مقایسۀ مفاهیم و شیوه‌های آموزش در شاهنامه فردوسی بر پایۀ آموزه‌های زال و بزرگمهر
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظم
1 - دانش آموخته دکترای دانشگاه تهران-مدرس دانشگاه تهران
کلید واژه: شاهنامه فردوسیبزرگمهرآموزشاخلاق فردیاخلاق اجتماعی,
چکیده مقاله :
شاهنامۀ فردوسی از جمله متون شاخص ادبیات فارسی است که در قالب داستان‌ها، مفاهیم آموزشی و اخلاقی را هم بیان می‌کند. از این روی برخی بخش‌های شاهنامه همچون متون ادب تعلیمی کاربرد آموزشی دارد. یکی از این بخش‌ها مجالس بزرگمهر در دورۀ پادشاهی نوشین‌روان است. مجلس‌گویی یکی از شیوه‌های پند و اندرز است که عموماً در دربار شاهان مورد استفاده بوده و در رأس آن فردی دانا حضور داشته که با نصایح خود حاضران را بهره‌مند می‌ساخته و این پندها برای بهره‌مندی دیگران ثبت می‌شده است. اندرزهای بزرگمهر با موضوع اخلاق فردی و اجتماعی، به صورت مدون و با استفاده از شگردهای سخنوری (که سخنش را تأثیرگذارتر می‌کند)، بیان می‌شود. در این مقاله محتوای مجالس بزرگمهر را با نگاهی توصیفی، تقسیم‌بندی و تحلیل کرده‌ایم. همچنین به بیان جایگاه آموزشی اخلاق آموزشی و آموزش اخلاق در شاهنامه پرداخته‌ایم.
Ferdowsi's Shahnameh is one of the leading texts of Persian literature, which also expresses educational and moral concepts in the form of stories. Therefore, some parts of Shahnameh, such as educational literature texts, have educational uses. One of these sections is the Bozorgmehr assemblies during the reign of Noushinravan. Assembly is one of the methods of admonition that is commonly used in the court of kings and at the head of it was a wise person who benefited the audience with his advice and his advice was recorded for the benefit of others. Bozorgmehr's advice on the subject of individual and social ethics is expressed in a codified way and using the techniques of eloquence that influence his speech. In this article, we have divided and analyzed the content of Bozorgmehr meetings with a descriptive view. We have also expressed the educational status of educational ethics and ethics education in Shahnameh.
سبزیان‌پور، وحید، (1388)، تاثير پندهاي انوشروان و بزرگمهر در گلستان سعدي، زبان و ادبیات فارسی (مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی)، دوره 17، ش 64، صص 91-124.
عوفی بخارایی، محمد، (1361)، تذکرۀ لباب الالباب، به اهتمام: محمد عباسی، تهران: فخر رازی.
فردوسی، ابوالقاسم، (1394)، شاهنامه، پیرایش: جلال خالقی مطلق، ج 1و2، چ اول، تهران: سخن.
غلامرضایی، محمد، (1387)، مجلس‌گویی و شیوه‌های آن در مجالس سبعۀ مولوی، پژوهشنامۀ علوم انسانی، ش57، صص 257-278، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
غلامی، فاطمه و نجف جوکار، (1390)، بررسی و تحلیل «هفت بزم انوشیروان» در شاهنامه به عنوان نمودی از «مجلس‌گویی» در ایران پیش از اسلام، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی(گوهر گویا)، س 5، ش 19، صص 79-98.
نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر، (1388)، چهارمقاله و تعلیقات، به سعی و اهتمام و تصحیح: محمد قزوینی، با اهتمام: محمد معین، چاپ اول، تهران: صدای معاصر.
