ارزیابی سطح توسعه استان های کشور در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ای (مقطع زمانی1392-1390)
الموضوعات :یعقوب زارعی 1 , دکتر علیرضا استعلاجی 2
1 - علوم و تحقیقات تهران
2 - یادگار امام ره
الکلمات المفتاحية: توسعه, ایمنی, ترافیک, حمل و نقل جاده ایی, استان های کشور,
ملخص المقالة :
گسترش زندگی ماشینی و افزایش روزافزون ترافیک در شهرها و جاده ها در نیم قرن اخیر،در مقابل میزان تصادفات و حوادث جاده ای موجب گردیده تا امروزه مبحث ایمنی در حوزه ترافیک به یکی از اساسی ترین موضوعات و چالش های بخش حمل ونقل جاده ایی مبدل گردد. اهميت نقش ایمنی ترافیکی در مباحث برنامه ریزی حمل و نقل جاده ای و جایگاه ایران در میان کشورهای دارای بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات، موجب گردید تا پژوهش حاضر جهت دستیابی به یک برنامه ریـزي اصولی، دقیـق و مـدون با تاکید بر منابع اسنادی و داده های آمارنامه سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای طی مقاطع 1392و 1391، 1390 به سنجش میزان توسعه استان های کشور در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی بپردازد. این بررسی که با هدف تبیین جایگاه هر یک از استان های کشور در بخش ایمنی و ترافیک جاده ایی انجام پذیرفته است، یک پژوهش کاربردی است که با روش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از نرم افزارهای SPSS ، Excel و تکنیک های تاپسیس فازی و تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی، سعی دارد داده های موجود را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه به لحاظ توسعه یافتگی در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی، شکاف عمیقی بین استان های کشور وجود دارد. بطوری که یافته ها گویای این مطلب است از میان استان های کشور تنها استان تهران به لحاظ ایمنی در شرایط بسیار توسعه یافته قرار گرفته است و 16 استان در ردیف مناطق محروم و 4 استان خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و کرمان در زمره مناطق بسیار محروم قرار گرفته اند. تحلیل ها همچنین نشان می دهد استان های قم، البرز، مازندران، لرستان و زنجان در جرگه استان های توسعه یافته و استان های گلستان، مرکزی، سمنان، همدان و قزوین در رده مناطق دارای توسعه متوسط جای گرفته اند.این بررسی معتقد است مخارج صرف شده براي ايمني راه، نه تنها هزینه نبوده بلکه یک سرمايه گذاری پایدار محسوب می شود و لذا جهت دستیابی به توسعه مطلوب و رفع خیل عظیم محرومیت در حوزه ایمنی و ترافیک جاده ایی، می بایست ضمن توجه به شرایط خاص طبیعی مناطق، وضعیت موجود بازنگری و با توجه به طول راه های تحت پوشش هر استان، برنامه ریزی فضایی جهت افزایش کمی و کیفی منابع و استانداردسازی شاخص ها صورت گیرد.
1. اسماعيلي، ع. (1386)؛ طراحيوتدوينالگويراهبرديتوسعةفرهنگترافيك ايران، پايان¬نامةدكتری، تهران:دانشگاهامامحسين (ع).
2. اصغرپور، م ج. (1393)؛ تصمیم¬گیری¬های چندمعیاره، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
3. افندی¬زاده، ش. (1392)؛ پنج¬سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ایی طی دوره1390- 1386، دفتر فن-آوری اطلاعات و ارتباطات سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ایی، تهران: نشر نقش¬گستران سرمدی.
4. آیتی، ا و واحدی، ج، ر. (1386)؛ ایجاد مدل شاخص ایمنی ترافیکی در محل پل¬ها در راه¬های ایران، نشریه دانشکده مهندسی، (1)19: 152- 135.
5. بانكتوسعهآسيايي. (1385)؛ مديريتايمنيراه، مترجممهرانقرباني ومحمدنورياميري، دفترمطالعاتفناوريوايمني وزارتراهوشهرسازی. تهران، پژوهشکده حمل و نقل.
6. بهنود، ح. ، آیتی، ا و پیرایش¬نقاب، م، ع. (1392)؛ تحلیل عملکرد، الگوگذاری و تعیین اهداف ایمنی راه با استفاده از تحلیل پوششی داده¬ها، فصلنامه مهندسی حمل و نقل، (4)4: 312- 303.
7. بهنود، ح. ، پیرایش¬نقاب، م، ع و آیتی، ا. (1392)؛ ایجاد سیستم پشتیبانی از تصمیم فازی در مدیریت و برنامه¬ریزی اقدامات ایمن¬سازی راه، فصلنامه مهندسی حمل و نقل، (2)5: 200- 183.
8. پورطاهری، م. (1389)؛ کاربرد روش¬های تصمیم¬گیری چندشاخصهدر جغرافیا. تهران: انتشارات سمت.
9. پورمعلم، ن و قربانی، م. (1390)؛ سیمای ایمنی راه¬ها، دفتر مطالعات فناوری و ایمنی. تهران: وزارت راه و شهرسازی.
10. پورمعلم، ن. ، قربانی، م و ذاکری، ه. (1390)؛ ارزیابی مدیریت و مهندسی ایمنی درارتقای ایمنی رانندگان در ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، (19)5 :26- 13.
11. پیوندی، پ. ، نصیری، ا و عموزاده، ع. (1384)؛ بررسی تحلیل حوادث رانندگی مدیریت¬شده توسط هلال¬اهمر استان سمنان و مقایسه آن با کل تلفات در سال 83، مجموعه مقالات نخستین کنفرانس بین¬المللی حوادث رانندگی و جاده¬ای، دانشگاه تهران، 30 آذرماه.
12. تبریزعالم، ا. ، رجبی پورمیبدی، ع و زارعیان، م. (1388)؛ بررسی کارکرد تکنیک تاپسیس فازی در بهبود سنجش کارایی شعب بانک¬ها با استفاده از تکنیک DEA، مجله مدیریت صنعتی، (3) 1: 118- 99.
13. تقوایی، م. ، احمدیان، م و علی¬زاده، ج. (1390)؛ تحلیل فضایی و سنجش توسعه¬یافتگی دهستان¬های شهرستان میاندوآب با استفاده از مدل تاپسیس فازی، فصلنامه تخصصی برنامه¬ریزی فضایی، (3)1: 154-131.
14. حافظ¬نیا، م. (1388)؛ مقدمه¬ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: انتشارات سمت، چاپ شانزدهم.
15. رحیم¬اف، ک و وطن¬دوست، ا. (1391)؛ ارزیابی اقتصادی رفع نقاط چرحادثه و تاثیر آن برارتقای ایمنی ترافیک، فصلنامه راهور، (19)9: 80- 61.
16. رضایی¬ارجرودی، ع. (1383)؛ اهمیت و جایگاه صنعت حمل و نقل در ارتقا و شکوفایی اقتصاد کشور، یازدهمین کنفرانس دانشجویی مهندسی عمران، تهران: 14-1.
17. روحانی، ا. (1388)؛ چالش¬ها و چشم¬انداز¬های امنیت راه و ترافیک کشور، دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، (22)6: 91- 51.
18. زارعی، ی. (1395)؛ بررسی، تحلیل و سطح¬بندی توسعه روستایی در نواحی جنوب ایران، (مطالعه موردی: استان بوشهر)، رساله دوره دکتری رشته جغرافیا و برنامه¬ریزی روستایی، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
19. زیاری، ک. ، زنجیرچی، م و سرخ¬کمال، ک. (1389)؛ بررسي و رتبه بندي درجه توسعه¬يافتگي شهرستان¬هاي استان خراسان¬رضوي با استفاده از تکنيک تاپسيس، پژوهش¬های جغرافیای انسانی، (77) 42: 30- 17.
20. زينل¬همداني، ع. ، رئيسينافچی، م. ، راستي¬برزکي، م وخسروشاهي، ح. (1395)؛ ایمنی حمل و نقل جاده¬ای کشور: رویکرد تحلیل عاملی، فصلنامه مدیریت تولید و عملیات، (13)2: 20-1.
21. صارمی، م و رضاپور ت. (1390)؛ طراحی ارگونومیکی علایم راهنمایی و رانندگی و تاثیر آن بر کاهش ترافیک و تصادفات، فصلنامه راهور، (14):8 64- 53.
22. صفارزاده، م و پوریاری، م. (1385)؛ ارائه مدل تعیین شاخص ایمنی راه، مجله فنی و مهندسی مدرس، شماره 25: 40- 29.
23. عبدالرحمانی، ر. ، حبیب¬زاده، ا و نادرپور، م. (1389)؛ رویکرد جامعه¬شناسانه به مهندسی ترافیک، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، (18):4 126- 101.
24. عطایی، م. (1389)؛ تصمیم¬گیری چندمعیاره فازی، چاپ اول، سمنان: انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود.
25. علوی، س. ، محمدی، م. ، سوری، ح. ، جنتی¬فرد، ف و محمدی¬کلهر، س. (1394)؛ تعیین ویژگی¬های شناختی- رفتاری رانندگان اتوبوس و کامیون طی سوانح ترافیکی 1393- 1392، مجله ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت¬ها، (4)3: 232-223.
26. فخری، م و آلاله، م. (1394)؛ تاثير هزينه¬هاي نگهداري و بهسازي روسازي بر هزينه کاربران راه (مطالعه موردي: محور بوئين زهرا- ساوه)، مهندسی زیرساخت و حمل و نقل، (4)1: 28-17.
27. قدیرزاده، م. ، شجاعی، ا. ، خادمی، ع. ، خدادوست، م. ، کندی، م. ، علاء¬الدینی، ف و مرادی، س. (1394)؛ وضع و روند تغییرات مرگ¬و¬میر ناشی از حوادث رانندگی ایران در دهه 80 خورشیدی، مجله اپیدمیولوژی ایران، (2)11: 22-13.
28. کشفی، س. ، تزار، ه و نجفی، ع. (1396)؛ بررسی عوامل مؤثر بر ارتقای سطح ایمنی راه¬های استان لرستان در سال 1394، فصلنامه راهور، (39)14: 129- 161.
29. کلانتری، خ. (1391)؛ مدل¬های کمی در برنامه¬ریزی (منطقه¬ایی، شهری و روستایی)، انتشارات فرهنگ صبا، چاپ اول، تهران.
30. محقر، ع و امین¬ناصری، م. (1380)؛ تعیین و تبیین شاخص¬های ارزیابی تصمیات مجلس شورای اسلامی، مجله مدرس، (19)5: 178-155.
31. محمودآبادی، ع و علی¬احمدی، ع. (1388)؛ کاربرد روش¬های تحقیقات کیفی در مطالعات حمل و نقل و ترافیک، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، (15):4 86- 75.
32. معاونت برنامه¬ریزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ای. (1392)؛ سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ایی، سال 1392، فصل پنجم امور¬ایمنی و ترافیک، تهران: وزارت راه و شهرسازی.
33. معاونت برنامه¬ریزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ای. (1391)؛ سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ایی، سال 1391، فصل اول امور زیربنایی و فصل پنجم امور¬ایمنی و ترافیک، تهران: وزارت راه و شهرسازی.
34. معاونت برنامه¬ریزی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ای. (1390)؛ سالنامه آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده¬ایی، سال 1390، فصل پنجم امور¬ایمنی و ترافیک، تهران: وزارت راه وشهرسازی.
35. مهرگان، ن. ، قلی¬زاده، ع و محمدی، ف. (1389)؛ بررسی رابطه بین ایمنی ترافیک و رشد اقتصادی در ایران، فصلنامه اقتصاد کاربردی، (3):1 117- 99.
36. نعمتی، ر و رئیسی، غ. (1384)؛ رتبه¬بندی عملکردها در مهندسی ارزش فازی، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس ملی مهندسی صنایع، تهران: 57- 50.
37. وزارت راه و ترابری. (1377)؛ آیین¬نامه ایمنی راه¬های کشور، فصل چهاردهم آموزش، تهران: وزارت راه و ترابری.
38. Bao, Q. , Ruan, D. , Shen, Y. , Hermans, E. and Janssens D. (2011), Improved hierarchical fuzzy TOPSIS for road safety performance evaluation, Knowledge-Based Systems, Vol 32: 84-90.
39. Cafiso, S. , Lamm, H. R. and La Cava, G. (2004), A fuzzy model for safety evaluation process of new and old roads, TRB 2004 Annual Meeting, Transportation Research Board, Washington D. C.
40. Cook, W. D. , Kazakov, A. and Persaud, B. N. (2001), Prioritizing highway accident sites: a data envelopment analysis model, Journal of Operational Research Society,Vol 52, :303–309.
41. Hao, L. (2006), Application of Topsis in the bidding evaluation of manufacturing enterprise, 5th International Conference on Engineering and Digital Enterprises Technology. China: 184-188.
42. Hu, X. , Daganzo, C. and Madanat, S. (2015), A reliability-based optimization scheme for maintenancemanagement in large-scale bridge networks”. Transport Resarch Part C: Emerging Technol. , Vol 55: 166-178.
43. Jadidi, O. , Hong, T. , Firouzi, F. , Yusuff, R and Zulkifli, N. (2008), TOPSIS and fuzzy multi-objective model integration for supplier selection problem, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering; 31(2):762-769.
44. Law, T. H. , Robert B. Noland, Andrew W. Evans.(2011), The sources of the Kuznets relationship between road fatalities and economic growth, Journal of Transport Geography, 19(22): 355-365.
45. Li, x and Reeves, G. (1999), A Multiple Criteria Approach to Data Envelopment Analysis, European Journal of Operational Research; 115 (3): 507-517.
46. Ma, Z. , Shao, C. , Wang, Y. and Ma, S. (2009), Research on regional road safety evaluation based on fuzzy theory, Second International Conference on Intelligent Computation Technology and Automation, ICICTA '09.
47. Mehrgan, N. , Gholizadeh, A and Mohamadi, F. (2010),The relationship between traffic safety and economic growth in Iran, Journal of Applied Economics,1(3): 99-117.
48. Noland, R. B. (2003), Traffic fatalities and injuries: the effect of changes in infrastructure and other trends, Accident Analysis and Prevention. 35(4):599– 611.
49. Shi, H. (2009), Fuzzy evaluation approach of road traffic safety based on AHP, International Conference on Future BioMedical Information Engineering, FBIE.
50. Tsai, H, Y. ; Huang, B, H and Wang, A, S. (2008), Combining ANP and TOPSIS Concepts for Evaluation the Performance of Property-Liability Insurance Companies, Science Publications. Journal of Social Sciences, 4(1): 56-61.
