ارزیابی کیفیت محیطی مقصدهای گردشگری شهری در راستای توسعه پایدار مورد مطالعه: شهرستان شوشتر
الموضوعات :سعید امان پور 1 , سعید ملکی 2 , محسن احدنژاد روشتی 3 , سمیرا مرادی مفرد 4
1 - شهید چمران اهواز
2 -
3 - دانشگاه زنجان
4 - دانشگاه شهید چمران اهواز،
الکلمات المفتاحية: کیفیت محیط, گردشگری, شهر, توسعه پایدار, شوشتر,
ملخص المقالة :
توسعة گردشگري در نواحي شهری از مؤلفه هاي گوناگوني تأثير مي پذيرد كه از جمله مي توان به كيفيت محيطي اين نواحي كه در رضايتمندي ساكنان محلي و گردشگران مؤثر است، اشاره كرد. بنابراین بررسی شاخص های کیفیت محیطی مقاصد گردشگری می تواند توان ها، نیازها و ضعف های موجود در این محیط ها را بر اساس میزان رضایتمندی یا آزردگی از محیط شهرها را مشخص نماید و متضمن پایداری این محلات گردد زیرا گردشگران با توجه به ماهیت گردشگری، به دنبال تفریح و گذران اوقات فراغت توام با لذت می باشند. برای این منظور، عمدتاً بدنبال یافتن مقصدهایی هستند که از بالاترین سطح کیفیت محیطی برخوردار باشند. هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان نقش کیفیت محیطی مقاصد گردشگری شهرستان شوشتر می باشد. از نظر هدف نوع تحقیق کاربردی و روش انجام آن توصیفی ـ تحلیلی است. به منظور گردآوري داده هاي موردنياز از دو روش اسنادي و ميداني (ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. همچنین ابزار مورد استفاده در تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی در محیط Excell و استفاده از نرم افزار Spss می باشد. جامعه آماری پژوهش دو گروه گردشگران و خانوارهای شهری شوشتر می باشد. نتایج آزمون T تک نمونه ای نشان می دهد که برخی از شاخص های کیفیت محیط شهرستان شوشتر از دیدگاه هر دو جامعه نمونه پژوهش بالاتر از حد متوسط بوده و در این میان بیشترین میانگین متعلق به کیفیت عملکردی-ساختاری(562/3)، کیفیت زیست محیطی(281/3)، جاذبه های گردشگری (191/3) و امنیت و آسایش (114/3) بوده است. همچنین نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن حاکی از این است که بیشترین همبستگی و رابطه مثبت و معنادار بین شاخص توسعه پایدار و کیفیت عملکردی ـ ساختاری با ضریب 537/0 و با سطح اطمینان 99/0 وجود دارد. علاوه بر این آزمون فریدمن نشان داد، پایین بودن سطح ابعاد کیفیت محیطی منطقه مورد مطالعه به میزان کمتر از حد متوسط در ابعاد، جاذبه های گردشگری، امنیت آسایش، محیط اجتماعی و بصری و بالاتر از حد متوسط در بعد کیفیت عملکردی ـ ساختاری وکیفیت زیست محیطی می باشد.
1. اسکندری، محمدرضا و عابدی، زهرا(1393)، توسعه صنعت گردشگری در جهت توسعه پایدار شهری نمونه مورد مطالعه: شهرستان شوشتر، دومین کنگره بین¬المللی سازه، معماری و توسعه شهری، 26 آذر، تبریز؛
2. اسماعیل¬زاده، حسن، خاوریان گرمسیر، امیررضا و کانونی، رضا (1393)، راهبردپژوهی در سایۀ عوامل کلان محیطی در گردشگری شهری با استفاده از مدل¬های کمی و کیفی (نمونۀ موردی: توسعۀ گردشگری شهر یزد)، گردشگری شهری، دوره1، شماره1، صص 17-33؛
3. بابایی¬فرد، اسدالله؛ پاشا، یاسمن و آتش افروز، سمیرا (1394)، بافت¬های فرسوده¬ شهری، فرصتی برای توسعه¬ گردشگری (با نگاهی به وضعیت و قابلیت¬های گردشگری بافت¬های فرسوده¬ی شهر کاشان)، همایش ملی بافت¬های فرسوده و تاریخی شهری چالش¬ها و راهکارها، 9 و 10 اردیبهشت، دانشگاه کاشان، صص 1-16؛
4. بحريني، سیدحسین (1386)، فرایند طراحی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ص 146؛
5. بیشویی، دیباك (1390)، توریسم و توسعه اقتصادي، ترجمه: حیدر لطفی و دیگران، جلد اول، سازمان جغرافیایی نیروهاي مسلح، تهران، ص28؛
6. پاپلی¬یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی(1385)، گردشگری(ماهیت و مفاهیم)، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، صص 1-284؛
7. پاکزاد، جهانشاه(1381)، کیفیت محیط شهری: مطالعه معوقه شهروندان، فصلنامه مديريت شهری، سال سوم، شماره 9، صص 6-15؛
8. پاکزاد، جهانشاه، (1385)، مفاهیم و مبانی نظری فرآیند طراحی شهری، انتشارات دانشگاه علم وصنعت ايران، ص 106؛
9. پوراحمد، احمد؛ حسینی¬سیاه گلی، مهناز و صفدری مولان، امین (1395)، ارزیابی شاخص¬های توسعه پایداری گردشگری در جوامع میزبان (مورد مطالعه: شهرساری)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، شماره21، صص 159-170؛
10. تقوایی، علی¬اکبر؛ معروفی، سکینه و سمیه پهلوان (1391)، ارزیابی تأثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی شهروندان مورد مطالعه: محله آبکوه شهر مشهد، مجله نقش جهان، دوره سوم، شماره 1، صص 43-54؛
11. تقوایی، مسعود؛ صفرآبادی، اعظم (1385)، مدیریت گردشگری شهری با تأکید بر برنامه¬ریزی فضاهای شهری جاذب گردشگر مطالعه موردی: شهر کرمانشاه، فصلنامۀ برنامه¬ریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی، س 1، شماره4، صص 185-210؛
12. دانایی¬فرد، حسن؛ جاوید، سیدداریوش و فانی، علی¬اصغر(1391)، ارتقاي ظرفیت گردشگري جمهوري اسلامی ایران: تحلیلی بر ابزارهاي خط¬مشی¬گذاري ملی گردشگري، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت گردشگری سال هفتم- شماره 19، صص 1-24؛
13. رفیعیان، مجتبي؛ تقوايي، علي¬اکبر و ارونگ ملاحت (1386)، درآمدی بر بازسازی پس از سانحه و الزامات ارتقای کیفیت محیط سکونتی، مقاله مرجع دانش، صص20-31؛
14. زنگی¬آبادی، علی؛ عبداله¬زاده، مهدی؛ مبارکی، امید؛ پورعیدی وند، لاله(1391)، بررسی و تحلیل فضاهای گردشگری شهر ارومیه، فصلنامۀ فضای جغرافیایی، س12، شماره39، صص 77-93؛
15. زنگی¬آبادي، علی؛ ضیایی، محمود؛ بایزیدپور، هیمن و اسفندیار کهزادي(1389)، تحلیلی بر وضعیت امکانات و تسهیلات گردشگري استان کردستان از دید گردشگران، فصلنامه علمی– پژوهشی جغرافیاي انسانی، سال دوم، شماره 4، ص39؛
16. سجاسی قیداری، حمدالله و صادقلو، طاهره (1395)، تحلیل و تبیین نقش کیفیت محیطي در جذب گردشگر به مقاصد گردشگري روستایي مورد مطالعه: روستاهای گردشگری دهستان لواسان کوچک، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی و یکم، شماره دوم، تابستان 1395، شماره پیایی 121، صص 32-49؛
17. سی موون، جان؛ اس مینور، میشل(1388)، رفتار مصرف¬کننده، مترجم کامبیز حیدرزاده، انتشارات دانشگاه آزاد قزوین، ص 323؛
18. شکوئی، حسین(1386)، اندیشه¬های نو در فلسفه جغرافیا، جلد اول، انتشارات گیتاشناسی، چاپ نهم، ص 114؛
19. شیعه، اسماعیل و علی¬¬پور، سجاد (1389)، تحلیل عوامل کیفیت بخش محیط گردشگری ساحلی با توجه به معیارهای گردشگری پایدار: مطالعه موردی سواحل شهر رامسر؛ آرمانشهر، شماره5، دوره پاییز و زمستان، صص 167-155؛
20. صالحي، اسماعیل(1386)، نقش آسایش محیطی فضاهای شهری در پیش¬گیری از ناهنجاریهای رفتاری، مجله محیط شناسي، شماره 44، صص 83-94؛
21. فنی، زهره؛ علیزاده طولی، محمد و زحمتکش، زینب(1393)، تاثيرات گردشگري بر توسعه پايدار شهري از نظر ساكنان (مورد مطالعه: جزيره قشم)، فصلنامه علمي پژوهشي مطالعات مديريت گردشگري سال نهم، شماره 28، صص39-72؛
22. قرائی، فریبا(1391)، شناسایی عوامل کیفیت محیط با تکیه بر ویژگیهای کالبدی و زیبایی¬شناختی و تأثیر آن بر حضور زنان در فضاهای عمومی شهر، اولین همایش علمی و پژوهشی زنان و زندگی شهری، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، 30 آبان و یکم آذر، صص 11-68؛
23. کازه، ژرژه(1381)، آمایش جهانگردی؛ ترجمه: صلاح¬الدین محلاتی، نشر دانشگاه شهید بهشتی، ص30؛
24. لینچ، کوین(1387)، تئوری شکل خوب شهر، ترجمه حسی بحريیي، انتشارات دانشگاه تهران، صص 187-203؛
25. محلاتی، صلاح¬الدین (1380)، درآمدی بر جهانگردی؛ نشر دانشگاه شهید بهشتی، ص11؛
26. محمدیان مصمم، حسن؛ حیدری، سامان؛ مرادی، ابوالفضل و آقایی، پرویز (1394)، تحلیلی بر فرصت¬ها و چالش¬هاي توسعه صنعت گردشگري در شهر جوانرود، فصلنامه آمایش و توسعه چابهار، دوره1، شماره1، ص3؛
27. معیدفر، سعید و مقدم، غلامرضا(1389)، نقش هویت محله¬ای در کاهش و کنترل گرایش به رفتارهای نابهنجار اجتماعی در شهر(مطالعه محله¬های شهر تهران)، مجله مسائل اجتماعي ايران، سال اول، شماره دوم، صفحات 115-143؛
28. موحد، علی؛ امانپور، سعید؛ نادری، کاوه(1390)، بازاریابی گردشگری شهری براساس برندیابی با مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP مورد مطالعه: شهر کرمانشاه، نشریۀ برنامه¬ریزی فضایی، س 1، شماره3، صص 17-36؛
29. میراب¬زاده، پرستو(1375)، ارزیابی پیامدهای زیست¬محیطی توسعه توریسم؛ فصلنامه محیط¬زیست، شماره2، صص54-62؛
30. یزد خواستی، علی؛ قربانعلی¬زاده، فاطمه و رضاکریم، نرجس(1394)، درآمدزایی از موضوع گردشگری در بافت فرسوده، همایش ملی بافت¬های فرسوده و تاریخی شهری چالش¬ها و راهکارها، 9 و10اردیبهشت، دانشگاه کاشان، صص 1-6؛
31. A'azami, A. and M. Heshmati, and A. Soleimani, and A.H. Ali Beigi, (2016), impact of tourism on rural sustainable development (case study: Rijab village, Dallahoo, Kermanshah. Journal of Heritage and Tourism, 1(1), pp: 23-42;
32. Anuar, A.N. A., Jaini, N., Kamarudin, H. and Nasir, R. A. (2011), Effectiveness evaluation of Safe City Programme in relation to the tourism industry, Procedia Engineering, 42, 407–414;
33. Ayeni, D. A., & Ebohon, O. J. (2012), Exploring Sustainable Tourism in Nigeria for Developmental Growth. European Scientific Journal, 8(20), pp126-140;
34. Becser, Norbert, (2007),”improving service quality in retail trade-the premises of a potential measurement model and a decision support system “, Institute of business economics department of decision sciences, pp: 1-254;
35. Carlisle, Sheena, Johansen, Aleksander and Kun, Martin (2016), Strategic foresight for (coastal) urban tourism market complexity: The case of Bournemouth, Tourism Management 54 (2016) 81-95;
36. Cazes, G., Potier, F., (2004), Urban Tourism, Translated in Persian by Salaheddin Mahallati, University of Shahid Beheshti Publication, P10;
37. Fazenda, N., Da silva, F.N. and Costa, C. (2010), Douro Valley Tourism Plan; The plan as part of a sustainable tourist destination development pricess, Journal of World Hospitalitv and tourism. 2(4):428-440;
38. Hong, Ju (2014), Study on Urban Tourism Development Based on Experience Economy in Shanghai, International Journal of Business and Social Science Vol. 5 No, PP 59-63;
39. Howell, M, (2005), Neighborhood sustainability workshop, summary report. In: (http://www.beaconpathway.co.nz/neighbourhoods/article/reports_and_presentations_neighbourhoods), P 15;
40. Lai, P. and Napal, S.K. (2006), ”Local perspectives of ecotourism development in Tawushan Nature Reserve, Taiwan”. Journal of Tourism Management, Vol. 27;
41. Milenkovska, Violeta, (2011), Contemporary tendencies in the Tourism Operation, UTMS;
42. Moon, K. S. , Kim, M. , Ko, Y. J. , Connaughton, D. P. , Lee, J. H. (2011), The influence of consumer’s event quality perception on destination image; Journal of Managing Service Quality. 21(3), 287-303;
43. Murray, Millson, R. - Wilemon ,David (2008),"Impact of New Product Devlopment (NPD) Proficiency and NPD Entry stratiges on product Quality and Risk “,R&D Management ,vol 38(5), 55, pp: 491-509;
44. Nunkoo, R. & Ramkissoon, H. (2008), "Small Island Urban Tourism: a Residents Perspective", Current Issues on Tourism, pp. 37-60;
45. Popescu, Ruxandra Irina and Corbos, Răzvan-Andrei (2010), the Role of Urban Tourism in the Strategical Development of Brasov Area, Journal of Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, Vol 7, pp 69-85;
46. Rosso, antniu (2013),Tangible and intangible indicators of successful aboriginal tourism initiatives: A case study of two successful aboriginal tourism lodges in Northern Canada, Tourism Management 47, 318-328;
47. Sofeska, Emilija, (2016), relevant factor in sustainable Urban development of urban planning methodology and implementation of concepts for sustainable planning (planning documentation for the master plan Skopje 2001-2020, procedia Environmental Sciences, Vol 34, published by Elsevier, Available online at www.sciencedirect.com;
48. WTO, (2015), Indicators of Sustainable Development for Tourism Destinations: A Guidebook, World Tourism Organization (WTO), Madrid;
49. Wurjaningru.Febriana Nugrahayu, SheinastyaPutri, (2010), “Design of batik product quality improvement by applying QFD model” International Academy of Business and Economics, vol 10, No 2, pp: 324-330;
50. Zabkar.vesna, (2007), Quality and customer satisfaction in tourism, a case of Slovenia, university of Ljubljana, Faculty of economics, p1-17;
51. Ziaei, M., Amin Bidokhti, A. A., & Qorbani, F. (2015),[Assessment of the local community capacity for the sustainable development of tourism (Persian)]. Tourism Management Studies, 8(4), 59-88.
