تحليل ژئوپليتيك امنيت زيست محيطي پديدة ريزگردها مطالعه موردي: جنوب غرب آسيا
الموضوعات :عطاءالله عبدی 1 , حسن کامران دستجردی 2 , کیومرث یزدان پناه درو 3 , فرزاد جوکار 4
1 - دانشکده خوارزمي
2 - دانشگاه تهران
3 - هيات علمي دانشگاه تهران
4 - دانشگاه خوارزمی تهران
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: گرد و غبار, ژئوپلیتیک, همکاری, جنوب غرب آسیا.,
ملخص المقالة :
چکیده جنوب غربی آسیا طی سالهای اخیر شاهد تحولات گسترده ای در میان کشورهای واقع در آن بوده است. این تحولات که در طیفی از رویدادهای سیاسی، امنیتی، ژئوپلیتیکی، اجتماعی وجود دارد. این میان یکی از مهم ترین وقایع این منطقه پدیده گرد و غبار است که طی چند سال اخیر زندگی مردم در کشورهایی مانند عراق، ایران، عربستان و کویت را تحت تأثیر خود قرار داده است. از جمله ویژگی های این پدیده طبیعی ماهیت فرامرزی آن است و این ويژگی به آن ماهیتی ژئوپلیتیک بخشیده است. بنابراین هر گونه اقدامی در این رابطه منوط به همکاری چند جانبه میان کشورهای درگیر این مسئله شده است. همچنین اتکاء برخی کشورها ( دست بالا را در منابع آب و سرچشمه های آن دارند ) به نظریاتِ دارای اشکال و گاهاً عرفی شدهِ مرتبط با نحوه دسترسی به منابع ( آب ) و مدیریت آن بر ابهام قضیه افزوده است. ولی مشکل دیگر آن است که کشورهای درگیر در این مسئله از نظر سیاسی که خود تحت تأثیر تعارضات ایدئولوژیک، مذهبی، سیاسی و اجتماعی هستند، دارای روابط بعضاً متشنجی هستند، از این رو مقاله حاضر در پی بررسی این مسئله است که پدیده طبیعی گرد و غبار به عنوان مسئله ای ژئوپلیتیک چه پیامدهایی برای روابط میان کشورهای منطقه برجای خواهد گذاشت. این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات از نوع مطالعات کتابخانه ای است. نتایج حاصل از بررسی ها نشانگر آن است که با وجود مشکلات داخلی و مسائلی که در خصوص روابط میان کشورهای منطقه وجود دارد، فشار افکار عمومی و به خطر افتادن کیفیت زندگی در میان مردمان متأثر از این مسئله آنها را به سوی همکاری دو یا چند جانبه دستکم در این موضوع مشخص سوق خواهد داد.
1. احمدی، سید عباس، (1390)، ایران انقلاب اسلامی و ژئوپلیتیک شیعه، چاپ اول، تهران، موسسه‌‌ی مطالعات‌‌اندیشه سازان نور.
2. امیدی، مریم، (1389)، آلودگی‌‌های زیست محیطی: تهدید آینده خلیج فارس، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و پنجم، شماره 2، ص 33-28.
3. بهمن، شعیب، 31/1/1390، روابط ایران و عراق در گذر تاریخ، تاریخ مراجعه: 29/3/1392:
www. tarikhirani. ir/fa/news/All/bodyview/659/0
4. پایگاه خبری آفتاب، 6/3/1391، مقصر بارش ریزگرد کیست؟، تاریخ مراجعه:
29/3/1392
aftabnews. ir/fa/news/157745
5. پایگاه خبری جهان نیوز، تاریخ مخابره: 29/1/1389، درخواست 83 میلیاردی برای مقابله با گرد و غبار، تاریخ مراجعه: 28/3/1392، کد مطلب: 107555
www. jahannews. com/vdcam0n6m49nwm1. k5k4. html
6. پشنگ، اردشیر، (1391)، بررسی ریشه‌‌‌‌های تنش در روابط عراق و ترکیه، تاریخ مراجعه، 29/3/1392مرکز مطالعات بین المللی صلح به نشانی:peace-ipsc. org/fa.
7. پورعلی، ملیحه. تقی زاده، عبدالحکیم، (1390)، بررسی علل و منشأ ایجاد گرد وغبار در استان خوزستان، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و پنجم، شماره 3، ص 13-8.
8. حافظ نیا، محمدرضا، (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد، انتشارات پاپلی وابسته به پژوهشکده امیر کبیر جهان
9. خبرگزاری جمهوری اسلامی، 9/8/1391، ایران و عراق برای مقابله با ریزگردها مجددا مذاکره می‌‌کنند، تاریخ مراجعه: 31/3/1392،
www. iran. ir/fa/news/80392762
10. خبرگزاری مهر، تاریخ مخابره: 5/6/1391، طرح جامع مقابله باریزگردها تقدیم مجلس شد، تاریخ مراجعه: 28/3/1392،
www. mehrnews. com/detail/news/1681153
11. دهقانی، محمود، (1386)، روابط سوریه و عراق: ملاحظات و انتظارات، تاریخ مراجعه: 31/3/1392مرکز تحقیقات استراتژیک مجمعتشخیص مصلحت نظام به نشانی:
http://www. csr. ir/departments. aspx?lng=fa&abtid=06&&depid=44&semid=968
12. ذوالفقاری، حسن. معصوم پور سماکوش، جعفر. شایگان مهر، شاپور. احمدی، محمد. (1390)، بررسی همدید توفان‌‌های گرد وغبار در مناطق غربی ایران طی سالهای 1384 تا 1388 (مطالعه موردی: موج فراگیر تیرماه 1388)، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال22، شماره پیاپی 43، شماره 3. ص 34-17.
13. ذوالفقاری، حسن، (1387)، مبانی محیط زیست، کرمانشاه، انتشارات دانشگاه رازی.
14. روزنامه همشهری، 8/5/1388، آیین نامه آمادگی و مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار تصویب شد، تاریخ مراجعه: 31/3/1392،
hamshahrionline. ir/details/86625
15. شایان، سیاوش، (1388)، فرهنگ اصطلاحات جغرافیای طبیعی، تهران، انتشارات مدرسه.
16. طاهایی، سید جواد، (1388)، خاورمیانه جدیدتر (چشم‌‌اندازهای وسیع روابط ایران و سوریه)، تاریخ مراجعه: 30/3/1392مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به نشانی:
http://www. csr. ir/departments. aspx?lng=fa&abtid=08&depid=44&semid=185
17. طوفان، مسعود، (1389)، چالشها و چشم‌‌انداز همکاری‌‌های منطقه‌‌ای در مهار ریزگردها، فصلنامه سیاسی خارجی، سال بیست و چهارم، شماره 4، ص 958-944.
18. عزتی، عزت الله، (1386)، ژئوپلیتیک، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
19. عطایی، هوشمند. احمدی، فریبرز، (1389)، بررسی گرد و غبار به عنوان یکی از معضلات زیست محیطی جهان اسلام. مطالعه موردی: استان خوزستان، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام.
20. قنواتی، م. نوشته شده در پنج شنبه، دوازدهم بهمن (1391). پیشنهادی تازه برای کاهش گرد و خاک خوزستان، تالاب بزرگ (هورالعظیم) یکی از علل مهم ریزگرهای ایران، تاریخ مراجعه: 28 آذر 1392. وبلاگ اهواز سبز به نشانی:
Ahwazsabz. blogfa. com/post-25. aspx
21. کاویانی راد، مراد، (1390)، امنیت زیست محیطی از منظر ژئوپلیتیک، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد20، شماره 23، ص 106-85.
22. کاویانی راد، مراد، بویه، چمران، (1391)، جایگاه مفهوم فضای حیاتی در شکل گیری سیاست خارجی عراق، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، شماره اول.
23. کرمانشاه، امیرحسین (1390)، بررسی علل وقوع گرد و غبار در مناطق غربی کشور و تأثیر آن بر تغییرات اقلیمی، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، گرایش مهندسی محیط زیست، دانشگاه صنعتی شریف به راهنمایی دکتر مسعود تجریشی.
24. کریمی پور، یدالله، (1379)، مقدمه‌‌ای بر ایران و همسایکان، چاپ اول، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
25. مجتهدزاده، پیروز، (1386)، جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران، انتشارات سمت.
26. محمودی، فرج الله، (1386)، ژئومورفولوژی دینامیک، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور.
27. محیط زیست البرز، 28/2/1391، آیین نامه آمادگی و مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار با آخرین اصلاحات، تاریخ مراجعه: 31/3/1392، به نشانی:karajenvironment. blogfa. com/post-140. aspx
28. مختاری، سحر، سلطانی فرد، هادی، یاوری، احمدرضا. (1388)، خود سازماندهی در تالاب هورالعظیم/ هورالهویزه با تأکید بر اکولوژی سیمای زمین، پژوهش‌‌های جغرافیای طبیعی، شماره 70، ص 105-93.
29. نجفی فیروزجایی، عباس، (1388)، نگاه اعراب به ایران، گفتمانها و رویکردها، تهران، چاپ اول، دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت پژوهشی گسترش تولید علم.
30. ندافی، کاظم، (1388)، آلودگی هوا با تأکید بر ریزگردها و اثرات بهداشتی و زیست محیطی آنها، دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشکده بهداشت.
31. واعظی، محمود، (1387)، روابط ایران و عربستان در پرتو اعتماد متقابل، تاریخ مراجعه:31/3/1392، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام به نشانی:
http://www. csr. ir/departments. aspx?lng=fa&abtid=07&&depid=44&semid=1456
32. وبلاگ منابع طبیعی و کشاورزی به نشانی: spiner. persianblog. ir/post/8
33. ویتفورد، والتر جی، ترجمه: آذرنیوند، حسین. ملکیان، آرش، (1388)، بوم شناسی مناطق بیابانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
34. Goudie A. S. Middleton N. J. (2001), Saharan dust storm: nature and consequences, Earth- Science Reviews.
35. GOUDIE ANDREW S. and MIDDLETON NICHOLAS J. (2000), Dust storms in South West Asia, GEOGRAPHICA. XXXV. SUPPLEMENTUM. PAG. 73-83
36. Washington Richard, Todd Martin, Middleton Nicholas j. and Goudie Andrew s. (2003), Dust-Storm Source Areas Determined by the Total Ozone Monitoring Spectrometer and Surface Observations, Annals of the Association of American Geographers, 93 (2). Pp. 297-313.
37. Van Genuchten, M. TH. , (1980), A Closed Form Equation for Predicting the Hydraulic Cunductivity of Unsaturated Soils, Vol. 44, PP. 892-898;
38. Waqas, A. , (2014), Three Phase (Water, Air and NAPL) Modeling of Bail-Down Test, Master Thesis University of Stuttgart.
