حق‌تقدم در پذیرهنویسی سهام جدید شرکت‌های سهامی در حقوق ایران و امریکا
محورهای موضوعی : فقه مدنی حقوق خصوصی
1 - قاضی دادگستری و مدرس دانشگاه.
کلید واژه: حق تقدم, مالیت, توقیف, انتقال, سلب, موقتی.,
چکیده مقاله :
چکیده: حق‌تقدم در پذیرهنویسی سهام جدید شرکت همان حق اولویت سهام‌داران قبلی است که واجد ماهیت حقوقی خاص است. منبع حق‌تقدم در حقوق ایران، قانون و در حقوق امریکا، اساسنامه است. در حقوق این دو کشور حق‌تقدم، حق مالی قابل نقل وانتقال است. انتقال این حق در بورس یا خارج از آن صورت می‌گیرد و تابع محدودیت‌های سهام‌داران در انتقال سهم خود است. حق‌تقدم مشابه اموال منقول نزد ثالث توقیف می‌گردد و بدون تشریفات توقیف و مزایده فوراً و با تصویب دادگاه به فروش می‌رسد. در حقوق ایران حق‌تقدم از قواعد آمره و از حقوق غیر قابل الغای شرکای سابق است و مطابق اساسنامه نمی‌توان آنان را از این حق محروم کرد بلکه سلب حق‌تقدم تنها در اختیار و صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده می‌باشد که باید مستدل و موجه و از موارد حادث و غیرقابل پیش‌‌بینی از قبل باشد و در گزارش هیأت مدیره و بازرسان شرکت علل و جهات اتخاذ تصمیم منعکس شود. اما در حقوق امریکا، حق‌تقدم یک قاعده تکمیلی است و سهام‌داران درصورتی حق‌تقدم خواهند داشت که در اساسنامه لحاظ شده باشد. چنانچه در اساسنامه چنین حقی برای سهام‌داران در نظر گرفته نشده باشد آنها به موقع افزایش سرمایه و صدور سهام جدید حق‌تقدم نخواهند داشت مگر اینکه اساسنامه اصلاح شود.
Abstract: The priority in subscription of new shares is the same as priority given to the previous shareholders that is under certain legal procedures and nature. The source of priority in Iranian law is law and articles of association in American law. In both legal systems, priority is a transactable right. The transfer of this right is carried out in the stock market or outside the market and based on restrictions the shareholders face in transfer of their shares. Like movable properties, priority can be attached by the third party and it can be sold on tender without formalities and immediately after the approval of the court. In Iranian law, priority is a peremptory norm and a non-abrogatable right of the former business partners. According to the articles of association, their rights cannot be denied although denying their priority is within the discretion and authority of extraordinary general assembly, which should be well-justified and non-forceable. The procedures must be brought in the reports of the board of directors and the official inspectors for proper decision making. In the United States of America’s law, however, the priority is a complementary principle and the shareholders will enjoy priority in case it has already been mentioned in the articles of association of the bank or financial institutions, otherwise, they will have no priority in subscription for new shares or for capital increase unless the articles of association is amended.
منابع
- اسدی آقبلاغی، عبدالرضا. (1381) «بازداشت سهام و سهم‌الشرکه شرکت‌های تجارتی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- اسکینی، ربیعا. (1385) حقوق تجارت (شرکت‌های تجاری)، تهران: انتشارات سمت، چاپ نهم.
- اعظمی، غلامعلی. (1353) «سهم در شرکت‌های سهامی»، رسالۀ دکتری دانشگاه تهران.
- افتخاری، جواد. (1384) شرکت‌های تجاری، تهران: انتشارات ققنوس چاپ دوم.
- الله‌یاری، شیدا. (1379) امکان‌سنجی دادوستد دست دوم گواهینامۀ حق خرید (حق تقدم) سهام، گزارش دولتی، سازمان بورس و اوراق بهادار، تهران: ادارة مطالعات و بررسی‌های اقتصادی.
- امامی، حسن. (1374) حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه، چاپ دوازدهم.
- پاسبان، محمدرضا. (1394) حقوق شرکت‌های تجاری، تهران: سمت، چاپ یازدهم.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1378) ترمینولوژی حقوق، تهران: انتشارات گنج دانش، چاپ هفتم.
- ــــــــــ . (1380) حقوق اموال، انتشارات گنج دانش، چاپ هفتم.
- حسنی، حسن. (1378) حقوق تجارت، تهران: انتشارات میزان، چاپ اول.
- الحمصی، علی ندیم. (2003) الشرکات المساهمه فی ضوء القانون الوضعی و الفقه الاسلامی، انتشارات مجد المؤسسة الجامعیة للدراسات و النشر و التوزیع، چاپ اول.
- دویدار، هانی محمد. (1995) القانون التجاری اللبنانی، انتشارات دارالنهضة العربیة لطباعة و النشر، چاپ اول.
- دهخدا، علی‌اکبر. (1373) لغت‌نامه، تهران: انتشارت دانشگاه تهران، چاپ اول از دورۀ جدید.
- زرنگ، محمد. (1377) «انتقال سهام شرکت‌های سهامی در حقوق ایران و انگلیس»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس.
- ستوده تهرانی، حسن.(1378) حقوق تجارت، تهران: نشر دادگستر، چاپ سوم.
- صادقی، محمد.(1377) «انتقال سهام و سهم‌الشرکه در حقوق شرکت‌های ایران و انگلیس»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
- صفی‌نیا، نورالدین.(1381) درآمدی بر قانون شرکت‌های تجاری در ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
- صقری، محمد.(1393) حقوق بازرگانی، شرکت‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول.
- عرفانی، محمود. (1371) حقوق تجارت، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، چاپ پنجم.
- العکیلی، عزیز. (2002) شرح القانون التجاری فی شرکات التجاریه، انتشارات الدار العلمیه و دارالثقافه للنشر و التوزیع، چاپ اول.
- فروحی، حمید. (1372) حقوق تجارت، تهران: انتشارات دیبا، چاپ اول.
- کاتوزیان، ناصر. (1374) حقوق مدنی (اموال و مالکیت)، تهران: نشر یلدا، چاپ اول.
- Frey, Alexander Hamilton. (1928) “Shareholders' Pre-emptive Rights”, Yale LJ, Vol. 38,
- Kraakman, Reinier & John Armour. (2017), The Anatomy of Corporate Law: A Comparative and Functional Approach, Oxford University Press.
- Model Business Corporation Act.
- Sepinuck, Stefen L. (2008), “Practice under Article 9 of the UCC”, American Bar Association, UCC Committee Staff, Second Edition.
- Uniform Commercial Code.
- www. jackscamp. com/news/UCCFilings-Article9-042202. Pdf.
- www.europa.eu.
