بررسی رویکردهای سنّتی سبک شناسی در خمسه نظامی
الموضوعات :
1 - دانشگاه ازاد اسلامی سنندج
2 - دانشگاه ازاد اسلامی سنندج
الکلمات المفتاحية: سبک شناسیرویکرد سنّتیخمسۀنظامیطرز نو,
ملخص المقالة :
سبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعصار گذشته و روزگار معاصر بوده است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیلی – توصیفی، پس از تعریف اصطلاحات و رویکردهای سبک‌شناسی سنّتی و زیر مجموعه های آن (سبک شناسی شمّی، عاطفی، بیانی و تفسیری)، شواهدی از خمسۀ نظامی گنجه ای بیاوریم و از این راه دیدگاه‌ها و نگاه تازه و نو او را دربارۀ شعر و شاعری، براساس آن رویکردها، بررسی کنیم. یافته‌ها نشان می‌دهد که نظامی گنجه ای شاعر برجسته و سبک‌سازی است که شیوۀ شاعری خاص خود را داشته است. او با خلّاقیت در ساختن ترکیبات خاص و تازه (اشتقاق و مرکب‌سازی)، ابداع معانی جدید و مضامین نو، دقّت در وصف، تصویر جزئیات و توصیف‌های زیبا و دقیق، انتخاب الفاظ و چینش مناسب در محور همنشینی و جانشینی، به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و دل انگیز، اطناب، تناسب و تکرار دست به ابتکاراتی زده است و با هنجارگریزی شیوۀ بیان مخصوص (سبک شخصی) خود را یافته و سبک نو و طرز جدید خود را بنیان نهاده است و در طول دوران، پیروان و مقلّدان بسیاری نیز یافته است.
منابع -. بهار، محمد تقی. (1370). سبک شناسی. ج1، تهران: امیر کبیر.
-. جورارد، سیدنی، ام. (1387). شخصیت سالم از دیدگاه روان‌شناسی انسان‌گرا. ترجمة فرهاد منصف، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
-. حمیدیان، سعید. (1388). آرمانشهر زیبایی. تهران: علم و دانش.
-. دریاگشت، محمدرسول. (1371). صائب و سبک هندی. تهران: قطره.
-. زرقانی، سیدمهدی. (1391). بوطیقای کلاسیک. تهران: سخن.
-. زرین‌کوب، عبدالحسین. (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجا‌آباد. تهران: سخن.
-. ________ . (1371). سیری در شعر فارسی. تهران: علمی.
-. ________ . (1383). آشنایی با نقد ادبی. تهران: سخن.
-. ________ . (1373). با کاروان حلّه. تهران: علمی.
-. سلدن، رامان و ویدوسون، پیتر. (1377). راهنمای نظریة ادبی معاصر. ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو.
-. سمرقندی، دولتشاه. (1382). تذکرة الشعرا، تصحیح ادوار براون. تهران: اساطیر.
-. شفيعي كدكني، محمدرضا. (1368). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
-. ________ . (1387). شاعر آینه‌ها. تهران: آگاه.
-. شمیسا، سیروس. (1374). سبک‌شناسی شعر. تهران: فردوس.
-. ________ . (1384). کلیات سبک‌شناسی. تهران: فردوس.
-. ________ . (1368). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوس.
-. صفا، ذبیح الله. (1371). تاریخ ادبیات ایران. ج2، تهران: فردوس.
-. صفوی، کوروش. (1383). از زبان شناسی به ادبیات. جلد اول نظم، تهران: سوره مهر.
-. غلامرضایی، محمد. (1387). سبک‌شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
-. فتوحی رودمعجنی، محمود. (1389). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
-. ________ . (1391). سبک‌شناسی (نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها)، تهران: سخن.
-. محجوب، محمد جعفر. (1345). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: دانشسرای عالی.
-. نظامی گنجه¬ای. (1380). شرف¬نامه. تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران.
-. ________ . (1381). اقبالنامه. تصحیح برات زنجانی. تهران: دانشگاه تهران.
-. ________. (1387). هفت پیکر. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1389). مخزن الاسرار. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1392). خسرو وشیرین. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
-. ________ . (1313). لیلی و مجنون. تصحیح وحید دستگردی. تهران: یادگار و ارمغان.
-. ولک، رند. (1379). تاریخ نقد جدید. بخش دوم؛ ترجمة سعید ارباب شیروانی. تهران: نیلوفر.
-. یوسفی، حسینعلی. (1376). کعبة جان. مشهد: آستان قدس رضوی.
-. یوسفی، غلامحسین. (1386). چشمة روشن. تهران: علمی.
مقالات -. بچکا، یرژی. (1370). «مجموعة مقالات کنگرة بین‌المللی بزرگداشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی». به کوشش منصور ثروت، تبریز، دانشگاه تبریز.
-. پورنامداریان، تقی. (1388). «سبک شاعران آذری و نظامی»، مجموعه مقالات همایش سبک آذربایجانی. بهار 1388، شماره 35: 174-151.
-. ثروت، منصور. (1372). «مجموعه مقالات کنگرة بین‌المللی بزرگداشت نهمین سدة تولد حکیم نظامی گنجوی». جلد 2. تبریز: انتشارات دانشگاه.
-. شمیسا، سیروس. (1370). «نه هرکس سزای سخن گفتن است». شماره 78 ، کیهان فرهنگی، آذر 70، سال هشتم، شمارة 6 : 33 _28.
