در پژوهش حاضر، خوشه‌بندي مجموعه‌اي از داده‌هاي هيدروشيمي دشت ورامين با استفاده از روش‌هاي خوشه‌بندي C- ميانگين فازي (FCM) و تحليل خوشه سلسله مراتبي (HCA) انجام شده و کاربرد آن‌ها در تغييرات رخساره‌هاي هيدروشيمي بحث گرديد. نمونه‌هاي آب زيرزميني با استفاده از بهينه کردن تعداد خوشه و درجه فازي شدگي با استفاده از روش C- ميانگين فازي به سه گروه طبقه‌بندي شدند. از داده‌هاي آب زيرزميني ۹۰ نمونه چاه عميق و نيمه عميق و ۹ متغير هيدروشيمي منطقه موردمطالعه استفاده شد. نتايج اين دو روش، مراکز خوشه را توليد مي‌کند که در تشخيص فرايندهاي فيزيکي و شيميايي تغييرات هيدروشيمي منطقه موردمطالعه مؤثر است. در روش FCM تعداد خوشه بهينه توسط توابع بهينه‌يابي تعيين مي‌شود اما در روش HCA براساس تجربه کاربر و سعي و خطا تعيين مي‌شود. روش FCM روشي مناسب در تحليل داده اکتشافي در بيان توزيع رخساره‌هاي هيدروشيمي است و زماني که خوشه‌هاي پيوسته يا داراي هم پوشاني وجود دارند، ابزار بهتري نسبت به HCA براي خوشه‌بندي است. با ترسيم خطوط تراز مقدار عضويت هر خوشه که بر روي نقشه به‌صورت مکاني و پيوسته نشان داده شده، خوشه‌هاي نمونه‌هاي آب زيرزميني به‌خوبي مشخص‌شده است. نتايج نشان داد؛ روش FCM در تحليل داده‌هاي مرزي، نسبت به روش HCA که تغييراتي واضح و ناگهاني دارد؛ تواناتر است. Manuscript profile