مسيرنماهاي علم و فناوري كه گاهي با عنوان "كارراهه" يا "نقشه راه" علم و فناوري نيز ترجمه شدهاست، در صنعت، دولت و دانشگاه برايبهتصوير كشيدن ارتباطي ساختاري بين علوم، فناوريها و كاربردها استفاده ميشود. مسيرنماها بهعنوان تصميميار2 بهمنظور بهبود هماهنگي بين فعاليتها و منابع در محيطهاي داراي پيچيدگي و عدمقطعيت روزافزون، مورد استفاده قرار ميگيرند. كاربردهاي مشخص مسيرنماها عبارتند از: 1. مديريت علم و فناوري، كه شامل راهبرد، برنامهريزي، اجرا، بازنگري و گذار است; 2. بازاريابي علم و فناوري; 3. بهبود ارتباطات بين پژوهشگران، فناوران، مديران توليد، تأمينكنندگان، كاربران و ساير ذينفعان; 4. شناسايي شكافها و فرصتها در برنامههاي علم و فناوري; 5. شناسايي موانع پيش روي توسعه و توليد سريع و كمهزينه. همچنين مديران علم و فناوري از مسيرنماها براي شناسايي حوزههاي علم و فناوري نويدبخش نيز استفاده ميكنند و از آنها براي شتاببخشي به روند تبديل علم و فناوري به محصولات نهايي بهره ميبرند. هنوز در ادبيات منتشرشده، به روش و تجربه تدوين مسيرنما ويا "مسيرنماسازي" توجه زيادي صورت نگرفته است. اين گزارش، اولين تلاش براي گردآوري تعاريف متداول در روش و تجربيات مسيرنماسازي و تبيين وحدت دروني رويكردهاي موجود عليرغم تفاوتهاي ظاهري آنها است. اين مقاله با تعاريف عمومي مسيرنماها شروع ميشود و در بر دارنده گونهشناسي مسيرنماهايي است كه هدف آنها، بهبود تحليل و يكپارچگي طيفي گسترده از كاربردها و اهداف است. در ادامه، ويژگي مسيرنماهاي گذشته نگر و آينده نگر نظير ويژگيهاي فنون ترسيم نقشه علم و فناوري بر اساس ارزيابي مراجع3 شناسايي و تحليل ميشوند. جزئيات فرآيند ايجاد مسيرنماها، شامل اصول بنيادي براي ايجاد مسيرنماهاي كيفي نيز ارائه ميگردد. Manuscript profile