Functions of practical reason and explaining the principles of moral practice from the perspective of Allameh Tabatabai
Subject Areas : Ethics and Islamic EducationNasibeh Nikpoor 1 , Narges Keshti Arai 2 , Seyed Hossein vaezi 3
1 -
2 -
3 -
Keywords: Practical Reason, Credit Perception, Ethical Practice, Allameh Tabatabai.,
Abstract :
The aim of this study was to investigate the function of practical reason from the perspective of Allameh Tabatabai and to formulate the principles of moral practice based on it, using a descriptive-analytical method of qualitative content analysis. He considers theoretical intellect as having the function of true perception, distinguishing right from wrong, and the function of practical intellect as credit perception and distinguishing good from evil, and issues rulings related to voluntary actions. In this regard, the research findings indicate that practical intellect has three functions of perception (science), recognition of should and should not, is the ruling to perform action. In the field of perception (science), practical intellect operates with divine inspiration and the construction of credit perception. In the part of discernment, in order to achieve moral goodness, one should use the healthy nature and the divine law, which is the guardian religion, and in the function of the ruling to perform an action, practical intellect with the help of active force and during the stages of need, create inner feeling. Credit perception, giving the relation must (necessity), enthusiasm, will, command to do the action, and finally, by doing the action, pleasure is achieved for human beings. It is a moral act that seeks the pleasure of the hereafter, not the worldly.
قرآن کریم
ابونصر فارابی.( 1405). فصول منتزعه، ترجمه فوزی متری نجار، تهران: انتشارات الزهراء، ص 54- 55 .
بهشتی، سعید.(1380). آیین خرد پروری؛ پژوهشی در نظام تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام علی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
برنجکار، رضا.( 1380). عقل عملی در آثار ابن سینا، نامه مفید، شماره 25.
رازی، قطب الدین.( 1403). حاشیه اشارات، تهران: دفتر نشر کتاب، ص 352- 353
طباطبایی محمد حسین¬.( 1381). بدایه الحکمه، ترجمۀ، شیروانی علی، ج3، چاپ5، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
طباطبایی محمد حسین.( 1385 ). اصول فلسفه رئالیسم با مقدمه و پاورقی شهید مطهری، جلد 1و2و3و4و5 تهران: صدرا.
طباطبایی محمد حسین.( 1388). انسان از آغاز تا انجام، خسرو¬شاهی،هادی ، چاپ3، قم: تبلیغات اسلامی،.
طباطبایی محمد حسین.( 1389). شیعه در اسلام با مقدمه حسین نصر، تهران: الغدیر.
طباطبایی محمد حسین.( 1390ب). رسائل الولایه، ترجمه و شرح ، رحیمی م، تهران: ستارۀ قطبی.
طباطبائی محمد حسین.(1390، الف). نهایه الحکمه؛ فروغ حکمت، ترجمۀ و شرح ، دهقانی م ،ج1، ج3، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی محمد حسین.( 1387). بررسی¬های اسلامی، ترجمه و شرح خسروشاهی ه، ج1، ج2، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی،محمد حسین.¬( 1376). تفسیر المیزان، ترجمۀ همدانی، محمد باقر، ج 1،2،3، 5، 6، 7، 8، 9، 10، 11، 13، 16، 19،20،قم: جامعه مدرسیین قم.
مطهری، مرتضی.(1374). فلسفه اخلاق، تهران: صدرا.
279 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 298 – 279
کارکردهای عقل عملی و تبیین مبانی عمل اخلاقی
از دیدگاه علامه طباطبایی
نسیبه نیک پور 1
نرگس کشتی آرای 2
سید حسین واعظی 3
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی کارکردهی عقل عملی از دیدگاه علامه طباطبائی و تدوین مبانی عمل اخلاقی بر اساس آن، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی از نوع تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. ایشان عقل نظری را دارای کارکرد ادراک حقیقی، تشخیص حق از باطل و کارکرد عقل عملی را ادراک اعتباری و تشخیص خیر از شر می داند و احکام مربوط به اعما اختیاری را صادر می کند. یافته های پژوهش دلالت دارد بر اینکه عقل عملی دارای سه کارکرد ادراک (علم)، تشخیص باید و نباید، حکم به انجام عمل می باشد. در قسمت ادراک(علم)، عقل عملی با برخورداری از الهام الهی و ساخت ادراک اعتباری عمل میکند. در قسمت تشخیص باید و نباید برای رسیدن به حسن اخلاقی باید از فطرت سالم و قانون الهی که همانا دین قیّم است بهرهگیرد و در کارکرد حکم به انجام عمل، عقل عملی به کمک قوه فعال و طی مراحل نیاز، ایجاد احساس درونی، ساخت ادارک اعتباری، دادن نسبت باید(ضرورت)،شوق، اراده، حکم به انجام عمل میدهد و در نهایت با انجام عمل به لذت برای انساان حاصل میشود. عملی اخلاقی است که در پی لذت اخروی باشد نه دنیوی. در پایان پس از گردآوری اطلاعات و بررسی آثار علامه طباطبائی به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل به روش تحلیل محتوای قیاسی این نتیجه حاصل شد که علت اصلی انحراف عقل عملی پیروی از هوای نفس است و رمز رسیدن به اخلاق حسنه علم نافع و عمل صالح و برخورداری از تربیت صالح است.
واژگان کلیدی
[1] . دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
Email: nasibeh.Nikpoor@khuisf.ac.ir
[2] . دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: keshtiaray@yahoo.com
[3] . دانشیار گروه الهیات، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
Email: Vaezi1340@gmail.com
تاریخ دریافت: 13/4/1400 پذیرش نهایی: 6/7/1400
