دعا راه نیایش با خدا و یکی از قالب‌های ارائۀ معارف است. این معارف به دلیل فراوانی، ژرف بودن و داشتن موضوعات انبوه، می تواند به‌عنوان دانشی مستقل ارائه شده و یا زیربنای شکل گیری و گسترش دانش های دیگر، باشد. گام نخست برای تولید این دانش، کشف، گرد‌آوری و سامان دهی موضوعات آن است. برخی از این موضوعات به‌صورت پراکنده در کتاب ها و پژوهش‌های حدیثی و دعایی بیان شده؛ ولی تاکنون فهرستی نسبتا جامع از موضوعات دانشی دعا ارائه نشده است. پژوهش حاضر، سعی کرده تا سرفصل‌های دانش دعا را ارائه نماید. نشان دادن گسترۀ معارف ادعیه و امکان بهره گیری از سرفصل‌های ارائه شده برای نگارش پایان نامه، مقاله و کتاب بخشی از بهره های این پژوهش است. این پژوهش در 14 بخش و به‌صورت درختی تنظیم شده است. Manuscript profile

زیارت های مأثور معصومان علیهم السّلام در ساختارهای ویژه‌ای ارائه شده است. محورهای هر یک از این ساختارها قابل شناسایی و تحلیل است. سلام و تحیّت، مدح و حمد الهی و لعن بر دشمنان، برخی از این محورهاست. یکی از ارکان متداول زیارت نامه ها در یکی از ساختارهای پرکاربرد، دعاست. ترتیب دو عنصر «سلام بر معصوم» و «دعا» در این ساختار، قابل توجّه است. در بیشتر زیارت ها، ابتدا «سلام به معصوم» و سپس «دعا» وجود دارد. در این چینش، مخاطب از مَزور به خدا تغییر کرده و گونه ای از «التفات» بلاغی را شکل می دهد. التفات در زیارت نامه ها به معنی همسو بودن مخاطبان و طولی بودن خطاب هاست. در حقیقت، زیارت کننده با «وسیلۀ» امام به سوی خدا رهنمون شده و درخواست خود یا نجوای خویش را مطرح می کند. Manuscript profile

رشد انسان و تکامل او به‌ویژه در دنیای کنونی، نیازمند برنامه است. شایسته است که در این برنامه افزون بر یادکرد نیازها و روش رسیدن به آن، موانع و محدودیت‌ها نیز ذکر شود. پژوهش کنونی بخشی از این موانع را در صحیفه سجّادیه شناسایی می‌کند. شناخت موانع معنوی رشد، تلاشی برای رسیدن به الگوی سبک زندگی اسلامی است. تبیین نگرش اهل ‌بیت به موضوع پیشرفت و زمینه‌سازی برای استواری پایه‌های رشد جامعه از بهره‌های این تحقیق خواهد بود. تاکنون نگاشته‌ای که به تبیین موانع پیشرفت معنوی انسان از دیدگاه صحیفه سجّادیه بپردازد، دیده نشد. نگاشته کنونی که می‌توان آن را «موانع پیشرفت اخلاقی ...» نیز نامید، فهرستی از موانع را در ده بخش ارائه می-کند Manuscript profile

موضوع دعای پنجاه‌ و دوم صحیفه سجّادیه، یادکرد برخی از حالات بندگان و خوی ناپسند آن‌ها و درخواست رحمت از خداوند است. امام سجّاد علیه السلام در این دعا کم‌تحرّکی را یکی از ویژگی‌های ناپسند فردی شمرده‌اند. ایشان به درگاه الهی عرضه می‌دارند: فَاَساَلُكَ یا مَولای سُآلَ مَن ... بَدَنُهُ غافِلٌ لِسُكونِ عُروقِهِ. Manuscript profile

پایان‌نامه «موانع پیشرفت انسان از منظر صحیفه سجّادیه و تطبیق آن با آیات قرآن کریم» به گرد‌آوری گزاره های مرتبط با موضوع موانع پیشرفت مادّی و معنوی انسان از کتاب صحیفه سجّادیه پرداخته و این فرازها را با آیات قرآن کریم تطبیق داده است. در نوشتار کنونی سعی شده تا گزارشی از این پایان نامه به‌عنوان پروژه ای علمی در پنج محور ارائه شود. ابتدا به شناخت موضوع و زمینه های نگارش پرداخته شده و سپس روش و ساختار آن مطرح می‌شود. علاوه بر این به ویژگی ها و نوآوری‌های پایان نامه و نتایج محتوایی آن اشاره شده و در پایان، محدودیت های نگارش، گزارش گردیده است. این پنج محور ساختار اصلی مقاله حاضر را تشکیل داده اند. شناخت این موارد می تواند در اجرای پروژه های مشابه، سودمند بوده و اشکالات ساختاری و محتوایی را کمتر کند. Manuscript profile

صحیفه سجادیه کتابی کامل است که علاوه‌بر مسائل معنوی، به زندگی مادی افراد نیز اهمیت داده است. در این کتاب شریف گزاره‌های بسیاری در موضوع پیشرفت مادی و موانع آن منعکس شده است. آنچه مقاله حاضر به آن پرداخته، «موانع پیشرفت مادی از نگاه صحیفه سجادیه است. تاکنون تحقیقی در‌ این‌باره انجام نگرفته در حالی که نتایج این پژوهش نشان‌گر عمق نگاه و توجه اهل‌بیت^ به زندگی مادی افراد است. وجود موانع مادی و فراوانی آنها در معیشت مردم، همزمان با سعی انسان بر گسترش و ارتقاء زندگی، پرداختن به این موضوع را ضروری می‌کند. برطرف شدن این موانع می تواند موجب توسعه زندگی مادی انسان شده و بشریت را از فقر نجات دهد. با توجه به گزاره‌های موجود در این کتاب شریف، دوازده محورِ مرتبط با موانع پیشرفت مادی ارائه شده است. Manuscript profile

یکی از دغدغه‌های امروز جامعه که به مسأله‌ای اجتماعی و سیاسی بدل شده، نحوه پوشش و حجاب است. در این ‌میانه، کسانی هستند که درباره این واجب الهی پرسش‌هایی حدیثی در ذهن دارند. پاسخ به این سؤالات می‌تواند در تصمیم‌گیری آنها نسبت به انتخاب حجاب اثرگذار باشد. بسیاری از بانوان با درک این‌که حجاب، موضوعی اسلامی و مورد سفارش اهل ‌بیت^ بوده، نحوه پوشش خود را متناسب با احکام رسیده از اهل بیت^، برگزیده‌اند. Manuscript profile

روایات و گزاره‌های تاریخی در موارد متعدّدی به انعکاس ویژگی‌های حضرت ابوطالب علیه السلام پرداخته‌اند. با بررسی منابع موجود در رابطه با ایشان، مشخّص می‌شود این خصوصیت‌ها به‌صورت تخصّصی و مدوّن جمع‌آوری و ارائه نشده و مقاله حاضر متکفّل این پژوهش گردیده است. غریب بودن شخصیت او در بین شیعیان، هجمه‌های ناجوانمردانه به این ولی الهی، تبیین صحیح تاریخ اسلام، دفاع از ساحت امیرالمؤمنین علیه السلام و نیاز به الگوگیری از ایشان، لزوم پرداختن به این موضوع را مضاعف می‌نماید. علاوه بر ذکر ویژگی‌ها، نقل متن روایات و گزاره‌های تاریخی مرتبط با هر خصوصیت و دسته‌بندی آنها، از نوآوری‌های این نوشتار است. گفتنی است مقاله حاضر در قالب سه بخش به تبیین خصیصه‌های ارزشمند فردی، اجتماعی و سیاسی این مرد بزرگ همّت نموده است. Manuscript profile

ابوطالب علیه السلام شخصیتی تأثیرگذار در تاریخ اسلام است که ابعاد مختلف زندگی‌اش سزاوار بررسی است. زیارت‌ها و دعاهای مرتبط با حضرت ابوطالب علیه السلام در این مقاله بررسی شده است. با توجّه به نقش ایشان در شکل‌گیری اسلام و همچنین نسبت نزدیک با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و حضرت علی علیه السلام، پرداختن به این موضوع ضروری است. با بررسی و معرّفی زیارات و دعاهای منسوب به این مرد الاهی، مؤمنان با این معارف آشنا می‌شوند و می‌توانند در آداب و اعمالشان از آن بهره گیرند. این مقاله، با تتبّع در معارف مرتبط با این موضوع، مقام و جایگاه حضرت ابوطالب علیه السلام را در آینه زیارات و ادعیه با اشاره به برخی رخدادهای تاریخی تبیین می‌کند. Manuscript profile

روایات اهل بیت علیهم السلام درباره پدیده‌ای آسمانی به نام «قمر در عقرب» سخن به میان آورده‌اند. گروهی از احادیث، انجام برخی کارها را در ایّام قمر در عقرب نهی کرده‌اند و گروهی دیگر، راه‌هایی را برای رهایی از اثرات این پدیده بیان نموده‌اند. در این پژوهش، هر دو دسته از روایات، تبیین می‌شود. تاکنون بررسی جامعی درباره احادیث این پدیده‌ نجومی انجام نگرفته؛ درحالی‌که پرداختن به آن، به دلیل ابتلای عمومی، داشتن عواقب و جدّیت معصومان علیهم السلام در بیان این موضوع، ضروری است. شناخت این پدیده و راهکارهای رهایی از عواقب آن، می‌تواند افرادی که مجبور به انجام کاری در این اوقات هستند کمک نماید. در متن حاضر، ابتدا توضیحاتی درباره شناخت این پدیده و میزان نفوذ آن ارائه شده و سپس برخی از کارهایی که در هنگام قمر در عقرب نهی شده، تبیین می‌گردد. در پایان، راهکارهایی برای رهایی از عواقب این پدیده بیان خواهد شد. Manuscript profile