بررسی زمینه‌های ناهنجاری اجتماعی وناهمگونی با اخلاق حسنه و انسانی پدیده مسئولیت مدنی جرم آدم‌ربایی درفقه وحقوق ایران
الموضوعات :سیدجواد رضائی 1 , علی چهکندی نژاد 2 , سید محمد رضوی 3
1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران
الکلمات المفتاحية: ناهنجاری اجتماعی, مسئولیت اخلاقی, آدم ربایی, مسئولیت مدنی, مسئولیت کیفری, فقه, حقوق ایران.,
ملخص المقالة :
آدم ربایی یکی از جرایم علیه تمامیت جسمانی تلقی می‌شود که در تمام قوانین کیفری جهان از جمله در کشور ما به عنوان یک جرم با مسئولیت‌های اخلاقی و کیفری، مهم تلقی و مجازات سنگین‌تری نسبت به جرایم مشابه برای آن مقرر گردیده است. مجازات آدم ربایی در قانون جدید کاهش مجازات‌های حبس تعزیری مصوب سال ۱۳۹۹ خورشیدی فارغ از کیفیات مشدده به دو بخش تقسیم می‌شود. به این معنا که اگر ارتکاب رکن مادی بزه آدم ربایی با عنف یا تهدید همراه باشد مجازات حبس تعزیری درجه ۴ برای مرتکب یا مرتکبین آن در نظر گرفته می‌شود که با توجه به کیفیت جرم و میزان مشارکت در آن برای فرد مجرم ممکن است بین ۵ تا ۱۰ سال حبس به همراه داشته باشد. چنانچه در مواردی سن مجنی علیه یا فرد ربایش شده کمتر از ۱۵ سال تمام باشد مصداق کودک ربایی است. اگر آدم ربایی توسط وسیله نقلیه انجام شود و یا به منجی علیه یا فرد ربوده شده آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود برای مجرم یا مجرمان حداکثر مجازات مقرر در قانون اعمال خواهد شد. لذا این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی با هدف بررسی زمینه‌های ناهنجاری اجتماعی وناهمگونی بااخلاق حسنه وانسانی پدیده مسئولیت مدنی جرم آدم ربایی درفقه وحقوق ایران، شکل گرفته است. با فرض اینکه در فقه اسلامی برای مال و جان انسان حرمت قائل شده است انسان و هر آنچه به او متعلق است، داراى ارزش است و وارد کردن هرگونه خسارت و آسیب به او یا متعلقات او، موجب ضمانت مى گردد و باید جبران شود به این نتیجه رسیدیم که در فقه و حقوق ایران برای جرم آدم ربائی علاوه بر مسئولیت کیفری و نوع مجازات کیفری حاصل از ربایش به دو صورت حد و تعزیر برای صیانت انسان و پیشگیری از وقوع جرم، مسئولیت مدنی نیز برای جبران ضرر به دو صورت حد و تعزیر در نظر گرفته شده است.
آقایی نیا، حسین (1387) جرایم علیه اشخاص (شخصیت معنوی) چاپ سوم، تهران، نشر میزان
آقایی نیا، حسین، (1386)، جرایم علیه اشخاص (شخصیت معنوی) چاپ دوم، تهران، نشر میزان.
(امامی، 1362: 30)
(ایزانلو، 1387: 49)
اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، ج1، تهران، نشر میزان، چاپ اول، 1390.
تدین، عباس، (1391)بررسی تغییرات و نوآوری لایحه قانون مجازات اسلامی، چاپ اول، تهران، انتشارات دوراندیشان
زراعت، عباس، محشی قانون مجازات اسلامی، تهران، نشر دادگستر، 1378
(1385/337)حقوق جزای اختصاصی، تهران، ناشر فکر سازان، چاپ سوم
، عباس، 1397) حقوق جزای اختصاصی، قم، انتشارات نگین، چاپ ششم، جلداول، 340
ره پیک، حسن. . حقوق مسئولیت مدنی وجبران‌ها، چاپ اول، انتشارات خرسندی، تهران. (1388)
حبیب زاده، محمدجعفر، رحیمی نژاد، اسماعیل، (1383)، جرم آدم ربایی در حقوق ایران، مجله دادرسی، سال یازدهم، شماره43، تهران
محمدجعفر، (1396)، ضمانت اجرای کیفری گروگان‌گیری در حقوق ایران، پژوهش حقوق کیفری، شماره 19
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. دوره حقوق مدنی، حقوق تعهدات، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، تهران. (1372).
مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد اول و دوم، گنج دانش، تهران(1381)
محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، چاپ اول، تهران، بنیاد راستاد، (1363).
محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، چاپ هفتم(1382)
ذاقلی، عباس، قاچاق انسان در سیاست جنائی ایران و اسناد بین المللی، انتشارات مجد، تهران، 1390.
شکری 1384 صفحه 699.
شکری، رضا و سیروس قادر، قانون مجازات اسلامی در نظام حقوق کنونی، تهران، نشر مهاجر، چاپ چهارم
صفایی، حسین. و رحیمی، حسن. مسئولیت مدنی(الزامات خارج از قرارداد)، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران. (1389)
کاتوزیان، ناصر الزام‌ها ومسئولیت مدنی بدون قرارداد، چاپ نهم، نشر میزان، تهران. (1390).
، ناصر مسئولیت مدنی(قواعد عمومی)، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران. (1374)
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج7، ص229.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه، ص550.
مرعشی، محمد حسن، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری، نشر میزان، تهران، 1381، ج 1.
محمد حسن، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری، نشر میزان، تهران، 1381، ج 1.
گلدوزیان، ایرج؛ حقوق جزای اختصاصی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1385، چاپ دوازدهم.
ایرج 1386/216) ایرج، محشای قانون مجازات اسلامی، تهران، مجد، چاپ هشتم
ایرج، (1397)، حقوق جزای اختصاصی چاپ بیست وسوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
میرمحمدصادقی، 1387، جرایم علیه اشخاص، تهران، میزان، چاپ دوم
(میشل لوراسا، مسؤولیت مدنى، ترجمه محمّد اشترى، تهران، حقوقدان، 1375 / ص 30)
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، بایسته‌های حقوق جزا، چاپ اول، تهران، نشرمیزان، 1419ق
نجفی، محمدحسن؛ جواهرالکلام فی شرح شرا ئ عالإسلام؛ ج 34 و 37، چ7 بیروت: دار إحیاءالتراث العربی، 1981م
نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران، نشر دادآفرین، 1378.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد؛ مجم عالفائدة والبرهان فی شرح إرشادالأ ذهان ج 11، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد اول، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم سال 1381.
شرائع الاسلام- ط استقلال نویسنده: المحقق الحلی جلد: 4 صفحه: 762)
النجفی الجواهری، الشیخ محمد حسن جلد: 37 صفحه: ناشر: دار إحیاء التراث العربی، محل نشر: بیروت، نوبت چاپ: هفتم، تاریخ انتشار: 1362ش، تعداد صفحات: 498 تعداد مجلدات: 43)
(وسائل الشیعه، ج16/[25]، باب18 از ابواب عتق، حدیث[1].)
فرائد الأصول نویسنده: الشیخ مرتضى الأنصاری جلد: 2 صفحه: 455)
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم جلد: 48 صفحه: 3. ارزش عمر انسان از نگاه فقه)
پیرورام، محمد، تشدید مجازاتها در حقوق کیفری مدرن، نشریه‌ی گواه، شماره 23، 1386.
محمد، حداقل‌های حقوق بشری در اصلاح و درمان بزهکاران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1391، تهران، نشر مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چ 3، ج 5.
جعفری، فرزاد. (1388). مطالعه تطبیقی ماهیت ومبنای مسئولیت متصدیان حمل ونقل در کنوانسیون‌های بین المللی وحقوق ایران، مجله پژوهش‌های حقوقی، شماره 15.
سلیمی، صادق، قاچاق اشخاص به عنوان یک جنایت سازمان یافته فراملی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 64، 1383.
میرمحمدصادقی، (1387)جرایم علیه اشخاص، چاپ اول، تهران، نشرمیزان
العروة الوثقى - جماعة المدرسین نویسنده: الطباطبائی الیزدی، السید محمد کاظم جلد: 5 صفحه: 40.)
مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام نویسنده: الشهید الثانی جلد: 12 صفحه: 158، الناشر: مؤسسة المعارف الاسلامیة)
اکبری، عباسعلی، مطالعه بزه ادم ربایی در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی دامغان، سال 1388.
پیرورام، محمد، کیفری کردن بر اساس دیدگاه‌های کانت و ملاصدرا، پایانامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع)، زمستان 1389.
غفاری، همایون، آدم ربایی، در حقوق جزای ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1376.
صبری، 75، 1380 نورمحمد، بررسی جرم آدم ربایی درایران و اسلام، نشریه حقوق دادرسی، شماره25
حساس خواه، آناهید، بررسی تطبیقی بزه آدم ربایی در حقوق کیفری ایران و لبنان، پایان نامه کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه دامغان زمستان 1391
غلامی، ناهید. فرض سببیت، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه بوعلی سینا. (1390)
ابن قدامه، عبد اله بن احمد، المغنی، نشر اطلاعات، تهران، 1391.
بحرالعلوم، سید محمد؛ بلغه الفقیه، نشر احیاء تراث الاسلامی، بیروت، لبنان، 1997، ج 1.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، نشر امیر کبیر، موسسه انتشارات بین المللی، چ اول، 1378، تهران، ج 19.
محمد بن حسن؛ وسائل الیشعه، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث العربی، 1416 ق، چ سوم، ج 17
محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج28، صص283 و 284، ابواب حد السرقة، باب20، ح3، ط آل البیت.
حلی، حسن بن یوسف؛ تذکره الفقها، بی جا؛ انتشارات رضوی، بی تا، ج 1. .
شیخ طوسی، المبسوط، جلد 8، فی فقه اسلامیه، المکتبه المرتضویه، قم، 1409.
محمد ابن حسن، خلاف، نشر بیداد، قم، 1379، چ دوم.
طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تصحیح آخوندی، بی جا، دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ج 9، شماره 339.
محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، ج10، ص113.
نشان. خسرو. گنجی محمد حسین. کرو شاوی طاهر. تحلیل جرم آدم‌ربایی در فقه‌اسلامی و حقوق کیفری ایران دو فصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، دوره پنجم، شماره اول، بهار و تابستان 1398.
401 |
نوع مقاله: پژوهشی
صفحات 436- 401
بررسی زمینه‌های ناهنجاری اجتماعی وناهمگونی
با اخلاق حسنه و انسانی پدیده مسئولیت مدنی جرم آدم‌ربایی درفقه وحقوق ایران
سید جواد رضایی 1
علی چهکندی نژاد 2
سید محمد رضوی 3
چکیده
آدم ربایی یکی از جرایم علیه تمامیت جسمانی تلقی می‌شود که در تمام قوانین کیفری جهان از جمله در کشور ما به عنوان یک جرم با مسئولیت‌های اخلاقی و کیفری، مهم تلقی و مجازات سنگین‌تری نسبت به جرایم مشابه برای آن مقرر گردیده است. مجازات آدم ربایی در قانون جدید کاهش مجازات‌های حبس تعزیری مصوب سال ۱۳۹۹ خورشیدی فارغ از کیفیات مشدده به دو بخش تقسیم می‌شود. به این معنا که اگر ارتکاب رکن مادی بزه آدم ربایی با عنف یا تهدید همراه باشد مجازات حبس تعزیری درجه ۴ برای مرتکب یا مرتکبین آن در نظر گرفته می‌شود که با توجه به کیفیت جرم و میزان مشارکت در آن برای فرد مجرم ممکن است بین ۵ تا ۱۰ سال حبس به همراه داشته باشد. چنانچه در مواردی سن مجنی علیه یا فرد ربایش شده کمتر از ۱۵ سال تمام باشد مصداق کودک ربایی است. اگر آدم ربایی توسط وسیله نقلیه انجام شود و یا به منجی علیه یا فرد ربوده شده آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود برای مجرم یا مجرمان حداکثر مجازات مقرر در قانون اعمال خواهد شد. لذا این پژوهش با شیوه توصیفی - تحلیلی با هدف بررسی زمینه‌های ناهنجاری اجتماعی وناهمگونی بااخلاق حسنه وانسانی پدیده مسئولیت مدنی جرم آدم ربایی درفقه وحقوق ایران، شکل گرفته است. با فرض اینکه در فقه اسلامی برای مال و جان انسان حرمت قائل شده است انسان و هر آنچه به او متعلق است، داراى ارزش است و وارد کردن هرگونه خسارت و آسیب به او یا متعلقات او، موجب ضمانت مى گردد و باید جبران شود به این نتیجه رسیدیم که در فقه و حقوق ایران برای جرم آدم ربائی علاوه بر مسئولیت کیفری و نوع مجازات کیفری حاصل از ربایش به دو صورت حد و تعزیر برای صیانت انسان و پیشگیری از وقوع جرم، مسئولیت مدنی نیز برای جبران ضرر به دو صورت حد و تعزیر در نظر گرفته شده است.
واژگان کلیدی
ناهنجاری اجتماعی، مسئولیت اخلاقی، آدم ربایی، مسئولیت مدنی، مسئولیت کیفری، فقه، حقوق ایران.
[1] . دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.
Email: javadrezaei@ymail.com
[2] . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران. (نویسنده مسئول)
Email: chahkandi@iaubir.ac.ir
[3] . . استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بیرجند، دانشگاه آزاد اسلامی، بیرجند، ایران.
Email: s.m.razavi@yahoo.com
تاریخ دریافت: 18/12/1402 پذیرش نهایی: 12/3/1403
