اثرات بازارچه‌های مرزی در بهبود کیفیت محیطی و کالبدی زیست‌پذیری سکونتگاههای روستایی مورد: دهستان‌های خاوومیرآباد و دزلی (استان کردستان)
الموضوعات :سعدي محمدي 1 , روناک غفاری 2 , هیمن هوشنگی 3
1 - دانشگاه پیام¬نور
2 - آموزش و پرورش
3 - دانشگاه پیام نور
الکلمات المفتاحية: فضای زیست¬, پذیری, بازارچه مرزی, ابعاد محیطی و کالبدی, دهستان¬, های دزلی و خاوومیرآباد,
ملخص المقالة :
زیست پذیرکردن نواحی روستایی، علاوه بر اینکه موجب ارتقای کیفیت سطح معیشت روستاییان می‌شود، بازتاب مثبت و مطلوبی در ارتباط با کشورهای همسایه خواهد داشت. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بازارچه های مرزی بر وضعیت زیست پذیری فضای محیطی و کالبدی دهستان دزلی و دهستان خاومیرآباد در غرب استان کردستان انجام گرفته است. روش انجام تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع اسنادی و میدانی مبتنی بر پرسشنامه و مصاحبه انجام گرفته-است. جامعه آماری این پژوهش 4032 خانوار را تشکیل می دهد که بر اساس فرمول تصحیح شده کوکران تعداد 260 خانوار به-عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نمونه گیری هم به روش نمونه گیری طبقه ای انجام گرفته و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارSPSS انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تأسیس بازارچه های مرزی بر روی ابعاد محیطی و کالبدی روستاهای مورد مطالعه نسبت به دوره قبل از تاسیس، تاثیر مثبت و معنی داری داشته است. همچنین، اثر بازارچه مرزی بر روی شاخص مساکن روستا و ارزش زمین های کشاورزی تاثیری بیشتری داشته است.
1. آسایش، حسین(1385)، اصول و روشهای برنامه¬ریزی روستایی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات: دانشگاه پیام¬نور؛
2. ابراهیم¬زاده، عیسی(1391)، نقش بازارچه مرزی در توسعه امنیت (نمونه موردی: بازارچه مهران)، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان؛
3. استانداری استان کردستان (1395)؛ آمارنامه 1390 استان کردستان؛
4. اسماعیلی، خالد (1391)؛ ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه‌های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آن‌ها نمونه مورد مطالعه:دهستان ننور، شهرستان بانه، پایان¬نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین فراهانی، دانشگاه زنجان؛
5. افراخته، حسن(1391) مرز، سرمایه¬اجتماعی، توسعه و امنیت نواحی مرزی، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان؛
6. ایراندوست، کیومرث؛ عیسی¬لو، اصغر و شاهمرادی، بهزاد(1394)، شاخص¬های زیست¬پذیری در محیط¬های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر قم)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال 14، شماره 13، صص:118-101؛
7. پاپلي¬يزدي، محمدحسين و ابراهيمي، محمد(1387)، نظريه¬هاي توسعه روستايي؛ تهران: انتشارات سمت؛
8. جمعه¬پور، محمود و تهرانی، شیرزاد(1392)، تبیین میزان زیست¬پذیری و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شهریار)، فصلنامه برنامه¬ریزی کالبدی– فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 71-50؛
9. حیکم¬دوست، یاسر؛ رستمی، شاهبخت؛ مرادی، محمود و نظری، عبدالحمید(1395)، تحلیل فضایی پهنه¬های خطرپذیری زیستی و فعالیتی سکونتگاه¬های روستاهای مرزی (موردی: روستاهای شهرستان هیرمند)، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 25، شماره 99، صص: 92-71؛
10. خراسانی، محمدامین(1393)، سنجش زیست¬پذیری روستاهای پیرامون شهری از دیدگاه زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین)، همایش زن و توسعه پایدار روستایی، مشهد، صص:13-1؛
11. ربیعی¬فر، ولی¬الله(1394)، تحلیل و ارزیابی اثرات اجرای طرح¬های هادی در تحولات اقتصادی و اجتماعی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان زنجان)، فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، سال پنجم، شماره 17، صص 90-75؛
12. رضایی، محمد(1389)، تأثیر بازارچه‌های مرزی بر رشد فیزیکی و اقتصادی- اجتماعی شهرهای مجاور: مورد بازارچه مرزی باشماق مریوان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین فراهانی، دانشگاه زنجان؛
13. رضوانی، محمدرضا(1388)، مقدمه¬ای بر برنامه¬ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس؛
14. رضوانی، محمدرضا و خراسانی، محمدامین(1392)، سنجش و ارزیابی مولفه¬های زیست¬پذیری در سکونتگاههای پیرامون شهری (بررسی موردی: شهرستان ورامین)، پژوهش¬های روستایی، دوره پنجم، شماره 1، صص:105-89؛
15. زاهدی، شمس¬السادات و نجفی، غلامعلی(1385)، بسط مفهومی توسعه پایدار، فصلنامه مدرس ، دوره 10، شماره 4، صص: 76-44؛
16. شایان، حمید (1383)، تنگناهای توسعه در استانهای مرزی، پژوهش¬های جغرافیایی، شماره 47، صص 80-71؛
17. صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله(1393)، بررسی رابطه زیست¬پذیری سکونتگاههای روستایی بر تاب¬آوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه تپه و پالیزان، فصلنامه مدیریت بحران، شماره ششم، صص: 36-48؛
18. صدرموسوی، میرستار و طالب¬زاده، میرحیدر(1392) تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه¬ریزی، سال 17، شماره 44، صص:235-215؛
19. ظفری،د.؛ حسینی،ح.؛ حلیجی، ع. و فتحی، ح(1389) رتبهبندی توسعه اجتماعی شهرستانهای استان همدان. مطالعات جامعهشناسی، شماره 2، دوره 8، صص:141-129؛
20. غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا(1387)، کیفیت زندگی در برنامه¬های عمرانی و توسعه ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 30 و 31، صص: 33-9؛
21. قنبری، اکرم و افتخاری، عبدالرضا(1393)، بررسی اثرات بهسازی و نوسازی مسکن روستایی در زیست¬پذیرکردن سکونتگاههای روستایی (مورد: دهستان ده¬پیرشمالی خرم¬آباد)، کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و
برنامه¬ریزی، تهران؛
22. کامران، حسن(1389)، تحليل كاركرد بازارچه مرزي باجگيران نشريه علمي- پژوهشي انجمن جغرافيايي ايران، دوره جديد، سال ششم، شماره 19 و 18، صص: 25ـ7؛
23. کهنه¬پوشی، سیدهادی و جلالیان، حمید(1392)، تاثیر قاچاق کالا بر اقتصاد روستاهای مرزی (نمونه موردی: بخش خاوومیرآباد- مریوان)، جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص: 75-62؛
24. منوچهری، سوران(1393) تحلیل عوامل موثر بر گسترش گردشگری روستایی جهت تحقق توسعه پایدار (مطالعه موردی: بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان)، پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی به راهنمایی دکتر حسین¬ فراهانی، دانشگاه زنجان؛
25. منوچهری، سوران و طیب¬نیا، هادی(1394)، تحلیلی بر پایداری نواحی روستایی در برابر بحرانهای طبیعی و انسانی (مطالعه موردی: بخش خاوومیرآباد مریوان)، فصلنامه مخاطرات محیطی، شماره 16، صص:37-21؛
26. Anderson, Jock, (2001), Risk Management in Rural Development, RuralStrategy Background Paper7;
27. Faiz, Asif, Sustainable rural roads for livelihoods and livability)2012(, Procedia - Social and Behavioral, Sciences 53,pp 1 – 8;
28. Fouracre, p, (2001), transport and sustainable rural livelihoods, rural transport knowledge base, Rural Travel and Transport Program;
29. Giz)2012(, Rural Territorial Development ,Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH;
30. Gough, Meghan)2015(, Reconciling Livability and Sustainability: Conceptual and Practical Implications for Planning, Journal of Planning Education and Research, Vol. 35(2),pp 145-160;
31. Heinberg, R)2010(, What Is Sustainability?, Post Carbon Institute, http://www.postcarbonreader .com;
32. Kaag, Mayke (2012), Poverty is Bad: Ways Forward in Livelihood Research,at: repub.eur.nl/pub/22801/01PUB0000001856.pdf;
33. Marp (2012(, What Is A "Livable" Community and Why Is It Important? Meeting Older Adults’ Mobility Needs ‘Transit's Role in Livable Rural Communities ainable Livelihood Approach, at: http://www .springer .com /1-6267-007-94-978;
34. VanZerr, Mariah)2011(, Recommendations Memo 2 Livability and Quality of Life Indicators, recommendations memo 2 livability and quality of life indicators;
35. Whitzman, Carolyn, Badland, Hannah, Davern, Melanie, Aye, Lu)2013(, Liveable, Healthy, Sustainable: What Are the Key Indicators for Melbourne Neighborhoods? Place, Health and Liveability Research Program, Melbourne School of Engineering, Department of Health.
