نقش برنامه¬ریزی مشارکتی در شهر سبز با نگاهی بر شهر شمشک دربندسر به عنوان اولین کاندیدای شهر سبز ایران
الموضوعات :محسن تاجیک 1 , دکتر علیرضا استعلاجی 2 , رحیم سرور 3
1 - دانشگاه آزاد
2 - یادگار امام ره
3 - دانشگاه ازاد
الکلمات المفتاحية: شهر سبز, برنامه¬, ریزی مشارکتی, توسعه پایدار, مدل SWOT,
ملخص المقالة :
امروزه مشکلات زیست محیطی یکی از اساسی ترین مسائل شهری و حاصل تعارض و تقابل با محیط طبیعی است. چراکه توسعه شهری ناگزیر با تسلط ساختمان ها، صنایع و حمل و نقل و فعالیت های اقتصادی بر فضاهای طبیعی همراه است و این تسلط به مرور زبان به شکل چیرگی شهر بر طبیعت بروزیافته و زمینه ساز آلودگی گسترده شهری شده است. واقعیت این است که ریشه اصلی بحران های زیست محیطی زمان معاصر را باید در نگاه و تفسیر بشر از محیط زیست طبیعی جستجو کرد. به بیان دیگر، مشکل اصلی معرفت شناسی و جهان بینی آدمی است. شهر سبز به عنوان رویکردی نوین به ارائه راه حل هایی برای تغییر رفتار مخرب و تشویق رفتارهای مثبت محیطی است. استفاده بی رویه از انرژی در منازل، استفاده از انواع تولیدات یکبار مصرف، استفاده از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از انواع آفت کش ها، دفع مواد زاید به روش غیربهداشتی، عدم تفکیک پسماند برای بازیافت و ... همگی رفتارهای مخرب زیست محیطی هستند که نیاز به تغییر دارند و این امر جز در سایه برنامه ریزی مشارکتی محقق نمی گردد. شهر شمشک به-عنوان اولین کاندیدای شهر سبز با توجه به قابلیت های محیطی و جاذبه های گردشگری به دنبال اجرای شاخص های سبز و تبدیل شدن به نماد یک محیط باکیفیت و قابل سکونت و الگویی برای سایر شهرهای استان تهران و کشور است. در این پژوهش با استفاده از تکنیک SWOT (تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید) به شناسایی عوامل درونی و بیرونی مؤثر در این امر و تبیین راهبرهای لازم جهت تحقق و اجرایی شدن شاخص های سبز در این شهر، در سایه برنامه ریزی مشارکتی می پردازد.
1. ابراهیم¬زاده، عیسی؛ زارع، محمد (1393)، سنجش میزان سرمایه¬اجتماعی، مشارکت و توسعه پایدار شهری موردشناسی منطقه 3 کلانشهر زاهدان، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه¬ای، شماره 11 صص30-15؛
2. اصلانی، رضا (1380)، توسعه پایدر تاریخچه، تعاریف و دیدگاه¬ها، مجله مسکن و محیط روستا، شماره 93، صص 48-43؛
3. اقتصادی، نهال (1392)، مشارکت شهروندان کلید توسعه پایدار اجتماعی در محلات شهری مطالعه موردی: محله باغشاه شهر شیراز؛ مجله هویت شهر، سال 7، شماره 16، صص 97-81؛
4. آمار، تیمور، صفاری¬راد، علی (1392)، راهکارهای توسعه توریسم کوهستانی در شهرستان املش با استفاده از مدل تحلیلی SWOT، مجله جشم¬انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال 8، شماره 25، صص 94-77؛
5. برومند، فیروزه (1370)، آموزش بین¬المللی محیط¬زیست، تاریخچه، دش پایه و روش¬های آموزشی آن؛ نشر کمیسیون ملی یونسکو در ایران؛
6. بهزاد نسب، جان¬علی (1382)، رهنمودهایی درخصوص ارتباطات ویژه روستایی، مجله جهاد، شماره 258، صص 82-73؛
7. جعفر صالحی، سحر(1388)، بررسی الگوی رفتاری گردشگران در محیط زیست مقصد (مقایسه رفتار زیست¬محیطی گردشگران تفریحی و گردشگران فرهنگی در ایران) مطالعه موردی: شهرهای اصفهان و چالوس؛ پایان¬نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران؛
8. حسینی، سیدهادی؛ قدرتی، حسین؛ میر، محمد؛ زنگنه، یعقوب (1392)، پایداری شهری بر بنیان توسعه مشارکت شهروندی (مطالعه موردی شهر سبزوار)، مجله جغرافیا و پایداری محیط، شماره 6، صص 66-41؛
9. حکمت¬نیا، حسن؛ موسوی، میرنجف (1380). تحلیل تاریخی از مشارکت شهروندان در اداره امور شهرهای ایران، فصلنامه تحقیقات جغذافیایی شماره 80، صص 136-121؛
10. حمیده، سارا؛ پورمحمدرضا، نوید (1386)، پایداری شهرها از دیروز تا امروز، مجله هفت شهر، شاره 22-21، صص 22-5؛
11. زیاری، کرامت¬اله؛ نیک¬پی، وحید؛ حسینی، علی (1391)، سنجش میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری براساس الگوی حکمرانی خوب شهری- مطالعه موردی: شهر یاسوج؛ مجله مسکن و محیط روستا، شماره 141، صص 86-69؛
12. سالاری، عبداله؛ ارجمندی، رضا (1389)، ارزیابی عوامل راهبردی زیست¬محیطی گسترش صنعت طبیعت¬گردی با روش SWOT (مطالعه موردی: پارک¬ملی کویر)، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره دوازدهم، شماره 3، صص 136-128؛
13. شرکت مهندسین مشاور پارسوماش، 95-1394، مطالعات طرح هادی شهر شمشک؛
14. شیعه، اسماعیل؛ سعیدی، عباس و همکاران (1387)، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، انتشارات سازمان شهرداری¬ها و
دهیاری¬های کشور؛
15. فنی، زهره؛ دویران، اسماعیل (1389)؛ برنامه¬ریزی مردم محور (مشارکتی) در مقیاس خرد شهری (محله) نمونه موردی: محله اسلام آباد زنجان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 98، صص 102-79.
16. فیروزبخت، علی؛ پرهیزکار، اکبر؛ ربیعی¬فر، ولی ا... (1391)، راهبردهای ساختار زیست¬محیطی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر کرج)، فصلنامه پژوهش¬های جغرافیای انسانی، شماره 80، صص 239-213؛
17. کرباسی، ع و همکاران، (1386)، مدیریت استراتژیک در محیط زیست، انتشارات کاوش قلم؛
18. مثنوی، محمدرضا (1381)، پایداری شهری و نگرش¬های اکولوژیکی: ضرورت بسترسازی مشترک برای کاربرد نظریه، مجله محیط زیست، شماره 28؛
19. مشکلانی، پروانه (1383)، اداره شهرهای جهان با الگوی مشارکتی، ماهنامه شهرداری¬ها، سال 6، شماره 69؛
20. مؤمنی، معصومه (1393)، اهمیت برنامه¬ریزی آموزش¬های محیط¬زیست در توسعه پایدار اکوتوریسم ایران با استفاده از مدل SWOT. فصلنامه فضای گردشگری، سال سوم، شماره 11، صص 67-49؛
21. واقفی، الهام؛ حقیقتیان، منصور (1393)، بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی (بعد نهادینه) بر رفتارهای اجتماعی زیست محیطی با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 8، صص 65-47؛
22. ویسی، هادی؛ زرندیان، اردوان (1391)، ارزیابی آگاهی و دانش شهروندان از محیط¬زیست، فصلنامه علمی ترویجی آموزش محیط¬زیست و توسعه پایدار، شماره اول؛
23. Bald win, Matthew G.S, Culture and urban Neighbourhood Development, Case Study : Northern Neighbourhood of Montreal ; Master,s Thesis , university of Mcgill, Canada,1997;
24. Boogaart, Thomas Arthur ,Evaluation of community Development, Case study: City of Winnipeg; Master,s Thesis , university of Manitoba, Canada,2001;
25. Dunlap, R.E. , VanLiere, K.D.(1978), The new environmental paradigm: A Proposed measuring instrument and preliminary results. Journal of Environmental Education, Vol, 9.10.91;
26. Salehi, Sadegh.(2008), A Study for factors underpinnig Environmental Altituder and Behaviuors. The university of Leeds.
