Quarterly Ethical Research (Association for Islamic Thought)
,
Issue44,Year,
Summer
2021
حدیث عقل و جهل از جمله احادیث مهم اخلاقی و تربیتی است که به بيان لشکریان عقل و جهل تحت عنوان فضایل و رذایل پرداخته است؛ از این رو میتواند به عنوان سند و منشور اخلاق و تربیت امام صادق (علیه السلام) نام گذاری گردد؛ اما نكتة مهم حدیث اين است كه تعداد سربازان عقل و جهل كه More
حدیث عقل و جهل از جمله احادیث مهم اخلاقی و تربیتی است که به بيان لشکریان عقل و جهل تحت عنوان فضایل و رذایل پرداخته است؛ از این رو میتواند به عنوان سند و منشور اخلاق و تربیت امام صادق (علیه السلام) نام گذاری گردد؛ اما نكتة مهم حدیث اين است كه تعداد سربازان عقل و جهل كه در متن روايت بیانشده بيش از عدد هفتادوپنج است كه در ابتداي روايت به آن تصریحشده است، چنانکه برخی نقلها، تعداد سربازان عقل و جهل را بالغبر 78، 80،81، 82 یا 83 ذکرنمودهاند. لذا در این خصوص دیدگاه شارحان بزرگ با یکدیگر مختلف بوده است. چنانکه میرداماد در میزان عدد 75دچار سهو شده و ملاصدرا شیرازی نیز اظهار ناتوانی بر فهم عدد 75 نموده است اما در مقابل برخی شارحان بزرگ حدیث از جمله؛ شیخ بهایی، فیض کاشانی، شریف شیرازی با استناد به برخی واژگان در متن روايت، قائل به ترادف معنایی بوده و علت آن را سهو راویان یا ناسخان یا معانی قریبه و خفیّه دانستهاند و برخی دیگر از جمله؛ ملاصالح مازندرانی، ملاخلیل قزوینی، علامه مجلسی به عدم ترادف معنایی قایل گشتند. مقاله حاضر ضمن بیان دیدگاههای مختلف شارحان و تجمیع منابع حدیثی به معرفی و تبیین گزارههای اخلاقی و نقد آنها پرداختهاست و معتقد است با توجه به اختلاف منابع و نُسخِ، گزارههای اخلاقی فراتر از توجیه ترادف معنایی است و در مازاد بر عدد 75 سرباز عقل و جهل سهو از ناحیه امام (علیه السلام) [به خاطر مقام عصمت]، ناسخان و راویان [به خاطر وثاقت و ضابط بودن] صورت نگرفتهاست لذا نظریه عدم ترادف معنایی قابل قبول است؛ زیرا روایت عقل و جهل در صدد بیان مفهوم عدد، بیان کثرت و امهّات گزارههای اخلاقی و تربیتی تحت دو عنوان کلی عقل و جهل و خیر و شر است.
Manuscript profile
Rimag
Rimag is an integrated platform to accomplish all scientific journal requirements such as submission, evaluation, reviewing, editing, DOI assignment and publishing in the web.