افیولیت گیسیان بازمانده¬ای از نئوتتیس است که در شمال باختری ایران در تقاطع کمربند¬های افیولیتی جنوب-شرقی ترکیه، شمال¬شرقی عراق و ایران قرار گرفته است. مقایسه ژئوشیمیایی خاک¬ها با میانگین سنگ¬های جهانی و منطقه مطالعاتی به تعیین گروه ترکیبی خاک¬های منطقه انجامید. شواهد ژئوشیمیایی گروه اول از نمونه¬های خاک با درصد سیلیس پایین توسط نمودارهای هارکر و مثلثی، نزدیک به موقعیت سنگ¬های اولترامافیکی منطقه (سرپانتنیت¬ها) و گوشته اولیه بوده و شباهت ترکیبی آن¬ها را توجیه می¬کند. گروه دوم از خاک¬ها در گستره¬ی بین پوسته زمین و بازالت جهانی هستند و بیش¬تر نزدیک بازالت پراکندگی نشان می¬دهند. الگوی به هنجار شده عناصر نادرخاکی REE در این گروه از خاک¬ها مشابه الگوی سنگ¬های مافیک منطقه است و در نمودار عناصر جزئی نیز در گروه مافیک طبقه‌بندی شده است. خاك¬هایی با درصد سیلیس بالا در نمودار اکسیدهای عناصر اصلی و جزئی نزدیک جایگاه سنگ¬های متاپلیتی منطقه و در محدوده بین پوسته زمین و شیل جهانی قرار گرفته است و ترکیب حدواسط منشأ آن¬ها را پیشنهاد می¬کند. به احتمال زیاد محیط تکتونیکی سنگ منشأ سه گروه خاک بر مبنای اکسیدهای عناصر اصلی حاشیه فعال قاره¬ای است. Manuscript profile

فرورانش و بسته شدن اقیانوس وسیع نئوتتیس مابین ورقه¬های عربی و اوراسیایی آثار افیولیتی متعددی بجای گذاشته که موقعیت کم‌نظیر ایران در بخش مرکزی آن قابل ملاحظه است. کمبود اطلاعات، درست در مرز ایران با عراق و ترکیه به دلیل ملاحظات امنیتی تاکنون مانع بررسی اجمالی این خط درز در منتهی¬الیه شمال¬غربی ایران شده است. افزودن افیولیت گیسیان در جنوب ارومیه به‌عنوان حلقه گم شده در این امتداد می¬تواند تا حدودی این نبود اطلاعات را پوشش دهد. مطالعه تطبیقی شیمی سنگ¬کل سرپانتینیت¬های بخش مرکزی افیولیت¬های نئوتتیس با در نظر گرفتن چندین لکه از ایران (کامیاران، مریوان و گیسیان)، عراق (پنجوین و ماوات) و ترکیه (گولمان و عثمانیه) در این مقاله، بیانگر تعلق آنها به انواع سرپانتینیت فرورانده اعم از تشکیل اولیه در محیط جلوی قوسی یا محیط عمیق اقیانوسی می¬باشد. ترکیب سرپانتینیت¬های قطعه مرکزی خط¬درز، مشابه متوسط سرپانتینیت¬های جهانی است و بیشتر دارای لیزاردیت/کریزوتیل می¬باشند. در همه آنها تهی¬شدگی از منیزیم به سبب دگرسانی کف ¬اقیانوسی طی فرآیندهای سرپانتینی¬شدن روی داده است. همین امر ممکن است منجر به انحراف داده¬ها از بخش پریدوتیت¬های پهنه¬های عمیق اقیانوسی شده باشد. با در نظر گرفتن این نکته فراوانی فلزات واسطه مختصات چنین پهنه¬ای را تأیید می¬کند. بیشتر سرپانتینیت¬های امتداد نام¬برده از نوع فرورانده¬ ارزیابی می¬شوند. باروری مجدد عناصر با شعاع یونی بزرگ، از طریق تبادل سنگ/سیال حین سرپانتینی¬شدن در آنها مشهود است. Manuscript profile