تامین معیشت روستاییان و مهمتر از آن، پایدار نمودن سیستم های معیشتی به عنوان اصل اساسی در رویکرد غالب برنامه ریزی توسعه روستایی در عصر حاضر پذیرفته شده است. مهمترین راهکار تحقق این امر نیز، ارتقای سطح تاب آوری معیشت روستاییان می باشد تا بدین ترتیب امکان مقابله، سازگاری و حفظ عملکرد برای سیستم های معیشتی آسیب پذیر روستایی در برابر بحران های طبیعی و انسانی فراهم آید و بدین ترتیب، پایدار گردند. در این راستا نیز، پژوهش کاربردی حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی سطح تاب آوری معیشتی مهاجران بازگشتی به بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان پرداخته تا بدین ترتیب شناخت جامعی از وضع موجود سطح تاب آوری معیشتی منطقه مورد مطالعه حاصل گردد و این شناخت زمینه ساز اتخاذ راهکارهای کاربردی جهت هرچه تاب آورتر نمودن نظام معیشتی روستاییان و جذب مهاجران گردد. پرسشنامه-هایی در برگیرنده سه شاخص اصلی تاب آوری معیشتی(اقتصادی،اجتماعی، کالبدی-محیطی) به صورت هدفمند در میان خانوارهای بازگشتی به روستاها توزیع گردید. پس از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های آماری همچون: ویلکاکسون،تی زوجی،تحلیل مسیر و ابزار نزدیک ترین همسایگی در شاخص توزیع فضایی Arc GIS، نشان دادند که با اقدامات اقتصادی و اجتماعی انجام گرفته سطح تاب آوری معیشتی خانوارهای بازگشتی از میانگین نامطلوب 2.69 دوره شهرنشینی به مقدار رضایت بخش 3.39 در دوره بازگشت به روستاها بهبود یافته است و در این میان شاخص اقتصادی می باشد که بیشترین تاثیر را در این بهبود وضعیت داشته است. همچنین توزیع فضایی تاب آوری معیشتی این خانوارها در سطح بخش به صورت نرمال و با رعایت اصل عدالت فضایی صورت گرفته است. Manuscript profile

چکیده: طرح مساله: شهرنشین شدن جمعیت، افزایش جمعیت شهرها و به دنبال آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ از ویژگی‌های عصر حاضر است و توسعه‌ی پایدار آن‌ها در گرو داشتن برنامه ریزی و مدیریت شهری کارآمد است آنچه همواره در مدیریت شهری مورد توجه است عمدتاً مسائل و مشکلات کلانشهرها و شهرهای بزرگ، گاهی شهرهای میانی می‌باشد و کمتر توجهی به مسائل و مشکلات مدیریتی در روستا شهرهامی‌شود، در صورتی که اگر روستاشهرها بتوانند از نظر اقتصادی خودکفا باشند می‌توانند با پذیرش سهم عمده‌ای از عوامل منابع تولید، سرمایه گذاری و نیروی انسانی منطقه موجب شکوفایی و رونق ناحیه پیرامونی خود گردند هدف: پژوهش حاضر تلاش دارد تا به بررسی چالش‌ها و راهبردهای روستاشهرهای بخش بندپی شرقی و غربی از شهرستان بابل بپردازد. روش: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری داده‌ها مبتنی بر روش اسنادی و میدانی است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن در بخش بندپی غربی و شرقی از شهرستان بابل است که با بهره مندی از روش کوکران 200 خانوار به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب شده‌اند؛ نتایج : با جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‌ها این نتایج حاصل شد که این گونه روستاشهرها با موانع و مشکلات اساسی چون دفع و تفکیک زباله، عملکرد ضعیف نهادهای شهری، پایین بودن مشارکت شهروندان در طرح‌های شهری و ... دچار هستند که این چالش‌ها با راهبردهای چون تقویت سازمان‌های شهری، توسعه و گسترش خدمات و امکانات شهری و استفاده از ظرفیت‌های منطقه‌ای و ... مسطح خواهند شد. نو آوری: با توجه به اینکه روستاها شهرها به عنوان حلقه اتصال دهنده شهر و روستا نقش مهمی در تعادل و توازن منطقه ای داشته باشند بنابراین بررسی چالشها و مشکلات فرا رو و تعیین راهبردهای توسعه فضایی این گونه سکونتگاهها از نوآوری پژوهش حاضر محسوب می شود. واژه های کلیدی: روستاشهر، چالش‌ها و راهبردها، توسعه فضایی، بخش بندپی غربی و شرقی بابل Manuscript profile

گردشگری روستایی از جمله فعالیت های مهم اقتصادی و سودآور است که می تواند اثرات قابل ملاحظه ای از بُعد اقتصادی، اجتماعی ـ فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی ـ فضایی بر روی جامعه میزبان داشته باشد. در این پژوهش، اثرات گردشگری بر معیشت پایدار خانوارهای روستایی بخش اورامان شهرستان سروآباد مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه جمع آوری داده‌ها ترکیبی از روش اسنادی ـ پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را سرپرستان خانوار 4 روستای بخش اورامان (اورامان تخت، سلین، بلبر و کماله) که دارای بیشترین حجم گردشگر هستند را تشکیل می‌دهد که تعداد آنها برابر با 1270 خانوار است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران اصلاح شده 250 نمونه به دست آمد، نمونه ها به دو روش نمونه گیری طبقه‌ای و تصادفی براساس جمعیت هر روستا انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، پرسشنامۀ محقق ساخته است. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ (0.84) به دست آمد. برای بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار از آماره‌های تی تک نمونه ای، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شد. یافته‌های این تحقیق با استفاده از آزمونهای آماری نشان می‌دهد که بر اساس آزمون تی تک نمونه‌ای گردشگری بر بُعد انسانی، اجتماعی، فیزیکی، طبیعی و مالی روستائیان تأثیر مثبت دارد. بررسی تحلیل واریانس نشان داد که بین ابعاد مختلف معیشت پایدار اختلاف معنی‌داری وجود دارد. تحليل رگرسيون نشان داد همه ابعاد معیشت پایدار (بُعد انسانی، اجتماعی، طبیعی، فیزیکی، مالی) تأثیر معنی‌داری را بر معیشت پایدار روستاییان دارند. همچنین نتیجه بر اساس تحلیل مسیر حاکی از آن است که همه ابعاد تأثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر معیشت پایدار روستایی دارند، به طورکلی از دیدگاه مردم گردشگری بر معیشت پایدار روستاییان بخش اورامان تخت تأثیر مثبت دارد. Manuscript profile

درهم ریختگی کالبدی روستاهای پیرامون شهری به دلیل رشد هدایت نشده فیزیکی، این دسته از روستاها را با معضلات متعددی در عرصه های اقتصادی و اجتماعی روبه رو ساخته است که جهت رفع این معضلات، اجرای طرح های محلی روستایی که در کشور، مهمترین آنها طرح های هادی می باشد، جهت اصلاح وضع نامطلوب موجود و توسعه کالبدی این روستاها ضروری است. در این راستا پژوهش کاربردی حاضر با هدف سنجش اثرگذاری اجرای طرح‏های هادی در توسعه کالبدی روستاهای پیرامون شهری شهرستان مریوان با روشی توصیفی – تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه و میدانی مبتنی بر توزیع تصادفی پرسشنامه در میان 250 نفر از سرپرستان خانوار روستاها مورد مطالعه و 10 تن از کارشناسان توسعه روستایی منطقه انجام گرفته است تا به دنبال شناسایی وضع موجود کالبد روستاها؛ راهکارهایی جهت توسعه مطلوب کالبدی آنها ارائه گردد. تعیین حجم نمونه با اعمال فرمول کوکران از میان 1122 خانوار روستاهای نمونه و تعیین سهم هر روستا نیز از تعداد کل پرسشنامه ها به روش طبقه ای انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده با استفاده از شاخص توصیفی میانگین، آزمون های آمار استنباطی(T تک نمونه ای و خی دو) و وزن دهی شاخص ها با روش دلفی، در نرم افزار EXPERT CHOICE و اولویت بندی آنها با تکنیک VIKOR، نشان می دهد که اجرای طرح‏های هادی توانسته است با توجه به میانگین مجموع محاسبه شده برابر 3.50؛ در سطح رضایت بخشی موجب توسعه کالبدی روستاهای مورد مطالعه گردد و در این میان بعد کیفیت معابر با میانگین محاسبه شده برابر 3.62 دارای بیشترین بهبود وضعیت از اجرای طرح های هادی و روستای (( نی )) به عنوان پرجمعیت ترین روستای منطقه با کمترین مقدار آماره ویکور (000.)، دارای بیشترین سطح اثرپذیری و توسعه کالبدی می باشد. Manuscript profile