تاثیر باورهای کلامی در تعادل زیست اقتصادی انسان
الموضوعات : Islamic theologyمائده پسرکلو 1 , عباس عباسزاده 2 , قربانعلی کریم زادۀ قراملکی 3 , محمد عباس زاده 4
1 - دانشجوی دکتری رشته کلام اسلامی، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات و علوم اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4 - استاد تمام گروه علوم اجتماعی دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: اقتصاد, باورهای کلامی, مارکسیسم, مالکیت, کاپیتالیسم.,
ملخص المقالة :
انسان به عنوان موجودی اجتماعی، دارای نیازهایی مادی است که برای رفع آنها نیاز به درآمد دارد. وضعیت اقتصادی افراد تحت تأثیر باورهای کلامی میتواند دچار تغییر شود. اهمیت و ضرورت این تحقیق این است که عقاید منحصراً در ذهن باقی نمیماند و در اعمال آدمی موثر هستند. نوشته حاضر در زمینه بهرهمندی های اقتصادی، نظامهای سرمایهداری و مارکسیسم و اسلام، با هدف تأثیر عقیده در زیست اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. در جوامع غیرخداباور که نظام سرمایهداری و مارکسیسم مطرح هستند، بهره مندی از سود و کسب درآمد و مالکیت، دچار افراط یا تفریط است. عدهای در فقر مطلق و عدهای غوطه ور در ثروت هستند؛ درحالی که طبق باورهای کلامی اسلامی، با راهکارهای مختلفی که عقاید ضامن اجرای آن ها در جامعه است، سعی بر حفظ تعادل اقتصادی در جامعه میشود. همچنین در کسب و بهرهمندی از اموال نیز، جوامع غیرخداباور گرفتار عقیده به میزانی از اختیار و آزادی بیحد و حصر و یا جبرگروی هستند. البته در اسلام نیز فرقههایی مانند: اشاعره، صوفیه و معتزله گرفتار انحراف عقیدتی شدهاند که در بهرهمندی اقتصادی آنان موثر است.اما درمذهب شیعۀ امامیه این نوع انحرافات در مالکیت تحت توحید ناب با بهرهگیری از تعالیم و رهنمودهای ائمه(ع) ایجاد نشده است. از طرفی برای کسب منافع مالی از عقیده به جبر یا اختیارِ صرفِ انسان خودداری شده است و با باور به عقیدۀ "امر بین الامرین " انسان هم به بهرهمندی از نعمات دنیوی و خودداری کردن از منع خود از آنها و هم تلاش برای کسب و کار در این مذهب اشاره شده است. روش گردآوری مطالب در این پژوهش از طریق توصیفی-کتابخانهای میباشد.
قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی
بحرانی، ابن میثم، (1417ق)، ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم،ترجمه مهدی مقدم، انتشارات مجمع البحوث الاسلامیة، ایران، مشهد
خسروپناه،عبدالحسین، (1388)، کلام جدید با رویکرد اسلامی، نشر معارف، قم
موسوی تبار، حدیث سادات، سروریان، حمیدرضا، کریم زاده، قربانعلی، (1402)، کارکردهای دین با تأکید بر اندیشه علامه طباطبایی، دانشگاه تبریز
هادوی نیا، علی اصغر، (1386)، جایگاه اقتصادی سنت رزق، نشریه اقتصاد اسلامی، شماره 28
رایت میلز، چارلز، (1379)، مارکس و مارکسیسم، ترجمه مهدی رفیعی مهرآبادی، انتشارات خجسته، تهران
هاشمی خویی، میرزا حبیب الله، نگرشی بر صوفیه و صوفی ها، ترجمه جلد 13منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ترجمه حسن حسینی دولت آبادی، انتشارات سلسله، ایران، قم
صدر، محمدباقر، (1417 ق)، اقتصادنا، انتشارات مكتب الإعلام الإسلامي، مركز النشر، ایران، قم
جوادی املی، عبدالله، (1377)، جامعه در قرآن، ج 17، انتشارات اسراء،
درویش پور، عابدین، کرامتی معز، هادی و دیگران، (1396)، رابطه رزق حرام با بزهکاری و تاثیر ان بر جلوه های فردی و اخلاقی اشخاص در آیات و روایات، نشریه پژوهش های اخلاقی، شماره 29، صص 397-416
علاءالدین، محمدرضا، (1390)، آشنایی با آیات اقتصادی قرآن کریم 1، نشریه قرآنی کوثر، شماره 38، صص 21-31
کاشانی، انسیه، نظرپور، محمدتقی، (1397)، جایگاه سنت رزق در پیشرفت اقتصادی توحیدی از دیدگاه قران کریم، نشریه راهبرد توسعه، شماره 56، صص 64-81
کهف منذر، میرمعزی، (1384)، دین و اقتصاد: نظام اقتصادی اسلام و علم تحلیل اقتصاد اسلامی، نشریه اقتصاد اسلامی، شماره 18، صص 157-178
برنجکار، رضا، سبحانی، محمدتقی، (1399)،کلام اسلامی، انتشارات دارالحدیث، ایران، قم
سبحانی، حسن، (1373)، نظام اقتصادی اسلام،ج1، انتشارات شهید بهشتی، ایران، تهران
نمازی، حسین، (1389)، نظام های اقتصادی، انتشارات شرکت سهامی انتشار، ایران، تهران
صدر، محمدباقر، (1393)، اقتصاد ما،
معین، محمد، (1381)، فرهنگ معین، انتشارات آدنا، کتاب راه نو، ایران، تهران
مشکات، عبدالرسول، جمعی از نویسندگان، (1397)، فرهنگ واژه ها: درآمدی بر مکاتب و اندیشه های معاصر، انتشارات سمت، ایران، قم
کوهن، بروس، (1391)، مبانی جامعه شناسی، انتشارات سمت، ایران، قم
طباطبایی، محمد حسین، 1374، ترجه تفسیر المیزان، ج2، ایران، قم
علم الهدی، سجاد، (1395)، روش شناسی اقتصاد اسلامی بر اساس عملکرد اقتصادی امام علی(ع)
ربانی گلپایگانی،علی، (1397)، ترجمه محاضرات فی الالهیات به ضمیمه فرهنگ مصطلحات، با ترجمه عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی، انتشارات رائد، ایران، قم
تارو، لستر، (1376)، آینده سرمایه داری، ترجمه عزیز کیاوند، انتشارات دیدار
موسوی خامنه ای، سیدعلی، (1391)، اقتصاد و عرصه اقتصادی از نگاه رهبر معظم انقلاب، موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت
سبحانی، جعفر، (1385)، سرنوشت از دیدگاه علم و فلسفه، موسسه امام صادق، ایران، قم
تفتازانی، سعدالدین، (1409ق)، شرح المقاصد، انتشارات شریف الرضی، ایران، قم
حسن بن یوسف، حلّی، حسن زاده آملی، حسن، (1413 ق)، کشف المراد فی شرح تجریدالاعتقاد، انتشارات مؤسسة النشر الإسلامي، ایران، قم
شیخ مفید، محمدبن محمد بن نعمان، (1410ق)، المقنعه، انتشارات جامعه مدرسین، ایران، قم
سبحانی، جعفر، (1378)، سیمای اقتصاد اسلامی، انتشارات موسسه تحقیقاتی و تعلیماتی امام صادق ع، ایران، قم
حکیمی، محمدرضا، آرام، احمد، (1384)، ترجمه الحیاة، ج5، انتشارات دلیل ما، ایران، قم
سبحانی، جعفر، (1386)، سیمای عقاید شیعه، انتشارات مشعر، ایران، تهران
سبحانی، جعفر، (1381)، جبر و اختیار، موسسه امام صادق، ایران، قم
ذکاوتی قراگوزلو، (1385)، صوفیه از دیدگاه علمای شیعه در قرن گذشته، نشریه آینه پژوهش، شماره 101، صص 15-25
شهرستانی، محمدبن عبدالکریم، (1362)، الملل و النحل (توضیح الملل) بتحقیق و تصحیح سید محمدرضا جلالی نائینی، ج1و2، انتشارات اقبال
سامانی، سید محمود،نصیری،علی، (1389)،آثار تربیتی اعتقاد به معاد، مجله مطالعات قرآتی،شماره4
قرائتی، محسن، (1388)، تفسیر نور، انتشارات مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن
غنی، قاسم، (1389)، تاریخ تصوف در اسلام، تطورات و تحولات مختلفه آن از صدر اسلام تا عصر حافظ، انتشارات زوّار،ایران، تهران
یوسفیان، حسن، (1401)، کلام جدید، انتشارات سمت، ایران، تهران
پترسون، مایکل،هاسکر، ویلیام، (1379)، عقل و اعتقاد دینی، مترجم احمد نراقی،ابراهیم سلطانی، انتشارات طرح نو،ایران، تهران
مکارم شیرازی، ناصر، (1371)، تفسیر نمونه، ج3، انتشارات دارلکتب الاسلامیه، ایران، تهران.
