Designing a model for accepting digital currencies in intercompany e-commerce under international sanctions
Subject Areas : Generalmaziar fekri 1 , samad alii 2 , morteza mahmoodzadeh 3 , hakimeh niky esfahlan 4
1 - Department of Management, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2 - Department of Business Management, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
3 - Department of Management, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
4 - هیئت علمی
Keywords: Digital currencies, e-commerce model, intercompany business, data theory,
Abstract :
The main purpose of this research is to design a model for accepting digital currencies in inter-company electronic commerce under the conditions of international sanctions. Based on the nature and method, the current research is a descriptive-survey research with a mixed (quantitative-qualitative) approach. The statistical sample included 12 experts in the qualitative section and the senior and middle managers of 50 commercial companies in the quantitative section, from which a sample of 110 people was selected using Cochran's formula. The data collection tools in the qualitative part include semi-structured interviews and in the quantitative part include questionnaires. Data analysis was done in a qualitative method with a database approach and MAXQDA software. Validation of the model was done with partial least squares technique and SmartPLS software. In relation to the causal conditions, two categories of factors including organizational and sub-factors were considered. In relation to the background conditions, three categories of factors including political impact, social structure and economic impact were identified. Intervening factors include features of the economic, legal, cultural and political environment. The central phenomenon is the acceptance of digital currencies. Regarding strategies, educational, supportive and social strategies were identified. Identified outcomes include increased financial profits, and organizational climate and greater performance and productivity. The results of the quantitative part showed that the research paradigm model has high validity.
اعتمادی فرد، علی؛ طبائیان، سیدکمال؛ پیله‌وری، نازنین؛ خمسه، عباس. (1401). طراحی مدل توسعه یکپارچه نوآوری خدمات بانکداری الکترونیک بر اساس قابلیت‌های پویا با استفاده از میک-مک فازی. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی. دوره 10، شماره 20، 147-166
آقامحمدی، احمد؛ اوحدی، فریدون؛ صیقلی، محسن؛ بنی مهد، بهمن. (1399). برآورد ریسک سرمایه گذاری در یک پرتفوی ارز دیجیتال و بهینه سازی آن با استفاده از روش ارزش در معرض خطر. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار . 17-31.
پهلوانیان، مرسده؛ شیرخدایی؛ میثم؛ قاضی نوری، سید سپهر (1401). بررسی تاثیر مشارکت شهروندان بر فین‌تک. دوره 21، شماره 11
ثالث موید، احمدعلی؛ سیاه بیدی کرمانشاهی، سعید؛ کوهستانی، محسن. (1399). تحلیل حقوقی ارز دیجیتال و تاثیر آن بر امنیت ملی. امنیت پژوهی .
59-80. خردمند، محسن. (1398). بررسی فقهی استخراج و مبادله رمز ارزها با تمرکز بر شبکه «بیت کوین». معرفت اقتصاد اسلامی . 109-124.
قاسمی، ناصر (1400). فرصتها و تهدیدات ارزهای دیجیتال؛ مطالعه موردی کشورهای منتخب شرق آسیا. سیاست جهانی، 34، 185-218
قوامی، سید عباس؛ نجفی، امیر (1396). تأثیر ظرفیتهای گوناگون انباشتگی دانش و اندازه سازمان بر عملکرد نوآوری تدریجی و رادیکال. سال 6، شماره 11، 37-48
مددی، مهدی؛ قائمی خرق، محسن؛ شفیعی، قاسم. (1400). جستار فقهی حقوقی در مسئله قانونمندسازی«ارزهای رمزنگاری شده». مجلس و راهبرد 105. 303-334.
میری لواسانی؛ سمیه السادات، حیدری، بهاره؛ رزمجو، علی اکبر رزمجو، محدثه. (1398). جایگاه قانونی ارز دیجیتال ملی. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی . 72-81.
نوروزی، محمد. (1397). تاملی بر رابطه شرکتهای تجاری و ذی‌نفعان آنها. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 21(82)، 333-363.
Abdul Karim, A. S. (2019). An analysis on cryptocurrency acceptance: a case study at bitcoin and other cryptocurrency forum. Abirou, M., & Abghour, N. (2022). A Review of Blockchain and the Benefits for Digital Marketing-Related Applications of Blockchain Integration. Advances on Smart and Soft Computing, 355-365.
Ajouz, M., Abdullah, A., & Kassim, S. (2020). Acceptance of Sharīʿah‐compliant precious metal‐backed cryptocurrency as an alternative currency: An empirical validation of adoption of innovation theory. Thunderbird International Business Review, 62(2), 171-181.
Almaqableh, L., Wallace, D., Pereira, V., Ramiah, V., Wood, G., Veron, J. F., ... & Watson, A. (2022). Is it possible to establish the link between drug busts and the cryptocurrency market? Yes, we can. International Journal of Information Management, 102488.
Alomari, A. S., & Abdullah, N. L. (2023). Factors influencing the behavioral intention to use Cryptocurrency among Saudi Arabian public university students: Moderating role of financial literacy. Cogent Business & Management, 10(1), 2178092.
Arias-Oliva, M., Pelegrín-Borondo, J., & Matías-Clavero, G. (2019). Variables influencing cryptocurrency use: a technology acceptance model in Spain. Frontiers in Psychology, 10, 475.
Beramendi Higueras, A. (2020). Detection of cryptocurrency mining malware from network measurements (Bachelor's thesis, Universitat Politécnica de Catalunya).
Bouri, E., Shahzad, S. J. H., & Roubaud, D. (2019). Co-explosivity in the cryptocurrency market. Finance Research Letters, 29, 178-183.
Caporale, G. M., Gil-Alana, L., & Plastun, A. (2018). Persistence in the cryptocurrency market. Research in International Business and Finance, 46, 141-148.
Jung, H. (2021). A Conceptual Model of a B2B Food Distribution Platform Based on Blockchain Consensus Mechanism. International Journal of Contents, 17(3), 48-66.
Lorenzo, L., & Arroyo, J. (2022). Analysis of the cryptocurrency market using different prototype-based clustering techniques. Financial Innovation, 8(1), 1-46.
Makarova, A. I., Valishvili, M. A., Shestemirov, A. A., Bereznyakovskiy, V. S., & Bondarenko, N. G. (2021). Blockchain impact on the B2B sales market. Laplage em Revista, 7(Extra-D), 200-207.
Raimundo Júnior, G. D. S., Palazzi, R. B., Tavares, R. D. S., & Klotzle, M. C. (2022). Market stress and herding: a new approach to the cryptocurrency market. Journal of Behavioral Finance, 23(1), 43-57.
Saura, J. R., Ribeiro-Soriano, D., & Palacios-Marqués, D. (2021). Setting B2B digital marketing in artificial intelligence-based CRMs: A review and directions for future research. Industrial Marketing Management, 98, 161-178.
Sohaib, O., Hussain, W., Asif, M., Ahmad, M., & Mazzara, M. (2019). A PLS-SEM neural network approach for understanding cryptocurrency adoption. IEEE Access, 8, 13138-13150.
Vidal-Tomás, D. (2021). The entry and exit dynamics of the cryptocurrency market. Research in International Business and Finance, 58, 101504.
Wątorek, M., Drożdż, S., Kwapień, J., Minati, L., Oświęcimka, P., & Stanuszek, M. (2021). Multiscale characteristics of the emerging global cryptocurrency market. Physics Reports, 901, 1-82.
Wokke, J., & Rodenrijs, N. (2018). Will social media make or break the acceptance in new technology?: A quantitative study of consumer acceptance in cryptocurrency.
Yeong, Y. C., Kalid, K. S., Savita, K. S., Ahmad, M. N., & Zaffar, M. (2022). Sustainable cryptocurrency adoption assessment among IT enthusiasts and cryptocurrency social communities. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 52, 102085.
Ziyadin, S., Suieubayeva, S., & Utegenova, A. (2019, April). Digital transformation in business. In International Scientific Conference “Digital Transformation of the Economy: Challenges, Trends, New Opportunities” (pp. 408-415). Springer, Cham.
طراحی مدلی برای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی تحت شرایط تحریمهای بینالمللی
* مازیار فکری ** صمد عالی *** مرتضی محمودزاده **** حکیمه نیکی اسفلان
* دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران m.fekri1670@gmail.com
** دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران samad.aali@iaut.ac.ir
***استادیار، گروه مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران m.mahmoudzadeh@iaut.ac.ir
**** استادیار، گروه مدیریت ، واحد هادیشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، هادیشهر، ایران hakimehn@yahoo.com
تاریخ دریافت: 06/02/1401 تاریخ پذیرش: 22/02/1402
صص: 21- 32
چکیده
هدف اصلی از انجام این پژوهش، طراحی مدلی برای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی تحت شرایط تحریمهای بینالمللی است. پژوهش حاضر بر اساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی-پیمایشی با رویکرد آمیخته (کمی-کیفی) است. نمونه آماری در بخش کیفی شامل 12 نفر از خبرگان و در بخش کمی شامل مدیران ارشد و میانی 50 شرکت تجاری بوده است که از این میان نمونه‌ای برابر با 110 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شد. ابزار گردآوری دادهها در بخش کیفی شامل مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی شامل پرسشنامه است. تحلیل دادهها در روش کیفی با رویکرد داده‌بنیاد و نرم افزار MAXQDA انجام شد. اعتبار سنجی مدل با تکنیک حداقل مربعات جزئی و نرم افزار اسمارت پی.ال.اس انجام گرفت. در رابطه با شرایط علی، دو دسته از عوامل شامل عوامل سازمانی و فرعی در نظر گرفته شد. در رابطه با شرایط زمینهای سه دسته از عوامل شامل تاثیر سیاسی، ساختار اجتماع و تاثیر اقتصادی شناسایی شد. عوامل مداخلهگر شامل ویژگی های محیط اقتصادی، قانونی، فرهنگی و سیاسی است. پدیده محوری همان پذیرش ارزهای دیجیتال است. در رابطه با استراتژی‌ها، راهبردهای آموزشی، حمایتی و اجتماعی شناسایی شد. پیامدهای شناسایی شده شامل افزایش سود مالی، و جو سازمانی و عملکرد و بهره وری بیشتر است. نتایج بخش کمی نشان داد که مدل پارادایمی تحقیق از اعتبار بالایی برخوردار است.
واژههای کلیدی: ارزهای دیجیتال، مدل تجارت الکترونیکی، تجارت بین شرکتی، نظریه داده‌بنیاد.
نوع مقاله: علمی
1- مقدمه
به دنبال ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، دنیای فیزیکی به دنیای مجازی نیز گسترش یافته و زندگی و فعالیت های اجتماعی به حوزه آنلاین نیز گسترش یافته است. اتخاذ رویکردهای دیجیتال و رسانه های اجتماعی به تدریج به یکی از حیاتی ترین استراتژی های بازاریابی برای سازمانها تبدیل شده است [26] 1. این امـر به خصوص در رابـطه با
نویسنده عهدهدار مکاتبات: صمد عالی Samadalii528@gmail.com |
ماهیت بدون مرز، سرعت تراکنش های بالا و هزینه های کمتر ارزهای دیجیتال باعث شده است که آنها به عنوان یک راه حل مناسب برای کسب و کارهایی که به دنبال پرداخت و دریافت پول هستند، به خصوص در هنگام معامله با مشتریان و تامین کنندگان بین المللی ظاهر شوند. مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال برای پرداختهای تجاری تجارت الکترونیک بنگاه به بنگاه4 واضح است – اما با وجود اینکه این مفهوم در حال تبدیل شدن به جریان اصلی است، بسیاری از سازمانها در پذیرش فناوری نوپا و نسبتاً پرخطر تردید دارند. کسب و کارها باید بر ترس خود از این دنیای جدید غلبه کنند که در آن آزادی مالی و مسئولیت‌پذیری اقتصاد را تغییر میدهد. برای انجام این کار، آنها باید در مورد صنعت بیاموزند، درک کنند که چگونه شروع کنند، مراقب باشند به چه اطلاعاتی اعتماد دارند و از همان ابتدا رویه های مربوط به تراکنش‌های ایمن را در پیش بگیرند [20]5. گرچه انتظار می‌رود بلاک چین تأثیرات شگرف خود را اعمال کند و در بسیاری از بخش‌های اقتصادی و فعالیت‌های مربوط به آن کاربرد داشته باشد، در حال حاضر اهمیت ارزهای دیجیتال رشد فزاینده‌ای یافته است. بانک جهانی ارزهای دیجیتال را به‌صورت ارزهای دیجیتالی تعریف میکند که هیچ گونه دارایی اساسی پشتیبان آن نیست، فاقد ارزش ذاتی است و هیچ گونه مسئولیتی برای هیچ مؤسسه‌ای ندارد. ارزهای دیجیتال مبتنی بر فناوری بلاک چین که از تکنیک‌های کد نویسی بهره می‌گیرند، ارزهای دیجیتال نامیده میشوند. مؤسسه فدرال آمریکا، سیستمهای جاری پرداخت را سیستمهای کند، ناامن، بی‌بهره، غیرجمعی و غیرجهانی می‌خواند. ارزهای دیجیتال ابزاری بسیار مناسب برای مرتفع نمودن مشکلات فوق‌الذکر شناخته میشوند [22]6.
ارزهای دیجیتال تنها بازارهای مالی را متحول نکرده است؛ بلکه جنب و جوشی بیسابقه را در بین محققان و افراد دانشگاهی در سراسر جهان ایجاد کرده است؛ به شکلی که در یک بازه زمانی پنج ساله رشد بیسابقهای در تعداد مقالات منتشر شده راجع به رمزارزها مشاهده میشود. با این وجود آنچه عجیب به نظر می‌رسد عدم توجه به تئوری‌‌پردازی جهت تبیین رفتار مدیران شرکتها جهت پذیرش و بکارگیری ارزهای دیجیتال است؛ به شکلی که خلا مطالعات بنیادین جهت تحلیل و پیشبینی کاربردهای ارزهای دیجیتال در حوزه کسب و کار تجارت الکترونیک بنگاه به بنگاه به خوبی احساس میشود. این شکاف تحقیقاتی ما را بر آن داشت تا در پژوهش حاضر و با اتکاء به نظریه داده‌بنیاد، چارچوب مفهومی جدیدی در رابطه با پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیک بین شرکتی ارائه دهیم. مساله ارزهای دیجیتال مشخصا برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که در سال‌های اخیر حجم تحریمهای ناعادلانه بینالمللی علیه ایران افزایش یافته است. به طور خاص در اثر تحریمهای بینالمللی، اختلال شدیدی در مراوادت بانکی و پولی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها ایجاد شده است که این امر تاثیری بسیار منفی بر اقتصاد کشور گذاشته است. از این رو ارزهای دیجیتال-بدلیل این که تحت کنترل نهادهای بینالمللی نیستند-پنجره‌ای امیدوارکننده برای دور زدن تحریم‌ها و رفع مشکلات مالی-بانکی کشور باز کرده است. بنابراین با لحاظ کردن وضعیت خاض جمهوری اسلامی ایران، این پژوهش با هدف طراحی مدلی برای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی تحت شرایط تحریمهای بینالمللی انجام میشود. در مجموع میتوان اهمیت مطالعه حاضر (بعنوان یک پژوهش آینده‌دار) را تشخیص کمبودها و کاستی‌ها، شناسایی توانمندی‌ها و نقاط قوت و نهایتا ترسیم یک شمای کلی از وضعیت آینده ارزهای دیجیتال در نظر گرفت. بنابراین با داشتن چنین چشم‌انداز جامعی میتوان اثربخشی طرح‌های مرتبط با خدمات مالی ارزهای دیجیتال را به شکل قابل ملاحظه‌ای بهبود بخشید. با این توضیحات پژوهش حاضر در راستای پاسخگویی به سوال زیر انجام شده است: طراحی مدلی برای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی تحت شرایط تحریمهای بینالمللی چگونه است؟
2- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
1-2- مبانی نظری
ارز دیجیتال وسیله مبادلهای است که به صورت الکترونیکی تولید، ذخیره و منتقل میشود. ارزهای دیجیتال معمولاً با دولت هیچ کشوری مرتبط نیستند یا به اشکال فیزیکی مانند سکهها و اسکناسهای ارزهای سنتی نشان داده
نمیشوند. اول و مهمتر از همه، ارزهای دیجیتال نوعی ارز دیجیتال غیرمتمرکز هستند و توسط هیچ دولتی کنترل نمیشوند. تاریخچه ارزهای دیجیتال به دهه 1980 بر
میگردد، زمانی که ارزهای رمزنگاری شده را ارزهای سایبری مینامیدند [6]. جالب اینجاست که ارزهای دیجیتال تنها بیش از یک دهه پیش، در سال 2008، با معرفی بیتکوین، محبوبیت خود را آغاز کردند. ارز دیجیتالی بیتکوین توسط یک برنامهنویس ناشناس یا گروهی از برنامهنویسان با نام ساتوشی ناکاموتو ایجاد شده است. از زمان راهاندازی ارز رمزنگاری شده فوق در سال 2009، ارزهای رمزنگاری شده بسیار محبوب بودهاند. طی چند سال گذشته، محبوبیت آنها تنها افزایش یافته است و افراد بیشتری روی آنها سرمایهگذاری میکنند. با این وجود، از اواخر سال 2017، ارزهای دیجیتال شروع به رشد
بینظیری کردند. در نتیجه، ارزش کل بازار برای همه ارزهای دیجیتال در ژانویه 2018 به 820 میلیارد دلار رسید و در اواخر همان ماه سقوط کرد. علیرغم این سقوط، بازار ارزهای دیجیتال در سراسر جهان شاهد رشد ثابتی بوده است. [17]7.
ارز دیجیتال این پتانسیل را دارد که طرز تفکر جامعه در مورد پول را کاملاً تغییر دهد. ظهور بیتکوین، اتریوم و هزاران ارز دیجیتال دیگر که فقط به شکل الکترونیکی وجود دارند، بانکهای مرکزی جهانی را به تحقیق درباره نحوه عملکرد ارزهای دیجیتال ملی سوق داده است. ارز دیجیتال هر ارزی است که منحصراً به صورت الکترونیکی در دسترس است. نسخههای الکترونیکی ارز در حال حاضر بر سیستمهای مالی اکثر کشورها تسلط دارند. آنچه ارز دیجیتال را از ارز الکترونیکی که قبلاً در حسابهای بانکی آمریکاییها وجود دارد متمایز میکند این است که ارز دیجیتال هرگز شکل فیزیکی به خود نمیگیرد. [19]8. ارز دیجیتال ملی یک ارز دیجیتال است که توسط بانک مرکزی یک کشور صادر و نظارت میشود. به عنوان مثال اما اگر بیت کوین توسط فدرال رزرو مدیریت میشد و از حمایت کامل دولت ایالات متحده برخوردار بود. به گفته صندوق بینالمللی پول، بیش از 100 کشور در حال بررسی ارز دیجیتال ملی هستند. اما از سال 2022، تنها تعداد
انگشتشماری از کشورها و مناطق دارای ارز دیجیتال ملی هستند یا برنامههای مشخصی برای صدور آنها دارند. برخی از مکان‌هایی که ارز دیجیتال ملی در حال حاضر در دسترس است عبارتند از: بانک مرکزی باهاما، بانک مرکزی کارائیب شرقی، بانک مرکزی نیجریه و بانک جامائیکا. فدرال رزرو در اوایل سال 2023 جاری گزارشی منتشر کرد که یک ارز دیجیتال ملی می تواند ساختار سیستم مالی ایالات متحده را به طور اساسی تغییر دهد [15]9.
تحول دیجیتال در مجموع شامل تغییر در عملیات اصلی کسب و کار و اصلاح محصولات و فرایندها و همچنین ساختارهای سازمانی است، زیرا شرکتها برای انجام این تحولات پیچیده باید شیوههای مدیریتی را تنظیم کنند [30]10. اهمیت تحول دیجیتال و نوآوری‌های منبعث از آن در این واقعیت نهفته است که به شرکتها فرصت میدهد ارزش بیشتری را برای مشتریان فراهم کنند. از آنجا که ارزش‌آفرینی برای مشتری مهمترین عامل در کسب مزیت رقابتی به شمار می‌رود، شرکتهای زیادی به استفاده از فناوریهای دیجیتال متمایل شدهاند [3]. برای شرکتها نیز امکان به وجود آمده است که با استفاده از ارزهای دیجیتال در مدت کوتاهی، تعداد زیادی تراکنش مالی (دریافت یا پرداخت) با شرکتهای دیگر را انجام دهند. واقعیت آن است که ارزهای دیجیتال بیش از آن که یک فعالیت مالی شخصی باشند؛ ابزاری برای بهبود تجارت بین شرکتی به شمار می‌آیند [12]11. در عین حال باید توجه داشت که انتخاب نوآوری‌های دیجیتال بعنوان یک نوآوری رادیکال مستلزم آن است که یک سازمان از ظرفیت کافی برای بهره‌برداری از فرصتهای پیش رو برخوردار باشد [7].
زمانی که شرکتها بفهمند که پرداخت 500 صورت حساب به 45 کشور با یک کلیک امکان‌پذیر است، خوشحال میشوند برای کسب اطلاعات بیشتر زمان خود را سرمایهگذاری کنند. شرکت ها باید یک رویکرد یادگیری را اتخاذ کنند، با خدمات مناسب در تماس باشند و برای تنظیم همکاری‌های بین شرکتی از متخصصان ارزهای دیجیتال کمک بخواهند. استفاده از رمزارز برای پرداختهای تجارت الکترونیک بنگاه به بنگاه اجتناب‌ناپذیر است، با توجه به اینکه سال 2021 سال مهمی بوده است، زیرا شرکتهایی مانند تسلای ایلان ماسک، ارزهای دیجیتال را از طریق پذیرش بیتکوین تأیید میکنند. علاوه بر این، جوایز بسیار زیادی برای پذیرندگان اولیه در فضای کریپتو وجود دارد که به تسریع پذیرش کمک می کند. او گفت که سرویس نام اتریوم، که پروتکلی برای آدرس‌های رمزنگاری قابل خواندن توسط انسان و نام‌های دامنه غیرمتمرکز است، به طور متوسط 10000 دلار پاداش برای کاربران خود ارائه میکند. این موارد، باعث تشویق شرکتهای تجاری و صنعتی به استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت بین شرکتی میشود [14]12.
بازاریابی B2B به معنای بازاریابی کسب و کار به کسب و کار است. کسب و کار B2B هر استراتژی بازاریابی یا محتوایی است که توسط یک کسب و کار برای هدف قرار دادن و فروش به کسب و کار دیگر استفاده میشود. به عنوان مثال، شرکتهایی که خدمات و محصولات را به سایر شرکتها یا سازمانها می فروشند، معمولاً از بازاریابی B2B استفاده میکنند. هدف بازاریابی B2B جذب و تبدیل سرنخها به مشتریان است. در عصر دیجیتال، این بدان معنی است که یک شرکت باید بتواند به سرعت توجه مشتری را به خود جلب کند و آن را حفظ کند[10]. تجارت B2B اصطلاحی است که به هر نوع تجارتی اطلاق میشود که بین دو شرکت به صورت آنلاین اتفاق میافتد. کسب‌وکارها برای عملکرد به کسب‌وکارهای دیگر تکیه میکنند، خواه با تأمین تجهیزات یا لوازم و تکیه بر خدماتی مانند تولید یا توزیع، معاملات بین کسب‌وکارها برای عملکرد شرکتها کلیدی است. همانطور که تجارت بیشتر به طور کلی آنلاین شده است، تراکنش‌های B2B نیز افزایش یافته است. [24]13.
[16]14 در تحقیقی با عنوان عوامل تاثیرگزار بر استفاده از ارزهای رمزنگاری، به تحلیل عواملی پرداخت که باعث توسعه موفق ارزهای رمزنگاری از دیدگاه رفتار مشتری
میشوند. نتایج نشان داد که تمایل به مدیریت ریسک ارزهای رمزنگاری میتواند پیش شرطی برای پذیرش این ارزها باشد. در تحقیقی مشابه، [27]15 روابط وابستگی بین پنج نوع ارزهای رمزنگاری شناخته شده یعنی بیت کوین، استلاف ریپل، اتریوم و لایت کوین را مورد بررسی قرار دادند. نتایج نشان میدهد که وابستگی مسیری از بیت کوین به لیت کوین در بین تمامی وابستگیها بیشتر است. همچنین یافتهها حاکی از آن هستند که شوک بازده مربوط به بیت کوین بیشترین تاثیر را بر لیت کوین داشته و
شوکهای بازده اتریوم تاثیر نسبی بر شوکهای سایر ارزهای دیجیتال دارد. [11] 16 گزارش کرد که عوامل مربوط به بازار ارزهای رمزنگاری مانند بتا بازار، میزان داد و ستد و فرار بودن عوامل تعیینکننده برای تمامی ارزهای رمزنگاری چه در کوتاهمدت و چه در بلندمدت محسوب میشوند. در پژوهشی دیگر بوری، [18]17 به تحلیل آماری ارزهای دیجیتال پرداختند. ویژگیهای بزرگترین ارزهای دیجیتال که بیت کوین مهمترین آنهاست، مورد بررسی قرار گرفت. مشخص گردید که بازده مشخصا غیر نرمال میباشد و این در حالیست که هیچ توزیعی متناسب برازش با تمامی ارزهای دیجیتال تحلیل شده نمیباشد.
[6] مطالعه‌ای با عنوان فرصتها و تهدیدات ارزهای دیجیتال؛ گزارش کردند که ارزهای رمزنگاری شده
فرصتها و تهدیدات متعددی را در بازارهای مالی سراسر جهان، به وجود آورده و سبب جلب توجه شمار قابل توجهی از دولتها، فعالان اقتصادی و شهروندان به خود شده است. [8] مطالعه‌ای با عنوان جستار فقهی حقوقی در مسئله قانونمندسازی «ارزهای رمزنگاری شده» انجام دادند. ایده این پژوهش در برابر دیدگاه‌‌های موجود و گزاره‌‌های برایند فقهی آن را میتوان در «اثبات مالیت ارزهای رمزنگاری شده»، «عدم راهیابی «غرر و ربا» در معاملات مبتنی‌بر این رسته از ارزها» و از منظر حقوقی، در امکان‌‌سنجی «مالیاتی»، «قانونمندسازی» و «راهکارهای کاهش خطر پولشویی» محصور دانست. [2] مطالعه‌ای با عنوان برآورد ریسک سرمایه گذاری در یک پرتفوی ارز دیجیتال و
بهینهسازی آن با استفاده از روش ارزش در معرض خطر انجام دادند. در این پژوهش تعدادی از ارزهای دیجیتال با بالاترین حجم معامله و نقدینگی جهت ایجاد پرتفوی انتخاب شده و با استفاده از روش در معرض خطر، ریسک و بازدهی پرتفوی محاسبه شده است و نهایتا پرتفوی بهینه جهت سرمایهگذاری ارایه گردیده است.
با بررسی ادبیات پژوهش مشخص میشود که تعریف مشخص و بومی از عوامل موثر در پذیرش ارزهای رمزنگاری در بین مردم در بازاریابی اجتماعی تا کنون در ایران صورت نپذیرفته است. اگرچه پژوهش در رابطه با ارزهای دیجیتال، مقوله‌ای مسبوق به سابقه است و تحقیقات نسبتا زیادی در این رابطه انجام شده است؛ اما بخش بزرگی از این تحقیقات ماهیت آزمون فرضیه داشته و با رویکرد کمی انجام شدهاند. فقدان مطالعات کیفی و اکتشافی که به تدوین الگوی بومی برای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی، انگیزه اصلی از انجام پژوهش حاضر است.
3- روش‌‌شناسی
در اين تحقيق، ابتدا مدل پارادايمي، به کمک مدل اشتراوس وکوربين در روش تحقيق نظريه برخاسته از دادهها و بر اساس داده‌هاي جمع‌آوري شده در مصاحبه‌هاي عميق در شرکتهای خصوصی فعال در زمینه ارزهای دیجیتال کشور ارائه مي‌شود. در ادامه مدل بدست آمده از رویکرد داده‌بنیاد (بخش کیفی) با استفاده از یک پیمایش میدانی به معرض اعتبارسنجی قرار میگیرد.
ابزار گردآوری دادهها در بخش کیفی شامل مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی شامل پرسشنامه حاصل از فاز کیفی است. جامعه آماری در بخش کیفی شامل خبرگان دانشگاهی و بازار در رابطه با کسب و کار بین شرکتی و ارزهای دیجیتال میباشد. در نمونه‌گيري نظري، مصاحبه‌هاي عميق با خبرگان تا جايي پيش مي‌رود که به حد اشباع نظري مي‌رسد. بدین ترتیب نمونه‌ای متشکل از 12 خبره انتخاب شد.
کدگذاری دادههای حاصل از مصاحبهها در این مطالعه، با رویکرد داده‌بنیاد انجام یافته است: کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی.
4- کدگذاری باز دادهها
این فرآیند با مکتوبسازی مصاحبه آغاز و پس از آن، تحلیل خط به خط متنِ حاصل انجام شد.
5- کدگذاری محوری دادهها
کدگذاری محوری عبارت است از تأیید مفاهیم بر مبنای روابط پویای آنها. این مفاهیم، مبنای تشکیل تئوری هستند.
6- کدگذاری انتخابی
کدگذاری انتخابی بر اساس نتایج کدگذاری باز و کدگذاری محوری، مرحله اصلی نظریه‌پردازی است. کلیه مراحل تحلیل کیفی با استفاده از نرمافزار MAXQDA انجام شد.
جامعه آماری در بخش کمی شامل مدیران ارشد و میانی 50 شرکت تجاری بوده است که از این میان نمونه‌ای برابر با 110 نفر با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده است. برای جمعآوری دادهها در بخش کمی، از پرسشنامه بسته استفاده شد. جهت بررسی روایی پرسشنامهها از روش اعتبار محتوا و روایی سازه و برای بررسی روایی سازه از روشهای آماری یعنی روایی همگرا و روایی واگرا استفاده شد. یکی از روشهای محاسبه پایایی، ضریب آلفای کرونباخ است. در این پژوهش، با استفاده از یک مطالعه مقدماتی و توزیع آزمایشی پرسشنامهها در بین 30 نفر از اعضاء نمونه آماری، پایایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ در تمامی ابعاد بالای 7/0محاسبه شده است که بیانگر آن است که پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار است. تحلیل دادهها به دو صورت توصیفی و استنباطی انجام شد و از نرم‌افزارهای آماری PLS2-SPSS23 جهت تحلیل دادهها استفاده شد. در ابتدا شاخص‌های دموگرافیک (سن، جنس، تحصیلات و ...) بررسی میشود نمودارهای مربوطه ترسیم میگردد. در ادامه آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و ...) هر متغیر مورد بررسی قرار گرفت. از روش معادلات ساختاری روش حداقل مربعات جزیی برای بخش آمار استنباطی استفاده شد. قابل ذکر است برای آزمون فرضیه‌های میانجی از روش بوت استراپ به وسیله نرمافزار Smart PLS استفاده شد.
7- یافته‌های پژوهش
با توجه به این که این پژوهش مبتنی بر رویکرد داده‌بنیاد میباشد، نتایج بدست آمده در رابطه با هر یک از عوامل شش گانه مدل پارادایمی به تفکیک بیان میشود. لازم به ذکر است جهت اجتناب از اطناب، نتایج مربوط به آخرین مرحله تحلیل یعنی کدگذاری انتخابی در این جا بیان
میشود. در رابطه با شرایط علی، دو دسته از عوامل شامل عوامل سازمانی و فرعی شناسایی شده و برای هر یک نیز زیرمقوله‌هایی در نظر گرفته شد. در رابطه با شرایط زمینهای سه دسته از عوامل شامل تاثیر سیاسی، ساختار اجتماع و تاثیر اقتصادی شناسایی شد. همچنین چهار
دسته از عوامل مداخلهگر شامل ویژگیهای محیط اقتصادی، ویژگیهای قانونی، ویژگیهای فرهنگی و
ویژگیهای سیاسی شناسایی شدند. پدیده محوری همان پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی که در قالب مقبولیت ارزهای دیجیتال مورد بررسی قرار گرفت. در رابطه با استراتژی‌ها و کنشها، راهبردهای آموزشی، حمایتی و اجتماعی شناسایی شد. پیامدهای شناسایی شده شامل دو دسته از پیامدها یعنی افزایش سود مالی، و جو سازمانی و پیامدهای سازمانی مثبت (عملکرد و بهرهوری بیشتر) بوده است. در مجموع در این پژوهش 284 کد باز اولیه، 152 کد انتخابی و 79 کد مستخرج نهايي در قالب 17 مفهوم و 6 مقوله اصلی دسته‌بندي شده است.
|
شکل 1. مدل پاردایمی پژوهش (منبع: یافته‌های تحقیق)
|
براساس نتایج آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، توزیع دادهها نرمال نیست. لذا از معادلات ساختاری پیالاس استفاده می شود. علاوه بر این مشخص شد که بار عاملی تمامی متغیرها بالاتر از سطح آستانه قرار دارد که این امر مبین همبستگی قابل قبول بین متغیرهای آشکار و پنهان میباشد. بر این اساس میتوان فرضیه‌های تحقیق را مورد آزمون قرار داد.
مقدار آلفای کرونباخ بالاتر از 0.7 نشانگر پایایی قابل قبول است. پایایی ترکیبی یکی دیگر از معیارهای سنجش پایایی
همچنین در این تحقیق از روش فورنل-لاکر جایگزین برای سنجش روایی استفاده شده است که نتایج آن در جدول 2 بیان شده است.
است که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. طیف وسیعی از شاخصها، مانند میانگین واریانس استخراج شده (AVE)، معمولاً برای اعتبار سنجی سازهها استفاده میشود. در آمار، AVE اندازه گیری مقدار واریانسی است که توسط یک سازه در رابطه با مقدار واریانس ناشی از خطای اندازه گیری گرفته می شود. میزان روایی همگرا (AVE) برای تمامی سازهها بزرگتر از 5/0 بدست آمده است. میزان آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی نیز از 7/0 بزرگتر است. بنابراین اعتبار مدل پژوهش مورد تایید قرار میگیرد.
جدول 1. بررسی روایی و پایایی ابزار
|
|
بر اساس نتایج بدست آمده مشخص میشود که سازه‌های مورد بررسی از روایی و اعتبار قابل قبولی برخوردار هستند.
جدول 2. روش فورنل و لاکرجایگزین |
|
همانگونه که پیش از این نیز گفته شد جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق ای تکنیک حداقل مربعات جزئی در دو بخش یعنی مدل اندازه‌گیری و مدل مسیر استفاده شده
است. شکل‌های 2 و 3 نتایج بدست آمده از آزمون فرضیه‌های تحقیق را نشان میدهد.
|
شکل 2. تکنیک حداقل مربعات جزئی مدل کلی پژوهش |
|
شکل 3. آماره t-value مدل کلی پژوهش با تکنیک بوت استراپینگ
|
فرضیه 1: شرایط علی بر پذیرش ارزهای رمزنگاری تاثیر معناداری دارد.
قدرت تاثیر متغیر شرایط علی بر پذیرش ارزهای رمزنگاری برابر 406/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی است. آماره آزمون نیز 391/6 بدست آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده است. بنابراین با اطمینان 95% شرایط علی بر پذیرش ارزهای رمزنگاری تاثیر معناداری دارد.
فرضیه 2: پذیرش ارزهای رمزنگاری بر کنش ها تاثیر معناداری دارد .
قدرت تاثیر متغیر پذیرش ارزهای رمزنگاری بر کنش ها برابر 401/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی است. آماره آزمون نیز 860/5 بدست آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده است. بنابراین با اطمینان 95% پذیرش ارزهای رمزنگاری بر کنش ها تاثیر معناداری دارد.
فرضیه 3: شرایط مداخله گر بر کنش هاتاثیر معناداری دارد.
قدرت تاثیر متغیر شرایط مداخله گر بر کنش ها برابر 504/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی است. آماره آزمون نیز 172/5 بدست آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده است. بنابراین با اطمینان 95% شرایط مداخله گر بر کنش هاتاثیر تاثیر معناداری دارد.
فرضیه 4: شرایط زمینه ای بر کنش ها تاثیر معناداری دارد.
قدرت تاثیر متغیر شرایط زمینه ای بر کنش ها برابر 561/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی است. آماره آزمون نیز 874/6 بدست آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده است. بنابراین با اطمینان 95% شرایط زمینهای بر کنش ها تاثیر معناداری دارد.
فرضیه 5: کنش ها بر پیامدها تاثیر معناداری دارد.
قدرت تاثیر متغیر کنش ها بر پیامدها برابر 683/0 محاسبه شده است که مقدار قابل توجهی است. آماره آزمون نیز 894/9 بدست آمده است که بزرگتر از مقدار بحرانی t در سطح خطای 5% یعنی 96/1 بوده است. بنابراین با اطمینان 95% کنشها بر پیامدها تاثیر معناداری دارد.
8- بحث و نتیجه‌گیری
با توجه به تحریمهای شدید بینالمللی، استخراج و استفاده از ارزهای دیجیتال در جمهوری اسلامی ایران بعنوان راهکاری جهت دور زدن تحریم‌ها مورد توجه قرار گرفته است. گزارش‌های نهادهای وابسته به سازمان ملل نیز نشان داده است که حدود 4.5 درصد از استخراج بیت کوین در ایران انجام میشود و به این کشور اجازه می دهد صدها میلیون دلار ارز دیجیتال شده بدست آورد که میتواند برای خرید کالای وارداتی و کاهش تأثیر تحریم‌ها استفاده کند. همچنین کشورهایی چون ونزوئلا و روسیه نیز به شکل گسترده‌ای از ارزهای دیجیتال برای دور زدن تحریم‌ها استفاده میکنند.
براساس نتایج تحقیق، مرور متون و نتایج مطالعات در این زمینه بیانگر آنست که استفاده آسان و هزینه پایین معاملات ارز دیجیتال بعنوان یک مزیت مهم و یک عامل تسهیل کننده کلیدی در روند استقبال عمومی افراد به این بازار تلقی می گردد. زیرا هزینه بالای تراکنش‌ها و شارژ نهایی مجدد، همیشه به تنش و نارضایتی طرفین معامله میشود ولی استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده هزینه‌ی تراکنش‌ها را به‌طور قابل ملاحظه‌ای پایین می‌آورد و توافق و رضایت همگان را بدنبال دارد. این یافته با نتایج نتایج مطالعه [25] 18 و آجوز، [11] 19 مطابقت دارد.
نتایج مطالعه حاضر نشان داد که پیامدهای پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیک بین شرکتی شامل
مقولههای افزایش سود مادی، جو سازمانی و پیامدهای سازمانی مثبت در جهت عملکرد و بهرهوری بیشتر میباشد. نتایج پژوهشها در این زمینه پیشبینی میکنند که رمزارزها به زودی میتوانند بعنوان ارز انتخابی برای تجارت بینالمللی استفاده شوند، به‌ویژه شرکتهای بزرگی مانند تسلا و پی پال به آن اعتماد پیدا کردهاند و بانکهای مرکزی برای انتشار ارزهای دیجیتال خود در حال تحقیق و بررسی هستند. از این رو، امکان استفاده از ارزهای دیجیتالی به منزله ارزهای ترجیحی در تجارت جهانی در آینده نزدیک وجود دارد. بنابراین پذیرش رمز ارزها از طرف شرکتهای تجاری ایرانی و استفاده از آنها در معاملات و تولید محصولات میتواند سودآوری خوبی داشته باشد. این یافتهها با نتایج قاسمی (1400) مطابقت دارد.
نتایج حاصل از آنالیز دادهها نشان داد که عوامل سازمانی یکی از عواملی است که نقش پررنگی در زمینه پذیرش رمزارزها دارد. این طبقه شامل زیرطبقات ایجاد امکانات استخراج، حاکمیت روابط غیررسمی، ایجاد تولید ثروت از راه ماینیگ و حمایت شرکتهای تابع بود. مرور متون و نتایج مطالعات در این زمینه نشان می دهد که استقبال از رمزارزها و استفاده از آن در معاملات جهانی رو به افزایش است [11]20. در این راستا نتایج مطالعه [28]21بیان
میکند که در سال جاری ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوین، محبوبیت بیشتری به دست آوردهاند. سرمایه‌گذاران خصوصی ناشناس شاهد آن بودند که ارزش سرمایه آنها رشدی غیر منتظره و فوق‌العاده ای داشته است. چنانکه شاهدیم سایر پول‌های رمزنگاری شده نیز همین روند را در پیش دارند.
براساس نتایج تحقیق، عوامل فردی متعددی در پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت الکترونیکی بین شرکتی برای دور زدن تحریمهای بینالمللی موثر بودند. استفاده از رمزارزها و بازار ارزهای دیجیتال بدلیل ماهیت غیر قابل شناسایی آن و عدم ردیابی دارندگان آنها و همچنین استفاده بعضی افراد مجرم در انتقال پول و اقدام به پولشویی باعث شده است که در استفاده از این تکنولوژی احتیاطات لازم صورت گیرد و به همین دلیل پذیرش این بازار همراه با چالشها و نگرانی های متعددی همراه بوده است [29]22. اما با این حال، اکثر صرافی‌های معتبر در سطح جهانی الزام میکنند که تبدیل ارز دیجیتال به پول معمولی تنها در صورتی اتفاق میافتد که کاربر، اطلاعات شناسایی خود را از طریق احراز هویت ارائه کند [21].
همچنین نتایج حاصل از تحلیل دادهها نشان داد که عوامل زمینه ای نیز بعنوان یک عامل تاثیرگذار بر روی افراد در مورد پدیده پذیرش ارزهای دیجیتال در تجارت می باشد. برخی از دولتها به دلیل ماهیت غیرقابل کنترل بودن ارزهای دیجیتال چندان تمایلی به پذیرش آنها در تبادلات مالی و ارزی نشان نمی دهند و برخی دیگر نیز تدریجا آن را بعنوان بخشی از تجارت الکترونیک پذیرفتهاند. البته برخی از کشورها واکنشهای منفی به این ارزها داشتهاند و برخی دیگر، مانند جمهوری اسلامی ایران، در برابر این موضوع واکنشهای متفاوتی درپیش گرفتهاند [2]. با وجودی که سال‌ها است از ورود ارز دیجیتال به کشورها می‌گذرد، اما این نوع ارز به دلیل بی‌پشتوانه بودن و چالش‌های زیادی که متوجه‌ی آن است، هنوز نتوانسته به طور رسمی و کامل وارد نظام بانکی کشورها شود [22]. عوامل مداخلهگر و خارجی متعددی وجود دارند که بصورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی بازارهای ارزدیجیتال و تجارت الکترونیک تاثیر میگذارند. این عوامل شامل تغییر سیاست دولتها، اعتقادات و باورهای مذهبی، نژادی و فرهنگی جوامع و رشد اقتصادی کشورها هستند که در برهههای زمانی مختلف میتوانند نقش پررنگی بر میزان پذیرش رمز ارزها از طرف شرکتهای مالی و پولی داشته باشند [8]. رمزارزها ماهیتی متفاوت از ارزهای معمولی دارند اما واحد پول ارزهای متعارف مانند دلار و یورو هستند که وابستگی شدیدی به دولت و شرایط اقتصادی جهانی، مانند تورم، تجارت، بحران، سیاست و غیره دارند. بنابراین می توانند دقیق تر محاسبه شود. [9].
اخیرا با پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر در حوزه بلاکچین و ظهور رمزارزها، کشورها و جوامع پیشرفته استقبال فراوانی از این صنعت بعمل آوردهاند و روز به روز نیز در حال افزایش است. اما به هر صورت استفاده از این بازار دارای معایب و مزایای گوناگونی میباشد که باید در مورد آنها با احتیاط عمل کرد. بهمین دلیل پذیرش رمز ارزها از سوی دولتها و شرکتهای معتبر به آهستگی و با احتیاط صورت میگیرد و دولت ها برای کنترل بیشتر روی این بازار، اقدام به تدوین قانون های محدودکننده و سختگیرانه کردهاند [5]. بخش‌هایی از جوامع از سراسر جهان به سرعت در حال گسترش و حرکت به سمت ارز دیجیتال و استفاده از آن با وجود عدم پذیرش آن از سوی دولتهای صاحب نفوذ کشورهایی مانند هند، کره جنوبی، آمریکا و ژاپن هستند. مردم کشورهای مختلف با عقاید مختلف بصورت آگاهانه جذب ویژگی سرکش ارز دیجیتال یعنی ماهیت غیرمتمرکز آن شدهاند [27].
در حال حاضر، یک بازار در حال توسعه اما پر جنب و جوش برای بیت کوین وجود دارد و ارزهای دیجیتال به عنوان یک طبقه دارایی در حال ظهور شناخته میشوند. به این ترتیب، توانایی ارزشگذاری بیت کوین و ارزهای رمزنگاری شده مرتبط برای استقرار آن به عنوان یک دارایی مالی قانونی بسیار مهم است. این موضوع نه تنها برای حوزههای مالی و اقتصاد از اهمیت کلی برخوردار است، بلکه با علوم کامپیوتر، سیستمهای اطلاعاتی و رمزنگاری کاربردی نیز تلاقی
میکند (ثالث موید، سیاه بیدی کرمانشاهی و فرصت استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان یک گزینه
سرمایهگذاری، امیدوارکننده است. افراد ممکن است ارزهای دیجیتال را خریداری کرده و نگه دارند به این امید که آن را با قیمتی بالاتر برای کسب سود بفروشند. رمز ارزها
میتواند به عنوان یک دارایی سودآور برای افراد در نظر گرفته شود زیرا ممکن است در آینده ارزش بیشتری داشته باشد [26]. اخیرا تعدادی از بانکهای مرکزی شروع به بررسی پذیرش فناوریهای ارز دیجیتال و بلاک چین برای
منابع
1. اعتمادی فرد، علی؛ طبائیان، سیدکمال؛ پیله‌وری، نازنین؛ خمسه، عباس. (1401). طراحی مدل توسعه یکپارچه نوآوری خدمات بانکداری الکترونیک بر اساس قابلیت‌های پویا با استفاده از میک-مک فازی. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی. دوره 10، شماره 20، 147-166
2. آقامحمدی، احمد؛ اوحدی، فریدون؛ صیقلی، محسن؛ بنی مهد، بهمن. (1399). برآورد ریسک سرمایه گذاری در یک پرتفوی ارز دیجیتال و بهینه سازی آن با استفاده از روش ارزش در معرض خطر. دانش مالی تحلیل اوراق بهادار 17-31.
3. پهلوانیان، مرسده؛ شیرخدایی؛ میثم؛ قاضی نوری، سید سپهر (1401). بررسی تاثیر مشارکت شهروندان بر فین‌تک. کوهستانی، 1399دوره 21، شماره 11.
4- الث موید، احمدعلی؛ سیاه بیدی کرمانشاهی، سعید؛ کوهستانی، محسن. (1399). تحلیل حقوقی ارز دیجیتال و تاثیر آن بر امنیت ملی. امنیت پژوهی . 59-80.
5. خردمند، محسن. (1398). بررسی فقهی استخراج و مبادله رمز ارزها با تمرکز بر شبکه «بیت کوین». معرفت اقتصاد اسلامی . 109-124.
6. قاسمی، ناصر (1400). فرصتها و تهدیدات ارزهای دیجیتال؛ مطالعه موردی کشورهای منتخب شرق آسیا. سیاست جهانی، 34، 185-218.
7. قوامی، سید عباس؛ نجفی، امیر (1396). تأثیر
ظرفیتهای گوناگون انباشتگی دانش و اندازه سازمان بر
پرداختهای خرده فروشی و با ارزش بالا کرده اند.به عنوان مثال، بانک خلق چین با هدف توسعه یک ارز دیجیتال سراسری مبتنی بر فناوری بلاک چین؛ بانک کانادا و اداره پولی سنگاپور در حال مطالعه استفاده از ارز دیجیتال برای سیستمهای پرداخت بین بانکی هستند. بسیاری از طرفداران بر این باورند که فناوری ارز دیجیتال و بلاک چین تأثیر قابل توجهی بر توسعه آینده سیستمهای پرداخت و مالی خواهد داشت [20]. بدون شک مطالعات بیشتر در این حوزه میتواند بینش جدیدی در اختیار دولتمردان و دست‌اندرکاران امور اقتصاد کلان کشور جهت استفاده موثر بر ارزهای دیجیتال برای مقابله با تحریمهای بینالمللی فراهم آورد.
عملکرد نوآوری تدریجی و رادیکال. سال 6، شماره 11، 37-48
7. مددی، مهدی؛ قائمی خرق، محسن؛ شفیعی، قاسم. (1400). جستار فقهی حقوقی در مسئله قانونمندسازی «ارزهای رمزنگاری شده». مجلس و راهبرد 105. 303-334.
8. میری لواسانی؛ سمیه السادات، حیدری، بهاره؛ رزمجو، علی اکبر رزمجو، محدثه. (1398). جایگاه قانونی ارز دیجیتال ملی. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی . 72-81.
9. نوروزی، محمد. (1397). تاملی بر رابطه شرکتهای تجاری و ذی‌نفعان آنها. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 21(82)، 333-363.
10. Abdul Karim, A. S. (2019). An analysis on cryptocurrency acceptance: a case study at bitcoin and other cryptocurrency forum.
11. Abirou, M., & Abghour, N. (2022). A Review of Blockchain and the Benefits for Digital Marketing-Related Applications of Blockchain Integration. Advances on Smart and Soft Computing, 355-365.
12. Ajouz, M., Abdullah, A., & Kassim, S. (2020). Acceptance of Sharīʿah‐compliant precious metal‐backed cryptocurrency as an alternative currency: An empirical validation of adoption of innovation theory. Thunderbird International Business Review, 62(2), 171-181.
13. Almaqableh, L., Wallace, D., Pereira, V., Ramiah, V., Wood, G., Veron, J. F., ... & Watson, A. (2022). Is it possible to establish the link between drug busts and the cryptocurrency market? Yes, we can. International Journal of Information Management, 102488.
14. Alomari, A. S., & Abdullah, N. L. (2023). Factors influencing the behavioral intention to use Cryptocurrency among Saudi Arabian public university students: Moderating role of financial literacy. Cogent Business & Management, 10(1), 2178092.
15. Arias-Oliva, M., Pelegrín-Borondo, J., & Matías-Clavero, G. (2019). Variables influencing cryptocurrency use: a technology acceptance model in Spain. Frontiers in Psychology, 10, 475.
16. Beramendi Higueras, A. (2020). Detection of cryptocurrency mining malware from network measurements (Bachelor's thesis, Universitat Politécnica de Catalunya).
17. Bouri, E., Shahzad, S. J. H., & Roubaud, D. (2019). Co-explosivity in the cryptocurrency market. Finance Research Letters, 29, 178-183.
18. Caporale, G. M., Gil-Alana, L., & Plastun, A. (2018). Persistence in the cryptocurrency market. Research in International Business and Finance, 46, 141-148.
19. Jung, H. (2021). A Conceptual Model of a B2B Food Distribution Platform Based on Blockchain Consensus Mechanism. International Journal of Contents, 17(3), 48-66.
20. Lorenzo, L., & Arroyo, J. (2022). Analysis of the cryptocurrency market using different prototype-based clustering techniques. Financial Innovation, 8(1), 1-46.
21. Makarova, A. I., Valishvili, M. A., Shestemirov, A. A., Bereznyakovskiy, V. S., & Bondarenko, N. G. (2021). Blockchain impact on the B2B sales market. Laplage em Revista, 7(Extra-D), 200-207.
22. Raimundo Júnior, G. D. S., Palazzi, R. B., Tavares, R. D. S., & Klotzle, M. C. (2022). Market stress and herding: a new approach to the cryptocurrency market. Journal of Behavioral Finance, 23(1), 43-57.
23. Saura, J. R., Ribeiro-Soriano, D., & Palacios-Marqués, D. (2021). Setting B2B digital marketing in artificial intelligence-based CRMs: A review and directions for future research. Industrial Marketing Management, 98, 161-178.
24. Sohaib, O., Hussain, W., Asif, M., Ahmad, M., & Mazzara, M. (2019). A PLS-SEM neural network approach for understanding cryptocurrency adoption. IEEE Access, 8, 13138-13150.
25. Vidal-Tomás, D. (2021). The entry and exit dynamics of the cryptocurrency market. Research in International Business and Finance, 58, 101504.
26. Wątorek, M., Drożdż, S., Kwapień, J., Minati, L., Oświęcimka, P., & Stanuszek, M. (2021). Multiscale characteristics of the emerging global cryptocurrency market. Physics Reports, 901, 1-82.
27. Wokke, J., & Rodenrijs, N. (2018). Will social media make or break the acceptance in new technology?: A quantitative study of consumer acceptance in cryptocurrency.
28. Yeong, Y. C., Kalid, K. S., Savita, K. S., Ahmad, M. N., & Zaffar, M. (2022). Sustainable cryptocurrency adoption assessment among IT enthusiasts and cryptocurrency social communities. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 52, 102085.
29. Ziyadin, S., Suieubayeva, S., & Utegenova, A. (2019, April). Digital transformation in business. In International Scientific Conference “Digital Transformation of the Economy: Challenges, Trends, New Opportunities” (pp. 408-415). Springer, Cham.
[1] . Vidal-Tomás
[2] . Raimundo Júnior, Palazzi, Tavares & Klotzle
[3] . Lorenzo & Arroyo
[4] . Business-to-business e-commerce
[5] . Jung
[6] . Makarova
[7] . Beramendi Higueras
[8] . Caporale, Gil-Alana & Plastun
[9] . Alomari & Abdullah
[10] . Ziyadin, Suieubayeva & Utegenova
[11] . Abirou & Abghour
[12] . Almaqableh
[13] . Saura, Ribeiro-Soriano & Palacios-Marqués
[14] . Arias-Oliva, Pelegrín-Borondo & Matías-Clavero
[15] . Wątorek
[16] . Sabbath
[17] . Bouri, Shahzad & Roubaud
[18] . Sohaib
[19] . Ajouz, Abdullah & Kassim
[20] . Abdul Karim
[21] . Wokke & Rodenrijs
[22] . Yeong
