تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی عوامل درون دانشگاهی ارتقاء دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی‌های ملی و بین‌المللی
الموضوعات :محمد خان عزیزی 1 , علی‌اکبر امین‌بیدختی 2 , عبدالرحیم نوه ابراهیم 3 , مقصود فراستخواه 4
1 - مدیریت آموزشی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
2 - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
3 - دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
4 - گروه برنامه ریزی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: عوامل درون دانشگاهی, رتبه‌بندی, پژوهش اکتشافی,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر باهدف طراحی الگوی عوامل درونی ارتقاء دانشگاه‌ها در رتبه‌بندی‌های ملی و بین‌المللی از طریق روش آمیخته اکتشافی انجام گرفت. جامعه آماری در بخش کیفی شامل سیاست‌گذاران و خبرگان آموزش عالی و مدیران و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ها بودند که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و با تعداد 17 نفر مصاحبه صورت گرفت. همچنین در بخش کمی جامعه آماری شامل 600 نفر از مدیران دانشگاه‌های دولتی شهر تهران بود که از این تعداد با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سهمی طبقه‌ای 302 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. داده‌ها در بخش کیفی از طریق اجرای مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی از طریق اجرای پرسشنامه محقق ساخته بر روی نمونه آماری استخراج و با استفاده از نرم‌افزار spss و smart-pls تجزیه‌وتحلیل گردید. روایی پرسشنامه پژوهش با نظر متخصصان و نیز انجام آزمون روایی واگرا و همگرا تأیید گردید. همچنین پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی توسط نرم‌افزارهای مذکور محاسبه و مورد تأیید قرار گرفت. مطابق یافته‌های به‌دست‌آمده، عوامل درون دانشگاهی مؤثر بر رتبه دانشگاه‌ها را می‌توان به ترتیب در هشت عامل شامل: حکمرانی خوب، نظام تضمین کیفیت، بهره‌وری منابع انسانی، سلامت اداری، توسعه منطقه‌ای، استقلال دانشگاهی، زیرساخت فناوری اطلاعات و امکانات آموزشی طبقه‌بندی نمود.
آهنچیان، محمدرضا (1394). دسته‌بندی و رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی. طرح مطالعاتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
احمدی ده قطب الدینی، محمد؛ عبدلی، محمدعلی؛ فرزاد، ولی اله و کیامنش، علیرضا (1389). ارزیابی درونی کیفیت گروه آموزشی مهندسی محیط‌زیست دانشگاه تهران، فصلنامه نامه آموزش عالی، 3 (11)، 9-37.
اسدی، محمد (1395). نقش عوامل استقلال دانشگاهی در رتبه‌بندی دانشگاه‌های اروپایی، فصلنامه نامه آموزش عالی، 9 (36)، 31- 49.
بازرگان، عباس (1394). استانداردهای آموزش عالی: از آرمان تا واقعیت، فصلنامه نامه آموزش عالی، 8 (30)، 11- 23.
بلوچی، آزاده (1387). رتبه‌بندی دانشگاه پیام نور، پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
ثمری، عیسی؛ یمنی، محمد؛ صالحی عمران، ابراهیم و گرایی نژاد، غلامرضا (1392). بررسی و شناسایی عوامل مؤثر در فرآیند توسعه دانشگاهی در دانشگاه‌های دولتی ایران، دو فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 2 (7)، 67- 100.
زارع بناد کوکی، محمدرضا و وحدت زاد، محمدعلی (1394). بررسی نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاه‌ها: یک رویکرد انتقادی، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، 17 (65)، 95- 131.
سرایی، حسن (1372). مقدمه‌ای بر نمونه‌گیری در تحقیق. تهران: سمت.
شوریابی، اشرف (1389). مطالعه راهکارهای ارتقاء رتبه دانشگاه پیام نور در رتبه‌بندی‌های داخلی و خارجی، پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
کلاین، پل (1994). راهنمای آسان تحلیل عاملی. ترجمه سید جلال صدرالسادات و اصغر مینایی (1393). تهران: سمت.
گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویس (1996). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی (ویرایش ششم). (ترجمه احمدرضا نصر اصفهانی و همکاران، 1383). تهران: سمت و دانشگاه شهید بهشتی.
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم (1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار smart-pls. تهران: کتاب مهربان.
محمدی، آیین و مجتهد زاده، ریتا (1387). ارزیابی مقایسه‌ای و رتبه‌بندی مراکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور. تهران: مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی.
موسوی، میر فضل‌الله (1382). بررسی امکان ارتقاء ایران به ده کشور اول تولیدکننده علم در جهان، فصلنامه رهیافت، (30)، 79- 89.
واعظ زاده، صادق (1384). شاخص‌های ارزشیابی آموزش عالی در جمهوری اسلامی ایران. هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
Alzalabani, A. (2014). Academic quality and ranking: A methodical approach for departmental ranking of colleges and universities in Saudi Arabia, beykent university journal of social sciences, 7 (1), 32-55.
Arkali Olcay, G., Bulu, M. (2016). Rankings of turkish universities in international university ranking indexes, journal of higher education, 6 (2), 95-103.
Bastedo, M.N., & Bowman, N.A. (2011). College ranking as an interorganizational dependency: establishing the foundation for strategic and institutional accounts. Research in higher education, 52 (1), 3-23.
Clark, B.R. (1995). Leadership and innovation in universities: from theory to practice, Tertiary education and management, 1 (1), 7-11.
Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error, journal of marketing research, 18 (3), 39-50.
Grouwe, A.D. (2009). Without capacity, there is no development. IIEP.
Hazelkorn, E. (2008). Learning to live with league tables and ranking: the experience of institutional leaders, Higher education policy, 21, 193-215.
Kehm, B., M. (2014). Global university rankings-impacs and unintended side effects, European journal of education, 49 (1), 102-112.
Khorshidi, A., M., & Soleimani, A. (2008). Effective factors and indicators of productivity of university and centers of higher education. Quarterly journal of research in educational system, (5).
Naceur, J. (2009). Economic and cultural factors affecting university excellence, Quality assurance in education, 17 (4), 416- 429.
Pop, O., Popescu, S. & Dragomir, M. (2015). Empirical study of the factors which have an impact on university performancein EU countries, reflected by the shanghai ranking, international engineering and technology education conference, 1-4 november, Romania, sibiu.
Ridder-Symons, H.P. (2006). The university as European cultural heritage: a historical approach, Higher education in europe, 31 (4).
Salmi, J. (2013). A strategy for developing world-class universities in chlie, pontificia Universidad catolicade chile, 50 (1), 130-146.
Usher, A., & Savino, M. (2007). A global survey of university league tables, Higher education in europe, 32 (1), 5-15.
