مروري بر ارزیابی و مديريت ریسک اکولوژیک گیاهان مهاجم
الموضوعات :ساجده مدنی 1 , مکرم روانبخش سنگجویی 2 , مریم پناهنده 3
1 - پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی
2 - عضو هیات علمی
3 - پژوهشکده محیط زیست
الکلمات المفتاحية: ارزیابی ریسک, گیاه مهاجم, اكولوژيك,
ملخص المقالة :
امروزه با توجه به افزایش فعالیت هاي بشر، تاثیرات مخرب آن بر محیط زیست به منطقه خاصی از جهان محدود نمی شود. از جمله این تاثیرگذاري هاي ویرانگر ورود گونه هاي گیاهی غیربومی به نقاط مختلف جهان بوده است که در طول 200 سال اخیر با گسترش کشاورزي، افزایش مبادله‌هاي کالا، افزایش فعالیت هاي بشر و همچنین ویرانگري روزافزون محیط زیست، روند افزایشی داشته است. گرچه تنها شمار محدودي از گونه هاي غیربومی می‌توانند به گونه مهاجم تبدیل شوند ولی تاثیرات منفی این گونه ها بر جامعه هاي طبیعی و زراعی، سلامت انسان و دام و تغییر ویژگی هاي اکوسیستم چنان زیاد است که روند تحقیقات در این رابطه پیوسته در حال گسترش است. يکی از این آسیب ها که بویژه در سال های اخیر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، مسئله ورود گونه‌های گياهي غیربومی (مهاجم) به اکوسیستم‌های طبیعی می باشد، البته تمام گونه‌های غیربومی زیان‌بار نیستند. گاهی گونه‌های غیربومی به خوبی جذب اکوسیستم شده و موقعیتی مثل گونه‌های بومی پیدا می‌کنند. اما گونه هاي مهاجم گونه هايي هستند كه بومي اكوسيستم نيستند و ورود آنها باعث وارد آمدن ضررهاي اقتصادي، محيط زيستي و يا ضررهاي مربوط به سلامت انسان مي شود. در این مطالعه به ارزیابی ریسک اکولوژیک گیاهان مهاجم پرداخته و راهكارهاي مناسب براي كنترل ورود و كاهش ريسك ارائه خواهد شد.
1. Shimura, J., Coates, D. and Mulongoy, J.K., 2010. The role of international organizations in controlling invasive species and preserving biodiversity. Revue Scientifique et Technique (International Office of Epizootics). 29 (2), 405-410.
2. Kikodze, D., Memiadze, N., Kharazishvili, D., Manvelidze, Z. and Mueller-Schaere, H., 2010. The Alien Flora of Georgia. The Federal Office of Environment, Georgian Ministry of the Environment, USA.
3. Mack, R.N., 1997. Plant invasions: Early and continuing expressions of global change. In: Huntley, B., et al. (Eds.), Past and Future Rapid Environmental Changes: The Spatial and Evolutionary Responses of Terrestrial Biota. Springer-Verlag, Berlin, pp. 205-216.
4. Pahlevani, A.H. and Sajedi, S., 2011. Alerting occurrence of several noxious weed and invasive plants in arable lands in Iran. Botanical Journal of Iran. 12(2), 129-134. (In Persian with English abstract).
5. Williams SL, Grosholz ED. The invasive species challenge in estuarine and coastal environments: marrying management, Vol 31, No.1, pp. 3–20, 2008.
6. Mooney,H.A.,&Hobbs,R.J.(2000). Invasive speciesina changing world. Washington,DC:IslandPress.
7. Achaval F, González JF, Meneghel M, Melgarejo, Lista comentada del material recogido en Costas Uruguayas,transportado por camalotes desde el Rio Paraná. ActaZoologica Lilloana 35: pp.195-200, 1979.
8. Ultsch GR (1976) Ecophysiological studies of some metabolic and respiratory adaptations of sirenid salamanders. In G.M Hughes (ed) Respiration of Amphibious Vertebrates, Academic Press, London.
9. Andersen, Mark C. Potential Applications of Population Viability Analysis to Risk Assessment for Invasive Species, Human and Ecological Risk Assessment, 11: 1083–1095, 2005.
10. رحيمي بلوچي، ليلا، ملك محمدي، بهرام، ارزيابي ريسك هاي محيط زيستي تالاب بين¬المللي شادگان براساس شاخص‌هاي عملكرد اكولوژيكي، فصلنامه محيط شناسي، سال سي و نهم، شمارة 1، بهار 92.
11. مكوندي رقيه، آستاني سجاد، انوشه زهرا، ارزيابي ريسك محيط زيستي تالاب‌ها با استفاده از روش‌هاي EFMEA و TOPSIS مطالعه موردي: تالاب شيرين سو در استان همدان، فصلنامه علمي پژوهشي اكوبيولوژي تالاب، دانشگاه آزاد اسلامي واحد اهواز سال سوم، شماره 12، تابستان 1391.
12. Morse, L. E., J. M. Randall, N. Benton, R. Hiebert, and S. Lu. 2004. An Invasive Species Assessment Protocol: Evaluating Nonnative Plants for their Impact on Biodiversity. Version 1. Arlington, VA: NatureServe. 40 p.
13. Benke, Kurt K. Steel, Jackie L. Weiss, John E. Risk assessment models for invasive species: uncertainty in rankings from multi-criteria analysis, Biol Invasions (2011) 13:239–253.
14. Vaidya, O.S., Kumar, S.: Analytic hierarchy process: an overview of applications. Eur. J. Oper. Res. 169, 1–29 (2006).
15. مين باشي معيني. مهدي، رحيميان. حميد، زند. اسكندر، باغستاني. محمد علي، علف هاي هرز مهاجم چالشي فراموش شده در ايران، 1390، فصلنامه زیتون، وزارت جهاد کشاورزی.
16. Levine, J.M. and C.M. D’Antonio. 1999. Elton revisited: A review of evidence linking diversity and invasibility. Oikos 87:15–25.
17. Dukes, J.S. 2002. Species composition and diversity affect grassland susceptibility and response to invasion. Ecological Applications 12:602–617.
18. McGrath. S. 2005. Attack of the alien invaders. Nat. Geographic 207:92–117.
19. Mooney. The Japser Ridge CO2 expriment: design and motivation. In Carbon Dioxide and and Terrestrial Ecosystems, Koch G.W., H. A. Mooney, eds, San Diego, CA Academic Press.1996; pp121-145.
20. Li, Y., Z. Cheng, W.A. Smith, D.R. Ellis, Y. Chen, X. Zhneg, Y.Pei, D. Zhao, Q. Yao, H. Duan, and Q. Li. 2004. Invasive ornamental plants: Problems, challenges, and molecular tools to neutralize their invasiveness. Critical Reviews in Plant Sciences 25:381–389.
21. Rahimian, H. and S.R. Radosevich.2004. Invasive plants. In: Inderjit(ed.) Weed biology and management. Kluwer Academic Publishers.1-28.
22. Mack, R. N. 1995. Invading plants: their potential contribution to population biology. In Studies in Plant Demogrphy, White J. ed. London, UKl; Academic Press, 1995. pp127-142.
23. Watson, R.T.; M. C. Zinyowera and R.H. Moss.1995. Climate change: Impact , Adaptation, and Mitigation of Climate Change. The IPCC Second Assessment Report. New York.
24. Field C.B., F.S. Chapin III, N. R. Chiareiollo and E.A. Mooney. 1996. The Japser Ridge CO2 expriment: design and motivation. In Carbon Dioxide and and Terrestrial Ecosystems, Koch G.W., H. A. Mooney, eds, San Diego, CA Academic Press.1996; pp121-145.
