فهرس المقالات نواحی روستایی

• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  1 - اثرات ایجاد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد روستایی مورد: سکونتگاه-های روستایی شهرستان رومشگان
  احمد رومیانی
  در جهان امروز تنوع کارکردی فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش موثر آن در شئون مختلف زندگی انسانی سبب شده تا به عنوان محور بسیاری از  تحولات و تغییرات به شمار ­آید. در واقع شعاع اثرگذاری فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی در قرن بیست و یکم به اندازه­ای بوده که بهره­مندی از این ت أکثر

  در جهان امروز تنوع کارکردی فناوری اطلاعات و ارتباطات و نقش موثر آن در شئون مختلف زندگی انسانی سبب شده تا به عنوان محور بسیاری از  تحولات و تغییرات به شمار ­آید. در واقع شعاع اثرگذاری فناوری­های اطلاعاتی و ارتباطی در قرن بیست و یکم به اندازه­ای بوده که بهره­مندی از این تکنولوژی یکی از بسترهای اصلی توسعه همه جانبه قلمداد می­شود.عرصه اثرگذاری فناوری اطلاعات دارای گستردگی خاصی است و تنها محدود و منحصر به محیط­های شهری نمی­گردد و حتی دوردست­ترین مناطق را همچون نواحی روستایی در بر می­گیرد (فاضل نیا و کیانی،2:1382). به بیان دیگر، از آنجا که فناوری اطلاعات یکی از عناصر ضروری برای دستیابی به پیشرفت­های اساسی در هر برنامه توسعه محسوب می­شود و در مناطقی همچون روستاها که از یک سو به مثابه مهم­ترین قطب­های اقتصادی فضای کلان ملی است (افراخته و همکاران،1388: 2) و از سوی دیگر با مسائلی نظیر تراکم کم جمعیت، انزوای جغرافیایی و عدم دسترسی به اطلاعات مواجه بوده، دارای اهمیت قابل توجهی است(دیازپونیت و همکاران[1]،2012 : 121). از این رو برای اولین بار راهبرد ایجاد و توسعه دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات در فضاهای روستایی از سوی بانک جهانی ارائه گردید که تاکنون در بسیاری از کشورها به طور موفقیت­آمیزی رشد در جهت توسعه داشته است(پروینزا و همکاران[2]،2001). در بسیاری از جوامع پیشگام در زمینه توسعه، تجربه ترویج دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات در نواحی روستایی آن نشان داده است که ICT­ها ارتباط متقابلی میان سیستم اداری، آموزش­های تکنولوژیکی و توسعه اقتصادی در نواحی روستایی برقرار می­کند(تنیگ و یی[3]،2012:1). در واقع این دفاتر با کمک به ارتقاء دانش فنی کشاورزان، مدیریت صحیح منابع محیطی، افزایش کمی و کیفی تولید، بسترسازی جهت گسترش بازارهای اصلی و تجارت آزاد محصولات کشاورزی و رشد سازمان­های غیردولتی (NGOs) در ارتباط با بخش کشاورزی، افزایش رقابت‌پذیری، افزایش سرمایه‌گذاری و تجارت منطقه‌ای- ملی، افزایش فرصت­های شغلی و کمک به اشتغال­زایی زنان؛ در افزایش درآمد خانوارهای روستایی و توسعه اقتصادی این سکونتگاه­ها از نقش قابل توجهی برخوردار است)رائو[4]،2007:517-514). همچنین به ساکنین مناطق روستایی این امکان را می­دهد تا ضمن غلبه بر موانع توسعه و کاستن انزوای جغرافیایی، به گسترش آگاهی‌های فردی- اجتماعی خود بپردازند(اسکاپ[5]،1996­: 4-1373 ). 2-روش تحقیق مقاله پیش رو به لحاظ هدف توسعه­ای و از حیث ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی می­باشد. به منظور گردآوری داده­ها از دو روش مطالعات اسنادی و بررسی­های پیمایشی استفاده شد. مهم­ترین ابزار روش پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته در سطح خانوار بوده است. سوالات پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت طراحی گردید. روایی ابزار گردآوری با استفاده از تجارب و نظرات پنج تن از متخصصین برنامه­ریزی و توسعه روستایی ارزیابی و مورد تأیید واقع شد. ضریب پایایی پرسشنامه برای بخش­های گوناگون آن بالاتر از 7/0 محاسبه شده است و میزان آلفای کل گویه­ها برابر 821/0 به دست آمده که در سطح قابل قبولی بوده است. جامعه تحقیق شامل 7 پارچه آبادی با 2781 خانوار برخوردار از دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) بخش مرکزی شهرستان رومشگان بوده که به صورت همه شماری مورد مطالعه واقع شد. حجم نمونه به کمک فرمول کوکران 230 خانوار تعیین و سپس با روش نسبت­ نسبت­گیری و نمونه­گیری تصادفی ساده در هر روستا انتخاب شد. 2-یافته­های تحقیق در این تحقیق تلاش گردید تا به واکاوی نقش اقتصادی دفاتر ICT در فضاهای روستایی بخش مرکزی شهرستان رومشگان پرداخته شود. نتایج نشان داد دفاتر ICT در تحقق اهداف اولیه خود که ارائه برخی از خدمات ارتباطی، مخابراتی، اطلاع رسانی و آموزشی در فضاهای روستایی بوده، توفیق درخوری داشته­اند و در سطح بعدی، کارکرد این دفاتر توانسته است تاحدودی نگرش و آگاهی جامعه روستایی را نسبت به محیط و فضای کسب و کار، مصرف و سبک زندگی متحول سازد. در زمینه اقتصادی که می­توان گفت تدوام حیات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین میزان کارآمدی و رضایت­مندی اهالی را از این خدمات تعیین می­نماید،  یافته­ها حاکی است این دفاتر در توسعه اشتغال روستایی به عنوان یکی از ابعاد اساسی اقتصاد نواحی روستایی، نقش کمی ایفا نموده است. به علاوه، میزان نقش و اثرگذاری دفاتر یاد شده در بطن جامعه روستایی تابعی از شرایط سنی و ویژگی­های جنسیتی بوده به گونه­ای که دفاتر  ICT در ایجاد و یا زمینه­سازی فرصت­های اشتغال برای گروه جوانان و به ویژه مردان موثرتر بوده است. بالا بودن سطح سواد گروه­های مذکور، موانع و شرایط خاص فرهنگی – اجتماعی نواحی روستایی از عمده عوامل اثرگذار بر این وضعیت برشمرده شده است. در بعد هزینه و درآمد نتایج نشان داد دفاتر ICT در کاهش هزینه­های زندگی روستائیان و افزایش چشمگیر درآمد آنان نقش بسزایی نداشته و در برخی موارد که روستائیان از شرایط نامساعد مالی برخوردار بوده­اند، بهره­گیری از امکانات این دفاتر هزینه بیشتری را بر دوش خانوار تحمیل نموده است. پایین بودن سطح آگاهی روستائیان از نحوه و چگونگی استفاده از این دفاتر و نداشتن اطلاعات به­روز از ظرفیت­های دفاتر ICT از مهمترین علل ناکارآمدی دفاتر مذکور در زمینه بهبود درآمد و کاهش هزینه­های روستائیان است.   [1]-Diazpuente et al [2] - Proenza et al [3] - Ting & Yi [4] - Rao [5] - ESCAP تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  2 - عملكرد تعاوني‌های توسعۀ كشاورزي در اشتغال زنان و توليد محصولات كشاورزي روستاهاي شهرستان ساوجبلاغ (استان البرز)
  الهام فلاحتکار نصرالله مولائی هشجین محمدباسط قرشی اکبر معتمدی مهر
  تعاوني‌های توليد کشاورزي، رهيافتي مناسب براي دستيابي به توسعة اقتصادي و اجتماعي و تحقق عدالت اجتماعي به شمار می‌روند. این شرکت‌ها از منظر بازتوزيع منافع حاصله از رشد بخش كشاورزي، افزایش فرصت‌های شغلی، توسعه مشاركت مردمي، توجه به زنان روستا، پايين آوردن ريسك سرمايه‌گذاري أکثر

  تعاوني‌های توليد کشاورزي، رهيافتي مناسب براي دستيابي به توسعة اقتصادي و اجتماعي و تحقق عدالت اجتماعي به شمار می‌روند. این شرکت‌ها از منظر بازتوزيع منافع حاصله از رشد بخش كشاورزي، افزایش فرصت‌های شغلی، توسعه مشاركت مردمي، توجه به زنان روستا، پايين آوردن ريسك سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي، كاهش هزينه‌های توليد و...، ابزار مناسبي براي بهبود وضعيت كشاورزي هستند. بر این اساس آنچه که در پژوهش حاضر، به عنوان هدف اصلی پژوهش درنظر گرفته شد، تبیین عملکرد تعاونی‌های تولید کشاورزی در توسعۀ اشتغال زنان روستا بود که به صورت مطالعه موردی در 28 روستای برخوردار از شرکت تعاونی در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز انجام پذیرفت؛ برای انجام آن از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی استفاده شد. جامعه آماری شامل «روستاییان عضو تعاونی و مدیران تعاونی» به تعداد 708 نفر بود. حجم نمونه‌ها برای نظرسنجی با ابزار پرسشنامه براساس روش کوکران، 250 نمونه برآورد شد. نتایج تحلیل‌های به دست آمده از آمار توصیفی و استنباطی 6 گویه مرتبط با تأسیس شرکت‌های تعاونی کشاورزی در این روستاها بین سال‌های 60 تا 95 نشان داد که میانگین وزنی اغلب گویه‌ها کمتر از حد متوسط بوده و این نشان می‌دهد که نقش شرکت‌های تعاونی کشاورزی در گسترش وضع اشتغال زنان خیلی محسوس و پررنگ نبوده است. اگرچه نتایج آزمون خی دو، فرضیه تحقیق را تأیید کرده است اما نباید فراموش کرد که اثرات شرکت تعاونی در ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و کاهش مهاجرت زنان روستا، در حد کم بوده و می‌بایست برای بهبود عملکرد شرکت‌های تعاونی و بالا بردن جایگاه زنان، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  3 - بررسی نقش شرکت تعاونی دهیاری‌ها در توسعه کالبدی - فضایی نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان گرگان)
  صفیه بهمنی بهمن صحنه علی اکبر نجفی کانی
  یکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری‌ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزايي، خودکفايي و کاهش هزينه‌هاي اجرايي و افزايش کيفيت فني پروژه‌ها و به طو أکثر

  یکی از پیش نیازهای اساسی زیستن در جوامع روستایی، برخورداری از حداقل امکانات و خدمات رفاهی بوده لذا جهت دستیابی روستاییان به خدمات رفاهی و کالبدی، تعاونی دهیاری‌ها در سال 1387 شکل گرفت و باعث درآمدزايي، خودکفايي و کاهش هزينه‌هاي اجرايي و افزايش کيفيت فني پروژه‌ها و به طورکلي مشارکت دهیاری‌ها در بخش‌هاي عمراني و خدماتي گردید. این پژوهش به بررسی نقش تعاونی دهیاری‌ها در توسعه کالبدی فضایی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان گرگان می‌پردازد. جامعه آماری این پژوهش روستاهای بخش مرکزی گرگان که دارای 3 دهستان بوده و از هر دهستان 3 روستا با 5402 خانوار انتخاب شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته که روایی آن توسط اساتید و پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به مقدار 83/0 مورد تایید قرار گرفت. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 359 سرپرست خانوارهای روستایی عضو تعاونی دهیاری‌ها انتخاب گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون‌های آماری (فریدمن، کای اسکوئر تک نمونه‌ای و کروسکال والیس) انجام گرفت. نتایج نشان می‌دهد تعاونی دهیاری‌ها در متغیرهای کالبدی، زیرساختی و رفاهی توانسته‌اند به موفقیت‌هایی دست پیدا کنند اما در متغیرهای زیست محیطی از جمله فضای سبز و ارتقای چشم‌انداز روستایی موفقیت چندانی را بدست نیاورده‌اند. از سوی دیگر عدم احاطه شوراها و اعضای تعاونی دهیاری‌ها نسبت به وظایف خود از مهمترین مشکلات پیش رو، برای اینگونه از تعاونی‌ها می‌باشد. تفاصيل المقالة
• حرية الوصول المقاله
  • صفحة الملخص
  • نص كامل
  
  4 - بررسی و تاثیر گردشگری فرهنگی و ایجاد کارآفرینی روستایی
  جمشید  وصال نژاد
  بیکاری و کمبود فرصت ها ی شغلی از مشکلات اصلی روستاها، به ویژه در بین جوانان روستایی است. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیّت را نشان می دهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعه ی بخش های صنعت و خدمات است. کارآفرینی به عنوان موتور توسعه ی اقتصادی، می أکثر

  بیکاری و کمبود فرصت ها ی شغلی از مشکلات اصلی روستاها، به ویژه در بین جوانان روستایی است. کاهش شاغلان بخش کشاورزی این واقعیّت را نشان می دهد که در آینده، افزایش اشتغال در نواحی روستایی در گرو توسعه ی بخش های صنعت و خدمات است. کارآفرینی به عنوان موتور توسعه ی اقتصادی، می تواند یکی از راهبردهای اصلی حلِّ مشکلات روستایی، متنوّع سازی اقتصاد و استفاده ی بهینه از منابع روستاهای کشور باشد. گردشگری یکی از بزرگ ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد است، درنتیجه تقاضاهای جدید گردشگران و نیاز به تنوّع محصولات و مقصدهای گردشگری، زمینه ای برای توسعه ی کسب و کارها، به ویژه کسب وکارهای کوچک و متوسّط و توسعه ی کارآفرینی فراهم می آورد. هم دولت و هم مردم بومی گردشگری را به عنوان یک منبع بالقوه اشتغال زایی و عامل رشد اقتصادی برای جوامع بومی محسوب می کنند. صنعت گردشگری با ایجاد فرصت های شغلی جدید موجب تقویت موقعیت مردم بومی در جامعه و استقلال اقتصادی می شود. توسعه گردشگری قومی و عشایری همچنین موجب بهبود سرمایه گذاری، توسعه زیرساخت ها و افزایش درآمدهای مردم محلی می شود. گردشگران سفر کرده به مناطق قومی و عشایری، پول بیشتری برای خرید سوغات و اقامت در چنین مناطقی می پردازند، بنابراین گردشگری قومی و عشایری یک ابزار مهم توسعه اقتصادی است. تفاصيل المقالة