بررسی جایگاه تحلیل رویه قضایی در اعتلای یک نظام حقوقی با مطالعه تطبیقی بر انگلستان و فرانسه
الموضوعات : Islamic jurisprudence and lawمحمد جواد خادم الشريعه 1 , پوریا دهقانی 2
1 - گروه حقوق و علم قضایی، دانشکده حقوق و علوم قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
2 - گروه حقوق و علم قضایی، دانشکده حقوق و علوم قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: رویه قضایی, حقوق ایران, حقوق فرانسه, کامنلا انگلستان, مطالعه تطبیقی,
ملخص المقالة :
رویه قضایی در نظام حقوقی ایران، علیرغم آنکه بهعنوان منبع رسمی حقوق شناخته نمیشود، در عمل نقشی بنیادین در رفع ابهامها، تکمیل خلأهای قانونی و افزایش پیشبینیپذیری تصمیمات قضایی ایفا میکند. این پژوهش با رویکردی تطبیقی، جایگاه و کارکرد رویه قضایی در ایران را با دو نظام برجسته حقوقی یعنی فرانسه (نمونه حقوق نوشته) و انگلستان (نمونه کامنلا) بررسی میکند. در فرانسه، رویه قضایی اگرچه ظاهراً نقش تقنینی ندارد، اما در عمل با تفسیر خلاق و انتزاعی، به تکامل قواعد حقوقی کمک میکند. در مقابل، در انگلستان، نظام کامنلا مبتنی بر قاعده سابقه است و آراء قضایی ستون اصلی شکلگیری قواعد حقوقی به شمار میآیند؛ امری که بیشترین درجه پیش بینی پذیری را فراهم میسازد. یافتهها نشان میدهد که ایران، برای ارتقای کارآمدی نظام حقوقی، نیازمند تقویت نهاد نقد رأی، شفافسازی انتشار آراء و پذیرش نقش عملی رویه قضایی در تفسیر قانون است. مقایسه تطبیقی نشان میدهد که بهرهگیری نظاممند از رویه قضایی میتواند به افزایش انسجام، ارتقای کیفیت آرای دادگاهها و توسعه اعتماد عمومی منجر شود.
