اثرات بازارچه‌های مرزی در بهبود کیفیت محیطی و کالبدی زیست‌پذیری سکونتگاههای روستایی مورد: دهستان‌های خاوومیرآباد و دزلی (استان کردستان)
محورهای موضوعی :سعدي محمدي 1 , روناک غفاری 2 , هیمن هوشنگی 3
1 - دانشگاه پیام¬نور
2 - آموزش و پرورش
3 - دانشگاه پیام نور
کلید واژه: فضای زیست¬, پذیری, بازارچه مرزی, ابعاد محیطی و کالبدی, دهستان¬, های دزلی و خاوومیرآباد,
چکیده مقاله :
زیست پذیرکردن نواحی روستایی، علاوه بر اینکه موجب ارتقای کیفیت سطح معیشت روستاییان می‌شود، بازتاب مثبت و مطلوبی در ارتباط با کشورهای همسایه خواهد داشت. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر بازارچه های مرزی بر وضعیت زیست پذیری فضای محیطی و کالبدی دهستان دزلی و دهستان خاومیرآباد در غرب استان کردستان انجام گرفته است. روش انجام تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع اسنادی و میدانی مبتنی بر پرسشنامه و مصاحبه انجام گرفته-است. جامعه آماری این پژوهش 4032 خانوار را تشکیل می دهد که بر اساس فرمول تصحیح شده کوکران تعداد 260 خانوار به-عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نمونه گیری هم به روش نمونه گیری طبقه ای انجام گرفته و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزارSPSS انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تأسیس بازارچه های مرزی بر روی ابعاد محیطی و کالبدی روستاهای مورد مطالعه نسبت به دوره قبل از تاسیس، تاثیر مثبت و معنی داری داشته است. همچنین، اثر بازارچه مرزی بر روی شاخص مساکن روستا و ارزش زمین های کشاورزی تاثیری بیشتری داشته است.
Eliminating rural areas, in addition to improving the quality of livelihood of villagers, will have a positive and favorable reflection on neighboring countries. In this regard, the present study was conducted with the aim of investigating the status of habitat of Dazli rural district and Khavmirabad rural district in the west of Kurdistan province. The method of doing research is descriptive-analytic. Data gathering was done using documentary and field resources based on a questionnaire and interview. The statistical population of this research consists of 4032 households. According to the corrected formula of Cochran, 260 families were selected as sample size. Sampling was done by stratified sampling and data analysis was done using SPSS software. The findings of the research indicate that the establishment of the market on the environmental and physical dimensions of the studied villages has had a positive and significant impact on the previous period. Also, the impact of border markets on the rural housing index and the value of agricultural land had a greater effect.
1. آسایش، حسین(1385)، اصول و روشهای برنامه¬ریزی روستایی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات: دانشگاه پیام¬نور؛
2. ابراهیم¬زاده، عیسی(1391)، نقش بازارچه مرزی در توسعه امنیت (نمونه موردی: بازارچه مهران)، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان؛
3. استانداری استان کردستان (1395)؛ آمارنامه 1390 استان کردستان؛
4. اسماعیلی، خالد (1391)؛ ارزیابی اثرات ایجاد بازارچه‌های مرزی بر توسعه پایدار اقتصادی روستاهای پیرامون آن‌ها نمونه مورد مطالعه:دهستان ننور، شهرستان بانه، پایان¬نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین فراهانی، دانشگاه زنجان؛
5. افراخته، حسن(1391) مرز، سرمایه¬اجتماعی، توسعه و امنیت نواحی مرزی، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، دانشگاه سیستان و بلوچستان؛
6. ایراندوست، کیومرث؛ عیسی¬لو، اصغر و شاهمرادی، بهزاد(1394)، شاخص¬های زیست¬پذیری در محیط¬های شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهر قم)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، سال 14، شماره 13، صص:118-101؛
7. پاپلي¬يزدي، محمدحسين و ابراهيمي، محمد(1387)، نظريه¬هاي توسعه روستايي؛ تهران: انتشارات سمت؛
8. جمعه¬پور، محمود و تهرانی، شیرزاد(1392)، تبیین میزان زیست¬پذیری و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهری (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان شهریار)، فصلنامه برنامه¬ریزی کالبدی– فضایی، سال اول، شماره سوم، صص 71-50؛
9. حیکم¬دوست، یاسر؛ رستمی، شاهبخت؛ مرادی، محمود و نظری، عبدالحمید(1395)، تحلیل فضایی پهنه¬های خطرپذیری زیستی و فعالیتی سکونتگاه¬های روستاهای مرزی (موردی: روستاهای شهرستان هیرمند)، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 25، شماره 99، صص: 92-71؛
10. خراسانی، محمدامین(1393)، سنجش زیست¬پذیری روستاهای پیرامون شهری از دیدگاه زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین)، همایش زن و توسعه پایدار روستایی، مشهد، صص:13-1؛
11. ربیعی¬فر، ولی¬الله(1394)، تحلیل و ارزیابی اثرات اجرای طرح¬های هادی در تحولات اقتصادی و اجتماعی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای استان زنجان)، فصلنامه برنامه¬ریزی منطقه¬ای، سال پنجم، شماره 17، صص 90-75؛
12. رضایی، محمد(1389)، تأثیر بازارچه‌های مرزی بر رشد فیزیکی و اقتصادی- اجتماعی شهرهای مجاور: مورد بازارچه مرزی باشماق مریوان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین فراهانی، دانشگاه زنجان؛
13. رضوانی، محمدرضا(1388)، مقدمه¬ای بر برنامه¬ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس؛
14. رضوانی، محمدرضا و خراسانی، محمدامین(1392)، سنجش و ارزیابی مولفه¬های زیست¬پذیری در سکونتگاههای پیرامون شهری (بررسی موردی: شهرستان ورامین)، پژوهش¬های روستایی، دوره پنجم، شماره 1، صص:105-89؛
15. زاهدی، شمس¬السادات و نجفی، غلامعلی(1385)، بسط مفهومی توسعه پایدار، فصلنامه مدرس ، دوره 10، شماره 4، صص: 76-44؛
16. شایان، حمید (1383)، تنگناهای توسعه در استانهای مرزی، پژوهش¬های جغرافیایی، شماره 47، صص 80-71؛
17. صادقلو، طاهره و سجاسی قیداری، حمدالله(1393)، بررسی رابطه زیست¬پذیری سکونتگاههای روستایی بر تاب¬آوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه تپه و پالیزان، فصلنامه مدیریت بحران، شماره ششم، صص: 36-48؛
18. صدرموسوی، میرستار و طالب¬زاده، میرحیدر(1392) تعیین و تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان چالدران، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه¬ریزی، سال 17، شماره 44، صص:235-215؛
19. ظفری،د.؛ حسینی،ح.؛ حلیجی، ع. و فتحی، ح(1389) رتبهبندی توسعه اجتماعی شهرستانهای استان همدان. مطالعات جامعهشناسی، شماره 2، دوره 8، صص:141-129؛
20. غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا(1387)، کیفیت زندگی در برنامه¬های عمرانی و توسعه ایران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 30 و 31، صص: 33-9؛
21. قنبری، اکرم و افتخاری، عبدالرضا(1393)، بررسی اثرات بهسازی و نوسازی مسکن روستایی در زیست¬پذیرکردن سکونتگاههای روستایی (مورد: دهستان ده¬پیرشمالی خرم¬آباد)، کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و
برنامه¬ریزی، تهران؛
22. کامران، حسن(1389)، تحليل كاركرد بازارچه مرزي باجگيران نشريه علمي- پژوهشي انجمن جغرافيايي ايران، دوره جديد، سال ششم، شماره 19 و 18، صص: 25ـ7؛
23. کهنه¬پوشی، سیدهادی و جلالیان، حمید(1392)، تاثیر قاچاق کالا بر اقتصاد روستاهای مرزی (نمونه موردی: بخش خاوومیرآباد- مریوان)، جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص: 75-62؛
24. منوچهری، سوران(1393) تحلیل عوامل موثر بر گسترش گردشگری روستایی جهت تحقق توسعه پایدار (مطالعه موردی: بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان)، پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی به راهنمایی دکتر حسین¬ فراهانی، دانشگاه زنجان؛
25. منوچهری، سوران و طیب¬نیا، هادی(1394)، تحلیلی بر پایداری نواحی روستایی در برابر بحرانهای طبیعی و انسانی (مطالعه موردی: بخش خاوومیرآباد مریوان)، فصلنامه مخاطرات محیطی، شماره 16، صص:37-21؛
26. Anderson, Jock, (2001), Risk Management in Rural Development, RuralStrategy Background Paper7;
27. Faiz, Asif, Sustainable rural roads for livelihoods and livability)2012(, Procedia - Social and Behavioral, Sciences 53,pp 1 – 8;
28. Fouracre, p, (2001), transport and sustainable rural livelihoods, rural transport knowledge base, Rural Travel and Transport Program;
29. Giz)2012(, Rural Territorial Development ,Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH;
30. Gough, Meghan)2015(, Reconciling Livability and Sustainability: Conceptual and Practical Implications for Planning, Journal of Planning Education and Research, Vol. 35(2),pp 145-160;
31. Heinberg, R)2010(, What Is Sustainability?, Post Carbon Institute, http://www.postcarbonreader .com;
32. Kaag, Mayke (2012), Poverty is Bad: Ways Forward in Livelihood Research,at: repub.eur.nl/pub/22801/01PUB0000001856.pdf;
33. Marp (2012(, What Is A "Livable" Community and Why Is It Important? Meeting Older Adults’ Mobility Needs ‘Transit's Role in Livable Rural Communities ainable Livelihood Approach, at: http://www .springer .com /1-6267-007-94-978;
34. VanZerr, Mariah)2011(, Recommendations Memo 2 Livability and Quality of Life Indicators, recommendations memo 2 livability and quality of life indicators;
35. Whitzman, Carolyn, Badland, Hannah, Davern, Melanie, Aye, Lu)2013(, Liveable, Healthy, Sustainable: What Are the Key Indicators for Melbourne Neighborhoods? Place, Health and Liveability Research Program, Melbourne School of Engineering, Department of Health.
