شناسایی سامانه های گردشی وردسپهر در ارتباط با بارش های مخاطره آمیز حوضه آبریز کرخه
الموضوعات :فردین قدمی 1 , زهرا حجازي زاده 2 , بهلول علیجانی 3
1 - دانشگاه خوارزمی
2 - دانشگاه خوارزمي
3 - دانشگاه خوارزمی
الکلمات المفتاحية: کرخه بارش سنگین الگوهای گردشی تحلیل مولفه های اصلی با آرایه T چرخش پرماکس,
ملخص المقالة :
بارش یکی از متغیرهای محیطی بسیار مهمی است که تغییرات مکانی و زمانی زیادی از خود نشان می‌دهد و این پدیده تحت تاثیر سیستم‌های گردش جوی سطح بالا قرار دارد. از این رو شناسایی الگوهای جوی غالب در ارتباط با بارشهای سنگین جهت مدیریت و کاهش ریسک سیلاب امری ضروری می‌باشد. در این پژوهش جهت شناسایی الگوهای بارش سنگین در حوضه آبریز کرخه طی دوره آماری 45 ساله( 1967 تا 2012 )، با اعمال صدک 95 درصد بر روی داده‌های روزانه 33 ایستگاه سینوپتیکی و بارانسنجی از طریق رویکرد محیطی به گردشی تعداد 310 روز بارش سنگین شناسایی گردید. سپس جهت تبیین رفتار الگوهای به وجود آورنده این بارش‌ها با اعمال تحلیل مولفه‌های اصلی از نوع آرایه Tو از طریق چرخش به روش پروماکس بر روی داده‌های ارتفاع ژئوپتانسیل جو بالا مستخرج از مرکز ملي پيش بيني‌هاي محيطي/ مرکز ملي پژوهش‌هاي جوي(NCEP/NCAR) تعداد4 تیپ آب و هوایی شناسایی شد. نتایجی که از این پژوهش حاصل گردید نشان داد که بیشتر بارشهای سنگین حوضه آبریز کرخه متاثر از قرارگیری الگوهای ناوه‌ای عمیق به همراه سردچال‌های بریده بر روی منطقه و همچنین متاثر از بندال‌هایی از نوع دوقطبی، امگا و رکس می باشد و منطقه مورد مطالعه در قسمت شرقی ناوه‌هایی که توسط این الگوها شکل گرفته اند قرار دارد.
1. ابوالفضل مسعودیان و سکینه کارساز (1393)، «تحلیل همدید الگوهای ضخامت بارشهای سنگین ناحیه زاگرس جنوبی»، جغرافیا و توسعه، زمستان 1393، شماره 37، صفحات 15- 18؛
2. بختیار محمدی (1387) ، «شناسایی الگوهای ضخامت جو (مطالعه موردی: بارشهای سنگین ایران)»، اندیشه جغرافیایی، سال دوم، شماره سوم، بهار 1387؛
3. حلبیان، امیرحسین؛ حسینعلی پورجزی، فرشته و بیژن صابری (1391) ، «تحلیل سامانه‌‌های سیل زا در قم (مطالعه موردی:سیلاب فروردین 1388)»، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال دوم، شماره هشتم، تابستان 1391؛
4. خان سالاری، سکینه؛ محب الحجه، علیرضا؛ رضیئی، طیب و فرهنگ احمدی گیوی (1396)، «شناسایی الگوهای گردش جوی پدید آورنده بارشهای مهم تهران: مقایسه دو روش خوشه‌بندی»، فیزیک زمین و فضا، دوره 34، شماره ٢، صفحه 369-384؛
5. رضایی بنفشه، مجید؛ حسین علی پور گزی، فرشته؛ جعفری شندی، فاطمه؛ علی محمدی، مجید(1394)، «تحلیل همدید بارشهای سنگین پهنه شمال غرب ایران (با تاکید بر الگوی ضخامت)»، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 19، شماره 53، پاییز 1394، صفحات 135-117؛
6. شجاعی، محمد؛ مشکواتی، امیرحسین و مجید مزرعه فراهانی (1393) ، «تحلیل همدیدی و دینامیکی بارش سنگین 17 ژانویه 2000 بر روی شیراز»، مجموعه مقالاتشانزدهمین کنفرانس ژئوفیزیک ایران، 20 تا 23 اردیبهشت ماه 1393؛
7. عزیزی، قاسم؛ نیری، معصومه و شیما رستمی جلیلیان (1388)، «تحلیل سینوپتیک بارشهای سنگین در غرب کشور (مطالعه موردی: بارش دوره 7-14 مارس 2005، 16 تا 24 اسفند 1385)»، فصل نامه جغرافیای طبیعی، سال اول، شماره 4، تابستان 1388؛
8. قویدل رحیمی، یوسف (1389)، «نگاشت و تفسیر سینوپتیک اقلیم با استفاده از نرم افزار Grads»، تهران، سهادانش، چاپ اول، 1389.
9. محمدی، بختیار و ابوالفضل مسعودیان (1389)، «تحلیل همدید بارشهای سنگین ایران مطالعه موردی: آبان ماه 1373»، جغرافیا و توسعه، شماره 19، پاییز 1389؛
10. فرج زاده، منوچهر و سعید رجایی نجف آبادی (1392)، «تحلیل شرایط سینوپتیک رخداد سیل در بارشهای سنگین (شهرستان کوهرنگ)»، نشریه علمی پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 17- شماره 45، پاییز 1392، صفحات 143-162؛
11. میرموسوی، حسین؛ دوستکامیان، مهدی و فاطمه ستوده (1395)، «بررسی و تحلیل الگوی فضایی تغییرات درون دههای بارشهای سنگین و فوق سنگین ایران»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 27، پیاپی 63، شماره 3، پاییز 1395؛
12. هرمزی سلامی، وحید.، امیدوار، کمال.، کاوسی، رضا و مجتبی حمزه نژاد.، (1396).، شناسایی و تحلیل همدیدی- دینامیکی الگوهای جوی سیلاب آبان 1394 در استان‌‌های ایلام و لرستان.، مجله علمی ترویجی نیوار.، شماره 96-97.، بهار و تابستان 1396؛
13. Carla Lima, K., P. Satyamurty and J. P. Reyes Fernandez (2009),"Large-Scale Atmospheric Conditions Associated with HeavyRainfall Episodes in Southeast Brazil", Theoretical and AppliedClimatology, Springer Wien, DOI. 10.1007/s00704-009-0207-9;
14. Ch, Chen. (2011): Orographic Effects on Localized Heavy Rainfall Events Over Southwestern Taiwan on 27 and 28 June 2008 During The Post-Mei-Yu Period. Atmospheric Research, 101:595–610.
15. G. J. van Oldenborgh., F. E. L. Otto., K. Hausteinand H. Cullen., (2015).,Climate change increases the probabilityof heavy rains like those of stormDesmond in the UK – an event attributionstudy in near-real time.,Hydrol. Earth Syst. Sci. Discuss., 12, 13197–13216, 2015.
16. Hossos, E., C. J Lolis, and A. Bartzokas( 2008 ),"Atmospheric Circulation Patternsassociated with extream precipitation amounts in Greece" , Adv.Geosice, 17, 5 -11;
18. Hou, Tuanjie., Leia, Hengchi and Hu, Zhaoxia., (2010), "Acomparative study of themicrostructure and precipitation mechanismsfor two stratiform clouds in China", AtmosphericResearch, Volume 96,Issues 2- May 2010, Pages 447-460;
19. Lana, A., J. campains., A ,Genoves and A. Jansa., (2007),"Atmospheric patterns for heavyrain events in the Balearic islands" ,Adv .Geosci,12,27-32,2007;
20. M, Muller., M,Ka spar and J. Matschullat., (2009), "Heavy rains andextreme rainfall-runoff events inCentral Europe from 1951 to 2002",Natural Hazards and Earth System Sciences,Vol. 9, pp 441- 450;
21. Olga Matlik and Piia Post., ( 2008 ),"Synoptic Weather types that have caused heavyprecipitationin Estonia in the period 1961-2005" ,Estonia Journal of Engineering , 195-208;
22. Rudari,Roberto.,Entekhabi, Dara., Roth, Giorgio., (2004), "Largescaleatmosphericpatternsassociated with mesoscale features leading toextreme precipitation events in Northwestern Italy", Advances in WaterResources 28, 601–614;
23. Seibert, P., Frank, A., and Formayer. H., (2007), "Synoptic andregional patterns of heavyPrecipitation in Austria", Theoretical andApplied Climatology, 87, 139–153;
24. ZulfaqarSa’adi., Shamsuddin Shahid1., Tarmizi Ismail.,Eun Sung Chung Xiao., Jun Wang., (2017)., Trends analysis of rainfall and rainfall extremes in Sarawak, Malaysia using modifed Mann–Kendall test., Meteorology and Atmospheric Physics., Springer-Verlag GmbH Austria., 27 October 2017.
