Identifying Effective Factors in Tourists' Satisfaction of and Tendency to Purchase from Mashhad's Shopping Centers
Subject Areas :sara parsapour 1 , Hadi Rafiei Darani 2
1 - Ferdosi University
2 - Ferdosi University
Keywords: Tourist, Shopping centers, Purchase intentions, Tourists` satisfaction, Multiple Logit Patterns,
Abstract :
Purchasing is a new type of tourism that is considered as one of the main activities of tourists. This study sought to investigate the effect of shopping centers' features, traveling options, and the tourist destination's economic and social characteristics on tourists’ satisfaction of and tendency to purchase from shopping centers with an emphasis on comparing tourists and pilgrims visiting Mashhad's traditional and modern shopping centers (Bazaar Reza and Almas-e-Sharq). To this end, 404 questionnaires were administered during the summer of 2019, using multiple logit analyses to identify the relevant factors. The study's results indicated that variables such as background information concerning the shopping center, the number of family members accompanying a person in travel, seller`s appropriate treatment, the existence of parking lots, quality of the product, marital status, geographical location, income, and product variety had a significant effect on tourists' tendency to purchase from shopping centers. Therefore, to increase the tourists' satisfaction of and willingness to purchase from shopping centers, the following steps are recommended to be taken: constructing shopping centers in places that are easier to access for the tourists; Exercising stricter supervision on prices of different products and services; equipping the shopping centers with parking lots that are capacious enough, and providing the shopping centers with diverse various goods and services.
بیرجندی، مسعود؛ غلامی، عبدالخالق و حقیقی، محمد. (1398). «تأثیر الگوی ارزش¬های خرید بر قصد خرید مجدد مشتریان». مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 37، صص 161-176.
تیموتی، دالن جی. (1388). جامعه شناسی مصرف (گردشگری و خرید)، ترجمه: سعیدی، علی اصغر و حسین آبادی، مهدی. تهران: جامعه شناسان.
دهدشتی، شاهرخ؛ کهیاری حقیقت، امین و عطوفی، امین. (1393). «شناسایی عوامل مؤثر بر قصد خرید کالاهای با برند خارجی در ایران (مورد مطالعه: لوازم خانگی، برند بوش و سامسونگ)». فصلنامه مدیریت برند، دوره 1، شماره 1، صص99-75.
رضوی زاده، ندا و فروغ زاده، سیمین. 1395. «تحلیل رفتار خرید سوغات در بین زائران شهر مشهد». دو فصلنامه مطالعات گردشگری، سال چهارم، شماره 8، صص 23-49.
رهنما، علی و رفیعی دارانی، هادی.1397. «عوامل مؤثر در انتخاب مراکز خرید شهری توسط گردشگران و زائران: مطالعه موردی مشهد». فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی. سال18. شماره 63، صص 125-145.
سقايي، مهدی . (1390). «بررسي، تحليل و تدوين اسناد، مطالعات و پژوهش¬هاي انجام شده در پيرامون آمار زائران و گردشگران ورودي به كلانشهر مشهد»، كارفرما معاونعت اجتماعي و فرهنگي شهرداري مشهد.
فردوسی، رویا؛ قهرمان زاده، محمد؛ پیش بهار، اسماعیل و راحلی، حسین. (1392). «شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود وصول مطالبات بانک کشاورزی شهرستان مراغه». فصلنامه پژوهش¬ها و سیاست¬های اقتصادی، دوره 21، شماره 67، صص 68-49.
قاسمی، وحید. (1390). «برآورد حجم بهينه نمونه در مدل¬هاي معادله ساختاري و ارزيابي کفايت آن براي پژوهشگران اجتماعي». مجله جامعه شناسی ایران،دوره 12، شماره 4، صص138-161.
مافي، عزت الله و سقايي، مهدی. (1389). «نگاهي به اقتصاد گردشگري در كلانشهرها (مطالعه¬ي موردي: كلانشهر مشهد) ». مجله جغرافيا و توسعه ناحيه¬اي، شماره 15، صص 268-291.
مشکینی، ابوالفضل؛ اعظم نبوی، مهدی و پورطاهری، مهدی. (1393). «ارزیابی عوامل مؤثر در جذب گردشگران به مراکز تجاری- تفریحی (مطالعه موردی: مراکز تجاری منطقه نمونه گردشگری سپاد، مشهد) ». مدرس علوم انسانی- برنامه¬ریزی و آمایش فضا، دوره هجدهم، شماره1، صص134-109.
ممدوحی، امیر رضا؛ ماهپور، علیرضا؛ حسن رشیدی، طه و صفارزاده، محمود. (1395). «شناسایی عوامل فردی مؤثر در جذب مشتریان به مراکز خرید (مطالعه موردی: شهر تهران)». فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت بازرگانی، دوره 8، شماره 3، صص681-698.
نجارزاده، محمد؛ امین بیدختی، علی اکبر و مرادنژاد، جمال. (1394). «ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی کلی گردشگران خرید در شهر مرزی بانه». تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. دوره 5، شماره 36، صص97-115.
Barutcu, S , Dogan, H, Unguren, E.2011. Tourists’ Perception and Satisfaction of Shopping in AlanyaRegion: A Comparative Analysis of Different Nationalities. Procedia Social and Behavioral Sciences 24: 1049–1059.
DU, Jie-Li.2016. A Study of Tourist Satisfaction Level towards Shopping in HK. 2nd International Conference on Education Science and Human Development.
Dubihlela, D. Dubihlela ,J.2014. Attributes of Shopping Mall Image, Customer Satisfaction and Mall Patronage for Selected Shopping Malls in Southern Gauteng, South Africa. Journal of Economics and Behavioral Studies Vol. 6, No. 8, pp. 682-689.
Egresi I.(2017). Tourist's satisfaction with hopping experience based on reviews on TripAdvisor. Tourism - original scientific . 65(3):330-345
Greene, W.H., Hensher, D.A. (2003). A latent class model for discrete choice 10-analysis: contrasts with mixed logit. Transportation Research Part B, 37 : 681-698.
Hafni Kh., Kwartarini W. Y.& Eni H.(2016). A ssessing tourist satisfacation in the pasar Beringharjo, Yogyakarta, using importance performance analysis. Tourism, Leisure and Global Change, (3) :33-44
Hausman, J. and McFadden, D. 1984. Specification tests for the multinomial logit model. Econometrica. Journal of the Econometric Society. 1219-1240.
Heij, C., Boer, P., De. Hans Franses Ph, Kloek T. Herman K , Dijk V. (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics. Oxford University, Press Inc, New York.
Isengildina, O. and Hudson, M.D. 2001. Factors affecting hedging decisions using evidence from the cotton industry. Conference on applied commodity price analysis, forecasting, and market risk management, April 23-24.
Khalaf Ahmad A. M .2012. Attractiveness Factors Influencing Shoppers’ Satisfaction, Loyalty, and Word of Mouth: An Empirical Investigation of Saudi Arabia Shopping Malls. International Journal of Business Administration , III (6), 101-112.
Long, J. S. 1997. Regression Models for Categorical and Limited Dependent Variables. SAGE Publications, Inc. London EC2A 4PU, United Kingdom.
Maddala, G.S. 1983. Introduction to econometrics, Third Edition, Formerly of Ohio State University.
Marsha Andrea.2015. The Impact of Plaza Indonesia Shopping Mall’s Attributes toward Customers’ Satisfaction.ibuss Management Journal.vol3,no2.49-57.
Wong, C. B., Ng, H. C., Wong, K. K., & Wong, M. H. 2012. The Relationship between Shopping Mall Attributes, Customer Satisfaction and Positive Word-Of-Mouth: China Visitors in Hong Kong. Global Journal of Management and Business Research, Volume 12 Issue 3 Version .49-62.
Wongkerd, N .2017. A Determinant of Community Shopping Malls as Tourists’ Attractiveness. Journal of Advanced Management Science .5(5):355-362.
Zhang, Y. and Zhao J .2013. Analysis of Factors Influencing the Satisfaction Degree of Leisure Agricultural Parks Management Based on Binary Logistic Model. Advance Journal of Food Science and Technology 5(3): 285-288.
Barutcu, Süleyman, Dogan, Hulusi, Unguren, Engin. 2011. Tourists’ Perception and Satisfaction of Shopping in AlanyaRegion: A Comparative Analysis of Different Nationalities. Procedia Social and Behavioral Sciences ,24: 1049–1059.
DU, Jie-Li.2016. A Study of Tourist Satisfaction Level towards Shopping in HK. 2nd International Conference on Education Science and Human Development.
Dubihlela, Dorah. 2014. Attributes of Shopping Mall Image, Customer Satisfaction and Mall Patronage for Selected Shopping Malls in Southern Gauteng, South Africa. Journal of Economics and Behavioral Studies Vol. 6, No. 8, pp. 682-689.
Egresi, Istvan (2017). Tourist's satisfaction with hopping experience based on reviews on TripAdvisor. Tourism - original scientific. 65(3):330-345
Greene, William.H., Hensher, David A. (2003). A latent class model for discrete choice 10-analysis: contrasts with mixed logit. Transportation Research Part B, 37: 681-698.
Hafni Khairunnisa., K. Yuniarti, E. Harmayani.(2016). An ssessing tourist satisfacation in the pasar Beringharjo, Yogyakarta, using importance performance analysis. Tourism, Leisure and Global Change, (3) :33-44
Hausman, Jerry. and McFadden, Daniel. 1984. Specification tests for the multinomial logit model. Econometrical. Journal of the Econometric Society. 1219-1240.
Heij, Christiaan, Boer, Heij Paul M.C. De, Hans Franses Philip, Kloek, Teun. (2004). Econometric Methods with Applications in Business and Economics. Oxford University, Press Inc, New York.
Isengildina, Olga. and Hudson, Darren. 2001. Factors affecting hedging decisions using evidence from the cotton industry. Conference on applied commodity price analysis, forecasting, and market risk management, April 23-24.
Khalaf, Ahmad and Ala’Eddin, Mohammad .2012. Attractiveness Factors Influencing Shoppers’ Satisfaction, Loyalty, and Word of Mouth: An Empirical Investigation of Saudi Arabia Shopping Malls. International Journal of Business Administration, III (6), 101-112.
Long, John Scott. 1997. Regression Models for Categorical and Limited Dependent Variables. SAGE Publications, Inc. London EC2A 4PU, United Kingdom.
Maddala, G.S. 1983. Introduction to econometrics, Third Edition, Formerly of Ohio State University.
Marsha Andrea.2015. The Impact of Plaza Indonesia Shopping Mall’s Attributes toward Customers’ Satisfaction.ibuss .Management Journal.vol3, no2.49-57.
Wong, Chi Bo., Ng, Hing Cheong., Wong, Kelly Ka Li & Wong, Man Ho. 2012. The Relationship between Shopping Mall Attributes, Customer Satisfaction and Positive Word-Of-Mouth: China Visitors in Hong Kong. Global Journal of Management and Business Research, Volume 12 Issue 3 Version .49-62.
Wongkerd, Nealnara .2017. A Determinant of Community Shopping Malls as Tourists’ Attractiveness. Journal of Advanced Management Science .5(5):355-362.
Zhang, Yichuan. and Zhao Jie Zhao .2013. Analysis of Factors Influencing the Satisfaction Degree of Leisure Agricultural Parks Management Based on Binary Logistic Model. Advance Journal of Food Science and Technology 5(3): 285-28.
دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال دهم، شماره نوزدهم، بهار و تابستان 1401 (صص166- 139)
عوامل مؤثر بر رضایت و تمایل بیشتر گردشگران به خرید در مراکز خرید شهر مشهد
سارا پارساپور، پژوهشگر گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
هادی رفیعیدارانی1، استادیار گروه اقتصاد گردشگری، پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی
تاریخ دریافت: 17/9/1399 تاریخ پذیرش: 5/4/1400
چکیده
خرید یک نوع جدید از گردشگری است که به عنوان یک فعالیت اصلی در میان گردشگران در نظر گرفته شده است. در این پژوهش تأثیر ویژگیهای مرکز خرید ، ویژگی های سفر و ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی گردشگر بر رضایتمندی و تمایل به خرید بیشتر گردشگر از مراکز خرید با تاکید بر مقایسه گردشگران و زائران مراجعه کننده به بازار سنتی (بازار رضا (ع)) و بازار جدید (الماس شرق) در شهر مشهد مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای این منظور 404 پرسشنامه به صورت مصاحبه حضوری جمعآوری و با استفاده از روش لاجیت چندگانه به تخمین این عوامل پرداخته شد. نتایج نشان داد متغیرهای منبع اطلاعات از بازار (آشنایی قبلی)، تعداد افراد خانواده همراه در سفر، برخورد مناسب فروشندگان، داشتن پارکینگ، کیفیت کالا، وضعیت تأهل، موقعیت مکانی، درآمد و تنوع کالا تأثیر معنیداری بر گزینش طبقات میزان خرید در مراکز خرید دارد. در انتها نیز جهت افزایش تمایل به خرید و رضایت گردشگران از مراکز خرید، احداث مراکز خرید در مکانهایی با دسترسی راحتتر برای گردشگر، نظارت بیشتر بر قیمت کالا و خدمات، وجود پارکینگهایی با ظرفیت مناسب و کافی و وجود کالاهای متنوع در مراکز خرید پیشنهاد شد.
کلیدواژهها: گردشگر، مراکز خرید، تمایل به خرید، الگوی لاجیت چندگانه
مقدمه
گردشگري خريد در شهرها و كلانشهرهاي گردشگرپذير به عنوان جزو لاينفك مقوله مديريت و توسـعه شهري مدنظر بوده و در توسـعه مقاصـد و اقتصـاد گردشگري جايگاه بـا اهميتي را دارا ميباشد.
اغلب، فعالیت خرید مهمترین طبقه هزینهای در زمان تعطیلات و مسافرت است. بر اساس مطالعات، یک سوم هزینههای کل گردشگران صرف خرید میشود. به گفته انجمن مسافرت ایالات متحده2، درسالهای اخیر برای گردشگران داخلی آمریکا خرید محبوبترین فعالیت بوده و در 30 درصد سفرهای شخصی عامل و انگیزه اصلی بوده است (منگ و ژو3،2012).
در جريان گردشگري به خصـوص در نواحي شهري مراكز خريد جزو لاينفك اقتصاد گردشگري محسوب ميشوند. مراكز خريد به عنوان جاذبهي اصلي در گردشگري خريد محسوب شده و شرط لازم شكلگيري جريان گردشگري خريد ميباشند. به گونهاي كه براي گردشـگران، مراكـز خريد از جمله پر جاذبهترين نقاط شهر محسوب ميشوند. مراكز خريد، در جريان گردشگري شهري، كاركرد چندگانهاي يافتهاند كه هم تأمين كنندهي نيازمنديهاي گردشگران و هم به عنوان جاذبهي گردشگري مطرح ميباشند، البته بر اين موارد ميبايست نقش مراكز خريد را به عنوان مكاني جهت گذران اوقات فراغت و تبلور عيني «بازارگردي» اضافه نمود (سقایی و همکاران، 1391).
خرید گردشگران چنان که روشن است آثار اقتصادی و متعاقباً اجتماعی مثبتی از طریق افزایش درآمد و رشد اقتصادی بر اجتماع میزبان دارد که یکی از رایج ترین و مهمترین اهداف توسعه گردشگری در مقصدهای گردشگری است.
در بيشتر گونههاي گردشگري شهري، خريـد بـه عنوان يك انگيزهي ثانويه مطرح بوده كه نشان از انگيزه و ميل گردشگران در صرف زماني از تجربه گردشگري خود به خريد از مراكز تجاري شهر مورد بازديد دارد (رفیعی و رهنما، 1397). لذا رضایتمندی گردشگران از مدت زمانی که در این مراکز صرف میکنند نکته مهم و اساسی در زمینه گردشگری خرید محسوب میگردد.
با توجه به فرهنگ و ایدئولوژی حاکم بر جامعه ایرانی، خرید به قصد تبرک و هدیه (سوغات) که از مقاصد گردشگری به ویژه مقاصد مذهبی است، جایگاه خاصی نزد ایرانیان دارد و جلوهای معنوی به خرید میدهد. خرید به طور عام و خرید سوغاتی به طور خاص در سفرهای زیارتی نوعی الزام به شمار میآید (رضوی زاده و فروغ زاده، 1395).
كلانشهر مشهد به عنوان قطب زيارت و گردشگري مـذهبي در كشـور، كـه سـالانه بـا حجـم بالايي از زائران و گردشگران مواجه است، شهري با كاركرد اقتصادي، تجاري و سوداگري محسوب مـيشـود و اقتصاد زيارت و گردشگري در آن اهميت دو چندان دارد. وجود بیش از 20 بازار و مرکز خرید نشاندهنده پتانسیل بالای این شهر در زمینه گردشگری خرید میباشد. مطالعات انجام شده نشان دهندهي اين نكته است كه سفرهاي زيارتي به اين كلانشهر از حالت تك انگيزهاي (برپايه زيارت) بـه چند انگيزهاي (با اولويت زيارت) تغيير يافته است (مافي و سقايي، 1390). خريد به عنوان يك انگيزهي ثانويه در كنار زيارت در كلانشهر مشهد مطرح ميباشد، به طوریکه انگيزهي زيارت و خريد با حدود 36/70 درصد بالاترين انگيزه سفر زيارتي و گردشگري چند منظوره به مشهد محسوب ميشود. همچنین بر اساس نتایج برخی از تحقیقات، بعد از هزینه اقامت، هزینهی خرید با 38 درصد در ردیف دوم هزینه کردهای گردشگری در شهر مشهد قرار دارد (مافی و سقایی،1389). مروری بر مطالعات انجام شده نشان می دهد، شاخصهاي مختلفي، ميزان تعهد و تمايل گردشگران نسبت به خريد را تحت تأثير قرار مي دهد؛ براي مثال ميتوان از جنس، سن، موقعيت اجتماعي- اقتصادي و وضعيت خانوادگي نام برد (مشکینی و همکاران، 1393، نجارزاده و همکاران، 1394، ممدوحی و همکاران،1395).
مبانی نظری
گردشگری خرید یک روند است که مسائل مختلفی آن را تحت تأثیر قرار میدهد. مهمترین دلیلی که باعث شکلگیری گردشگری خرید میشود؛ تقویت روحیه تنوع و خرید در زندگی انسان مدرن است. به گونه ای که هم اکنون خرید کردن به عنوان یکی از مهمترین رفتارهای انسان وارد سبک زندگی بشر امروزی شده است. این مسأله در حقیقت باعث شکلگیری و تأسیس مراکز خرید بزرگ شده است که گوی سبقت را از یکدیگر میربایند و هر روز نیز در حال گسترش هستند.
متغیرهای ویژگیهای مردم شناختی و روانی خریدار، نیازهای شخصی، زمینههای فرهنگی و نتایج کسب شده یا مورد انتظار جزو متغیرهای اصلی و متغیرهای ویژگیهای مراکز خرید، مقصد و ویژگیهای آن، مدیریت مراکز خرید، قیمت و ویژگیهای مربوط به کالا جزو متغیرهای فرعی مهم و تأثیر گذار در توسعه خرید به عنوان فعالیت تفریحی و مورد علاقه گردشگر، در مقاصد گردشگری محسوب میشود (تیموتی4،2005). در شکل زیر مهمترین عوامل تأثیر گذار بر گردشگری خرید به صورت مدل زیر نشان داده شده است (تیموتی، 2005).
شکل 1. عوامل تأثیرگذار بر خرید به عنوان انگیزه سفر،
منبع: تیموتی، 2005
در زمینه موضوع مورد بحث مطالعاتی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته است که به اختصار به چند مورد اشاره میگردد.
ممدوحی و همکاران (1395) در مطالعهای با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به شناسایی عوامل فردی مؤثر در جذب مشتریان به مراکز خرید در شهر تهران پرداختهاند. نتایج نشان داد که متغیرهای پنهان سبک زندگی و نگرش در انتخاب برخی مقاصد معنادار است که اثر این متغیرها را تأیید میکند، ولی متغیر نوع خریدار در انتخاب هیچکدام از مقاصد معنادار نبوده و اثر این متغییر به تأیید نرسیده است.
مشکینی و همکاران (1393) با استفاده از روش تحلیل عاملی به این نتیجه دست یافتهاند که عوامل کالبدی- روانی و تفریحی بیشترین اثرگذاری را بر جذب گردشگران به مراکز تجاری تفریحی با تاکید بر بازار الماس شرق مشهد داشته است. دهدشتی و همکاران (1393) در مطالعهای به این نتیجه دست یافتهاند که عوامل مرتبط با محصول یعنی آشنایی با برند، اعتماد به برند، ارزش ادراک شده از محصول و ریسک ادراک شده از محصول، در قصد خرید مصرف کنندگان مؤثر است و در میان ابعاد مرتبط با کشور مبدا نیز، تنها بعد شناختی دارای تأثیر معنادار بر قصد خرید مصرفکنندگان است.
دو5 (2016) در مطالعهای با استفاده از تکمیل پرسشنامه در میان گردشگران از 5 کشور چین، تایوان، سنگاپور، آمریکا و تایوان و بهره گیری از روش ANOVA در خرید از کشور هنگ کنگ به این نتیجه دست یافت که رضایت گردشگران در کشورهای مختلف از 4 ویژگی خرید شامل کیفیت خدمات، کیفیت محصول، قیمت محصول، تنوع محصول با یکدیگر متفاوت است. بطوریکه گردشگران آمریکایی از هر چهار ویژگی بیشترین سطح رضایت و گردشگران تایوانی کمترین سطح رضایت را دارند.
ونگکرد6(2017) در مطالعه خود به این نتیجه دست یافته است که وجود انواع مارکهای بین المللی و ملی، محصولات با کیفیت و قیمت مناسب، تخفیفات ویژه، جای مناسب برای استراحت گردشگران، مکانهای سرگرم کننده برای کودکان، وجود سینما و رستوران، راحتی خرید، محیط مرکز خرید، امنیت در بازار، سبک زندگی گردشگران، درامد، کاهش زمان خرید، معماری مرکز خرید و امنیت کافی در مرکز خرید از مهمترین عواملی است که در جذب و رضایت گردشگر از مرکز خرید در تایلند مؤثر است.
اگرسی7(2017) به بررسی رضایت کلی گردشگران بین المللی از تجربه خرید در سه مرکز خرید مدرن در استانبول و شناسایی دلایل رضایت و عدم رضایت آنها از خرید در این مراکز بر اساس روش تجزیه و تحلیل محتوایی کیفی پرداختهاند. بر اساس 495 پرسشنامه تکمیل شده از گردشگران بین المللی این نتیجه حاصل شد که گردشگران بین المللی بطور کلی از خرید خود در مراکز خرید استانبول راضی هستند. با این وجود کاستیهایی در این مراکز وجود دارد. رضایت گردشگران در شاخصهای مانند بزرگی بازار، تنوع زیاد محصولات، سرگرمی خوب برای کل خانواده، رستورانهای خوب و لوکس، مغازهای متنوع و خوب، دسترسی مناسب به بازار، فضا و محیط خرید، طراحی خوب ، تمیز بودن و سازماندهی مناسب، امکانات مناسب و مجلل و قدیمی بودن بازار از جمله عواملی است که در رضایت گردشگران تأثیرگذار بوده است.
حفنی و همکاران8(2016) در مطالعهای به ارزیابی رضایت گردشگران از یکی از مراکز خرید اندونزی با استفاده از تحلیل اهمیت- عملکرد پرداختهاند. میزان شاخص رضایت 73.75 درصد است که نشان میدهد که گردشگران از خرید در این مرکز راضی هستند. همچنین جهت ارزیابی رضایت گردشگران 20 شاخص در نظر گرفته شده است که بر اساس روش تحلیل اهمیت- عملکرد و نتایج حاصل از تکمیل 130 پرسشنامه در این مرکز خرید این شاخصها در چهار بخش قرار گرفتند. شاخصها در بخش عملکرد پایین واهمیت بالا شامل روشنایی، سیستم تهویه، فضا و امکانات، نظم و ترتیب در کالا، رفتار مودبانه و صمیمانه فروشندگان هستند. شاخصهایی که از اهمیت و عملکرد بالایی برخوردارند شامل مهارت ارتباطی فروشنده، ارائه اطلاعات مربوط به کالاها، جدی بودن و توجه فروشندگان به خریداران، تسهیل روند چانه زنی، کیفیت کالاها و شاخصهایی که از عملکرد و اهمیت پایینی برخوردارند شامل سبک ساخت، برچسب قیمت، تمایز قیمت، دسترسی به محصولات و شاخصهایی که از اهمیت کمی برخوردارند ولی عملکرد بالایی دارند شامل مساحت، تعامل بین فروشندگان و خریدارن، قیمت فروش با توجه به کیفیت کالا، قیمت رقابتی، آخرین مدل کالا، تضمین دسترسی هستند.
مارشا9 (2015) نشان داده است که ویژگیهای مرکز خرید پلازا در اندونزی به طور همزمان بر رضایت مشتری تأثیر گذارند. همچنین بصورت جداگانه، کیفیت خدمات بیشترین تأثیر را بر رضایتمندی مشتریان و خرید بیشتر داشته است. در مقابل تخفیفات تأثیر قابل توجهی بر رضایت مشتریان نداشته است.
دوبیه للا 10و دوبیه للا (2014) با استفاده از روش تحلیل عاملی به این نتیجه دست یافتند که ویژگیهای کالا (تنوع کالا، کیفیت کالا، پر بودن طبقات، وجود کالاهای مورد نیاز مشتری، مارک دار بودن کالا)، فضای فروشگاه (سیستم تهویه، پاکیزگی)، تسهیلات (حمل و نقل به مرکز خرید، وجود پارکینگ) و قیمت کالا از مهمترین عوامل مؤثر بر رضایتمندی مشتریان از مراکز خرید در جنوب استان کائوتنگ در آفریقای جنوبی بوده است. خلف احمد11 (2012) در مطالعهای با استفاده از رگرسیون چند متغیره به این نتیجه دست یافتند که متغیرهای توضیحی شامل زیبایی، راحتی و دسترسی، تنوع محصول، سرگرمی و کیفیت خدمات تأثیر مثبت روی رضایتمندی خریداران از مراکز خرید استان جده در عربستان داشته است. ونگ و همکاران 12(2012) در مطالعهای با استفاده از روش معادلات ساختاری به این نتیجه دست یافتند که متغیرهای راحتی، کیفیت کالا و خدمات، محیط مرکز تجاری و تخفیفات به ترتیب بیشترین تأثیر را بر روی رضایت گردشگران چینی از مراکز تجاری در هنگ کنگ داشتهاند.
باروتکو13 و همکاران(2011) به بررسی رضایت گردشگران از مراکز خرید در انالیا با استفاده از آنالیز واریانس یکطرفه پرداختهاند. بر اساس نتایج نظرسنجی مراکز خرید به طور عمده پاسخگوی نیازهای گردشگران نیستند. گردشگران از حمل و نقل به مراکز خرید، تنوع زیاد مغازهها، دانش فروشندگان درباره محصول، خدمات و مقیاس فروشگاهها راضی بودند. در حالیکه از رفتار فروشندگان، عدم برچسب خرید، عدم اعتماد به فروشندگان بعد از خرید، ساعت باز بودن مراکز خرید و دریافت وجه تنها به صورت لیر ترکیه نیز از جمله موارد عدم رضایت گردشگران محسوب شد. علاوه بر این رضایت گردشگران در ویژگیهای مختلف در مراکز خرید آنالیا بر حسب ملیت گردشگران متفاوت بود.
باتوجه به این که رضایتمندي گردشگران یکی از مهمترین عوامل رقابتی و بهترین شاخص براي تضمین رشد سودهاي آتی محسوب میشود و میزان رضایت گردشگران به عنوان معیاري مهم براي سنجش کیفیت کار قلمداد میگردد، لذا به هر میزان که رضایت گردشگر و توقعات و انتظارات هنجارمند گردشگران از مراکز خرید تأمین شود به همان میزان جذب گردشگر و توسعه گردشگری خرید محقق میگردد. اگر گردشگران از تجربه خرید خود راضی باشند، آنها به احتمال زیاد به همان مراکز خرید بازمیگردند و افراد دیگر را براي رفتن به آن مراکز ترغیب میکنند.
با توجه به آنچه بیان شد، گردشگران و زائران مقدار قابل توجهي از وقت خود را در مراکز خرید (سنتی و مدرن) سپری میکنند اين امر در واقع ضروري ميسازد كه رضایتمندی گردشگران و در نتیجه تمایل گردشگران و زائران به خرید بیشتر در این مراکز خرید مورد بررسی قرار گیرد. رضایت و تمایل به خرید بیشتر گردشگران و زائران در مراکز خرید به عوامل متعددی از قبیل اقتصادی، اجتماعی و محیطی بستگی دارد. شناسایی و میزان تأثیر هر یک از این عوامل میتواند بنيان تحليل و برنامهريزي در جهت شكل گيري گردشگري خريد پايدار، بهرهمندي ساكنان شهر مشهد و همچنين فراهم آوردن كيفیت بالايي از تجربهي گردشگري خرید براي زئران و گردشگران در شهر مشهد قرار گیرد. مهمترین وجه تمایز این مطالعه با سایر مطالعات تفاوت در روش مطالعه است. در اغلب مطالعات از روشهای مفهومی و رگرسیونهای ساده استفاده شده است در حالیکه در این مطالعه از روش لاجیت چندگانه استفاده شده است. در این روش با توجه به اینکه متغیر وابسته (تمایل خرید بیشتر) به طبقاتی ترتیبی تفکیک میشود احتمال قرار گیری هر یک از گردشگران در اثرتغییر در متغیرهای مستقل (متغیرهای تأثیر گذار بر میزان تمایل به خرید و رضایت گردشگران) در سایر طبقات تعیین میگردد و این امر میتواند نقش هر یک از عوامل را در تمایل به خرید بیشتر و برنامهریزی در این زمینه پر رنگتر نماید.
مدل مفهومی پژوهش
مدل مفهومی پژوهش عوامل مؤثر بر رضایت گردشگران و تمایل بیشتر برای خرید را از سه بعد ویژگیهای شخصی گردشگران، ویژگیهای سفر و ویژگیهای مرکز خرید بررسی میکند. این مدل در قالب شکل زیر ترسیم شده است.
شکل 2. مدل مفهومی پژوهش
منبع: یافتههای پژوهش
روش پژوهش
بنابر هدف این بررسی، لازم است در این مطالعه از الگوهای رگرسیونی گسسته بهره گرفت. بر اساس آزمون برنت 14(آزمون رگرسیونهای موازی) فرض رگرسیونهای موازی نقض شده است. لذا الگوی لاجیت ترتیبی الگوی مناسبی برای این مطالعه تلقی نمیشود. لذا در این مطالعه از الگوی لاجیت چندگانه برای بررسی عوامل مؤثر بر رضایتمندی و در نتیجه تمایل بیشتر برای خرید توسط گردشگران و زائران از مراکر خرید در شهر مشهد در سه سطح کمتر از متوسط، متوسط و بیشتر از متوسط استفاده شد. بر اساس مطلوبیت گردشگر شکلی از خرید را که مطلوبیت وی را بیشینه کند گزینش میکند. مبناي اصلي کاربرد الگوي لاجيت چندجملهاي، انتخاب يک طبقه از متغيرهاي وابسته به عنوان طبقه مقايسه ميباشد. به عبارت ديگر، احتمال انتخاب يک طبقه از متغير وابسته در مقابل انتخاب طبقه مقايسه مورد ارزيابي قرار ميگيرد.
در اين الگوها مطلوبيت گزينه که با نشان داده ميشود به صورت زير تعريف ميشود:
Uij=Vij+εij (1)
که در آن مطلوبيت تصادفي گزينه j براي فرد ، مطلوبيت معين گزينه jبراي فرد i، ijε بخش نامعين و تصادفي مطلوبيت گزينه j برای فرد i است. با فرض توزيع گامبل براي ijε تابع احتمال انتخاب به صورت الگو لاجيت خواهد بود (بن-آکيوا و لرمان، 1985).
ساختار کلي الگوي لاجيت چند جملهاي به صورت زير است (هیج و همکاران، 2004):
Pr (Yi=j) = (2)
Pr (Yi=1) = (3)
، متغير وابسته مشاهده شده براي عضو ام، ، بردار متغيرهاي مستقل براي عضو i ام وβj پارامترهاي مجهول معادله است. در صورتيکه باشد لاجيت چند جملهاي به لاجيت دوگانه15 تبديل ميشود.
در اين الگو تفسير ضرايب به صورت مستقيم انجام نميشود زيرا زماني که يک متغير مستقل افزايش مييابد تغيير در احتمال علاوه بر اينکه وابسته به ارزش اين متغير مستقل است به ساير متغيرها نيز بستگي دارد. از آنجا که اين تغيير در احتمال ثابت نيست، تفسير ضرايب به صورت مستقيم انجام نميشود و تنها علامت ضريب که جهت تغيير احتمال را نشان ميدهد، تفسير ميشود.
پس از برآورد مدل برای تعیین میزان تأثیر هر متغیر توضیحی روی گروههای متغیر وابسته(تمایل به خرید بیشتر) معیارنسبت احتمال نسبی محاسبه میگردد. این معیار نشان میدهد چگونه احتمال انتخاب گروه مقایسه شونده نسبت به احتمال انتخاب گروه پایه به وسیله تغییر در متغیر توضیحی تغییر میکند (فردوسی وهمکاران،1392).
P(Yi=j)=Pij→
(4)
Exp(
اگر نسبت احتمال نسبی مربوط به یک متغیر توضیحی بزرگتر از یک باشد نشان دهنده این است که اگر متغیر توضیحی یک واحد افزایش یابد احتمال انتخاب گروه مقایسه شونده نسبت به احتمال انتخاب گروه پایه به اندازه ضریب افزایش مییابد و بر عکس و همچنین اگر باشد فرد تمایل به انتخاب گروه پایه را دارد (لانگ،1997).
به منظور بررسي خوبي برازش الگوي لاجيت چندگانه آزمونها و معيارهاي متعددي مورد استفاده قرار ميگيرد از جمله اين معيارها، آمارههاي R2 کاذب16 ميباشد. که این آمارهها نیز تفسيري معادل معمولي ندارند و در تفسير آنها تنها ميتوان گفت که با افزايش قدرت برازش الگو مقدار آن افزايش مييابد (گرين، 2003). درصد صحت پيشبيني به عنوان جايگزيني براي مقادير هاي برآورد شده در الگو است که درصد صحت پيشبيني (دقت طبقهبندي)17 متغير وابسته را بيان ميکند (پاي و صالح، 2008). از ديگر آزمونهاي مورد استفاده جهت بررسي خوبي برازش الگو ميتوان به معیارهاي پيرسون و دوينس18 اشاره کرد. اين آزمونها در مواردي که متغير مستقل به صورت گسسته19 در الگو وجود دارد قابل اعتماد نيستند.
در الگوی لاجیت چندگانه به منظور بررسی اثرگذاری متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته، دو آزمون بیشینه درستنمایی 20 و والد برای هر یک از متغیرهای مستقل الگو مورد استفاده قرار می گیرد.
در این مطالعه متغیر وابسته مشاهده شده شامل سه طبقه خرید کمتر از متوسط، خرید متوسط و خرید بیشتر از متوسط است. مبنای کاربرد الگوی لاجیت چندگانه، گزینش یک طبقه از متغیرهای وابسته به عنوان طبقه پایه می باشد. به عبارت دیگر احتمال گزینش یک طبقه پایه مورد ارزیابی قرار می گیرد(آیسنگیلدیا و هادسون، 2001).
با توجه به اهداف تحقیق، روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و با رویكرد کاربردی میباشد. آمار و اطلاعات از طریق مصاحبه حضوری و تکمیل پرسشنامه از 420 نفر زائر و گردشگر شهر مشهد در دو گروه مراجعین به بازار سنتی و جدید (بازار رضا و مرکز خرید الماس شرق) بدست آمد. در هر بازار بر اساس قائده كفايت(قاسمی، 1390) 210 نفر نمونه براي تحقيقات پيمايشي، تعيين و پرسشنامه بين 420 نفر توزيع گرديد. پس ازجمعآوري دادهها و بررسي پاسخها و حذف پرسشنامههاي ناقص، 404 روایی پرسشنامهها توسط کارشناسان علمی در حوزه اقتصاد و جامعه شناسی گردشگری مورد تایید قرار گرفت. در خصوص پایایی پرسشنامه (مفهوم رضایت) از طریق آلفای کرونباخ مورد آزمون قرار گرفت که میزان آن 76/0 بدست آمد.
یافتهها
برای سنجش فرض ترکیب گروهها از آزمون والد بهره گرفته شده است که نتایج در جدول 1 آورده شده است. مقدار آماره در ترکیب دو به دوی همهی گروهها معنادار شدند، بنابراین میتوان فرض صفر را رد کرد. به عبارتی، گروههای تمایل برای خرید بیشتر را نمیتوان با هم ترکیب نمود و به عنوان یک گروه در نظر گرفت.
جدول 1. نتایج آزمون والد برای ترکیب اولویتهای گزینش شده تمایل به خرید بیشتر گردشگران
گروههای مورد آزمون | مقدار آماره والد | سطح معنی داری |
تمایل به خرید کمتر از متوسط یا متوسط | 170/59 | 001/0 |
تمایل به خرید بیشتر از متوسط یا تمایل به خرید کمتر از متوسط | 651/65 | 00/0 |
تمایل به خرید بیشتر از متوسط یا متوسط | 060/71 | 00/0 |
منبع: یافتههای تحقیق
آزمون هاسمن برای سنجش استقلال آلترناتیوها مورد سنجش قرار گرفته که نتایج آن در جدول 2 آورده شده است. بر اساس این جدول مقدار آماره در تمام گروهها از لحاظ آماری بی معنا است و فرض صفر مبتنی بر استقلال آلترناتیوهای نامرتبط رد نمیشود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که گروهها از هم مستقل بوده به کارگیری مدل لاجیت چندگانه برای این موضوع مشکلی نخواهد داشت.
جدول 2. نتایج به دست آمده از آزمون هاسمن برای فرض (IIA)
طبقات | مقدار آماره | درجه آزادی | سطح معنی داری |
تمایل به خرید کمتر از متوسط یا متوسط | 635/13 | 28 | 989/0 |
تمایل به خرید بیشتر از متوسط یا تمایل به خرید کمتر از متوسط | 811/6 | 28 | 000/1 |
تمایل به خرید بیشتر از متوسط یا متوسط | 652/23 | 28 | 700/0 |
منبع: یافتههای تحقیق
جدول 3 معیارهای خوبی برازش مدل لاجیت چندگانه را نشان میدهد. با توجه به جدول زیر، مقدار آماره برابر با 359/225 است که در سطح 1 درصد معنیدار میباشد که نشان دهنده معنیداری کل رگرسیون میباشد. همچنین مقدار حداکثر راستنمایی، ، به ترتیب برابر 429/0 ، 637/0، 263/0 میباشند که مقادیر قابل قبولی بوده و بیانگر معتبر بودن مدل میباشد. از دیگر معیارهای خوبی برازش معيارهاي پيرسون و دويانس میباشد که در اين مطالعه به دليل وجود متغيرهاي مستقل گسسته، این دو معیار قابل اعتماد نيستند.
جدول3. معیارهای خوبی برازش مدل لاجیت چندگانه
آماره | مقدار آماره | آماره | مقدار آماره | ||||||
Log-like full model | 068/316- |
| 748/428- | ||||||
LR(60) | 359/225 |
| 136/632 | ||||||
Prob>LR | 000/0 | McFadden' s R2 | 118/0 | ||||||
Cragg & Uhlers R2 | 487/0 | Maximum Likelihood R2 | 429/0 | ||||||
Pseudo R2 | 263/0 | Count R2 | 637/0 | ||||||
BIC | 916/1003 | AIC | 88/1 |
گروه | متغیر | مقدار ضریب | نسبت احتمال نسبی | خطای معیار | آماره | سطح احتمال | |||
تمایل به خرید کمتر از متوسط(رضایت از خرید کمتر از متوسط) (گروه 1) به عنوان گروه پایه | |||||||||
تمایل به خرید متوسط (رضایت متوسط)(گروه 2) | نحوه سفر | 732/0 | 079/2 | 564/0 | 30/1 | ns195/0 | |||
وسیله سفر1 | خودرو شخصی | 661/0 | 938/1 | 531/0 | 24/1 | ns213/0 | |||
اتوبوس | 826/0 | 285/2 | 665/0 | 24/1 | ns214/0 | ||||
قطار | 539/0 | 714/1 | 548/0 | 98/0 | ns326/0 | ||||
مدت اقامت | 103/0- | 902/0 | 048/0 | 14/2- | 032/0** | ||||
منبع اطلاعات2 | آشنایی قبلی | 859/0 | 361/2 | 436/0 | 96/1 | 049/0** | |||
توصیه دوستان | 355/0 | 427/1 | 505/0 | 70/0 | ns481/0 | ||||
میانگین سن | 005/0 | 005/1 | 015/0 | 30/0 | ns764/0 | ||||
وضعیت تاهل | 093/1 | 985/2 | 761/0 | 44/1 | ns151/0 | ||||
تعداد افراد خانوار همراه در سفر | 294/0 | 342/1 | 130/0 | 25/2 | 024/0** | ||||
تحصیلات | 467/0 | 954/0 | 044/0 | 05/1- | ns259/0 | ||||
شغل | 139/0 | 149/1 | 319/0 | 44/0 | ns663/0 | ||||
موقعیت مکانی مناسب مرکز خرید3 | کمتر از متوسط | 573/0- | 563/0 | 411/0 | 39/1- | ns163/0 | |||
بیشتر از متوسط | 532/0- | 587/0 | 403/0 | 32/1- | ns187/0 | ||||
مناسب بودن قیمت ها4 | کمتر از متوسط | 412/0 | 662/0 | 306/0 | 34/1 | ns179/0 | |||
بیشتر از متوسط | 523/0 | 687/1 | 426/0 | 23/1 | ns220/0 | ||||
برخورد مناسب فروشندگان5 | کمتر از متوسط | 816/0- | 442/0 | 450/0 | 81/1- | 070/0* | |||
بیشتر از متوسط | 588/1 | 204/0 | 365/0 | 35/4 | 000/0*** |
گروه | متغیر | مقدار ضریب | نسبت احتمال نسبی | خطای معیار | آماره | سطح احتمال | ||
تمایل به خرید متوسط (رضایت متوسط)(گروه 2) | داشتن پارکینگ6 | کمتر از متوسط | 783/0 | 457/0 | 476/0 | 64/1 | 101/0* | |
بیشتر از متوسط | 871/0 | 418/0 | 580/0 | 50/1 | ns133/0 | |||
تنوع کالا7 | کمتر از متوسط | 169/0- | 844/0 | 438/0 | 39/0- | ns700/0 | ||
بیشتر از متوسط | 278/0 | 321/1 | 416/0 | 67/0 | ns503/0 | |||
کیفیت کالاها8 | کمتر از متوسط | 745/0- | 475/0 | 343/0 | 17/2- | 030/0** | ||
بیشتر از متوسط | 552/0 | 738/1 | 382/0 | 44/1 | ns148/0 | |||
نزدیکی به محل اسکان9 | کمتر از متوسط | 039/0 | 040/1 | 369/0 | 11/0 | ns916/0 | ||
بیشتر از متوسط | 068/0 | 071/1 | 437/0 | 16/0 | ns879/0 | |||
هزینه رفت و آمد و اسکان | 017/0- | 017/1 | 0095/0 | 77/1- | 076/0* | |||
هزینه سوغات | 0006/0 | 001/1 | 0048/0 | 13/0- | ns899/0 | |||
متوسط درامد ماهیانه | 0003/0 | 1 | 002/0 | 2/0 | ns824/0 | |||
نوع بازار | 179/0 | 197/1 | 513/0 | 35/0 | ns726/0 | |||
عدد ثابت | 918/1- | 146/0 | 40/1 | 37/1- | ns171/0 | |||
نحوه سفر | 499/0- | 607/0 | 687/0 | 73/0 | ns468/0 | |||
تمایل به خرید بیشتر از متوسط(رضایت بیشتر از متوسط)(گروه3) | وسیله سفر | خودرو شخصی | 424/0 | 529/1 | 693/0 | 61/0 | ns540/0 | |
اتوبوس | 791/0- | 453/0 | 846/0 | 94/0- | ns350/0 | |||
قطار | 038/1- | 354/0 | 782/0 | 33/1- | ns184/0 | |||
مدت اقامت | 065/0- | 936/0 | 048/0 | 36/1- | ns172/0 | |||
منبع اطلاعات | آشنایی قبلی | 368/0 | 445/1 | 617/0 | 60/0 | ns550/0 | ||
توصیه دوستان | 318/0 | 375/1 | 694/0 | 46/0 | ns646/0 | |||
میانگین سن | 017/0- | 983/0 | 020/0 | 85/0- | ns394/0 | |||
وضعیت تاهل | 349/3 | 48/28 | 820/0 | 08/4 | 000/0*** | |||
تعداد افراد خانوار همراه در سفر | 069/0- | 933/0 | 166/0 | 42/0- | ns676/0 | |||
تحصیلات | 112/0- | 893/0 | 064/0 | 74/1- | 082/0* | |||
شغل | 080/0- | 923/0 | 428/0 | 19/0- | ns852/0 | |||
موقعیت مکانی مناسب مرکز خرید | کمتر از متوسط | 329/0 | 390/1 | 624/0 | 53/0 | ns598/0 | ||
بیشتر از متوسط | 205/1 | 339/3 | 546/0 | 21/2 | 027/0** | |||
مناسب بودن قیمت ها | کمتر از متوسط | 762/0 | 467/0 | 494/0 | 54/1 | ns124/0 | ||
بیشتر از متوسط | 424/1 | 155/4 | 456/0 | 12/3 | 002/0*** | |||
برخورد مناسب فروشندگان | کمتر از متوسط | 009/0 | 009/1 | 863/0 | 01/0 | ns992/0 | ||
بیشتر از متوسط | 709/0 | 031/2 | 553/0 | 28/1 | ns200/0 | |||
داشتن پارکینگ | کمتر از متوسط | 612/0- | 524/0 | 844/0 | 72/0- | ns469/0 | ||
بیشتر از متوسط | 449/0- | 638/0 | 882/0 | 51/0- | ns611/0 |
گروه | متغیر | مقدار ضریب | نسبت احتمال نسبی | خطای معیار | آماره | سطح احتمال | |
تمایل به خرید بیشتر از متوسط(رضایت بیشتر از متوسط)(گروه3) | تنوع کالا | کمتر از متوسط | 467/1- | 230/0 | 729/0 | 01/2- | 044/0** |
بیشتر از متوسط | 410/0 | 663/0 | 537/0 | 76/0 | ns445/0 | ||
کیفیت بالای کالاها | کمتر از متوسط | 158/2- | 115/0 | 721/0 | 99/2- | 003/0*** | |
بیشتر از متوسط | 679/0 | 971/1 | 454/0 | 50/1 | ns135/0 | ||
نزدیکی به محل اسکان | کمتر از متوسط | 255/0 | 290/1 | 499/0 | 51/0 | ns610/0 | |
بیشتر از متوسط | 076/0- | 936/0 | 551/0 | 14/0- | ns890/0 | ||
هزینه رفت و آمد و اسکان | 011/0 | 011/1 | 014/0 | 77/0 | ns444/0 | ||
هزینه سوغات | 004/0- | 004/1 | 006/0- | 75/0- | ns456/0 | ||
متوسط درامد ماهیانه | 002/0 | 002/1 | 006/0 | 10/3 | 002/0*** | ||
نوع بازار | 348/0- | 705/0 | 665/0 | 52/0- | ns600/0 | ||
عدد ثابت | 073/3- | 046/0 | 825/0 | 68/1- | 092/0* |
[1] - نویسنده مسئول Email: h.rafiei@acecr.ac.ir
[2] . U.S. Travel Association
[3] . Meng & Xu
[4] . Timothy
[5] . DU
[6] . Wongkerd
[7] . Egresi
[8] . Hafni
[9] . Marsha
[10] . Dubihlela
[11] . Khalaf Ahmad
[12] . Wong et all
[13] . Barutcu
[14] . Brant
[15] .Binary Logit Model
[16] . R2 Pseudo
[17] . Classification accuracy rate
[18] . Pearson and Deviance
[19] . Facto
[20] . Likelihood Ratio Tests
The rights to this website are owned by the Raimag Press Management System.
Copyright © 2017-2024