در آستانه قرن پنجم، خراسان به عنوان كانون اصلي تحولات سیاسی، در ناامنی و فقر و پريشاني به سر مي‌برد و عدم ثبات سلاطين و اميران، به تضييع هر چه بيشتر حقوق مردم و رواج فرهنگ ريا و چاپلوسي منجر مي‌گردید؛ در حالی که اغلب اندیشمندان و عالمان رسمی، يا بازيچه دست صحنه‌گردانان قدرت و سياست بودند، و يا در گوشه عافیت نشسته و مهر سكوت و تمکین بر لب داشتند. اما ابوسعيد ابوالخير به عنوان عارفي اجتماعي، با تکیه بر رفتار و گفتاری محبت‌آمیز و آمیخته به طنز، و با اشراف بر ضمیر و اندیشه دیگران، در مسیر مقابله با ریا و ظاهرسازی، هدایت و به راه آوردن ستم پیشگان، و همچنین حمایت از مردم درمانده، واکنش‌های مناسبی از خود نشان می‌داد. در اين مقاله با استناد به آنچه از ابوسعید در اختیار داریم، سعی کرده‌ایم تا به بررسی ارتباط و تناسب میان حوادث و واقعیت‌های جاری آن روزگار، و عکس‌العمل‌ها و رفتارهای ابوسعید بپردازیم، و نوع و میزان تأثیرپذیری او را از مسائل و اتّفاقات سیاسی و اجتماعی نشان بدهیم. Manuscript profile

آثاري كه در ادبيات فارسي از آنها با عنوان تذكرة الشعرا و يا به اختصار تذكره ياد مي‌شود، از مهم‌ترين منابع در شناخت احوال و آثار شاعران زبان فارسي و اوضاع فرهنگي و اجتماعي است. مؤلّفان اين‌ گونه آثار، علاوه بر پرداختن به شرح حال شاعران، منتخباتي نيز از اشعار آنان فراهم آورده و از اين جهت در حفظ آثار ادبي ادوار مختلف سهم عمده‌اي برعهده داشته‌اند. تذكرة خيرالبيان تأليف ملك شاه حسين بن‌غياث‌الدّين محمّد بهاري سيستاني يكي از اين آثار است. اين تذكره با همة اهميّتي كه براي تحقيق در زبان و ادب فارسي داشته تاكنون به طبع نرسيده است. خيرالبيان تذكره‌اي عمومي مشتمل بر ديباچه، مقدمه، دوفصل، يك خاتمه و يك ختم خاتمه است. در اين مقاله ضمن معرفي بخش‌هاي مختلف اين اثر، در باب ويژگي‌هاي زباني، سبكي و محتوايي آن سخن گفته‌ايم. Manuscript profile