس. (1374). سبک‌شناسی شعر. تهران: فردوس.
-. ________ . (1384). کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس.
-. ________ . (1368). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
-. صفا، ذبیح الله. (1371). تاریخ ادبیات ایران. ج2، تهران: فردوس.
-. صفوی، کوروش. (1383). از زبان شناسی به ادبیات. جلد اول نظم، تهران: سوره مهر.
-. غلامرضایی، محمد. (1387). سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
-. فتوحی رودمعجنی، محمود. (1389). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
-. ________ . (1391). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)، تهران: سخن.
-. محجوب، محمد جعفر. (1345). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: دانشسرای عالی.
-. نظامی گنجه¬ای. (1380). شرف¬نامه. تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران.
-. ________ . (1381). اقبالنامه. تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران.
-. ________. (1387). هفت پیکر. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1389). مخزن الاسرار. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1392). خسرو وشیرین. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1313). لیلی و مجنون. تصحیح وحید دستگردی. تهران: یادگار و ارمغان.
-. ولک، رند. (1379). تاریخ نقد جدید. بخش دوم؛ ترجمة سعید ارباب شیروانی. تهران: نیلوفر.
-. یوسفی، حسینعلی. (1376). کعبة جان. مشهد: آستان قدس رضوی.
-. یوسفی، غلامحسین. (1386). چشمة روشن. تهران: علمی.
مقالات -. بچکا، یرژی. (1370). «مجموعة مقالات کنگرة بین‌المللی بزرگداشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی». به کوشش منصور ثروت، تبریز، دانشگاه تبریز.
-. پورنامداریان، تقی. (1388). «سبک شاعران آذری و نظامی»، مجموعه مقالات همایش سبک آذربایجانی. بهار 1388، شماره 35: 174-151.
-. ثروت، منصور. (1372). «مجموعه مقالات کنگرة بین‌المللی بزرگداشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی». جلد 2. تبریز: انتشارات دانشگاه.
-. شمیسا، سیروس. (1370). «نه هرکس سزای سخن گفتن است». شماره 78 ، کیهان فرهنگی، آذر 70، سال هشتم، شمارة 6 : 33 _28.
