INTRODUCING A MODEL FOR IDENTIFICATION OF FACTORS IN ACADEMIC INCUBATORS AND ITS ROLE IN ESTABLISHMENT OF SPIN-OFFS
Subject Areas : Special
1 - Islamic Azad University
Keywords:
Abstract :
This study aims at identification of effective factors in academic incubators and its role in establishment of university spin-offs. The methodology of this study was mixed, 13 people participated in qualitative section (interview) and 170 people participated in quantitative section of this study. The results of qualitative section indicated that in establishment of university spin-offs, four main dimensions along with 60 components, infrastructure (14 components), services (17 components), management and employees (16 components) and outputs (13 components) play some role. In quantitative section, the findings showed that the output dimension with highest load factor (0.70) has the highest influence coefficient and other dimensions of management and employees, services and infrastructure are the next priorities. The organizational policies component in infrastructure dimension, tax aids in services dimension, protection of intellectual assets by managers in growth center in management and employees dimension and cooperation with local community in output dimension had the highest influence in explanation of each of these dimensions. Furthermore, the final model of the study was approved by fitness indices and standard coefficients. The influence coefficient of the dimensions of academic incubators had the highest influence coefficient in output dimension (0.70) and the lowest in infrastructure dimension (0.48).
. اشتراس، آنسلم. جولیت کوربین. (1385). اصول روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی اصول و شیوه ها، ترجمه: بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
آقاجاني، حسنعلي. پاكدين، عليرضا. (1386). سير تكاملي كارآفريني، نوآوري و ايجاد اشتغال مولد با رويكرد فن آورانه. مجموعه مقالات چهارمين كنفرانس ملي پارك ها و مراكز رشد علم و فناوري،دانشگاه شيراز.
پوتر، جاناتان. (1390). آموزش عالی و کارآفرینی. صالحی عمران، ابراهیم و امید یحیی پور(مترجمان)، چاپ اول، بابلسر: دانشگاه مازندران
حبیبی رضایی، مهران . سیاه منصوری، یاسر. (1391).تحقق دانشگاه های نسل سوم از رهگذر توسعه مراکز رشد دانشگاهی ، نشریه نشاء علم، سال سوم، شماره اول، از ص 49-43.
خاکباز، حسن . عیوض پور، جعفر .(1392). مدیریت شبکه ذینفعان در مراکز رشد فناوری، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 34، بهار 1392. از ص 24-20
ذوالفقاری، عاطفه. حجازی، سید رضا. فرهودی، آرتا. (1390). جایگاه شرکت های زایشی دانشگاهی در توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها. فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد. سال هفتم. شماره 37. از ص 52-45
صمدی میارکلائی، حمزه . صمدی میارکلائی، حسین. (1392). نظریه ها و الگوهای ارتباط میان دانشگاه ها و صنعت در اقتصاد دانش بنیان، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 35، تابستان 1392. از ص 70-59.
ضیایی، مظاهر.(1391). اهمیت تعدد و تنوع منابع در موفقیت فرآیندایجاد شرکت های زایشی پژوهشی، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال هشتم، شماره 32، پاییز 1391. از ص 61-54.
. قورچیان، نادر قلی . قاسمی زاد، علیرضا .(1387). بررسی عوامل موثر در بهبود اثر بخشی مراکز رشد فناوری و ارائه مدل مناسب، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال دوم، شماره 2، زمستان 1387. از ص 124-101
محدث، جواد. (1390). نقش انکوباتورها در ایجاد اشتغال.www. Ideas-to-wealth. Blog.ir
میرغفوری، سید حبیب اله. صیادی تورانلو، حسین وکریمی نیا، مریم. (1392). رتبه بندی عوامل موثر بر ارتقای نوآوری در شرکت های وابسته به مراکز رشد با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی (مطالعه موردی پارک علم و فناوری یزد)، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 36، پاییز 1392. از ص 28-19.
. نعمتي، محمدعلي.(1386).تحليل و مقايسه ي شاخص هاي عملكرد كليدي مراكز رشد واحدهاي فناوري كشور)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، (3) 13، صفحات 170-143.
Albert, P., Bernasconi, M., & Gaynor, L. (2002). Incubators: The emergence of new industry: A comparison of the players and their strategies: France, Germany, U.S.A and U.K (Research Report). France: CERAM Sophia Antipolise.
Aerts, K., Matthyssens, P., & Vandenbempt, K. (2007). Critical role and screening practices of European business incubators. Technovation, (27), pp. 254–267.
Benneworth, P.S.& charles,D.R. (2004). Overcoming learning uncertainties in the innovation process. The contribution of clustering to firms. Vol3. London: pergamon.
Clarysse ,B.,et al.(2005).spinning out new ventures:A typology of incubation strategies from European research institiutions , Journal of business venturing .Vol.20,No,2, Elsevier,pp,183-216
Creswell,J. W, Plano clark,V.(2011).Designing and conducting mixed methods research (2 nded), thousand oaks, CA: sage
Gulbrandsen, M., Mowery, C.D.,& Feldman, M.(2011). “Introduction to the special section: Heterogeneity and university–industry relations.Research Policy. 40, pp. 1–5.
Gibson,D, Naquin,H.(2011).Investing in innovation to enable global competitiveness:The case of Portugal. International Journal of Technological Forecasting & Social Change, 78 .1299–1309.
Goldfarb,B. And M.Henrekson. (2003). Bottom –up versus topdown policies towards the commercialisation of university intellectual property- research policy.p 32.
Hughes, M., Ireland, R. D., & Morgan, R. E. (2007). Stimulating dynamic value: Social capital and business incubation as a pathway to competitive success. Long Range Planning, (40), pp. 154‐177.
Kannan, D, Beatriz Lopes de Sousa Jabbour, A, Chiappetta Jabbour,C.J. (2013). Selecting green suppliers based on GSCM practices: Using Fuzzy TOPSIS applied to a Brazilian electronics company, European,Journal of Operational Research.1-16.
Lalkaka, R. (2001). Best practices in business incubation: Lessons (yet to be) learned.Paper presented at International Conference on Business Centers: Actors for Economic & Social Development, Brussels, Belgium.
Leydesdorff, L.(2013).The Triple Helix of University-Industry Government Relations”,. In E.G. Carayannis and D.F.J. Campbell (Eds.), Encyclopedia of Creativity, Innovation, and Entrepreneurship, New York: Springer,2013.
Paavo Ritala.(2012).Incremental and Radical Innovation in Coopetition The Role of Absorptive Capacity and Appropriability.
Perez, M. P., Sanchez, A. M. (2003):The Development of University Spin-Offs: Early Dynamics of Technology Transfer and Networking.
University of Illinois. (2010). A Hand Book for Inventors & Innovators" Available at:WWW.innovations.uillinois.edu/h
Van Cann, R.(2013).Universities and Incubators. Expert from thesis entitled. Key decisions in the start-up phase of successful software companies.
Wissema, J. G. (2009). Towards the Third Generation University": Managing the University in Transition.Published by Edward Elgar Publishing, Cheltenham,UK, ISBN 978 1 84844 2160.
ارائه الگو در جهت شناسایی عوامل موجود درانکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در استقرار شرکت های زایشی دانشگاه مریم حافظیان* *استادیار گروه علوم تربیتی، گرایش مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران hafezian552@gmail.com
چکیده این پژوهش به شناسایی عوامل اثرگذار در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در استقرار شرکت های زایشی آکادمیک پرداخت. روش پژوهش از نوع کیفی- کمی بود. 13 نفر در بخش کیفی (مصاحبه) و 170 نفر در بخش کمی در این پژوهش مشارکت داشتند. نتایج پژوهش در بخش کیفی بیانگر آن بود که در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی 4 بعد اصلی به همراه 60 مولفه ، زیرساخت (14 مولفه)، خدمات (17 مولفه) ، مدیریت و کارکنان (16 مولفه) و خروجی ها با (13 مولفه) نقش دارند. دربخش کمّی پژوهش یافته ها نشان داد که بعد خروجی ها با بالاترین بار عاملی (70/0) بیشترین ضریب تاثیرگذاری و بقیه ابعاد مدیریت و کارکنان، بعد خدمات و زیر ساخت، هر کدام به ترتیب در درجات بعدی اهمیت قرار گرفتند. مولفه خط مشی های سازمانی موجود در بعد زیرساخت، مولفه کمک های مالیاتی در بعد خدمات، مولفه حفاظت از دارایی های فکری توسط مدیران مرکز رشددر بعد مدیریت و کارکنان و مولفه مشارکت با جامعه محلی در بعد خروجی ها بالاترین ضریب تاثیرگذاری را در تبیین هر یک از این ابعاد داشتند. همچنین الگوی نهایی پژوهش، با شاخص های برازش، ضرایب استاندارد مورد تأیید قرار گرفت. میزان ضریب تاثیر ابعاد موجود در انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه به تنهایی بالاترین ضریب تأثیرگذاری در بعد خروجی ها (70/0) و کمترین در بعد زیرساخت (48/0) ، بود.
واژه‌های کلیدی: انکوباتورها ، شرکت های زایشی، عوامل اثرگذار، دانشگاه |
1- مقدمه
در دنیای امروز دانشگاه ها علاوه بر مأموریت های آموزشی، تحقیقاتی مأموریت جدیدی یافته اند که مشارکت فزاینده تر در فرایند نوآوری و توسعه فنآوری است. یک دانشگاه اگر به فعالیت های کار آفرینی بپردازد به عنوان یک منبع توسعه فنآوری شناخته می شود]4[. در گزارش تازه ای با عنوان پرورش کارآفرینی، سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی1 اروپا تاکید می کند که دانشگاه ها نیاز به توسعه ساختاری و سیاست های رسمی برای تسهیل سرمایه گذاری جدید دارند]6[. انکوباتورها در اصطلاح پزشکی به دستگاه نگهداری نوزادان نارس اطلاق می شود. در ادبیات کارآفرینی انکوباتورها2 جزء ساخت های فنی محسوب می شوند و نهادها یا چارچوب هایی هستند که برای پرورش یا ایجاد کسب و کارهای کوچک ایجاد می شوند. انکوباتور فضای اداری و آزمایشگاهی همراه با خدمات حمایتی مختلف از جمله خدمات مشاوره ای و دانش فنی و شبکه های ارتباطی با حداقل هزینه را برای شرکت های نوپا فراهم می کند]10[. در همین راستا افزایش تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی یک عامل مهم برای توجه هر چه بیشتر به شرکت های زایشی است. شرکت های زایشی صنعتی که با یک دانشگاه کارآفرین در ارتباط هستند از مزایای فنآوری آن نیز بهره می جویند.کلاریس3 و دیگران (2005) به این نتیجه رسیدند که انکوباتورها تلاش می کنند تا از زایش های دانشگاهی حمایت کنند، اما منابع مورد نیاز همیشه وجود ندارد و فقط آن هایی که دارای خط مشی کارآفرینانه هستندخیلی موفق تر و مناسب ترند]12[ . فرد کارآفرین در یک محیط دانشگاهی از ایده های موجود در دانشگاه و مراکز تحقیقاتی استفاده کرده و با توجه به تجارب شخصی و روحیه استقلال پذیری در یک محیط مناسب با استفاده از سرمایه گذاری های خطر پذیر و همچنین حمایت های دولت و نهاد های خصوصی دست به ایجاد یک شرکت نوپا می زند. این شرکت نوپا برای رشد وارد محیط های مناسب که همان انکوباتورها می باشند، می شود و با استفاده از خدمات مشاوره ای و استفاده از تجهیزات و آزمایشگاه رشد می کند و سپس با پیدا کردن شکل مناسب، به صورت یک شرکت مستقل می گردد]15.[
سیاست گذاران در بسیاری از کشورهای توسعه یافته پاسخ به این نیاز را با احداث زیر ساخت در نظر گرفته شده برای تسهیل تجاری سازی خروجی تحقیقات علمی یافته اند]20[. اگر شرکت های زایشی موفق در اطراف دانشگاه ها شکل بگیرند و به طور موثر کار کنند موفقیت و رشد این شرکت ها فضای کارآفرینی را در دانشگاه تقویت کرده و باعث رشد فرهنگ و آموزش کارآفرینی در فضای دانشگاه خواهد شد]26[. نسل جوان ضرورت دارد که بداند چطور در برابر محیط های ناامن و پیچیده و قوانین و مقررات متغیر در بازار کار به طور انعطاف پذیر عمل کند. ساختار نظام آموزشی باید طوری تنظیم گردد که فارغ التحصیلان بتوانند در آینده به صورت کارآفرین در جامعه فعالیت کنند. نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه یکی از مهم ترین تلاش هایی است که بستر لازم برای فراگیری دانش و مهارت های ضروری را برای افراد علاقمند مخصوصاً دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهی که جویای مشاغل ارضا کننده و چالش برانگیز هستند فراهم می کند]3[.
2- مبانی نظری پژوهش
2-1- انکوباتورها
كارآفريني را مي توان فرايند نوآوري و بهره گيري از فرصت ها با تلاش و پشتكار بسيار و همراه با پذيرش ريسك هاي مالي، رواني و اجتماعي، كه البته با انگيزۀ كسب سود مالي، توفيق طلبي، رضايت شخصي و استقلال صورت مي پذيرد، تعریف کرد ]2[. در تاریخچۀ شکل گیری مراکز رشد، به دو موج اشاره شد. مکانیزمی که ایجاد مراکز رشد را در موج اول تشویق می کرد از این قرار است: 1. ایجاد صرفه جویی ناشی از مقیاس در تأمین مکان و خدمات مناسب برای شرکت های نوپا، 2. خلق مکانی برای یادگیری و ایجاد متخصصان کسب و کار از کارآفرینانی که سرمایۀ اجتماعی و تجربۀ مدیریتی کافی نداشتند، 3. خلق مکانی نمادین برای ایجاد روحیۀ کارآفرینی در یک جامعه. در موج دوم، بازیگران بسیار و متنوعی با هدف متنوع سازی فعالیت های خود و استفاده از فرصت ها، وارد عرصۀ رشددهی و مراکز رشد شدند. از این رو اهداف دیگری به این مجموعه افزوده شد: 1. فعالان اقتصادی مختلف به دنبال کسب سود از نوآوری های کارآفرینانه بودند تا ارزش افزودۀ مالی ایجاد کنند، به فنآوری های نوین دست یابند یا به بازارهای جدید وارد شوند، 2. این فعالان دریافتند می توان هم زمان به ایجاد یک شرکت تازه شتاب بخشید و آن را صنعتی کرد. باید بیشترین منابع را برای کارآفرینان تأمین کرد و فرآیندهای نظام مندی برای تبدیل ایده به یک پروژه و سپس به یک شرکت پایدار ایجاد کرد]13[.
دانشگاه ها را می توان بر اساس رویکردها و ساختارهای اجرایی متناظر با رویکردهای مزبور با یکی از سه ویژگی نسل اول (آموزش محور)، نسل دوم (پژوهش محور) و نسل سوم یا پیشرو(نوآور، فن آور و کارآفرین) توصیف کرد]22[ . به عبارت دیگر پژوهش و تولید دانش رکن اساسی تحقق دانشگاه نسل سوم است. بدین ترتیب حمایت از تحقیقات بنیادی، به عنوان هسته زایش دانش و ایجاد ظرفیت مفاهمه علمی، جایگاه محوری خود را در دانشگاه پیشرو حفظ می کند. از این رو در دانشگاه پیشرو ثروت حاصل از فعالیت شرکت های زایشی دانشگاه می تواند در قالب یک فرآیند هم افزا در خدمت تأمین منابع مالی لازم برای حمایت بیش از پیش از پژوهش و تولید دانش قرار می گیرد. شرکت های زایشی تحقق تولید ثروت از دانش طی فرآیند توسعه و تجاری سازی دستاوردهای فنآورانه را عینیت می بخشند. بدیهی است با فراهم آوردن ساز و کارهای قانونی و اتخاذ سیاست های اجرایی لازم دانشگاه یا واحد دانشگاهی از رهگذر برخورداری از سهام شرکت های دانشگاهی یا ماهیت زایشی دانشگاه که در بستر مراکز رشد به بلوغ نائل آمده اند، می تواند درآمد های حاصل را در یک فرآیند هم افزا و در جهت تحقق هر چه کارآمدتر دانشگاه های نسل سوم بیش از پیش در خدمت پژوهش و تولید دانش صرف نماید]29[.
3-2- پیشینه پژوهش
نتایج پژوهش صمدی میارکلائی و صمدی میارکلائی]7[ نشان داد که هسته اصلی سیستم نوآوری ملی و منطقه ای پیچش سه جانبه دولت – دانشگاه- صنعت است. بنابراین با لحاظ نمودن نهادها و عوامل موثر بر الگوهای ارتباطی دانشگاه –صنعت بر پیچش ها و حلقه های الگوی ارتباطی افزوده می شود تا حدی که به گفته لیدسدورف]24[ الگوی پیچش N تایی شکل می گیرد. اما باید الگوهای بومی ارتباطی متناسب با وضعیت هر کشور و نهادهای موثر و اثرگذار بر فرآیندهای سیاست گذاری را تدوین و تبعیت نمود. نتایج پژوهش میرغفوری و همکاران ]11[ نشان داد که کسب دانش و اطلاعات جدید و دسترسی به فنآوری های جدید و پیشرفته به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر ارتقای نوآوری در شرکت های مستقر در مراکز رشد وابسته به پارک علم و فنآوری یزد شناخته شدند. یافته های پژوهش خاکباز و عیوض پور ]5[ نشان داد که جهت ساختاردهی به مدیریت شبکه ذی نفعان باید مواردی مورد توجه قرار گیرد: 1. درک تعادل بین هزینه ها و منافع ذی نفعان هنگام برقراری ارتباط با آن ها. 2. بهینه سازی ارتباطات داخلی بین ذی نفعان. 3. تبیین و تعریف دقیق و عادلانه وظایف و ظرفیت های ذی نفعان. 4. به کارگیری راهبردهای موثر برای مدیریت شبکه ذی نفعان.
یافته های پژوهش ون کن ]28[ نشان داد که دانشگاه ها و انکوباتورها تاثیر بسزایی در کارآفرینی دانشجویان و راه اندازی شرکت های زایشی دارند. در جایی که برگزاری دوره های کارآفرینی در دانشگاه بر فعالیت کارآفرینی دانشجویان فارغ التحصیل تاثیر دارد در این بین اصلی ترین و حیاتی ترین نقش متعلق به انکوباتورها است که به عنوان یک شاخص اصلی و مهم می تواند مطرح باشد. یافته های پژوهش گالبرانسن و همکاران ]18[ نشان داد، مراكز رشدي كه به دانشگاه ها وابسته اند يا به آن ها نزديك هستند، نه تنها انتقال مثبت تكنولوژي را امكان پذير مي سازند، بلكه با شبكه سازي، امكان به كارگيري تكنولوژي را در شركت هاي زایشی كارآفرينانه به وجود مي آورند. با اين حال، در برخي موارد استقرار در يك مركز رشد دانشگاهي مطلوب به شمار نمي رود. نزديكي شركت ها، تهديدي براي حقوق مالكيت فكري محسوب مي شود و گاهي تصوير دانشگاه در جامعه ي كسب وكار، مي تواند براي شركت ها مضر باشد. با توجه به مبانی نظری، با توجه به مبانی نظری مطرح شده، این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوالات می باشد:1- عوامل شناسایی شده مؤثردر انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه کدامند؟ 2- اولویت هر یک از عوامل مؤثردر انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه چیست؟ 3- چه الگویی را می توان در جهت تعیین نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه ارائه نمود؟ 4- میزان تناسب الگوی ارائه شده چه اندازه است؟
3- روش شناسی پژوهش
در این پژوهش با توجه به هدف و ماهیت تحقیق از روش تحقیق ترکیبی یا آمیخته5 از طریق تلفیق روش های کیفی و کمّی استفاده شده است. استفاده از استراتژی تحقیق مبتنی بر کاربرد روش های کیفی وکمّی در یک مطالعه بیانگر کاربرد روش تحقیق آمیخته است و مبتنی بر تقدم و توالی اطلاعات است]17[. در این پژوهش، داده های کیفی لازم جمع آوری و با استفاده از فرآیند کدگذاری مبتنی بر طرح نظام مند راهبرد نظریه داده بنیاد6 ]1[ و هم چنین روش تحلیل محتوا به مثابه تکنیکی پژوهشی، مفاهیم، مقوله ها و عوامل اصلی و فرعی شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت. این مفاهیم، عوامل و مقوله ها مبنای تدوین ابزار (پرسشنامه) برای دستیابی به عوامل مؤثر و شناخت ابعاد و مولفه های الگوی ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی گردید. جامعۀ آماری در پژوهش کیفی، متخصصان جامعۀ علمی، رؤسا و معاونینی که در حوزۀ مطالعات آموزش عالی ، انکوباتورها و پارک های علم و فنآوری مطرح بوده و از سوابق اجرایی در سطوح کلان تصمیم گیری برخوردار بوده و به اصطلاح خبرگان آگاه نام دارند. 13 نفر برای انجام بخش کیفی پژوهش انتخاب شدند و در فرایند مصاحبه شرکت کردند. با توجه به حجم گروه دوم از جامعۀ آماری این پژوهش،که شامل رؤسا و مدیران دانشگاه ها بودند به روش تصادفی طبقه ای 170 نفر در این پژوهش مشارکت داشتند. برای تحلیل داده های کیفی پژوهش از طریق تحلیل محتوا و فرآیند کدگذاری7 مبتنی بر طرح نظام مند راهبرد نظریه داده بنیاد استفاده شد. در این طرح مراحل تحلیل داده های کیفی گردآوری شده، از طریق کدگذاری باز8، کدگذاری محوری9 و کدگذاری گزینشی10 انجام شده است. در بخش کمّی با توجه به سوالات پژوهش از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. برای توصیف داده ها از شاخص مرکزی و پراکندگی مثل میانگین، انحراف معیار و برای تعیین روابط بین متغیرها و ضرایب اهمیت آن ها از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی ، برای رتبه بندی عوامل و مؤلفه ها استفاده شده است. جهت برازش الگوی پژوهش از : کای اسکور، شاخص برازش هنجار شده، شاخص برازش تطبیقی، شاخص نیکویی برازش، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد ، شاخض نیکویی برازش تعدیل، شاخص برازندگی افزایشی، شاخص برازش هنجار نشده، استفاده شده است.
4- تجزیه و تحلیل داده ها
یافته ها در بخش کیفی پژوهش
بر اساس تجزیه و تحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه های عمیق و اکتشافی و کدگذاری و تحلیل محتوای متن مصاحبه ها و در عین حال مطابقت آن ها با مبانی نظری، طبق نظر مشارکت کنندگان مقوله ها و عوامل اصلی (ابعاد) تأثیرگذار در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه را می توان در 4 بعداصلی طبقه بندی نمود. ابعاد اصلی مؤثر عبارتند از: 1- بعد زیرساخت با 14 مولفه 2- بعد خدمات با 17 مولفه 3- بعد مدیریت و کارکنان با 16 مولفه 4- بعد خروجی ها با 13 مولفه. (جدول 1).
[1] . Organization For Economic Co-Operation and Development (OECD)
[2] . Incubators
[3] . Clarysse
[4] . Spin-Offs
[5] . Mixed Method
[6] .Grounded Theory
[7] . Coding
[8] . Open Coding
[9] . Axial Coding
[10] .Selective Coding
جدول 1- نتایج تحلیل محتوای مصاحبه ها و کدگذاری باز: ابعاد و مؤلفه ها
ابعاد | مؤلفه ها |
1-بعد زیر ساخت
2- بعد خدمات | سرمايه گذاري دولتي |
جذب سرمايه | |
شفافیت قوانین و مقررات و وجود مجوز های قانونی | |
برنامه ریزی استراتژیک | |
خط مشی های سازمانی موجود | |
سرمایه گذاری در توسعه و انتقال فناوری | |
حمایت از تحقیقات بنیادی | |
به کارگیری دانشجویان نخبه و کارآفرین | |
به کارگیری اعضای هیئت علمی نخبه | |
وجود سیاست های تقویت کننده | |
دسترسی آسان به سرمایه گذاران | |
ایجاد فرهنگ مهارت کارافرینی | |
شکل گیری هسته های کارآفرینی در دانشگاه ها | |
قابلیت برنامه ریزی های تجاری در تبدیل ایده به محصول | |
خدمات اولیه در مراکز رشد | |
شبكه سازي در انتقال اطلاعات بین دانشگاه و مرکز رشد | |
تامين منابع مالي | |
کمک های مالیاتی | |
شبکه سازی درونی در جهت به اشتراک گذاری منابع بین دانشگاه و مراکز رشد | |
مشاوره های فروش | |
مشاوره های بازار یابی | |
وجود شبکه های علمی وفناوری | |
ایجاد روابط از طریق شبکه های مالی | |
برنامه ریزی استراتژیک در ایجاد شغل | |
بهینه سازی ارتباطات داخلی بین ذی نفعان | |
جذب مشاوران حرفه ای در مرکز رشد | |
خدمات مشاوره در مرکز رشد | |
خدمات مشورتی مدیریتی | |
ميزان استفاده ي شركت ها از خدمات مرکز رشد | |
انتقال فناوري و نوآوری های جدید بین دانشگاه و مرکز رشد | |
مشارکت بخش خصوصی | |
3- بعد مدیریت و کارکنان
4- بعد خروجی ها | حفاظت از دارايي هاي فكري (مدیریت دانش ) توسط مدیران مرکز رشد |
آموزش كاركنان مركز رشد بر اساس دانش محوری | |
جو تشويقي | |
استقرار یک سیستم نظارتی دقیق بر عملكرد | |
دريافت بازخور از عملکرد مرکز رشد | |
ارتباطات افراد مبتنی بر تبادل اطلاعات بر مبنای ایده محوری | |
تقویت روحیه کارآفرینی و نوآوری تکنولوژیکی | |
شبکه های حرفه ای متخصصین | |
رفتارهای تقویت کنندۀ خلق ارزش ها | |
ارتباط با فارغ التحصيلان دانشگاهی | |
كيفيت تيم رشددهي در مرکز رشد | |
وجود متخصصین در انتقال فناوری | |
ترویج فرهنگ نوآوری | |
مدیریت فرایند تجاری سازی ایده به محصول | |
مدیریت تحقیق و توسعه | |
مدیریت بر فرايندهاي ورود و خروج مرکز رشد منطبق با نیازهای جامعه و منطقه | |
اثرات اجتماعی مراکز رشد | |
تعامل با صنعت | |
تعامل با جامعه | |
تعداد تحقيقات تجاري شده | |
سودآوري مركز رشد | |
ارتباط سه جانبه دولت – دانشگاه - صنعت | |
فراهم نمودن تسهیلات لازم برای کمک به ایجاد کسب و کار در جامعه | |
مشاركت با جامعه ي محلي | |
مجوز استفاده از فن آوری ها در صنایع | |
هماهنگ نمودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار | |
نوآوری در زمینه روش تولید جدید و کشف بازار جدید | |
جذب سرمایه گذاران بیرونی | |
فعالیت های مبتنی بر ثبت اختراع مشترک بین دانشگاه و صنعت |
شکل شماره 1 الگوی کدگذاری و پارادایمی ایجاد شرکت های زایشی را بر اساس یافته های کیفی پژوهش نمایش می دهد. این الگوی مفهومی نشان دهنده روابط بین ابعاد و مؤلفه ها ی حاصل از فرآیند کیفی است.پیش فرض تحقیق این است که ابعاد اصلی به طور مستقیم در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه مؤثر هستند.
شرکت های زایشی دانشگاه |
انکوباتور های دانشگاهی |
زیر ساخت |
خروجی ها |
مدیریت و کارکنان |
خدمات |
خدمات اولیه در مراکز رشد، شبكه سازي در انتقال اطلاعات بین دانشگاه و مرکز رشد، تامين منابع مالي، کمک های مالیاتی ، شبکه سازی درونی در جهت به اشتراک گذاری منابع بین دانشگاه و مراکز رشد، مشاوره های فروش ، مشاوره های بازار یابی وجود شبکه های علمی وفناوری، ایجاد روابط از طریق شبکه های مالی، برنامه ریزی استراتژیک در ایجاد شغل، بهینه سازی ارتباطات داخلی بین ذی نفعان، جذب مشاوران حرفه ای در مرکز رشد، خدمات مشاوره در مرکز رشد، خدمات مشورتی مدیریتی، ميزان استفاده ي شركت ها از خدمات مرکز رشد، انتقال فناوري و نوآوری های جدید بین دانشگاه و مرکز رشد، مشارکت بخش خصوصی |
سرمايه گذاري دولتي، جذب سرمايه ، شفافیت قوانین و مقررات و وجود مجوز های قانونی، برنامه ریزی استراتژیک ، خط مشی های سازمانی موجود، سرمایه گذاری در توسعه و انتقال فناوری، حمایت از تحقیقات بنیادی به کارگیری دانشجویان نخبه و کارآفرین، به کارگیری اعضای هیئت علمی نخبه، وجود سیاست های تقویت کننده، دسترسی آسان به سرمایه گذاران ، ایجاد فرهنگ مهارت کارافرینی، شکل گیری هسته های کارآفرینی در دانشگاه ها، قابلیت برنامه ریزی های تجاری در تبدیل ایده به محصول |
مدیریت و کارکنان |
خروجی ها |
حفاظت از دارايي هاي فكري (مدیریت دانش ) توسط مدیران مرکز رشد، آموزش كاركنان مركز رشد بر اساس دانش محوری، جو تشويقي، استقرار یک سیستم نظارتی دقیق بر عملكرد، دريافت بازخور از عملکرد مرکز رشد، ارتباطات افراد مبتنی بر تبادل اطلاعات بر مبنای ایده محوری، تقویت روحیه کارآفرینی و نوآوری تکنولوژیکی، شبکه های حرفه ای متخصصین، رفتارهای تقویت کنندۀ خلق ارزش ها، ارتباط با فارغ التحصيلان دانشگاهی، كيفيت تيم رشددهي در مرکز رشد، وجود متخصصین در انتقال فناوری، ترویج فرهنگ نوآوری، مدیریت فرایند تجاری سازی ایده به محصول، مدیریت تحقیق و توسعه، مدیریت بر فرايندهاي ورود و خروج مرکز رشد منطبق با نیازهای جامعه و منطقه |
اثرات اجتماعی مراکز رشد، تعامل با صنعت ، تعامل با جامعه، تعداد تحقيقات تجاري شده، سودآوري مركز رشد، ارتباط سه جانبه دولت – دانشگاه – صنعت، فراهم نمودن تسهیلات لازم برای کمک به ایجاد کسب و کار در جامعه، مشاركت با جامعه ي محلي، مجوز استفاده از فن آوری ها در صنایع، هماهنگ نمودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار، نوآوری در زمینه روش تولید جدید و کشف بازار جدید، جذب سرمایه گذاران بیرونی، فعالیت های مبتنی بر ثبت اختراع مشترک بین دانشگاه و صنعت |
شکل 1. الگوی کدگذاری و پارادایمی عوامل شناسایی شده در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه بر اساس یافته های کیفی پژوهش
یافته ها در بخش کمی پژوهش
سوال اول پژوهش عوامل شناسایی شده مؤثر در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه کدامند؟
جهت پاسخگویی به این سؤال پژوهش، بر اساس تجزیه و تحلیل داده های کیفی حاصل از مصاحبه های عمیق و اکتشافی و کدگذاری و تحلیل محتوای متن مصاحبه ها و در عین حال مطابقت آن ها با مبانی نظری، طبق نظر مشارکت کنندگان مقوله ها و عوامل اصلی تأثیرگذار در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه را می توان در 4 بعداصلی و 60 مولفه طبقه بندی نمود. ابعاد اصلی و مولفه های مؤثر عبارتند از: 1- بعد زیرساخت با 14 مولفه 2- بعد خدمات با 17 مولفه 3- بعد مدیریت و کارکنان با 16مولفه 4- بعد خروجی ها با 13 مولفه. برای تشخیص این مسئله که تعداد داده های مورد نظر ( اندازه نمونه ها و رابطه بین متغیرها ) برای تحلیل عاملی مناسب هستند یا خیر از شاخص آزمون تناسب کایزر – مایر1 و آزمون بارتلت2 استفاده گردید. همانگونه که در جدول 2 ملاحظه می گردد ، مقدار آماره آزمون تناسب کایزر – مایر در تمامی ابعاد بیشتر از 85/0 بوده و مقدار sig نیزبیش از سطح معنی داری می باشد . این نشان دهنده این مطلب است که تحلیل عاملی برای این داده ها بسیار مناسب می باشد .
[1] .KMO( Kaiser-Meyer-Olkin Measure of sampling Adequacy)
[2] . Bartlets Test
جدول 2- تحلیل عاملی اکتشافی مبانی نظری
ابعاد (عوامل اصلی) | عدد آزمون تناسب کایزر مایر و آزمون بارتلت | واریانس کل ابعاد |
زیرساخت | KMo=0.895 Barttlett=1209/136، Df=91 Sig=0/000
| 416/56 |
خدمات | KMo=0.919 Barttlett=1475/487 Df=136، Sig=0/000
| 374/53 |
مدیریت و کارکنان
| KMo=0.911 Barttlett=1492/167 Df=120 Sig=0/000 | 197/54
|
خروجی ها | KMo=0.871 Barttlett=1082/380 Df=78، Sig=0/000 | 470/63 |
تحلیل عاملی اکتشافی کل | Kmo=0/853 Barttlett=6506/981، Df=1770 Sig=0/000 | 674/65 |
جدول 3- نتایج تحلیل عاملی اکتشافی هر یک از ابعاد شناسایی شده در انکوباتورهای دانشگاهی
ردیف | بعد | بارعاملی استاندارد | ضریب تعیین R2 | آماره t | نتیجه | |
1 | زیرساخت | 48/0 | 23/0 | 59/4 | معنی دار است. | |
2 | خدمات | 61/0 | 36/0 | 88/4 | معنی دار است. | |
3 | مدیریت و کارکنان | 65/0 | 43/0 | 55/7 | معنی دار است. | |
4 | خروجی ها | 70/0 | 50/0 | 30/6 | معنی دار است. | |
همان طور که درجدول 3 مشاهده می شود، بعد خروجی ها با بار عاملی 70/0 بیشترین ضریب تأثیرگذاری و بعد زیرساخت با بار عاملی 48/0 کمترین ضریب تأثیرگذاری را در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه دارند، در واقع بعد خروجی ها مهمترین بعد و بعد زیرساخت کم اهمیت ترین بعد از نگاه پاسخگویان هستند. در ضمن تمامی بارهای عاملی با مقادیر t که بیشتر از 2 در سطح p<0.05 معنادار هستند (حد نصاب معنی دار بودن این است که قدرمطلق t محاسبه شده بزرگتر از 96/1 باشد). همچنین مقدار قابل توجهی از واریانس عوامل مربوطه را برآورد می کنند (مقدار ضریب تعیین یا R2 بین 23 تا 50 درصد). همچنین نتایج تحلیل عاملی اکتشافی و تعیین میزان بارعاملی هر یک از مؤلفه های شناسایی شده در انکوباتورهای دانشگاهی دربعدزیرساخت مؤلفۀ خط مشی های سازمانی موجود با بارعاملی (95/0) دارای بیشترین ضریب تاثیر گذاری و مؤلفۀ جذب سرمایه با بار عاملی (60/0) کمترین تاثیر، در بعد خدمات مؤلفۀ کمک های مالیاتی با بار عاملی (84/0) بیشترین و مؤلفۀ تأمین منابع مالی با بار عاملی (40/0) کمترین ضریب تأثیرگذاری ، در بعد مدیریت و کارکنان مؤلفۀ حفاظت از دارایی های فکری توسط مدیران مرکز رشد با بار عاملی (1) بیشترین و مؤلفۀ استقرار یک سیستم نظارتی دقیق بر عملکرد با بار عاملی (66/0) کمترین ضریب تاثیر گذاری و در بعد خروجی ها مؤلفۀ مشارکت با جامعۀ محلی با بار عاملی (92/0) بیشترین و مؤلفۀ هماهنگ نمودن آموزش های دانشگاهی با نیازهای بازار کار با بار عاملی (42/0) کمترین میزان تاثیرگذاری را در تبیین بعد خروجی ها ی موجود در انکوباتورهای دانشگاهی درایجاد شرکت های زایشی دانشگاه دارند.
سوال دوم پژوهش: اولویت هر یک از عوامل مؤثر در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن درایجاد شرکت های زایشی دانشگاه کدام است؟ در ادامه نتایج تحلیل عاملی اکتشافی (جدول 3) برای اولویت بندی کردن ابعاد اصلی و مولفه ها، به نتایج تحلیل عاملی کل پرداخته شده است.
جدول4 - متغیرها و ضرایب مستقیم مسیر ارتباطی هر یک از ابعاد اثرگذار در الگوی نهایی پژوهش
ابعاد | مسیر ارتباط | ضریب استاندارد | معنیداری ( مقدار t) | نتیجه | رتبه |
زیرساخت | انکوباتورهای دانشگاهی | 48/0 | 59/4 | تایید | 4 |
خدمات | انکوباتورهای دانشگاهی | 61/0 | 88/4 | تایید | 3 |
مدیریت و کارکنان | انکوباتورهای دانشگاهی | 65/0 | 55/7 | تایید | 2 |
خروجی ها | انکوباتورهای دانشگاهی | 70/0 | 30/6 | تایید | 1 |
همانگونه که در جدول 4 مشاهده می گردد ، روابط مستقیم ، بعد زیرساخت (48/0)، بعد خدمات (61/0)، بعد مدیریت و کارکنان (65/0) و بعد خروجی ها با (70/0) با انکوباتورهای دانشگاهی و نقش هر یک در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه مورد تأئید قرارگرفته است و مستند به ضرایب استاندارد الگوی مورد نظر، بیشترین اثرگذاری بر روی انکوباتورهای دانشگاهی که در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه نقش دارند در بعد خروجی ها با بار عاملی (70/0) با رتبه 1 و سایر ابعاد، بعد مدیریت و کارکنان با بار عاملی (65/0) رتبه 2، بعد خدمات با بار عاملی (61/0) رتبه 3 و بعد زیرساخت با بار عاملی (48/0) با رتبه 4 در درجات بعدی اهمیت قرار دارند .
جدول5- متغیرها و ضرایب مستقیم مسیر ارتباطی تاثیرگذارترین مؤلفه ها در الگوی نهایی پژوهش
ابعاد | مسیر ارتباط | ضریب استاندارد | معنیداری ( مقدار t) | نتیجه | رتبه |
خط مشی های سازمانی موجود | انکوباتورهای دانشگاهی | 95/0 | 73/8 | تایید | 2 |
کمک های مالیاتی | انکوباتورهای دانشگاهی | 84/0 | 80/6 | تایید | 4 |
حفاظت از دارایی های فکری | انکوباتورهای دانشگاهی | 1 |
| تایید | 1 |
مشارکت با جامعه محلی
| انکوباتورهای دانشگاهی | 92/0 | 78/8 | تایید | 3 |
در جدول 5 روابط مستقیم ، هر یک از مؤلفه های موجود در ابعاد که شامل مؤلفۀ خط مشی سازمانی موجود با بارعاملی (95/0) در بعد زیرساخت، مؤلفۀ کمک های مالیاتی با بار عاملی (84/0) در بعد خدمات، مؤلفۀ حفاظت از دارایی های فکری (مدیریت دانش ) توسط مدیران مراکز رشد با بار عاملی (1) در بعد مدیریت و کارکنان و مؤلفۀ مشارکت با جامعه محلی با بار عاملی (92/0) در بعد خروجی ها با انکوباتورهای دانشگاهی و نقش هر یک در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه مورد تأئید قرارگرفته است . و مستند به ضرایب استاندارد الگوی مورد نظر ، بیشترین اثرگذاری مؤلفه های موجود که بر انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه نقش دارند به متعلق به مؤلفۀ حفاظت از دارایی های فکری (مدیریت دانش ) توسط مدیران مراکز رشد با بار عاملی (1) در بعد مدیریت و کارکنان و سایر مولفه ها، خط مشی سازمانی موجود با بارعاملی (95/0) در بعد زیرساخت، مؤلفۀ مشارکت با جامعه محلی با بار عاملی (92/0) در بعد خروجی ها و مؤلفۀ کمک های مالیاتی با بار عاملی (84/0) در درجات بعدی اهمیت قرار دارند .
سوال سوم پژوهش: چه الگویی را می توان در جهت تعیین نقش انکوباتور های دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه با توجه به عوامل و مؤلفه های شناسایی شده در دانشگاه های آزاد اسلامی استان مازندران ارائه نمود؟ در ادامه تجزیه و تحلیل داده ها بعد از تحلیل عاملی اکتشافی و تعیین اولویت هر یک از ابعاد شناسایی شده در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه، ابتدا با تحلیل عاملی تأئیدی ، عوامل اصلی تاثیرگذار در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجادشرکت های زایشی دانشگاه که در 4بعد، زیرساخت، خدمات، مدیریت و کارکنان و خروجی ها، در سطح جامعه آماری مورد مطالعه ، براساس خروجی نرم افزار لیزرل80/8 تأئید گردید . تحلیل عاملی تأییدی برای ایجاد اعتبار سازه1، عوامل و مؤلفه ها بر مبنای یافته های بخش کیفی و تحلیل اکتشافی پژوهش انجام شد. در تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم افزار لیزرل، 60 گویۀ پرسشنامه به تفکیک عامل های اصلی و فرعی که آمده بود، وارد تحلیل عاملی تأییدی شدند. شکل 2 و شکل 3 نتایج تحلیل عاملی تأئیدی به صورت ضرایب استاندارد مستقیم و ضرایب تی ولیو2 ، روابط بین ابعاد و مولفه های موجود در انکوباتورهای دانشگاهی و نقش آن در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه را نشان می دهد.
ضرایب استاندارد تعیین نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه، حاکی از آن است که در میان 4 بعد تشکیل دهندۀ انکوباتورهای دانشگاهی، بعدخروجی با ضریب استاندارد (70/0) و از میان 60 مؤلفۀ تشکیل دهنده هر یک از ابعاد، مؤلفۀ حفاظت از دارایی های فکری توسط مدیران مرکز رشد در بعد مدیریت و کارکنان با ضریب استاندارد (1)، بیشترین اثرگذاری را در انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه دارد .همچنین ضرایب تی ولیو معناداری ضرایب و پارامترهای نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه را نشان می دهد. تمامی ضرایب به دست آمده در سطح خطای 5% ، معنادار بوده ، بنابراین می توان گفت، 60 مؤلفه موجود در انکوباتورهای دانشگاهی در این الگو ، تبیین کنندۀ نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه می باشند . شکل 4 الگوی نهایی نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه با هریک از عوامل اثرگذار را نشان می دهد.
[1] . Construct validity
[2] . T- Value
شکل 2. ضرایب استاندارد مستقیم ، روابط بین مؤلفه های موجود 
شکل3 . ضرایب تی ولیو ، روابط بین مؤلفه های موجود
نتایج
انکوباتورهای دانشگاهی |
شرکت های زایشی دانشگاه |
70/0 |
65/0 |
48/0 |
61/0 |
زیرساخت |
خدمات |
مدیریت و کارکنان |
خروجی ها |
شکل4. الگوی نهایی نقش انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه بر اساس یافته های پژوهش
جدول 6- شاخصهای برازش الگوی نهایی پژوهش
شاخصها | مقدار قابل قبول | مقدار یافته پژوهش | مطلوبیت |
کای دو ( | - | 44/2664 | تایید مدل |
P-Value | - | 0000/0 | تایید مدل |
Df (درجه آزادی) |
| 1706 | تایید مدل |
|
| 57/1 | تایید مدل |
RMSEA | RMSEA < 0.1 | 058/0 | تایید مدل |
NNFI | NNFI> 0.9 | 94/0 | تایید مدل |
NFI | NFI > 0.9 | 87/0 | تایید مدل |
AGFI | AGFI> 0.9 | 93/0 | تایید مدل |
GFI | GFI> 0.9 | 96/0 | تایید مدل |
CFI | CFI > 0.9 | 94/0 | تایید مدل |
IFI | IFI > 0.9 | 94/0 | تایید مدل |
RMR | هرچه به صفر نزدیکتر باشد. | 022/0 | تایید مدل |
سؤال چهارم پژوهش: میزان تناسب الگوی ارائه شده چه اندازه است؟ بعد از ارائه الگوی نقش انکوباتورها در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه ، برازش الگوی نهایی ، مورد بررسی قرار گرفت . قابل ذکر اینکه از میان شاخص های مختلف و متعدد برازندگی الگوی مورد نظر، ریشه میانگین مربعات خطای برآورد و نیکویی برازش از بهترین و معروفترین بوده و میتوانند در حد کفایت لازم ، برازندگی الگوی مورد نظر را تعیین کنند. جدول 6 شاخص های برازندگی الگوی نهایی پژوهش را نشان می دهد.
همانطور که در جدول 6 ملاحظه می گردد مقدار آمارهی کای-دو در مدل 44/2664، درجۀ آزادی مدل نیز برابر با 1706 است که حاصل نسبت آنها برابر با 57/1 است که در حدود مقدار قابل قبول قرار دارد از طرفی دیگر شاخص های برازندگی الگو مانند NNFI، NFI، AGFI، GFI ، CFI , و IFI همگی در حد قابل قبول و مناسب قرار دارند از طرفی شاخص RMSEA برابر با 058/0 است که کمتر از 1/0 است و شاخص RMR نیز 022/0 است که مقدار کوچکی است، که نشان دهنده این است که الگوی به دست آمده از شاخص های انطباق بسیار خوبی برخوردار بوده و مناسب بودن الگوی پژوهش را نشان مي دهد و این که روابط تنظيم شدة متغيرها بر اساس چارچوب نظري پژوهش و بخش کیفی، منطقي و دارای برازندگی لازم بوده و کلیت آن مورد تأئید است .
بحث و نتیجه گیری
تحقیقات انجام شده درباره انکوباتورهای دانشگاهی و تشکیل شرکت های زایشی دانشگاه نشان داده است که ابعاد و مؤلفه های مختلفی در انکوباتورهای دانشگاهی می توانند موجب راه اندازی شرکت های زایشی دانشگاه گردند. این عوامل می تواند متغیر باشد و در دراز مدت با تغییرات محیط های دانشگاهی و فضای کسب و کار تغییر نماید. همکاری تنگاتنگ دانشگاه و صنعت تحت کنترل استراتژی دولتی است که از مراکز رشد دانشگاهی که مسئول همکاری با صنعت هستند حمایت می کند. دانشگاه ها و شرکت های زایشی در سراسر کشور باید این استراتژی را اجرا کنند. حالت های انتقال دانش و ابزارهای خط مشی که در مراکز رشد دانشگاهی وجود دارند می توانند برای آغاز و تقویت مؤثر و تعاملات برنامه ریزی شده و مداوم بین منابع فکری دانشگاه ها و شرکت های زایشی دانشگاه نقش مفید و ارزنده ای را ایفا کنند. در شناسایی عوامل تاثیر گذار در انکوباتورهای دانشگاهی در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه نتایج به دست آمده به مدد مطالعات مبانی نظری تحقیقات انجام شده در ایران و جهان نشان و بخش کیفی پژوهش نشان می دهد، طبق نظر مشارکت کنندگان در سوال اول پژوهش عوامل اصلی (ابعاد) تأثیرگذار در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه را می توان در 4 بعداصلی، زیر ساخت، خدمات، مدیریت و کارکنان و خروجی ها طبقه بندی نمود. که این نتایج با یافته های پژوهش آرتز1 و همکاران (2007) (با تأکیدبر تقویت روحیه کارآفرینی، آموزش کارکنان مرکز)، نعمتی (1386) با (تأکید بر برنامه ریزی استراتژیک)، قورچیان و قاسمی زاد (1387) (تاکید برخط مشی های سازمانی موجود) و همچنین با یافته های پژوهش خاکباز و عیوض پور (1392) (تأکید بربهینه سازی ارتباطات داخلی)، صمدی میارکلائی و صمدی میارکلایی (1392) (تأکید بر ارتباط سه جانبه دولت – دانشگاه – صنعت )، ضیایی (1391) (با تأکید بر مدیریت پژوهش و تحقیق و توسعه، قابلیت پیش بینی تجاری و برنامه ریزی، سرمایه گذاری درتوسعه و انتقال فن آوری) همخوانی دارد. در خصوص سوال دوم پژوهش اولویت بندی ابعاد که به ترتیب، بعد خروجی ها، مدیریت و کارکنان، خدمات و زیرساخت، با پژوهش هوگز و همکاران (2007) با تاثیر سرمایه گذاری دولتی، در بعد زیرساخت و لالکاکا (2001) که در پژوهش خود بعد خروجی، درگیری و مشارکت با جامعه محلی، سیاست های دولت، مشارکت بخش خصوصی را مهم می دانست، حبیبی رضایی و سیاه منصوری (1391) که در پژوهش خود کمک های مالیاتی در بعد خدمات را از مهم ترین مولفه موجود نام بردند و گیبسون و ناکویین (2011) ،دانشگاه ایلینویز (2010) که در بعد مدیریت و کارکنان، همخوانی داشته است. در بعد خدمات که کمک های مالیاتی از بالاترین ضریب تاثیرگذاری برخوردار بود، نتایج آن با یافته های پاوو (2012)، کانان و همکاران (2013)، در خصوص کمک ها و وام های دولتی و کمک های مالیاتی همخوانی دارد. دانشگاه ها و خط مشی گذاران سراسر جهان صنعتی،علاقۀ عمده ای به پرورش زایش ها بر مبنای پژوهش عمومی دارند. از دانشگاه انتظار می رود تا به جامعه در قبال امتیازات پژوهشی عمومی که دریافت می کنند، بازخوردهای محسوسی نشان دهند. به طور کلی عوامل مؤثر در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاه طبق یافته های پژوهش شامل بعد زیر ساخت، بعد خدمات، بعد مدیریت و کارکنان و بعد خروجی ها شناخته شد. این ابعاد بر اساس تحلیل عاملی تأییدی با توجه به بارهای عاملی و آزمون برازش آن ها مورد تأیید قرار گرفتند. بنابراین می توان گفت که این عوامل جزو عوامل کلی (ابعاد اصلی ) مؤثر در ایجاد شرکت های زایشی دانشگاهی به شمار می روند. بیشترین بار عاملی به ترتیب مربوط به بعد خروجی ها ، بعد مدیریت و کارکنان، بعد خدمات و درنهایت بعد زیرساخت است.
نتایج این پژوهش مسأله توجه هر چه بیشتر به عوامل خروجی ها به عنوان عواملی که وجود آن ها در انکوباتورهای دانشگاهی الزامات و شرایط ایجادشرکت های زایشی دانشگاه است که به عنوان یکی از عوامل اصلی مطرح شده است. یک سری چالش ها برای خط مشی گذارانی که قصد دارند تا تعداد زایش های دانشگاهی را افزایش دهند وجود دارد. به علاوه برای افزایش اثرات اقتصادی کارآفرینی آکادمیک و تجاری سازی پژوهش دانشگاهی خط مشی گذاران، ابزارهای زیادی دارند تا به موفقیت خود در راستای تجاری سازی کمک کنند. درحالی که بعضی از این ها می توانند برای توسعۀ اقتصادی مفید باشند، در عوض بعضی دیگر درنهایت ویران کننده هستند. همیشه قبل از یک تصویر کامل و نتیجه گیری های قابل اطمینان، نیاز به مطالعات و پژوهش های آینده وجود دارد. زایش های دانشگاهی به طور متوسط شرکت هایی با رشد بالا نیستند، حتی اگر آن ها شغل هایی را ایجاد کنند و عمدتاً شغل های با مهارت بالا، رشد درتعداد اعضا، ممکن است مهم ترین معیار برای سنجش ارزششان برای اقتصاد نباشد. از نمونه های زایش های دانشگاهی بسیار موفق می توان کشور سوئد را نام برد. زایش های دانشگاهی در این کشور به طور قابل توجهی از درجه بالای نوآوری بهره مند هستند. زایش های دانشگاهی در مراکز رشد دانشگاه ها در این کشور بسیار مهم هستند چرا که آن ها منابع متخصص و اغلب علم محور فراهم می کنند. در این خصوص رؤسا و مدیران دانشگاهی باید به این دونکته همواره توجه ویژه داشته باشند: 1. خط مشی های انتخاب شده توسط آن ها باید به تشکیل تعداد زیادی از زایش های دانشگاهی متمرکز باشد. 2. و تشکیل زایش های آکادمیک باید با رشد بالا صورت بگیرد. هم چنین باید به این مسأله توجه داشته باشند که ایجاد زایش های موفق به واسطۀ پژوهش های دانشگاهی به زمان قابل ملاحظه ای نیاز دارد. انتقال علم و پژوهش های دانشگاهی به محصولات تجاری و شرکت ها، اغلب سال ها طول می کشد و شاید این زمان بیش از ده سال باشد. همچنین یادگیری ایجادشده درمراکز انتقال فن آوری بر عملکرد تاثیر می گذارد، قبل از طراحی برنامه های زایش روسای دانشگاه آزاد نیاز دارند که تصمیم بگیرند که چه جیزی می خواهند انجام دهند و خط مشی مناسب کدام است. در برنامه های مؤثر برای ایجاد تعداد بالای شرکت های زایشی دانشگاه با رشد بالا باید به بحث منابع مالی و تأمین آن توجه زیادی را مبذول داشته باشند چرا که هزینه های بالایی را می طلبد. یکی دیگر از مسائل مورد توجه رؤسای دانشگاه آزاد نقش میانجی شرکت های زایشی آکادمیک بین دانشگاه و صنعت است. برای ایجاد یک رابطۀ تنگاتنگ خط مشی خوب می تواند کارآفرینی را تشویق نماید.
پیشنهادها
مدیران دانشگاه ها با توجه و تأکید به این 4 بعد و مؤلفه های آن می توانند دروضعیت دانشگاهی خود و پیشرفت های علمی و فن آوری تغییرات بسیار مهمی را با احداث شرکت های زایشی آکادمیک فراهم آورند. البته اجرا و کاربردی کردن این ابعاد و مؤلفه ها در گرو کمک ها و حمایت های دولتی است که پیشنهاد می گردد که کارگزاران دولتی، اولاً خودمختاری بیشتری را برای دانشگاه ها در نظر بگیرند، ثانیاً تأکید بر رویکرد ریسک محور در قوانین دانشگاه ها و ثالثاً قانونگذاری جدید که انتقال دانش را تبدیل به مأموریت آشکار دانشگاه ها می کند. همچنین پیشنهاد می گردد که مدیران در زمینه بعد خروجی و مؤلفه های آن توجه بیشتری مبذول داشته باشند. پژوهشگران را تشویق نمایند تا پژوهش های خود را وارد بازار کنند. همچنین مشخصات بازار بین کارفرمایان و دانشجویان را شناسایی کرده و تعامل صنعت با دانشگاه را از طریق پژوهش قراردادی و تحرک دانشجویان و پژوهشگران تحریک نمایند. همچنین تلاش برای ایجاد شبکه های رسمی ارتباط دهنده بین کارکنان و فارغ التحصیلان برای همکاری بالقوه و بهره برداری از نتایج خروجی های مرکز رشد در استقرار شرکت زایشی در این بعد پیشنهاد می گردد. توجه ویژه مدیران مرکز رشد به تلاش های دانشگاه برای متعهد شدن با کارآفرینی درزمینه ای با فرهنگ مثبت کارآفرینانه و ارتباطات قوی با عاملان نوآوری و در کنار آن توجه به خط مشی های سیستم نوآوری محلی و منطقه ای. در بعد مدیریت و کارکنان با توجه به اهمیت سرمایه فکری پیشنهاد می شود که دوره های کوتاه مدت برای مدیران و کارکنان، دانشجویان و اساتید در مراکز رشد در زمینه های فنآوری و توسعۀ استراتژی کسب و کار برگزار گردد. همچنین توجه به تشکیل اجتماعات و شبکه هایی برای بحث در مورد موضوعات کارآفرینی، ایجاد تیم های کارآفرینانه، برآورده کردن حمایت و افزایش اعتماد در مرکز رشد دانشگاهی در رأس فعالیت های مدیران در مرکز رشد قرار بگیرد. همچنین فروش مجوزها به وسیلۀ نمایندگان دانشگاهی برای استفاده از حق اختراع دانشگاهی، حق چاپ و سرمایه فکری و طراحی، اجرای یک خط مشی ارتباطی که به طور واضح مالکیت سرمایۀ فکری را در همکاری های پژوهشی ایجاد می کند باید مورد توجه قرار بگیرد. در بعد خدمات، پیشنهاد می گردد که روابط بین محیط دانشگاهی و کارآفرینان در مرکز رشد دانشگاهی را تسهیل نمایند به طوری که منجر به شناسایی فرصت های تجاری سازی و ایجاد شرکای قابل بهره برداری در ایجاد شرکت های زایشی گردد. در بعد زیرساخت، پیشنهاد می گردد که مراکزی همچون رایزنی و مشاوره در انکوباتورهای دانشگاهی در ارزیابی فرصت های تجاری سازی فعالیت های دانشجویان و حمایت از آن ها در تجاری سازی ایجاد گردد. فراهم کردن زمینه های آموزشی لازم برای حمایت از اساتید و مربیانی که از این رویکرداستفاده می کنند. هم چنین آموزش کارآفرینی و فعالیت های انتقال دانش در انکوباتورها به اساتید و مربیان از طریق تدارک پاداش های عمومی، امتیازات و رقابت ها ارتقا داده شود.
منابع
1. اشتراس، آنسلم. جولیت کوربین. (1385). اصول روش تحقیق کیفی نظریه مبنایی اصول و شیوه ها، ترجمه: بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی
2. آقاجاني، حسنعلي. پاكدين، عليرضا. (1386). سير تكاملي كارآفريني، نوآوري و ايجاد اشتغال مولد با رويكرد فن آورانه. مجموعه مقالات چهارمين كنفرانس ملي پارك ها و مراكز رشد علم و فناوري،دانشگاه شيراز.
3. پوتر، جاناتان. (1390). آموزش عالی و کارآفرینی. صالحی عمران، ابراهیم و امید یحیی پور(مترجمان)، چاپ اول، بابلسر: دانشگاه مازندران
4. حبیبی رضایی، مهران . سیاه منصوری، یاسر. (1391).تحقق دانشگاه های نسل سوم از رهگذر توسعه مراکز رشد دانشگاهی ، نشریه نشاء علم، سال سوم، شماره اول، از ص 49-43.
5. خاکباز، حسن . عیوض پور، جعفر .(1392). مدیریت شبکه ذینفعان در مراکز رشد فناوری، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 34، بهار 1392. از ص 24-20
6. ذوالفقاری، عاطفه. حجازی، سید رضا. فرهودی، آرتا. (1390). جایگاه شرکت های زایشی دانشگاهی در توسعه کارآفرینی در دانشگاه ها. فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد. سال هفتم. شماره 37. از ص 52-45
7. صمدی میارکلائی، حمزه . صمدی میارکلائی، حسین. (1392). نظریه ها و الگوهای ارتباط میان دانشگاه ها و صنعت در اقتصاد دانش بنیان، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 35، تابستان 1392. از ص 70-59.
8. ضیایی، مظاهر.(1391). اهمیت تعدد و تنوع منابع در موفقیت فرآیندایجاد شرکت های زایشی پژوهشی، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال هشتم، شماره 32، پاییز 1391. از ص 61-54.
9. قورچیان، نادر قلی . قاسمی زاد، علیرضا .(1387). بررسی عوامل موثر در بهبود اثر بخشی مراکز رشد فناوری و ارائه مدل مناسب، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال دوم، شماره 2، زمستان 1387. از ص 124-101
10. محدث، جواد. (1390). نقش انکوباتورها در ایجاد اشتغال.www. Ideas-to-wealth. Blog.ir
11. میرغفوری، سید حبیب اله. صیادی تورانلو، حسین وکریمی نیا، مریم. (1392). رتبه بندی عوامل موثر بر ارتقای نوآوری در شرکت های وابسته به مراکز رشد با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی (مطالعه موردی پارک علم و فناوری یزد)، فصلنامه تخصصی پارک ها و مراکز رشد، سال نهم، شماره 36، پاییز 1392. از ص 28-19.
12. نعمتي، محمدعلي.(1386).تحليل و مقايسه ي شاخص هاي عملكرد كليدي مراكز رشد واحدهاي فناوري كشور)، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، (3) 13، صفحات 170-143.
13. Albert, P., Bernasconi, M., & Gaynor, L. (2002). Incubators: The emergence of new industry: A comparison of the players and their strategies: France, Germany, U.S.A and U.K (Research Report). France: CERAM Sophia Antipolise.
14. Aerts, K., Matthyssens, P., & Vandenbempt, K. (2007). Critical role and screening practices of European business incubators. Technovation, (27), pp. 254–267.
15. Benneworth, P.S.& charles,D.R. (2004). Overcoming learning uncertainties in the innovation process. The contribution of clustering to firms. Vol3. London: pergamon.
16. Clarysse ,B.,et al.(2005).spinning out new ventures:A typology of incubation strategies from European research institiutions , Journal of business venturing .Vol.20,No,2, Elsevier,pp,183-216
17. Creswell,J. W, Plano clark,V.(2011).Designing and conducting mixed methods research (2 nded), thousand oaks, CA: sage
18. Gulbrandsen, M., Mowery, C.D.,& Feldman, M.(2011). “Introduction to the special section: Heterogeneity and university–industry relations.Research Policy. 40, pp. 1–5.
19. Gibson,D, Naquin,H.(2011).Investing in innovation to enable global competitiveness:The case of Portugal. International Journal of Technological Forecasting & Social Change, 78 .1299–1309.
20. Goldfarb,B. And M.Henrekson. (2003). Bottom –up versus topdown policies towards the commercialisation of university intellectual property- research policy.p 32.
21. Hughes, M., Ireland, R. D., & Morgan, R. E. (2007). Stimulating dynamic value: Social capital and business incubation as a pathway to competitive success. Long Range Planning, (40), pp. 154‐177.
22. Kannan, D, Beatriz Lopes de Sousa Jabbour, A, Chiappetta Jabbour,C.J. (2013). Selecting green suppliers based on GSCM practices: Using Fuzzy TOPSIS applied to a Brazilian electronics company, European,Journal of Operational Research.1-16.
23. Lalkaka, R. (2001). Best practices in business incubation: Lessons (yet to be) learned.Paper presented at International Conference on Business Centers: Actors for Economic & Social Development, Brussels, Belgium.
24. Leydesdorff, L.(2013).The Triple Helix of University-Industry Government Relations”,. In E.G. Carayannis and D.F.J. Campbell (Eds.), Encyclopedia of Creativity, Innovation, and Entrepreneurship, New York: Springer,2013.
25. Paavo Ritala.(2012).Incremental and Radical Innovation in Coopetition The Role of Absorptive Capacity and Appropriability.
26. Perez, M. P., Sanchez, A. M. (2003):The Development of University Spin-Offs: Early Dynamics of Technology Transfer and Networking.
27. University of Illinois. (2010). A Hand Book for Inventors & Innovators" Available at:WWW.innovations.uillinois.edu/h.
28. Van Cann, R.(2013).Universities and Incubators. Expert from thesis entitled. Key decisions in the start-up phase of successful software companies.
29. Wissema, J. G. (2009). Towards the Third Generation University": Managing the University in Transition.Published by Edward Elgar Publishing, Cheltenham,UK, ISBN 978 1 84844 2160.
[1] . Aerts
